OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
eskas.
tradizioa
Tr. En autores vizcaínos sólo lo encontramos en Añibarro, Arrese Beitia y algunos otros posteriores a 1950. La forma eskaz la emplean los autores suletinos y Leiçarraga; se encuentra además (alternando con eskas ) en los labortanos Etcheberri de Ziburu, Axular, Gasteluçar, Etcheberri de Sara, Mihura, Chourio, MarIl, Hiribarren y Duvoisin (Lab 157). En DFrec hay 91 ejs. (19 sept.) de eskas y 3 de eskax .
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
(V-gip, BN-lab; Lar, , H), eskaz Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 233 .
(Gralmente pred.). Pobre (en), falto (de); pobre, desprovisto. "Falto, faltoso" Lar. "Faltoso, falto" . " Dirutik eskas nabill aspaldixan " Elexp Berg. " Burutik eskas da (BN-lab)" Gte Erd 233.
Iesus Kristek egin drauzkigun on handiez eta promesez, bai eta hark preparatu draukun gloriaz eta dohainontasunaz eskaz eta ignorant gelditzen gara. Adv ** 5v. Nagia bethi da behar, eskas eta errumes. Ax 42 (V 26). Ezta noizpait zerbaitez eskas eztenik. SP Phil 276. Guziz eskas eta gabe. Arg DevB 199. Indarrez eskas kausitzen nuen neure burua. ES 193. Ene sabela yanez eskas ez dagola. Gy 80. Neke askorekin da txit urri ta eskas gauza guzietan zebiltzala. 'Desabrigo de todas las cosas' . Aran SIgn 92. Uharte hori guztiz pobrea eta eskasa da. Arti Ipuin 45. Eskuarte bage, ondasunez eskas. Erkiag BatB 115. Euskara aski eskasa eta gabea da fonema kontuan. MEIG VI 134. Zertaz eskas gabiltzan ikustea. Ib. 126.
azpiadiera-1.1.1
(Tras gen.).
Ene eskazian hartü dizüt hunen adelatzeko ausartzia. Ip Hil V.
azpiadiera-1.1.2
eskax, exkax (G-azp ap. ZestErret ) .
(Formas con palat.).
Halturan eskax dire gizon gehienak. Hb Esk 75. Gauza auek egin ez balitu ere, Iainkoa ez zan eskaxago. Or Aitork 380. Diruz be ez ebilzan eskax. Etxabu Kontu 155. Exkaxagoak badituk; amaika gazteagok aurrea artu zidatek! Ataño TxanKan 42.
azpiadiera-1.1.3
(gral.; Lar, , H), eskaz () Ref.: A; EAEL 211; Gte Erd 122, 233 .
Escaso, insuficiente; escaso (en número). "Corto", "escaso" Lar, . "Raro, separado, escaso" . "Insuffisant" VocBN . "Escaso, ruin, corto" A. Tr. Documentado desde principios del s. XVII (cf. infra un ej. alto-navarro anterior de sdo. dudoso); lo emplean autores septentrionales, guipuzcoanos y (ya en el s. XX) algunos vizcaínos.
Adimendu eskas batzuez berzerik ezpaita kontrariatzen. Harb 452. Berze besta eskasak nork bere herrietan elizatik ikhasten ditu. Ib. ẽ , 3r ('pocas' (?), 'menores' (?)). Ezen eskasa da ene / Ahal egin guztia. EZ Eliç 380. Zer eske eskasagorik edo othoitz ttipiagorik egin ahal ziazaion? Ax 597 (V 384). Mundua, o mundu itsua! / O handitasun ezdeusak! / Sensuen atsegiñ ilhunak, / O aberastasun eskasak! 103. Jainkoa baitan fidanzia eskasa. "Parva" . Ch I 13, 5 (Mst aphür, Ol y Pi urria, Leon ttipia ). Ordean finka zazu ene fede eskasa. Mih 39. Hain eskasa egitekotz bere haurren partea. Monho 68. Bada orain gure karidadea eskasa da. Gco II 71. Nere kofesioak eskasak izan dire. Dh 129. Erregek diru gutxi, / jendea ez asko, / guztia eskas dauka / gerra egiteko. Echag 168. Arranda beitüzü eskaz. 'Trop faible' . Etch 496. Guziek zioten apartimenduak / Hertsi zirela eta hagitzez eskasak. Gy 105. Ezagutzen dut eskasegia dela nere damua. Dv LEd 107. Guziak, haren aldean, zinhaurria idiaren aldean baino ttipi eta eskasago dire. Hb Egia 86. Alimentu eskasa. JanEd I 21. Kofesorak eman penitenzia bethi eskazago da bekhatiak merexitü dianaren eretzian. CatS 89. Jornal-biderik sanuak eztu / eskasagua elbarrak. Xe 231. Nere jakinduri eskasak. Bv AsL 18. Diru eskasak izanik. Sor Bar 83. Haren izpiritu handiaz edo eskasaz. Elsb Fram 165. Nola lege hura baitzen eskasa, haren sakrifizioak ere berdin eskasak ziren. Arb Igand 96. Tiro-gai eskasekin eta atetik Jainkoak daki zenbat etsairi buru egin bear. FIr 140. Naiko eskasak ziran lenago ere gariak-eta, etzetorren andik galkuntza aundirik. TAg Uzt 132. Bere lanerako gaiezten duan elbarritasunen bat izatea, edo ardura bete al izateko gorputzez eskasa izatea. EAEg 15-1-1937, 812. Haren ondakin eskasetarik epait dezakegunez bereren. Mde Pr 213. Egun eskasetako / aize-geiago apur / batek biztu garoaz. 'De raras veces' . Gand Elorri 173. Illeko soldata eskasa baña nahikoa. Osk Kurl 19. Ordu eskas batzuetako lana ta jarduna. Erkiag BatB 155. Antza eskasak dira / bere irabaziak. BEnb NereA 203. Gure arkume-gose / au etzan eskasa. Olea 210. Karu ta eskas izaten dira / mundu onetan gauz onak. Ayesta 136. Emeki emeki dira eskasegi agertuko, argituago bilakatzen ari den mundu batean, epe laburreko eskola horiek. Larre ArtzainE 232. Itxurakeriei dien lotsa eskasarengatik. MIH 334. Euskaldun ona izateko, eskas ageri zait nere burua zenbait aldetatik. MEIG II 92.
v. tbn. Yanzi 150. AZink 33.
azpiadiera-1.1.3.1
eskax, exkas, exkax. (Formas con palat.).
" Jana eskax xamar eman omen diote (G-azp)" Gte Erd 142. " Jateko gogo eskaxakin dabil (G-azp)" Ib. 143.
Prutuba ere eskaxa. 'El fruto escaso' . Aran SIgn 49. Gazteluko jendea [...] eskaxa eta ergela. 'Poca y mala' . Ib. 8. Baterako eskax dana / eman dit biyetan. JanEd II 142. Abildaria eskaxa. EusJok II 152. Nere almenak eskaxak izan-arren. Munita 111. Izaro heietan neskatxak / ekhi-urhezko soin exkasak / ondartzan zautzanak irrikiz. Mde Po 88. Ianari exkaxa zan ua neretzat. Or Aitork 60. Alperrikakoa ez-bañan exkaxa zaigu argizagia. Txill Let 133. Ain apari exkaxarekin. Anab Aprika 68. Uko egite aundiak eskatu bear direnerako, lagungarri eskaxa. Vill Jaink 165. Argi exkaxa inguruan. Lab SuEm 212. Eguzki eskax hau izkutu artio. Lasa Poem 91. Urria eta exkaxa izatea. MEIG IV 63.
azpiadiera-1.1.4
Othoitz eskasak edo pontu banakoak. EZ Man II 12 (opuesto a othoitz perfekt eta jeneralak ).
azpiadiera-1.1.5
(Lar, , H).
Parco. v. eskasti.
Estimatzen duzu dela hertsi, mehar, eskas eta abarizios. Ax 149 (V 97). Frantko da eta liberal Iainkoa, nolatan bada zera zu hain eskas eta hertsi. Ib. 181 (V 123). Zu eskas ta urri etzera: ta ondo eskatzen zazun guzia [...] ematen dezu. Cb Eg II 31 (Dv LEd 68 eskasti ). Kontu egizue sartu jatzuela [errege bat] zeuroen etxe barruan [...]. Ibilliko zintekee eskas ta urri beragaz? LoraS 62.
azpiadiera-1.1.6
(V-gip, G-nav; Lar, Dv) Ref.: Iz ArOñ ( galurte ); Iz Als ( lepiziko ); Etxba Eib; Elexp Berg .
Deficiente, defectuoso, malo. "Feble, defectuoso" Lar. " Galúrte eskasa, año de poco trigo" Iz ArOñ. Tr. Si exceptuamos algunos ejs. no muy seguros de Oihenart, Pouvreau, Chourio e Hiribarren, hay testimonios de autores meridionales (generalmente guipuzcoanos) desde mediados del s. XVIII.
Aro emearen beha dagoena uda-neguetan, eskas date bere gauzetan. "[Il] sera court en ses affaires" . O Pr 546. Ez bere eskasa ez bertzen bortitza eztazki urguluak senti ezpaditza. "Son faible" . Ib. 503. Flako bainaiz amudioan eta eskas bertutean. "Imperfectus" . SP Imit III 5, 2 (Ch eskas; Mst hütskor, Echve 179 perfekziogabe, Ol marketsa ). Bere egiteko guzietan labur ta eskas andre beraren eskuak ekusiagatik. Mb IArg I 181. Frutu ugarien itxaromena euki danean, geiago sentietan da Abustu eskas urria. LoraS 9. Ez daude eskasago / gure emakumeak, / lastozko txapelakin, / luzean illeak. Echag 62. Emen askotxok daki / eskasa etzana. Ud 157. Paperan ezagun da / ona ta eskasa. AzpPr 88. Aziyo eskasak. Ib. 69. Eskasak etzian / nere iritzian. EusJok 130. Oiartzuarrak bestiak baño / eskasaguak al dia? Tx B I 113. Etzioten topatu / kontrariyo eskasa. MendaroTx 416. Ez da garigiro eskasa. TAg Uzt 82. Etzerizkion eskasa suitzat Lopategiko Agustini. Ib. 216. Ez dio ardurarik bere lanaren ondorena trebeagoa edo eskasagoa agertzeak. Egan . Arrazoi eskasa! NEtx Antz 104. Donostiako estropadetan eskasagorik izango da txanpan egiteko. Erkiag Arran 121. Eta kalian izaten dogu / oso eskasa arrera. BEnb NereA 243. Senar eskasarekin / bizitza tristia, / ona datorren arte / obe da uztia. Uzt LEG I 45. Idazkera eskasekoa. Berron Kijote 18. An aurkitzen eztan txutxilleririk eztago, on da eskas, karu eta merke... Gerrika 253. Gurasorik ez, andrea falta, / naiko bizitza eskasa. Insausti 311. Horrelako euskara eskasa. MIH 223.
v. tbn. Afrika 49. Auspoa 39, 47. Ataño TxanKan 80. JAzpiroz 136.
azpiadiera-1.1.6.1
eskax, exkax.(Formas con palatal)v. Asp ANaf 658; EAEL 213; Elexp Berg; Gte Erd 142.
" Etorkizun eskaxa (G-azp)" Gte Erd 142. " Pelota-partidu exkaxa izan da " ZestErret.
Argi eskaxak dirade oriek [...]. Billa zadazute, arren, beste argi obeago bat. Lar SAgust 4. Bertzelako buruzagiak ere eskax atzematen dituzte hurbilean. Hb Egia 66. Koplari eskaxen kontuak. Urruz Urz 62. Eskaxena're ez da konforme / onenarekin kituan. Tx B 145. Oriotarra eskaxagua / askok uste zuten. MendaroTx 330. Gizakumea baño exkaxagorik ezta ezer munduan. Ldi IL 134. Ogibide exkaxa benetan etxe-jaun batentzat. Etxde JJ 247. Ahapaldi bat bakarra ez da arkituko, iatorrizkoa baiñon exkaxago idurituko danik. Or ( in Gazt MusIx 50 ). Zuk gurasoak botatze'ituzu / oso neurri eskaxera. (In Uzt Noiz 110 ). Mandatari exkaxa zala. Berron Kijote 30. Oe gogor, estu, exkax ta badaezpadakoa. Ib. 175. Seireun laurleko ordaindu neban soiñu edo saxofoi eskax bat. Etxabu Kontu 25. Zartzaroan, indarrak aitu ta bat auldu danean, eskaxa dala-ta zokoraztea. Ataño TxanKan 17. Ez nuan uste orren / eskaxak giñala. Insausti 135. Dotoreago baita edonon idazle on izan "literato" exkax baino. MEIG VII 39.
azpiadiera-1.1.7
"Coquin", "périlleux" Ht VocGr. " Gizon eskasa, homme sans dignité, petit" Dv. " Gizon bat da guziz eskasa, c'est un homme susceptible, irascible, court de patience et d'intelligence" H.
Esker gaitz duela eskasak. (Artajona, 1561). ReinEusk 51 (Interpr? cf. en el mismo documento: "pero no sabe por qué fin, ni por qué causa ni razón dijo las dichas palabras").
azpiadiera-1.1.8
(V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg .
Escaso, que no llega (a cierto número o cantidad). En Etxba Eib y Elexp Berg aparece definido como adverbio.
Hiru mende eskasak zirela gozatu. Hb Esk 155. Gutxi. Iru legua eskas. Sor AuOst 80. Badü hamabi metra lüze, eta largotarzün laur metra eskaz. Ip Hil 99. An da talogillea, Eratsungo Koxko, / kana t'erdi luze eskas, goiez-beiaz sendo. Or Eus 15. --[...]. Noiztik zagoz uri aundi onetan? --Bost illabete eskas. Erkiag BatB 176. Metro bat eskas izango zan atxurraren kirtena. BBarand 37. Lau aste eskasak neuzkan segan entrenatzeko. Albeniz 261. Duela hiru urte eskas. MEIG IV 100. Zortzi orrialde eskas horietan. MEIG VII 56.
azpiadiera-1.1.8.1
eskax, exkax.(Formas con palat.).
Larogei zentimetro, au da, metro eskaxa urteko. Munita 66. Lekua-exkaxen bat ez zan oraindik ibilliko. Berron Kijote 171. Bost urte eskax egin nituan nik eskola ontan. Insausti 73.
sense-2
II . (Sust.).
azpiadiera-2.1
1. (SP, Urt Gram 42, Ht VocGr, Lar, Dv, H), eskaz (Gèze).
Falta. "Supléer, eskasa betetzea " Ht VocGr 429. "Atraso [= 'falta, escasez']" Lar. "Insuffisance" Gèze. Tr. Propio de la tradición septentrional, se documenta desde principios del s. XVII.
Zeren bada begiratu duzun eskaz gurera. EZ Man I 23. Deusen ere eskasik eztudala. Harb 264. Zeren berdin eztugu deusen eskasik. Ax 25 (V 14). Hirur parte hetarik baten eskasa. SP Phil 19. Ene fortuna, ene eskaz / Eta ene esparantza. 143. Ezpadarotzu Jainkoak eman nahi [...], siñhetzazu eskas hori zure bekhatutarik heldu dela. Ch IV 15, 2. Zenas legeko dotora eta Apollo igoratzitzu aitzinerat eta duzun artha deusen eskasik ez duten. He Tit 3, 13. Antzeak konplitu zuen gorphutzeko handitasunaren eskasa. Lg II 216. Zer xangriñetan eskaz hark etzituen eman izatu? Mih 114 (v. tbn. 118). Gogorat ekhar-atzu perfekzione suerte guziak, eta haren baithan kausituko ditutzu eskasik batere gabe. Brtc 195. Izpirituak badu hedoi bat, itsuaren gorphutzak eskas bat bezala. Hb Egia X. Bi nahien eskasik / ez zuen aithortzen. Zby RIEV 1908, 773. Erlisionearen eskasa kausitzen dutela. HU Zez 199. Probidentziak nahi izatu darozkigu eskas hoikien ordainak hel-arazi. Prop 1906, 98. [Egoitza] gehienek badute eskas bat: arimakoa. JE Ber 84. Ez zutela deusen eskasik izanen. Barb Leg 132. Hire eskasa dun bakarrik hemen. JEtchep 64. Bai egiazki ageri dela / gaur Xalbadorren eskasa! Mattin 81. Gure etxeak eskas haundia ukanen zuela lurrez. Larre ArtzainE 37.
azpiadiera-2.1.1
Txiki ta, eskasik gabe. Gand Elorri 84.
azpiadiera-2.1.2
(Como segundo miembro de compuestos; en algunos casos podría tratarse de sust. + adj.). " Lo eskasa dut (BN-arb)" Gte Erd 213. " Eztügü latsün laberik egür eskasez (S)" Ib. 121.
Ea eztituen zure pairu eskasak [sofrikari xumeak] handitzen. Ch III 19, 1 (Leon pazientzia eskasak; Mst pazentzia gabiak ). Fidanzia eskas arin bat izan zuten. CatLav 168 (V 85). Tristezia eta esperantza eskas handiagoa. He Gudu 49. Hekin [apez arnegatuen] indar eskasak / Beti bekatorosak / Tu hobendun uzten. Monho 30. Osasun edo onthasun-eskas. Dh 180. Hainbertze errespetu eskas. EgunO ( in Arb Igand 179 ). Ene sobretasun eta mortifikazione eskasentzat. JesBih 455. Irakurtzeko duten usaia eskasetik. MarIl VII. Kasatzea gure izpiritutik erlixione eskas suerte guziak. Jaur 135. Badaitekeia esker eskas beltzagorik lurrean? Gy 107. Beren leialtasun eskasak ekarri ziezten neke eta gaitzak. Lard 5. Asko lekhutan soineko eskasez urdeak bezala lohian ihauskatzen direla. "Faute de vêtements" . Dv Dial 42 (It faltan, Ur ez daukelako, Ip gabez ). Zaldi onen jaso-al eskasak jartzen gaituen larritasunetik kentzera. Bil 164. Ez dutala begiratzaile eskasik nabilan lekhuetan. Elzb PAd 70. Fede eskasetik zenbat pairatu izan duen. Lap 15 (V 9). Ezinbestian, eta denbora eskazez. UNLilia 2. Artha eskasa handia delakotz. CatJauf 119. Umexurxaren ogi-eskasa zian ordukotz gogoan. Ox 55. Gei onaren eskasez ifernuko sua hil ez ddin. Zerb Ipuinak 84. Ezagütze eskaz bat amaren eretzeko. Const 19. Ur-eskasez naski. Etcham 113. Etxean etzen jateko eskasik. Ardoy SFran 69. Ez duela kuraie eskasik oraiko gazteak. Larre ArtzainE 78.
azpiadiera-2.2
2. (SP, Ht VocGr, Lar, , Lecl, H).
Falta, defecto, imperfección. "Défaut" Lecl.
Bere eskas eta inperfekzioneez. EZ Eliç 149. Notha eta eskas hek erakusten derauzkigun argiak berak. SP Phil 79s. Egia bada zutaz erraten dena, libra zaite lehen bai lehen eskas hartarik. Ch III 46, 1. Haren eskasak eztitasunekiñ yasanez. He Gudu 108. Uste ezkünian eskazak desgaiñtürik. Egiat 223. Alferkeria oraino eskas bat da maizegi baizen kausitzen eztena. Dh 70. Ez naiz behinere baratuko ene eskas edo defautik nausienaren gudukatzetik. EgunO 168. Gizonak ziren, gizonen eskasekin. Hb Egia 89.
azpiadiera-2.3
3. (B ap. A ; Lar, Dv, H), eskaz (gral. ap. A ; VocBN ).
"Falta, la raya o señal delantera en el juego de pelota" Lar. " Eskasa itxitzea, dépasser la ligne" H. "Línea que tiene que pasar el sacador, en el juego de pelota" A.
Pilota bat baratua denean paso-marraren eta erreboteko eskasaren artean. Zby RIEV 1908, 88. Laister Astiz-ek geldirazi du, / eskas-inguruan jo-ta. Or Eus 421. Juez Jauneri eskua jaso, / eskasa erre duala. "Ha tocado falta " . Ib. 421.
sense-3
III . (Adv.).
azpiadiera-3.1
(Lar, ), eskaz (S; Gèze).
Escasamente. "Cortamente, escasamente", "limitadamente" Ib. "Parcamente" . "Pas assez" Gèze. " Eskaz [...] insuffisamment" Lrq.
Fidatu Iainkoaren miserikordian sobra edo eskas. Hm 193. Masti-ondo motxak, lurretik eskas jagiak. Erkiag BatB 168.
azpiadiera-3.1.1
"Defectuosamente" Lar.
sense-4
IV . (Cuantificador indefinido).
azpiadiera-4.1
Poco(s). v. gutxi.
Eskas degunak askotxo gera, / batzuek abundantziya. Ud 138. Daukazun enplioan bizi baga kejaz / Irabazten dozula mantentzeko eskas. AB AmaE 240. Dirua ere eskas artu zuten. Anab Poli 104. Gau osoan begiak izteko aukerarik eskas izan daualako. Erkiag BatB 189. Nere gizonak eguneko bi pitxar ardo eskas dizkin. Ataño TxanKan 159. Ango tomateak eskas itun arentzat. Ib. 78.
sense-5
V . (Tema nudo usado como posposición).
azpiadiera-5.1
1. Excepto. " Oro hemen dira, nagusia eskas, bat eskas, tous sont ici sauf le maître, moins un" H.
Berak, Kattalin eskas. Barb Sup 115.
azpiadiera-5.2
2. A falta (de). v. ESKASEAN; cf. ESKAS GELDITU.
Bazuen, egun bat eskas, hamahiru ilabete abiatuak zirela. Ardoy SFran 158.
azpisarrera-1
ESKASAK ESKASTEGI.
Con todos sus defectos, aun con sus defectos.
Funtsean, erlisioneak, eskasak eskastei, mail guzietako arimak hein batean elgarretaratzen zituen, klase-borrokarik gabe. Lf CEEN 1973, 122.
azpisarrera-2
ESKAS AURKITU.
Echar en falta.
Arratsean direnean / urrun bidean bathu / Jesus haur mansoa dute / biak eskas aurkhitu. EZ Noel 82. Bere semea eskas aurkhitzean. Lg II 125. Irakurtzen baduzu lehiatu gabe [...] ez duzu deus ere eskas aurkhituko. Daguerre ( in Brtc 4 ).
azpisarrera-3
ESKASEAN.
azpisarrerakoSense-3.1
a) (BN-lab ap. Gte Erd 121 ) .
(Precedido de genitivo o --menos frecuentemente-- de tema nominal nudo; en alguna ocasión de instrumental, o de zerbait ). (Estar, etc.) falto (de). v. ESKASIAN (s.v. eskasia
Bethi zerbait eskasean / kausitzen du bihotza . Arg DevB 99. Gauza guzien eskasean bizi. Ch III 59, 1. Halako bertute zeiñen eskasean bainago. He Gudu 131. Guzien eskasean aurkhitzen da. Lg II 107. Ez zaitu deusen eskasean utziko. Mih 107. Guzien eskasean zarela badakizu. Brtc 183. Hekien [errelijionezko sentimenduen] eskasean [...] damnazionezko arrazointzat balia dakizkon hartu dituen sakramenduak. Dh 134. Bethi zerbaiten eskasean da; hauzoan ditu tresna beharrenak; bethi arrangura da ezin helduz bere lanetara. Dv Lab 140. Auzo batzu beren alorretako hazi edo zerbeiten eskasean ikustearekin. HU Aurp 110. Ezbearrez inguraturik izaki eta errekin eskasean, meatz apeai eskua erantsi izan zaie. EAEg 15-11-1936, 300. Bultziak, zaindariz utsik edo eskasean dabiltz. Ib. 11-11-1936, 268. Hitz eskasean aurkitzen garela sail askotan. MIH 87.
azpiadiera-1.1
A falta (de), por falta (de).
Andrea galdu zuen, zubi eskasean / Bertzalderat zohala xalanta batean. Hb Esk 143. Argien eskasean, bilhatu zuen azpikoen ungitzea eta prestutzea. Hb Egia 32. Heien [gizonen] eskasean, hor abiatzen dire emazteak harmen hartzen. Elsb Fram 72. Elektrikargiaren eskasean [...] diren baino handiago xutitzen zaizkigu bizitegiak. JE Ber 101.
azpiadiera-1.2
A falta (de), en caso de faltar.
Urthe berean hainitz bihi mota erain behar da, biltze baten eskasean bertze bat harrapa dadientzat. Dv Dial 53 (It faltan, Ip hütsian ). Behar du gizonak amarru, itzuli, hots, maltzurkeria eta iziltasuna. Bereziki jende asko bihurrirekin egitekorik duenari behartzen zaio hori, bertze zerbaiten eskasean. HU Aurp 107. [Aitabitxi amabitxiek] behar dute, burhasoen eskasean, artha hartu [...] giristinoki altxatzeaz. CatJauf 107. Ala eskola-emaileen, ala ikasleen tituluak eskutik badauzko [Gobernamenduak] [...]. Deus ezin egin, hari eskatuz baizen; bidea, batzuek ala bertzeek, jauspen eskasean hetsia. JE Bur 44. Emozu gizonari egia hazkurri. / Horren eskasean da gos'eta egarri. Etcham 130.
azpiadiera-1.3
Faltando, restando.
Bi urthen eskasean mende hamaseia. Hb Esk 137.
azpiadiera-1.4
Eguzki-bidea negurtuz amabi ordutan egin balu, oi dun aldi-erdi eskasean egin dula. 'En la mitad menos de tiempo' . Or Aitork 328.
azpiadiera-1.5
(No precedido de sust.). En la pobreza.
Ez ditu eskasean utzten bere fidantzia osoa haren baitan ezartzen dutenak. Lg I 351.
azpisarrerakoSense-3.2
b) (Precedido de participio). Por no...
Zenbat on ez da galtzen bermatu eskasean . Dv Lab 268. Etxe hazkarra lurrerat tipustapan erortzen da [...]. Hastetik arrimatze ttipi zerbait egin eskasean; teilak itzuli gabez; ur xortari bere ixuria ez emanik. Arb Igand 46s. Hainbertze kondaira pollit [...] galtzerat uztea, norbaitek bildu eskasean. Zerb Ipuinak 518.
azpisarrerakoSense-3.3
c) En poca cantidad.
Lana sobrian izaten gendun / jana eskasian. Uzt Sas 71.
azpisarrera-4
ESKAS EGIN.
azpisarrerakoSense-4.1
a) (SP).
Faltar. "Faire défaut" Dv. v. eskastu. Tr. Exclusivamente septentrional.
Tenperanziak gure guthiziak bridatzen ditu, neurriz edukitzen ditu, soberaniaz gaiñez edo gutiz eskas eztagiten. Mat 144s. Bihar konplitzeko egun / Eskas egin guztia. EZ Eliç 21. Arnoak eskas egin izan zuen. Lg II 133. Jinkoaren laguntzak ez darozula eskas egin. Mih 72. Ethorkizuneko denbora hark eztautala niri eskas eginen. Dh 122. Oillo eta gasna askok zuten eskas egiñ etxetan. Gy 146. Ez janak, ez jauntziak ez darotet eskasik egin. Dv Lab 9. Ur garbiak ez diote eskas egin behar. Ib. 290. Hatsak eskas egiten diotenean. Zby RIEV 1908, 85. Bizirik eskas egin badauku, goza dezagun bederen hilik! HU Aurp 106s.
azpiadiera-1.1
Fallar. " Eskas egin dut " SP. v. HUTS EGIN.
Begira duzuelarik nihork eskas egin ez diozan Jainkoaren graziari. He He 12, 15 (Dv hutsegin ). Pobreen alderat urrikalmendurik izan etzuten aldi guziez hari berari eskas egin izan diotela. Lg II 249. Bihotzak eskas egiten darot. Brtc 33s. Hain khexu zerbaitetan eskas egiten dautedanean. Dh 108.
azpisarrerakoSense-4.2
b) (Con complemento en caso instrumental). Privar (de).
Egizu ez dezadan zure inspirazionetarik batere negliya; ezen negliyentzia horrek obliga zaitzake guziez eskas egiterat. Brtc 33s. Obliga zaitzazke neri guziez eskas egiterat. MarIl 59.
azpisarrera-5
ESKAS ERAGIN.
"Absentare, eskaseragin, falteragin " Urt I 45.
azpisarrera-6
ESKAS GABE.
azpisarrerakoSense-6.1
a) Sin falta, ineludiblemente.
Kolpe batez, eskas gabe eta merezi bezala gaztigatuko dituela. Ax 331 (V 220).
azpisarrerakoSense-6.2
b) Sin faltar.
Agiñtzen daizkie ehun ontzako urre / Bat eskas gabe halere. Gy 286.
azpisarrera-7
ESKAS GELDITU.
Faltar, restar.
Kontu hark ardiatsten ezpadu hogoi eta hamarren kontura, bañan gibelago gelditzen bada, zenbat egun gelditzen baita eskas hogoi eta hamarretara, egun hartan izanen illhargi berria. EZ Eliç XXVII.
azpisarrera-8
ESKAS IZAN.
azpisarrerakoSense-8.1
a) (BN-lab-arb; SP, Dv, H) Ref.: Gte Erd 121, 122 .
(Aux. trans.). Tener falta de, faltar (algo a alguien). " Zer duzu eskas? que vous manque-t-il?" SP. "Manquer de" Dv. " Guti eskas du mintzatzen hasteko (BN-arb)" Gte Erd 122. Tr. Empleado por autores septentrionales desde principios del s. XVII; al Sur sólo lo encontramos en Echagaray, JanEd y Orixe
Gauza eskaz dudana. EZ Man II 7. Erraz da zerbait eskas izaitea, zenbat ere aberats baita nihor. SP Phil 276. Dagoenak Iaunarekin, / Zer eskas ahal duke? Arg DevB 104. Eztut deus eskas. 205. Kanpotik gauza guziak eskaz zituzten. Ch I 18, 3 (Mst ments zütien ). Nik eskas dudanaren konplitzeko eta berretzeko. CatLav 295 (V 147). Halako maneraz, non ez baiduzue eskas dohain garabik. He 1 Cor 1, 7. Etzuten ere [semea] eskas zutela ezagutu arrats aphalerat baizik. Lg II 123. Eskaz dudan eta izan nahi nuken guzia betheko du. Mih 116. Zer nuen eskas salbatzeko? Brtc 153. Eskas izan ez dezan / gure egin-ala. Echag 152. Eskaz dituzten laguntza guziak. MarIl 67. Eskas ditugun on guziak. Jaur 371. Bethi zerbait eskas baitzuen. Gy 216. Beretik ere eman eskaz duenari. Hb Esk 44. Sori da ikhustia untsa hortzik eskaz dianez. Ip Dial 94 (It falta duen, Ur falta daben, Dv hortzik gabe denetz ). Eztia ematen zaiote eskas dutenei. Dv Lab 300. Ez dut bada borondate ona eskas. Elzb Pad 11. Indatzu eskas ditudan berthute guziak. Arb Igand 200. Gorputzeko begiak baititu eskas. HU Aurp 190. Ez dezaten ukan deus eskas. JE Bur 48. Eskas ditula diyo jendiak / Gipuzkoako ezurrak. JanEd II 78. Zer dun eskas oraino? Ox 118. Deus guti zuten eskas. Barb Leg 148. Ez dut ere eskas agiñik. Or Eus 371. Bethi eskas dut oherakoan / amaren musu beroa. (In Lf Murtuts 45 ). Zerbait badun nik eskas dutani. JEtchep 68. Hire sinadura die eskas. Larz Iru 30. Eskas baitzuen egiazko bere zimendua. Ardoy SFran 112. Zu baitan eskas duzuna. Xa Odol 85. Hau nuen bakarrik eskas [...], gizonen kantu orroa. Larre ArtzainE 287. Eman diezaiguke eskas dugun laguntza. MEIG VII 85.
v. tbn. Iraultza 25. LuzKant 19. Zerb Gerlan 111.
azpisarrerakoSense-8.2
b) (BN-lab-arb, S ap. Gte Erd 121 ) .
(Aux. intrans.; usado sólo en 3.a persona). Faltar. " Deus ere ezta eskas, rien ne manque" H. " Zazpi semealabetarik biga eskas ziren (BN-lab) [...] atxeman zuen laguna eskas zela (BN-lab-arb)" Gte Erd 121. Tr. Documentado desde principios del s. XVII. Propio de la tradición septentrional; al Sur sólo lo hallamos en algunos autores modernos, como Orixe y Villasante
Iaunak isuriren darok eskaz zaiken dohaiña. EZ Man I 22. Hirurgarrenaren akhabatzeko eskaz direnak. EZ Man II 164. Non eskas dela deus ere / ez baita edireten. EZ Noel 139. Biotarik bata eskas den orduan. Harb 450. Eskas den gauza [...] desiratzenago eta gozoago iduritzen baita. Ax 359s (V 238). Eskaz zaikanaren konplitzeko. Ib. 544 (V 349). Mintzo garenoi ere eskaz zaizkigu hainitz hitz. ES 399. Spirituaren kharra eskas denean. Ch III 27, 3 (SP faltatzen bazaitzu, Mst ments denian ). Zeren zuen aldetik eskas zena hek bethe izan baidute. He 1 Cor 16, 17. Konpli zazu zure graziaz ene baithan eskas den guzia. Brtc 71. Zenbat inozent ezta herri hautan eskas, / galdu izan direnak terroristen faltaz? Iraultza 112. Munduko ontsatasun osoena, eta iduriz deus eskas etzaiona. Dh 116. Lehertzeko egunak eskas etzaizkola. Hb Esk 24. Gizon abil eta yakintsunak ez direla eskas izan Sarako gure herri maitean. Elzb PAd 86. Han, airea eta argia bezala, eskas ziren gauzarik beharrenak. Elsb Fram 106. Ezta lokia eskas. HU Aurp 201. Eskas zirela erran daikuten galdeak eman ditugu. CatJauf IV. Eta bortz eskas balire berrogoita hamar horietan? Zerb IxtS 19. Gain-gaineko leku hartarat heltzeko hiru dupa eskas. Lf Murtuts 16 (con aux. elidido). Eskas da Mezaren geia. Or Poem 513. Gugan eskas direnak beragan bete-betean aurkitzen direla. Vill Jaink 151. Etziren eskas komentu eta elizak. Ardoy SFran 85. Han etzen egun hartan / zu bertzerik eskas! Xa EzinB 39. Gure hizkuntzan ere ez dira eskas, baina Bizkaitik urruti agertzen dira gehienbat. MEIG VII 101.
azpiadiera-2.1
Sei mendeak zirela eskas bortz urtheren. Hb Esk 79.
azpisarrerakoSense-8.3
c) (H) .
(Aux. intrans.; precedido de genitivo, en ocasiones --en oraciones de relativo, p.ej.-- no expreso). Estar falto de. " Eskas naizen guzia dukedantzat, pour que j'aie tout ce qui me fait défaut (Arg DevB)" H.
Iaunak eztrauku eskaz garena inputatzen ez kontatzen. Ins D, 8v. Haserrearen obrak eztira behin ere konplituak, bethi dira zerbaiten eskas. Ax 300 (V 200). Nik askituko dut eskas zarena. SP Imit IV 12, 2 (Ch eskaz duzuna, Mst ments düzüna, Ol peitu zaizuna ). Fazoin huntan dukedantzat / eskas naizen guzia. Arg DevB 201. Lenbizi joanak penatu ziran / indar eskas ziralako, / kontrarioa beti bazuen / aurrean amar alako. Afrika 141. Emen ez dituk [ardiak] deusen eskas. Or Mi 5. Baina aezk. egun zerbaiten eskas dela bezain segur da beste horrenbeste gertatzen zaiola aezk. naf.-gar. erenegu-ri. MEIG VII 105.
azpisarrera-9
ESKAS-JENDE.
Gente pobre.
Ala aberats nola eskas-jendiak. Sor Bar 31.
azpisarrera-10
ESKASPE .
(En casos locales de decl. sing.). (En, de, a, etc.) la miseria, la privación.
Daramak eskaspean / bizia borondatez. Arg DevB 122.
eskas
<< erremulia 0 / 0 eskuko >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper