OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
neurrigabe.
tradizioa
Tr. Documentado al Sur desde mediados del s. XVIII. Al Norte, donde aparece desde principios del s. XVII, su uso es menos frecuente y no lo hallamos en textos suletinos. La forma neurrigabe se documenta en textos septentrionales y guipuzcoanos (tbn. en Gandiaga); la más empleada por los vizcaínos es neurribaga, seguida de neurribage; en algunos casos los ejs. resultan ambiguos al estar determinados y a veces hay ambas formas en un mismo autor. Hay neurrigabe, junto a neurribage, en Guerrico, Zaitegi, D. Aguirre y Orixe (en éstos dos últimos tbn. neurribaga ); negurri gabe en CatB, ArgiDL (67) y Xalbador, neubri gabe en la edición muy retocada por Iturriaga del Urteco de Lizarraga de Elcano y laurrigabe en un texto del subdialecto guipuzcoano de Navarra (SMSerm 194). En DFrec hay 2 ejs. de neurrigabe .
sense-1
I . (Adj.).
azpiadiera-1.1
1. (V, G, AN, L, BN ap. A ; Urt II 25, Zam Voc), negurrigabe ( VocB ), neurribage (Lar, ), neurribaga, nebrigabe ( VP ), laurrigabe, neurgabe (Bera).
Inconmensurable, ilimitado, infinito, inmenso, enorme; excesivo, desmedido. "Inmenso" VP 65v.
Aita neurri gabea da, Semea neurri gabea, Espiritu sakratua orobat neurri gabea. EZ Eliç 127. Ohore soberano eta loria neurri gabe baten gatik. Ch III 3, 4 (SP fin gabeko, Pi azkenbako, Leon negurririk gabeko). Itsaso neurri bagea. Lar SermAzc 52. Jainkoaren zelo santua, kolera bizi neurrigabera pasatu. Cb Eg II 160. Jangoikoaren jakinturiya edo konseju neurribagea! Zuzaeta 60. Diferenzia neurri bagea. Gco II 70 (I 458 neurrigabearentzat). Majestate neurri gabe haren aitzinean gure ahalaz beheratzen eta urmariatzen garelarik. Dh 101. Ze ugari, ze andi, ze neurri baga dirian Jaungoikuak guretzat daukazan ondasunak. Astar II 164. Ze pekatu aldra eta tegi neurribagia daukazun zeure gañian! Ur MarIl 53. Jesus prestatu zan guganako bere amorio neurri gabea agertzeko. Lard 440. Izpirituko argi neurri gabe du, / edozein kargutarat heltzekoa badu. Hb Esk 116. Irabaziko neukeala betikotasuneko sari neurribagea. Ag AL 158 (81 neurrigabe). Laukiaren edertasun neurrigabea. ForuAG 337. Adore neurgabea damotso argi onek / gudan ez azpertzeko zuzenaren alde. GMant Goi 15 (61 neurrigabe ). Iparretik egoara ez dakusa zabaldi neurribage bat baño. Or Mi 118 (Aitork 44 neurrigabe). Kimiak industriari dakarkeon laguntza neurri-gabeari. JE Ber 49. Neurrigabea da Jaungoikoa, neurriduna gure adimena. EgutAr 23-5-1959 (ap. DRA ). Loak artu dau Nikanor oe neurribage ta itxurabako aretan. Erkiag BatB 114. Ene, Jaungoiko neurri gabea. Gand Elorri 86. Jakin-miña neurri gabea ta ezin asea. MAtx Gazt 5. Itsas ertza neurri gabea da. Lasa Poem 67. Negurri gabea da hartzen dutan poza. Xa Odol 317. [Grisostomo] oparotasunean neurri-gabea, berriketa gutxiko gizona. Berron Kijote 150. Handia da gure Jauna, guzitz indartsua, / haren jakinduria neurrigabea. BiblE Ps 146, 5 (Ol neurrigabe; Dv ezin-neurtuzko ). Alde batetik itsasoa, bere pentze zabal, neurrigabearekin. Larre ArtzainE 241. Gizon batek edo gutxi batzuek [...], herri osoaren gainean eskura dezaketen aginte neurrigabearen beldurra askok sumatu dute. MEIG I 175. In pace hau, hutsune neurtu eta neurrigabea den hau, Sagaratuaren lekua da. "Infinita". MEIG IX 130 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Mih 117. He Phil 214. AA III 276. Dv LEd 51. Aran SIgn 23. Arr May 129. Arb Igand 117. JanEd II 106. Inza Azalp 68. Aitzol in Laux BBa X. Iratz 158. Zerb IxtS 100. Etxde JJ 139. Vill Jaink 136. Neurribage: CatElg 148. Añ LoraS 94. Mg CO 46. fB Ic I 54. JJMg BasEsc 168. Itz Azald 23. Kk Ab I 49. Enb 127.
azpiadiera-1.1.1
Yaunaren ontasun neurribagaango esperantza berea.Añ EL2 45 (EL1 40 itxadon Jangoikoaren ontasun neurri bagean).
azpiadiera-1.2
2. (B ap. A ; Dv) .
(Ref. a personas). "Celui qui n'est pas mesuré dans ses actions" Dv. "Inmoderado" A.
sense-2
II . (Adv.).
azpiadiera-2.1
"Desmedidamente, [...] neurribage " Lar. " Neurrigabe, sans mesure, outre mesure, avec excès" H (s.v. neurria). v. neurrigabeki.
Hala bada laudorio duzula neurri gabe, / zeren erakutsi zaren hain arduradun iabe. EZ Man II 100. Neurri gabe eta behar baiño gehiago zerbitzari hek gaztiga nitzakeiela. Ax 289 (V 192). Neurri gabe zure Jaungoikoa amatzeko. Cb Eg II 136. Nundik datorkigu erabage eta neurri bage jateko eta edateko griña? Gco II 58 (v. tbn. 31). Zeñ andia, zeñ neurribage ona ta txalogarria zan mutill au! Ag Kr 211. Iñungo bikaintasun guztiak neurrigabe ditualako. KIkG 11. Ardan gorri naparra, ez edan neurri gabe. JanEd II 26. Esku biekaz elduta zabaltzen eustan agoa bear baño geiago ta surra sartzen eustan neurribaga. Or Tormes 29. Gudaren zigorra sendi ugarien gain neurgabe erori ez dedin. "Desproporcionadamente" . EAEg 8-6-1937, 1781. Munduko mukulu au barrenez barren artzen zenula ta ontaz landakoa neurri gabe, muga gabe artzen zenula. "Inmensa sine termino" . Or Aitork 154. Irabazi erruki gabe... neurri gabe... besteen lepotik... NEtx Antz 108. Ari eskubeteka dario bizia, etengabe eta neurrigabe. Vill Jaink 50.
v. tbn. Dh 242. ABar Goi 63. Zait Sof 17. Neurribaga: Erkiag BatB 114.
sense-3
III . (Sust.).
azpiadiera-3.1
"Desmesura, [...] neurribagea " Lar.
azpisarrera-1
NEURRIGABEKO.
a) Inmenso, enorme, ilimitado, infinito; excesivo, desmedido.
Munduko aberatstasunen neurrigabeko gutizia. Mat 169. Merezi dudala neurri gabeko pena. EZ Man II 70. Bihotzean sentitzen zuen ohi eta neurrigabeko alegrianzaren eredura. SP Phil 212 (He 214 neurrigabeak). Aski podorosa naiz neurri gabeko sari bat hekien orde zuri emateko. Ch III 47, 1 (Ip izari gabe, Ol neurri oroen gañez, Leon negurririk gabe). Munduaren Nausi soberano hunen ontasun eta miserikordia neurrigabekoak. He Gudu 134. Emendatu, bukatu, aituko dala neurrigabeko argi au. Lar SAgust 9. Neurri bagako desonestidadia, pekatubaren bildurrik eza. fB Ic I 1. Sagrarijo onetan dago bada gordeta tesoru neurri bagako au. JJMg BasEsc 66. Gisakume guzti guztiai eginiko mesede neurri baakoak. Añ EL2 10 (145 neurri bako). Neubri gabekoa dela konfesio onaren balorea. LE Urt 118 (ms. 42r balioduéna infinito). Anaia erientzat neurri gabekoa zen haren amultsutasuna. Laph 232. Neurri gabeko kobardia da / gertatzen dena gurekiñ. Auspoa 97, 82. Alizate neurribagakoaren Iaube bakarra. Ag AL 113 (Kr 207 neurribageko). Zer esango dizuet nik gizon aiñ neurrigabeko baten gañian. Kortazar Serm 392. Betiko ta neurribakoa dan eta gauza guztiak betetan dauzan Jaungoikoa. Pi Imit II 5, 3 (Ch, Ol neurrigabeko; SP ezin neurt detekeiena, Ip mugarik eztiana, Leon negurririk gabeko). Euzko-jakintzari opa zioten neurrigabeko nekaldia. "Inmenso sacrificio". EAEg 18-11-1936, 326. Lurreko itzal haukien orde, huna ba huna nasairik / ezin amestu goiko izaite neurri-gabeko hetarik. Iratz 179. Ortxe daukagun neurribako itsaso urdin zabalari begira ta begira. Erkiag Arran 107. Neurrigabeko arrokeriak nolatan eman ez miñik? Basarri 121. [Aita Jainkoa] mundu osoaren alde neurri gabeko oparia eskeintzen ari da. MAtx Gazt 97. Txirularen mintzoa / belarriak artzen, / oldartzen da, sartzen da / animaren muiñean, / su ta gar uzten ditu / neurri bageko onean. Or in Gazt MusIx 94. Neurri gabeko abildadea zuan lanerako. JAzpiroz 39. Neurrigabeko indar eta doinu-aldaketa. "Ilimitadas". MEIG IX 120 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Gco I 398. LE Ong 33r. Jaur 123. Dv LEd 96. Arr GB 107. Jnn SBi 45. Arb Igand 92. FLV 1988, 284 (Larrainzar, 1905). ArgiDL 130. Inza Azalp 63. Alz Ram 48. Zerb IxtS 111. Zait Sof 188. Vill Jaink 130. Gazt MusIx 91. Insausti 208. Neurribageko: Lar SermAzc 47. CatOiq 8. Neurribagako: Astar II 175. Ur MarIl 115. Itz Azald 27. Kk Ab II 114. Negurri gabeko. CatB 14. Neurribako: Azc PB 343. BEnb NereA 227.
Neurri eta fingabeko ontasunaz. SP Imit III 31, 2. Mueta guztietako merezimentu kabu eta neurri bagekuak. msOñ 9r. Oh gurari itsubak, neurri edo amai bagakuak ta kaltegarrijak! fB Ic II 251. Sakrifizijo onetan dukazube neurri eta kabu bagako santidadia berbera. Astar II 214.
b) (Ref. a personas). Inmoderado. "Celui qui n'est pas mesuré dans ses actions" Dv.
Populu harroa eta neurri gabekoa, maiz furiak zoratua. Gy 279. Gizon erre-min, jan-edanean neurrigabeko, itzik santuenak lasaikeriz austen zittuan bat. Inza Azalp 96. Neurridunaren ala neurribagekoaren aide ote deritzazu egia? Zait Plat 60.
c) Indeterminado.
Denpora negurribageko zigorrez patiora urten barik. Gerrika 108.
azpisarrera-2
NEURRIGABERIK. Inmensamente, ilimitadamente; sin límite, sin moderación, excesivamente.
Yaun neurri bagarik andia. EL2 171. Morroi guztiai neurri barik emoten iake edaria Mendiolako iauregian. Ag AL 57. Biotz maitekor, Biotz bigun ta Biotz onena, / neurri bagarik gizonok maite dozuzana. GMant Goi 58 (v. tbn. neurri barik en la misma pág.). Iñongo edertasun guztiak neurri barik daukazalako. KIkV 16. Ardau lodi ta inddartsuz sabela neurri barik bete daruenai. Otx 111. Etzunik edan daidan neurri-barik. Laux AB 34. Jaungoikoak Espiritua negurri bagarik emoten dautso-ta. Ker Io 3, 34 (Or neurri gabe, BiblE neurririk gabe). Osakiak neurri barik, bedar suster ta abarrez, ondo birrinduta, aztruak bere gelatxo zikin illunean eratuak. Onaind STeresa 46.
v. tbn. Neurri barik: Azc PB 36. Enb 95.
neurrigabe
<< 1 nahiko 0 / 0 ni >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper