OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
amoina.
etimologikoa
Etim. Del gasc. aumouyne (ant. -oi- ; cf. cat. almoina ), con reducción del diptongo inicial; cf. supra aumoina, forma antigua con diptongo, que da Leiçarraga para el suletino del s. XVI y que aparece tbn. en Pouvreau.
sense-1
(L, BN, S; Ht VocGr 271, Arch VocGr, VocBN , Hb, Dv, H, T-L), amuina (L, BN, S; Gèze), aumoin (SP), omoin (BN-baig) Ref.: A (amoin, amuina); Lh, Lrq (amuina); Satr VocP (omoin) .
Limosna. " Aumoina, aumône" SP. "Les Basques d'aujourd'hui ne connaissent plus ce mot erremusinari: ils emploient le mot français aumônier, et ils disent amoina au lieu d'erremusina, ou bien limosna, qui en est synonyme" VocBN . (s.v. erremusina) " Amoina edo erremusina (Jub)" H. "Aumône, amoina, karitate, erremusina " T-L. Leiçarraga (Decl ã 7v) da aumoina como equivalente suletino de elemosina. v. erremusina, limosna. Tr. Propio de la tradición septentrional. Al Sur lo emplean, al menos, Lardizabal y Arana (SIgn 22 limosna edo amoina ). La forma amuina se documenta en autores suletinos (aunque no en todos ni como forma única), y en CatLan ,JesBih y MarIl, y hay aumoin en Pouvreau.
Etzarela ahalke pobre izaiteaz eta Iainkoaren izenean aumoin eskatzeaz. SP Phil 281 (He 282 amoina eskatzeaz). Han ikhusiko duzu hirur Prinzesa ederrik, zoin baitira Orazionia, barura eta amoina. Tt Arima 8. Zazpi amoina espiritualak. Ib. 92. Amoina galdatu. Ib. 9. Barur, amoina, ohereskü eta beste obra onez. FPrS 31. Ala zu dohatsu baitzare, / Gizon karitatezkoa; / Amoinak emanen darotzu / Erresuma zerukoa. 207. Zure amoina izan bedi sekretuan. He Mt 6, 4 (SalabBN, Dv amoina, Ip amuina;elemosiná, Ur (G), Echn, Samper, Hual, Or, Ker, IBk, IBe limosna, Ol ukarra, Leon emaitza). Lagun detzagun Purgatorioko arimak othoitzez, amoinez, penitenziazko obrez. CatLav 76. (V 46) Zunbatere nekez bizitzeko behar dütien gaizak tribellatzez edo amuina galthatzez ükheiten beitütie. Mst I 22, 3. Itsu hura amoina eske egoten ohi zen tenpluko athean. Lg II 178. Nola behar dira santifikatü barürak? Orazioniaz, Amuinaz [...]. CatLan 105. Jaun Direktorrak edo gidariak eginen dü atenzione berhezibat persona amoinala kostümatürik direnetara. Mercy 26. Kharrikaren kantuan jarririk igaraiten zagoan (ümen) amoina othoizten. Egiat 250. Egun aberats dena / Inguratua pobrez / Haren amoinen beharrez, / Biharkotz daiteke / Eroria. Monho 140. Ez du amoinak pobretzen, ez eta mezak gibelatzen. EgunO 39. Tresorierak izkiribuz, artharekin emanen ditu Kongreganistetarik errezibitzen dituen amuinak. JesBih 422. Konsola itzazü zure hitzez edo amuinez aflijitiak. UskLiB 78. (85 amoinaz) Bideko jender eskatzen zuen amoina. Laph 101. Pedroren eskutik amoina handi bat hartzean. Ib. 102 (v. tbn. hekin amoina handiak en Lg II 243, amoinarik handienez en Brtc 102). Zure ahalgoako jaun bat, ez diteke amoinaz bizi, amoinaz gabetzen dituen pobren alderat hobendun bilhakatu gabe. Ib. 104s. [Eskelariek] hein bat polliki bazakiten amoinaren galdatzen. HU Zez 35. Soldado zaharrak galdegin zion beraz amoina Jesus Jaunari. Barb Leg 66. Amoina zerbeit norbeiti hartu zutelarik. Ib. 63. Arraina bil-errexago amoina baino. EZBB I 41.
v. tbn. Elsb Fram 80. Amuina:MarIl 7
azpisarrera-1
AMOINA-EGILE (Dv; amoñegille Urt I 423; amoñagille Urt V 397), AUMOINGILE (SP). Limosnero. "Aumoingillea, qui fait l'aumône" SP. "Comes sacrarum largitionum, [...] amoñagillea, [...] amoñagille jauna, [...] jaun amoñagillea" Urt V 397. "Agape, karitadea, [...] amudioa, [...] ontasuna, [...] amoñemaillea, amoñegillea" Urt I 423. "Charitable, aumônier" Dv.
Zonbat Iinkoak maite dutian amoina egiliak, eta hastio amoinaren beharrari refusazaliak. Tt Arima 117. Orduz gerostik hain zinki jarri zen amoiña egitera non guzietan deithua baita jon-doni Jauni Amoiña-egillea. He Phil 179.
azpisarrera-2
AMOINA EGIN. Dar limosna, hacer limosna. v. AMOINA EMAN.
Halako maneraz iarri zen aumoin edo limosna egiten, non hargatik leku guzietan hari baitaritza San Iuan Aumoinera edo Limosnaria. SP Phil 177 (He 179 amoiña egitera). Iaunak manu egiten du fariseu gaixtoer amoina egin lezaten. Tt Arima 95. Bat bederak amoina egin behar du bere tribaillu iustoez akisitu eta irabazi diren honetarik. Ib. 100. Dugun egin ahal bezanbat amoina handirik. Ib. 115. Bekhatuari eta atseginei ihes eginez eta othoitzak eta amoinak eginez. CatLav 156 (V 79;
v. tbn. 172 (V 88) amoina ez egitea). Zuk, bada, egiñen duzunean amoiña, ez dezan jakin zure esku ezkerrak zer egiten duken zure eskuiñeko eskuak. He Mt 6, 3 (Lg II 148, TB, Dv (zure) amoina egiten duzu(e)nean, SalabBN amoina egiten duzienian, Ip egiten düzünian amuina). Non ez zaren zeroni pobre, ez dezazula uste izan dispensatua zarela amoña egitetik. Mih 84. Frankoki egizu amoña; emozu hari eman ahal diozozuken hedadura guzia. Ib. 52. Zoin dira Abariziaren erremediuak? [...] Amoinaren egitia bere alguen arabera. CatLan 114. Egiten badere zerbait emaitze edo amuina Konfrariarentako, igorriko dütü oro Tresorierari. Mercy 41. [Bekhatu egiten dute] amoina egin ahal dezaketelarik egiten ez dutenek. Brtc 62. Amoina egiozu noharroin lazeriatu bati. Eskale beharra bezala, ez naiz oihutik ixilduren. [...] Amoina bat, Andrea. Dv LEd 142 (Cb Eg II 76 limosna bat). Ardura othoitze egin. Amuina haboro egin. CatS 102. Hainbertze eta halako amoinak egiten zituen, non askotan fraide lagunek erraten baitzioten urrunegi zohala. Jnn SBi 53. Jende batzu [ziren] ezagutuak eta aipatuak beren hiritik kanpo ere egiten zituzten amoina handien gatik. Ib. 113. Baldin ez bazarete eztatutan heieri amoinaren egiteko, lagun ezatzue zuen eskuez, egitzue heien lanak. Arb Igand 186. Jakin behar dute giristino heiek haur errumesen arimari egiten den amoina hori zoin den estimagarria. CatJauf VI. Egizu amoina; hainitz balinbaduzu, emazu hainitz. Zerb IxtS 61. Bizkitartean zuen ahalaren arabera egizue amoina, eta garbi izanen zaizkitzue oro. Leon Lc 11, 41.
azpisarrera-3
AMOINA-EMAILE (amoñ-emaillea Urt I 423). (El) que da limosna. "Agape, karitadea, [...] amudioa, [...] ontasuna, [...] amoñemaillea, amoñegillea" Urt I 423.
Eta konsideratu behar dira amoina emailia eta rezebizalia. Tt Arima 94. Huna esku benedikatu behar gaixoari amoina-emaile zirenak. Dv LEd 259 (Cb Eg II 146 limosna ematen zionak).
azpisarrera-4
AMOINA EMAN. Dar limosna. v. AMOINA EGIN.
Nork ere refusatzen baitu amoina emaitera, bekhatu egiten du mortalki. Tt Arima 94. Amoiña xume bat, [...] pobre bati emana. He Gudu 72s. Ez baitute beldurrik amoña emateaz erromes daitezen. Mih 84. Zer egin behar düte amoinaren emaiteko estatütan eztirenek? CatLan 152. Amoina edo limosna ematen dezunean, ez aurretik soñurik joerazo, gaitz-estali edo hipokritak eliza eta karrikaetan egiten duten bezala. [...] baña zuk amoina ematen dezunean, ezkerrak ez beza jakin, eskuiak egiten duena. Lard 382 (482 amoina edo limosna). Beraz amoina emaiten duzienian [...]. SalabBN Mt 6, 2 (Ip emaiten düzünian arren amuina). Haritzaren zolan gordetzen zituela ematen ziozkaten amoina handiak. Jnn SBi 93. Etxeko anderia, emadazu othoi amoina handi bat, jaki zigar batekin. (Fórmula empleada por los gitanos de Bassunarits). Lander (ap. DRA). Erresuma aberatsak ez ditazke amoina bat eman ondoan kito izan. J. Hiriart-Urruty Jauna dut argi I (Zarautz, 1977), 316.
v. tbn. CatLav 125 (V 67).
azpisarrera-5
AMOINAN (BIZI, HASI...). Mendigando, pidiendo limosna.
Behar diat presuntegian hil edo amuinan bizi. Etch 238. Behar amuinan hasi edo pelegri juan bestela. Ib. 244. Ezpeitzeion phenaik egiten [...] ene amuinan igortiak, bi athorra xiloeki. Ib. 242.
azpisarrera-6
AMOINATAN EMAN, AMOINETAN EMAN. Dar como lismona.
Sal zatzitzue ditutzuenak eta ematzitzue amoiñetan. He Lc 12, 33 (Dv, Leon amoinetan eman; TB eta hetarik eman amoina, IBk eta eman limosna). Nori bühürtü behar da? --Ebats zaionari ezagütü bada, edo haren ageri diren züzen düner, bestela gaizaren bürzagiarentako eman amoinatan edo harentako. Bp I 100.
amoina
<< amodio 0 / 0 anaia >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper