OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gora-behera.
sense-1
I. (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (gral. (al Norte -ehe-); SP, Añ, Gèze, H; -bera VP, Lar, Añ), gora-behere (BN-arb) Ref.: A; Etxba Eib ; Elexp Berg ; Gte Erd 18, 20, 74; ZestErret. En DFrec hay 84 ejs. de gorabehera y 15 de gorabera. v. goiti-beheiti .
Alternancia, altibajo; vicisitud. " Hura da etxeko gora behera guzia " SP. " Itxasoaren gora-berak, flojo y reflujo del mar" VP 39v. "Altibajos" Lar, . "Aguas vivas y muertas del mar [...] ur gora beerak " . "Révolution, querelle" Lecl (de donde seguramente lo toma Azkue, que da "querella"). "Fluctuation" , "fluctuation de prix" Gèze. " Lurraren gora-beherak, les ondulations du sol" Dv. "(V, G, AN), cuartos de la luna" A. " Larogehi ta zazpi urtekin hiltzan, mundu honetan bere goraberak ikusita " ZestErret.
Baditu itsasoak bere gora beherak, bere mareak eta muthantzak. Ax 600 (V 386). Mündüko gora behera güziak üzten dütügüla. Bp II 30. Mundu huntan arribatzen diren gorabehera diferentez. He Gudu 63. Gizonik onenak [...] ere izaten dituzte beren goraberak. Mb IArg I 69. Munduko aldarte edo goraberak. Cb Eg II 175. Hanbat gora behera eta infidelitatien ondoan. Mih 17. Milla gora bera ta pelligru. LoraS 9. Orrén [Jesusen] gorabérak. LE Kop 115. Luurreko gora beera ta desgrazijaak. JJMg BasEsc 263. Zergatik laborearen balioak gorabera andiak dituen. It Dial 65 (Ur gorabera, Ip gorabehera; Dv makhur ). Eguraldiaren gora beera andiak. Izt C 235. Etxeko gora beera eta artu-eman guziaren kontua eman zion. Lard 51. Zeintzubek eskintzen deutsee bake gozatsu bat espiritu erreboluziñoezko gorabera andi eta indartsuben artian. " Agitaciones" . (1868) BBatzarN 245. Zelan oi diran emen gora berak. AB AmaE 291. Mundu onek gora-bera asko izaten ditu. Sor Bar 31. Beste gora-bera baga bizi izan iako sein ori. A BeinB 75. Nonbeiteko gora beherez mintzo. HU Zez 83. Ilhargiaren gora-beherak. EskAlm 1897, 1 (ap. DRA ). Eztakiez oraindiño itxasoaren gora-berak. Echta Jos 35s. Ixan ziran jokuan gora-berak. Kk Ab I 16. Galtze-irabazien gora-berak ikusten ari danak. Inza Azalp 126. Soldado denborako gora beherak. Const 38. Etxeko gora-beretan. ArgiDL 11. Eguneroko gora-beera utsak. Ldi IL 36. Kondatu zituzten bideko gora beherak. Lf Murtuts 23. Gizon zeranez, ba duzu aldien gora-bêra. Or Poem 540. Mariak gorabera aundik izaten ditualako. JAIraz Bizia 11. Gora-bera aundirik gabe. Etxde JJ 186. Egualdixen gora-berak. (V-gip). Gand Eusk 1956, 209. Aren sendiaren goraberak. Ol Gen 37, 2 (Dv helkariak, Ker, Bibl istoria ). Iauntxokeriak gora-bera ta aldaketa gorriak izan oi ditu. Zait Plat 17. Ardoa dala-ta, aragikeriak gora-bera aundia izaten du. MAtx Gazt 78. Jainkoak daki bakarrik xuxen horren gora-beheren berri. Larz Senper 118. Familiaren gora-berak. Gerrika 159. Txapelketan, ordea, milla gora-beera gertatzen da. Insausti 22. Gipuzkoako euskal poesiaren gorabeherak aztertzeko. MEIG II 102.
v. tbn. Egiat 167. VMg 19. Zav Fab RIEV 1907, 543. Hb Esk 156. Laph 190. Aran SIgn 15. Zab Gabon 40. Bv AsL 192. Zby RIEV 1908, 88. Itz Azald 213. Ag Kr 181. Alz Ram 96. Mok 21. Zub 86. FIr 134. Lab EEguna 75. Otx 103. Sabiag Y 1934, 28. Eguzk GizAuz 66. TAg Uzt 139. Zerb IxtS 67. SMitx Aranz 65. Munita 25. NEtx Antz 95. SM Zirik 97. Bilbao IpuiB 165. Akes Ipiñ 28. Basarri 191. Vill in Gand Elorri 15. Erkiag BatB 105. Gazt MusIx 119. Alzola Atalak 111. Etxba Ibilt 457. Mattin 123. Xa Odol 45. Casve SGrazi 128. Etxabu Kontu 95. Ataño TxanKan 145. Onaind STeresa 60. JAzpiroz 165. Larre ArtzainE 115.
azpiadiera-1.1.1
Accidente (gramatical).
Ondo itzegiteko bear diran Gramatikaren parte guziak Euskarak usatzen dituela, ta banaka gorabera ta aldaera guzietan. Cb EBO 38.
azpiadiera-1.1.2
Asunto, cuestión. " Eztakitt ze goraberan gaiñian hasarretu zien " Elexp Berg. " Osasuna(re)n gorabera danean, kontuz ibilli (V-arr-gip, G-azp)" Gte Erd 280.
Saleroste artuemanak, zor-ordaintzak eta gintza bizieraren gañerantzeko goraberak errestuaz. "Operaciones corrientes" . EAEg 14-10-1936, 44. Eztotzagu jaramongo ezizen gorabereorri. Echta Jos 133. Indarraren gorabera. SM Zirik 65. Arratsaldean etxea txukundu, aurren goraberak egin, eta zelaira gero. Ataño TxanKan 162. Gerraren gora-bera guztien ardura guztiekin arduratuko zan. Gerrika 58. Egur-goraberak nere kontu izan ziran. Albeniz 242.
azpiadiera-1.1.3
Dato, pormenor.
Jakin gura doguzan gora-bera gustijok bidaldu egidazuz. (1917). ForuAB 87.
azpiadiera-1.2
2. "El quid de la cuestión. Petroliua merke egon edo karu egon, hortxe dago goraberia " Elexp Berg. " Or dago gorabe(he)ra guztia (G-azp)" Gte Erd 206. " Zure osasunaren gorabera or dago (G-azp)" Ib. 290.
Zeren azken fineko perseberantzia da gakhoa, hura da gora behera guztia, hartan dago garaitia eta biktoria. Ax 460 (V 299). Akhabatze hartan baitago sekulakotz ongi edo gaizki izaiteko pontua eta gora behera. Ib. 176 (V 118). Huntan baita maiz osasunaren gora-behera guzia. JE Bur 71. Hainbertze diruren gora-behera heien [pilotarien] menean dela. Ib. 32. Itz batera bilduz gorabera: aiek gazte, ni zaar. Txill Let 82. Horietan baitzen gure ikasle emaitzaren gora-behera. Larre ArtzainE 134.
v. tbn. ES 128. Vill Jaink 85.
azpiadiera-1.2.1
Importancia. " Gorabehera aundiko kontua da, alaba ezkondu ala ez (G-azp) [...], ze gorabe(he)ra du orrek? (G-azp)" Gte Erd 167.
Garai hartan, dakigunez, jaiotza ez zen gorabehera gutxiko gauza. MIH 235.
azpiadiera-1.3
3. (V, G ap. A ).
Movimiento hacia arriba y hacia abajo; salto. "Sacudida" A.
Zer inguru eta gorabehera derabila [Aingeruak] zuri kalterik ethor eztakizun amoreak gatik. Hm 230. Zeinbat gorputzeko gorabera ta esku eragite oria egiten? Mg PAb 151. Egiñ eutsazan [dantzan ebillen] onek salto, gora beera ta ongi etorri andijak. JJMg BasEsc 138. Dantzari ergel baten gora-beerak eta arinketak. Lard 399. Ango joan etorri ta gora berea, ango ankeai ta besoai eragitea zer zan! Ag Kr 57. Ikaraturik arelako esku-goraberakin. EEs 1916, 194. Ontziak ezin zezakean gorabeera aundiagorik egin ondoratu gabe. Anab Poli 61. Itxasoaren gora-berari begiratu bear baizioteken. Ataño TxanKan 252.
v. tbn. Echta Jos 339. Laux AB 62.
azpiadiera-1.3.1
"(En un) abrir y cerrar de ojos, begi gora bera batean " Lar, .
azpiadiera-1.3.2
Subida y bajada.
Mendiaren gora behera oinez egin nuen. Prop 1880b, 16. Arritzeko gora-bera izan zan benetan [...]. Nunbait ere, arkaitz-tarteren batean geldituko zan gizagajoa. Alkain 71.
azpiadiera-1.3.3
Subida y bajada de volumen.
Soiñua luze ta geldi gora-beran. NEtx LBB 177. Soiñua gora-bera nastua indartsu ta samurrago... Ib. 179.
azpiadiera-1.4
4. (Dv; gorabera V-gip, G-azp) Ref.: Elexp Berg; ZestErret .
Diferencia. " Batak irabazi, bestiak irabazi, eztago gorabera haundirik " Elexp Berg. " Gorabera handiya do jokalari bat eo bestia lesionau " ZestErret.
Gizon batetik bestera ez dagoala gora bera aundirik. AJauregi EE 1885b, 178. Egun gutxiren gora-berakin. Bv AsL 68. Ontzako baten gora-beragatikan, nai duk zintzilika dantzan ibiltzea! Apaol 101. Hoien artean zenbat / gora behera den! Zby RIEV 1908, 93.
v. tbn. A BGuzur 138. Ezeutsen agirakarik egin ordu-erdiko gora-beragaitik. Echta Jos 38. Abarkadunetatik abarketak [...] jazten dituzten gizonetara dagoan gora bera ta ezberdiñtasuna. Ag G 95. Zerika den bi gaitza orien gora bera. FIr 169. Gero ere bazuten naiko beta beren arteko gora-berak berdintzeko. Anab Usauri 117s. Eta guk geuk, gorabera jakiñak gordeta ere, ez al dugu berdintsu jokatzen? Txill Let 138. Albaiteroaren aginduz, larrutu ere gabe lurpean sartu ziteken. Bei baten goraberari begira zeuden baserritarrak ez baiziran. Ataño TxanKan 200. Salnegurri bateko gora-bera zan guztia. Gerrika 294. Ez baidu pertsonak beti sasoi iguala izaten [...]. Or gora-bera asko izaten da. Albeniz 84. Hamabost urteren goraberak ireki duen hosina. MIH 334. Batasunik ezak gorabehera handiak dakartza joskeran. MEIG III 48.
azpiadiera-1.4.1
Diferencia (de tono).
Gorabera ori adierazteko ezpaita asmatu ikurri (siñale) berezirik. Or LEItz 44.
azpiadiera-1.5
5. Altura; diferencia de altura.
Ez da gorabehera eta zabaltasun aski handirik. Hb Egia X. Marra bat eginez gora-beheren zurubian: horraraino da zilhegi atsegina, beherago direnek egin dezatela barur. Ib. 122. Ttipi-haundi ta gora-beherak / utzi detzagun aparte. Mattin 152.
azpiadiera-1.6
6. "(V-m), el trecho que queda sin labrar en un campo, por haber de ocuparlo el ganado que arrastra el arado" A.
sense-2
II. (Adv.).
azpiadiera-2.1
1. (Urt, Lar).
Arriba y abajo; de un lado a otro; por todas partes. "Adsectari, góra béhera segitu " Urt I 237. "Barloventear, andar de aquí para allí, gora bera, orrat onat ibiltea " Lar. v. GORA ETA BEHERA.
Iokariaren lasterra, gora behera; goratzea hegi erdirano, beheratzea ondarrerano. O Pr 269. Zure konzientza gora behera onsa examinaturik. Tt Onsa 172. Ibilten txipak bezala gora behera herrekan. Egiat 166. An zebiltzala gora beera Aingeruak. AA I 533. Gora bera dabillen itxaso bat. NekeA 219. Aballarekin erabilli batzuek gora-beera eman-ondoren, Goliati bota zion. Lard 165. Arrak gora-beera zebilzkion gorputz-illa. Ib. 426. Emen gera artzaiak / gora bera irrintzika. Sor AKaik 112. Orregaitik bere, ditu erabiliten / itxaso orretako urak gora beera. AB AmaE 392. Ikatz puxka batek berriz iraili zuan, beti gora-bera zijoan gabiaren azpira. Lh Yol 48. Yainkoaren aingeruak andik gora-beera zebiltzala. Ol Gen 28, 12 (Urt igaten eta iausten, Ur igotzen eta jatxitzen, Dv goiti eta beheiti, Ker gora ta beera).
v. tbn. A BGuzur 114. Anab Poli 76. Gazt MusIx 125.
azpiadiera-2.1.1
Kargia ezin sufridurik / aldatz gora bera. DurPl 56. Patar kotsua gora-behera, haranaz-haran eremanak gituzte. JE Ber 77.
v. tbn. Or Eus 340. Kalea-gora-bera dijoa. SMitx Aranz 128.
azpiadiera-2.1.2
Zerbait egiten gaituezan berbak / or darabilguz beti gora-bera. Zav Fab, RIEV 1907, 534.
azpiadiera-2.1.3
Subiendo y bajando (de tono). "Penchant pour chanter, gora behera " Ht VocGr 395 (interpr?).
Nola zarabillkan boza / gora behera itzulika! Gy 79.
azpiadiera-2.2
2. De arriba abajo.
Bethi arrota bezala petik gora ta gora behera doana bezala. Egiat 166.
sense-3
III . (Posposición, tras sintagma nominal).
azpiadiera-3.1
1. (V-gip; SP, Foix ap. Lh.) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
Más o menos. " Aphur bat gora behera, un peu plus ou moins" SP. " Egun milla ogorloko batzuk gora bera " Etxba Eib. v. GUTXI GORA-BEHERA s.v. gutxi.
Muilla zazu apur bat gora behera uraren handitasunean. INav 77. Ageri da aphur bat gora behera, batean gehiago, bertzean gutiago. ES 138 (tbn. aphur bat gora behera en CatLav 462 (V 215), Lg I 246, Brtc 162). Oren bat gora behera berriz naiz pasatuko. Gy 30. Ondorioak ageriko zenbeit urte gora behera. HU Aurp 216. Ordulauren gora-bera, beti etxeratuten zan lanera joan bear zan ordurako. Echta Jos 38. Laur ehun preso hartu gintuen, zenbeit gora behera. Zerb Gerlan 107. Eta ola, silaba bi gora-bera, danok berdin. Lek SClar 125. Meta aundian galburu batzuk gora-beera, igarri bere ez. Erkiag BatB 161. Horiek erran nahi baitukete poxi bat gora behera. Ardoy SFran 141. Pixka-bat gora bera, neure aitagandik ikasi neban onen gaia bera da. Alzola Atalak 148. Iru-lau urte gora-bera, ordukoa izango da Zubi-Barria. Etxabu Kontu 186. Banituela bi lagun segur, ene adinekoak, bi urte gorabehera. Larre ArtzainE 229. Hori, Donostialdean, 1930ean, zenbait urte gorabehera gertatzen zen gertakaria da. MEIG VI 62.
azpiadiera-3.1.1
Gizonak berdintsuak gora-bera, ordukoak eta oraingoak. Ibiñ Virgil 26.
azpiadiera-3.1.2
(Con el significado de '(da igual) por (cierta cantidad) más o menos').Cf. infra (3).
Neri entzun balit [...]. Zortzi milla erreal gora bera, or izango giñan. Zab Gabon 32. Liberdi bat gora bera etzaio ajolik. Sor Bar 89. Pekatu bat gora-bera, gutxi dijoa. Arr May 39.
azpiadiera-3.1.3
(Precedido de gen.).
Txanpon baten gora-bera or nunbait izango al gera. Moc Damu 8. Urmaeleko dukaton gora-bera, eztozube aurrerantzian be dirubaren petturik ixango. Otx 143.
azpiadiera-3.2
2. (Gralmte. en frases negativas). A causa de.
Gaba alperrik igarota, ardi ta imitxa txatxar batzuk gora bera. Mg PAb 69. I gora bera ez gaioazak / lorik galtzera. AB AmaE 128. Ez bedi aserretu, Jauna, amar peseta gora bera. Urruz Zer 125. Tximista batzuek gora-bera, gizonak ez du ezkuta-bearrik. NEtx Antz 12.
azpiadiera-3.3
3. (V, G, AN-erro, L, BN, S) Ref.: A; Elexp Berg .
Dejando aparte; a pesar de. v. GORA-BEHERAGATIK.
Ni gora bera gozau begi familiagaz. AB AmaE 389. Iñon esanak gora bera. A ( in Azc PB 3 ). Itxasaldeko ondamena gora bera, gauza guztiak euren bidean joango ziran. Ag Kr 205. Ebagita dagozan basoetako zulak eta egurrak, Lagi onen aginduak gora-bera, azke atara leiz. ForuAB 141. Ori gora-bera, danak barreka ta pozarren. Kk Ab I 36. Berezitasun au, aldaketa batzuek gorabera, geroztik ere ondo zaindu zuten. JMB ELG 24. Emazte oihu edo hasperen bat gora behera, ahal bezala atheratu zen. Lf Murtuts 28. Maitatu nai du, obenak gora-beera. Or Aitork 13. Aren zalapartak gora-beera, oso biotz-bera zan. Anab Poli 8. Sualdi au gorabera, ez ei-oan azkora-kirten ori, orraitio, basoan itxi. Akes Ipiñ 33. Zuen sistemak gorabera, beste denen modura ikusten duzue auzi au. Vill Jaink 87. Ez izan emakumeak danak bardiñak, esanak gora-beera. Erkiag BatB 136. Baiña, olako tranpatxu batzuk gora-bera, auteskunde areik garbiak ez zirala ezin esan leiteke. Etxabu Kontu 66. Estuasun eta zoritxar guztiak gorabera ez dau bazter itxiko otoitzak dakarskun Jainkoagazko maite-bizia. Onaind STeresa 53. Bai gusto asko eman ere, duro batzuk gora-bera. TxGarm BordaB 50. Etxeberri bezalakoren baten ahaleginak gora-behera, euskarak izan zuen sarrera eta eragin urria. MEIG IV 127. Euskalkia gora-behera hitzetan duten aldea [...] Azkueren hiztegi berriaren gidaritzari zor zaio. MEIG VII 72.
v. tbn. Echta Jos 219. JBDei 1919, 182. Lh Yol 5. Enb 69. GMant Y 1933, 191. Ldi IL 96. Zait Sof 31. Mde Pr 186. Bilbao IpuiB 225. Zait Plat 99. Ibiñ Virgil 37.
azpiadiera-3.3.1
Erregea gora bera, berdintsu zitzaion. Or SCruz 16.
azpisarrera-1
GORA-BEHERA-AGIRI. Balance.
Leenengo urteko gorabera-agiria. Ldi IL 118.
azpisarrera-2
GORA-BEHERAGATIK .
(Precedido de gen.).
azpisarrerakoSense-2.1
a) A pesar de.
Saulo bere biziaren gora-beeragatik Jerusalenen egongo zan. Lard 496. Zer-jana errez bereganatzen zuten andrearen marmarizaren gora-beeragatik. Anab Poli 118.
azpisarrerakoSense-2.2
b) A causa de, por.
Lasto baten goraberagatik duelora. Urruz Zer 26. Ez [ttunttuna jo] txanpon batzuen gora-beeragatik. Mok 7s.
azpisarrera-3
GORA-BEHERAKO (Tras gen. o tema nominal nudo). Que se refiere a, que afecta a, que trata de.
Ondo ikusi ta ondo neurtu nai izaten ditu seme-alaben goraberako gauzak. Ag G 38. Esan neutsan jaubiari begi-goraberako joko bat egin genduela eta astelen goxerako gordeko zituan [arkumiaren] begiok. Gerrika 43.
azpisarrera-4
GORA-BEHERAN (Tras gen.). "Ori beste orren goraberan zeok, depende de eso otro" (G-azp).
Pista ona arkituko zenduan, ondo arreglatzen zutenean edo eguraldiaren goraberan. Albeniz 164.
azpisarrerakoSense-4.1
A causa de.
Zertarako tristetu / utsan gorabeeran? Zendoia 147.
azpisarrera-5
GORA-BEHERAZ. "(V-m), layar la tierra, dejando la tarea al medio y empezando de nuevo como antes" A.
azpisarrera-6
GUTXI GORA-BEHERA. v. gutxi.
gora-behera
<< gontz 0 / 0 gozatu >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper