OEH - Bilaketa

334 emaitza hainbertze bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (334)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hamarreko.
etimologikoa
Etim. No hay duda de que: 1) se trata de palabra de origen vasco; 2) que amarraco es secundario, y 3) que es natural que los antiguos grupos de 10 tantos reducibles a uno, se redujeran, por sencillez, a grupos de 5.
sense-1
1. (Ht VocGr 350, Lar DVC 155, H).
Decena. "Cosa de diez" Lar DVC 155. "Qui est compris de dix" H. Cf. Ardoy SFran 223: Gorenaz ehun ta berrogoita hamarreko bat? "Quelque cent cinquante tout au plus?".
Erderaz amarka aldatuten dira kopurugarriak, edo argiroago esateko amar banakok egiten dabe amarrekoa, amar amarrekok eunekoa eta amar eunekok millakoa. A Ezale 1897, 177b. Europa-ko berbeta geienak amar amarrekogaz egiten dabez eun; guk barriz bost ogeikogaz. Amarreko bira elduezkero ogeiko bat daukagu. Ib. 177b. Asieran, iru zenbaki edo lumerotatik ezkerrekoa kentzea nai, ta orain, bitan geldituta, amarrekoak gutxitzen ziren araberan nere poza aunditu. Anab Aprika 81. Autoreak, zer esanik ez, hamarreko bakar batean bildu beharra zegoen. MEIG IV 135.
azpiadiera-1.1
(H, A).
" Arena esaten dautse batzuk errosarioak daukazan amarrekoari edo misterioari " Ezale 1897, 150n. "Misterio, decena del Rosario" A. "Dizain de chapelet" Lh.
Daukaz errosario osoak [...] amabost amarrekotan eun da berrogeta amar. Bost amarrekotan berrogeta amar avemaria. Urqz 7. Toketan jako amarreko bakotxari misterio bat. Ib. 7. Ave Marien amarreko au / Aita gureaz batera, / Birjiña eder, maite berari / Asi gaitezan esatera. EL1 218. Onez ostean, amarreko bakotxean gogoratuko dozu egun atako Misterio ta gogarteak. Ib. 216. Esaizu bost amarrekoko errosarioa. EL2 43 ( EL1 38 y 50 amarreko, probablemente por -koko ). Egitzue erreflekzioneak hamarreko bakhotxean irakhurtzen zaizkitzuen misterioen gainean. EgunO ( in Arb Igand 184 ). Lelengo errezetan da bost amarrekogaz errosarijua letaña bagarik. Ur MarIl 2. Gogoratuten dala amarreko bakotxean gure siniste santuko ezkutapenetatik lenenen bat. Itz Azald 70. Kofesatzen da, ermitau sainduak manatu hirur hamarrekoak erraten ditu. Zerb Ipuinak 85. Ene maiteak, aurtengotzat / zuendako / Erranen ditut bizpahiru / hamarreko. / Egizue bertze hainbertze / enetako. Etcham 95.
sense-2
2. (gral.; Dv, H) Ref.: A; Elexp Berg. .
(En el juego del mus). " Amarreko es en el juego de mus un tanto que vale cinco unidades" A Morf 227. "Terme de jeu de cartes appelé musa, marque, jeton qui représente cinq points" Lh. Cf. LzG, Echaide Orio y VocNav s.v. amarreco.
Hirurgarrenak ederki / Tanteatzen omen daki; / Hamarrekuak harek zituen omen markatzen orori. ChantP 310. (v. tbn. hamarrekoak en el mismo ej. en Bordel 79) Muslariek bortzekin hamarreko, / Hamarrez guk Agur Mariendako. Ox 112. Diruak burdin zurizkoak ziran, balio gabeak, musian jokatu ta hamarrekotzat ezpazan. Osk Kurl 191. Muslariak azkenetan dira. Juanixiok eta Pellok badituzte lau amarreko. TxGarm BordaB 34.
sense-3
3. (V, L, BN), amarko. "(Vc, Lc, BNc), antigua pieza de ocho duros, de oro" A. " Txori izena Espainiako txakurrak sortu-orduko, ipini eutsen itxasaldean izentzat Frantziako sus edo sotsai. Amar eunen daukez txori andiak; bost txikiak. Au gora-bera, ezin esan leioe amarrekoak eta bostekoak, bada amarrekoa esanaz, beste diru bat adituten da: zortzi ogerleko daukazan edo eukazan urrezko dirua" A Txirrist 24n. " Amarreko, [...] billete de cincuenta pesetas (V-ger)" Ort Voc.
Jokua izanikan / amarreko bana, / Taratuluk izan du / irabazi ona. EusJok 18. "Euzkel-Laguntza"-k au indartzeko / Milloi batzuk laguntzalla. // Au jaristeko sortu bioguz / nai-nun amarreko aldrak. / [...] / Asteoroko txakur txikija / Emonaz euzkeldun danak. Enb 67. Au ikusirik sortuko dira / Amarrekuak ugari. Ib. 67. Despeditzeko eskatu / didazu bostekua, / ori ezpadezu aski, / tori amarkua. Auspoa 77-78, 115 (Interpr?)
sense-4
4. " A ze hamarrekoa!, ¡vaya qué pieza! se dice de un muchacho inquieto" A. Cf. supra (3).
sense-5
5. Décima (composición poética).
Amarreko alaitsu eta pollitenari, 25 laurleko. EEs 1913, 93.
sense-6
6. Década.
Gure mende onen lenengo amarrekoan. NEtx LBB 18.
azpisarrera-1
HAMARREKOA EMAN. "Amarrekua emon (V-ger), considerar a uno ganancioso en una disputa, concurso, etc.; litm., dar el tanto" Otx Voc.
Zaldun eta andiki gustiak Bertoldari emon eutsen amarrekua. Otx 39.
azpisarrera-2
HAMARREKO HANDI. Estrofa de diez versos, los impares de diez sílabas y los pares de ocho.
Oraingo bertso-sailla, amarreko aundian, gure baserri berriari buruz moldatu edo jarri nuan. Insausti 31.
azpisarrera-3
HAMARREKO TXIKI. Estrofa de diez versos, los impares de siete sílabas y los pares de seis.
Gaiñerako kontuak bertsoetan, amarreko txikian, ortxe dauzkazu. Insausti 130.
hamarreko
<< halako 0 / 0 handitasun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper