OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
burutzia.
tradizioa
Tr. Usado por autores septentrionales desde la primera mitad del s. XIX. Hallamos burutze en Hiriart-Urruty, burutzea en Barbier, y buruzia en J. B. Etcheberry, Gazteen Almanaka y Herria. Algún ej. de buruzia en citado por Duvoisin lo es realmente de burutzia, q.v.
sense-1
( VocBN ), buruzia (DvA).
"Action de quelqu'un qui réussit à vaincre un obstacle" VocBN . "Tête (fig.). Ce mot n'est employé qu'avec la negative et au figuré" Dv. "Faculté de faire tête aux affaires, aux importunités, résistance" Ib. ( A).(Estas traducciones se refieren seguramente a su uso en expresiones como burutzia egin, burutzietan joan, burutzia eman; v. infra).
azpisarrera-1
BURUTZIA EGIN (buruzia egin Dv; burutza egin BN-baig ap. Satr VocP). (En oraciones negativas, con ez o ezin; a menudo con compl. en sociativo). Resistir, aguantar; hacer frente. "Buruziarik ezin egin zezakeen, il ne pouvait résister, faire tête y tenir davantage" Dv. "Gizon horrek buruziarik ezin egin dezake bere haur gaixtoekin, cet homme ne peut tenir tête devant ses mechants enfants" Ib. "Burutzarik ezin egin, no poder hacer cosa buena" Satr VocP. v. burutu (2). Tr. Documentado sólo en textos septentrionales a partir de mediados del s. XIX.
Iñaziorekin burutziarik ezin eginez [...] badoha eskol-etxeko aintzindariaren ganat eta samurraren samurrez gorri-belztua: "Jauna, erraiten dio, "igandetako gure biltzarreak erortzerat dohatzi". Laph 111. Uzta txarrak altxatu, buruziarik ezin egin, zorrak sortu, eta bihar enkantetik goanen da ene izate apurra. Dv BaigZL 66. Haurrak bederen heldu zauzku eskolarat; bide hortaz baizik ez dezakegu egin burutziarik. Prop 1884, 44. Hoinbertze gosta behar bada erlisionea, ez baditake burutziarik egin, azkenean debruak daramala utziko duela jendeak, ari dire hola framazonak. HU Zez 152. Azkenean oro hortarako gira, framazon madarikatu horiekin burutzerik ezin eginez, gerla gorria piztu arte. HU Aurp 70. Hartakotz duzu hainbertze basa ofiziale Pariseren beraren erdian, burutziarik ez baitezakete egin lanarekin. JE Bur 195. Burutziarik ezin eginez, oren laurden guziez oihu egiten zuen medikuak: "Oinez ibiltzeko on diren guziak abia ditezela!". StPierre 18. Azkenean, burutzearik ezin gehiago eginez, berriz aldatzen da Piarres, eta bere galtza berriak eskuan, badoa sukaldera. Barb Sup 42. Bere amak, buruziarik ezin eginez, josi ziozkan xilintxa batzu sakeletan [...], ohart zadien bederen noiz hartzen zuen mokanesa. GaztAlm 1934, 127. Burutziarik ezin eginez amor egiten dute gizon tzar hoiek. Etcheb Zeruari 22 (ap. DRA). Hoinbertze jende heldu hunat kofesatzerat, auzo herrietarik! Zuriketak herrian... boketa Donibanen. Buruziarik ezin egina, azken bi orenetan... Herr 26-4-1962 (ap. DRA ). Hatsik ezin har, burutziarik ezin eginez, lurrean azkenean kurumilkatuak. "Ne sachant [pas] où donner de la tête" . Ardoy SFran 155.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con compl. en dat.).
Hala nola berrikitan entzuna baitut [...] badela Chinako hiri-nausi Pekineko karrika baten muturrean oski egile bat, lanari burutziarik ez dezokena. JE Bur 205s. Uste baino gehiago gizon galdu baitzuten, burutziarik ezin zuten kolpatuen artatzeari. Borondate hoberenarekin, ezinbertze gorria zuten. StPierre 19.
azpisarrerakoSense-1.2
(En contextos no negativos).
Iduri zaut zuzen dela erran dezauzuetan, xehetasun zerbeitekin, zer ari giren eta zer burutzia dugun eginik. Prop 1891, 57. Aitzinago doatzin heier nola beha, geure buruari galdatu gabe nundik heldu den guk baino burutzia hobea egiten baitute. EOnAlm 1905, 16. (ap. DRA) Badute serora gaixoek norat burutzia egin ango sukar ustel, pikota, bulhar galdu, zango motz, buru zilatuekin. Eskual 7-3-1913 (ap. DRA , s.v. bulhar-galdu ).
azpisarrera-2
BURUTZIA EMAN. a) Disponer, ordenar.
Gizonak añikere <agn-> hitzartzen dü, bena Jinkoak dü bürützia emaiten. "Homo proponit, sed Deus disponit". Ip Imit I 19, 2 (SP ordenatzen, Ch disposatzen, Mst plazer diana egiten, Ol taiutzen, Leon bere nahitarat antolatzen).
b) (En contextos negativos). Hacer frente, resistir. v. BURUTZIA EGIN.
Aphez bat lanez ithoa zen. Arranguratu zen bere aphezpikuari etzuela gehiago buruziarik emaiten ahal. Etcheb Zeruari 69 (ap. DRA). Gogorat heldu zaikularik "Le bourgeois gentilhomme" bere erakaslekin burutziarik ezin emanez zapart egingarri. Lf ELit 318.
azpisarrera-3
BURUTZIETAN JOAN (Dv, que cita Prop 1882, 266). Salir con bien, lograr. "Burutzietan joan duk (BN), ha conseguido lo que se proponía (Lander)" DRA.
Eta eguerdiko haizea hasiz buhatzen eztiki, uste izan zuten burutzietan yoaitea beren xedetan. TB Act 27, 13 (Dv beren asmua bururatzen zutelako ustean, Ol beren asmoa iristeko ustez, Ker euren asmoa bete ebela uste izanik, IBk beren asmoa bete ahal izango zutelakoan ). Segur bezala gindaukan, burutzietan joanen ginela. Prop 1880b, 388 (citado por Dv, que da, por error, buruzian, y traduce: "nous nous tenions pour assurés que nous allions réussir"). Erran nion zoin zen ene xedea eta aditzerat eman zautan haren arabera burutzietan joanen nintzala. Prop 1882, 266. Ene misionest lagunak arimen ondotik dabiltza, zuek eta gu ari gira heiek beren lanean burutzietan joaiteko behar dituzten ahalen bilha. Prop 1891, 57s.
burutzia
<< burujope 0 / 0 debrientxo >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper