OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
tiro.
sense-1
1. (gral.; Lcc, SP, Lar, , Arch VocGr 202, VocBN , Dv, H), tiru Ref.: A; Lrq; Etxba Eib; Gketx Loilla ( ostikada ); Elexp Berg; Gte Erd 286 .
Tiro, disparo de un arma (gralmente. de fuego). "Passar con tiro, tiroakin irago " Lcc. "Tiro, acción de tirar" Lar. "Coup d'arme à feu, fusil, pistolet" H. " Tiroa tiratu (AN-gip-5vill, B, BN-lab-ciz-arb, S)" Gte Erd 286. Sg. SP: "Balle de mousquet ou de canon, boulet" Tr. Usan tiroa (tiro bat, etc.) bota 'disparar un tiro' Zubiri, F. Irigaray (140), Ugalde (Iltz 40), N. Etxaniz (Antz 113), Etxaide (JJ 146), Bilbao (IpuiB 131), Aresti (Tobera 279), Basarri, Gandiaga, Anduaga (AUzta 54), Oskillaso (Kurl 101), Orixe y Olea (269). Hay tiroa tira(tu) en Prop, Elissamburu, Noe (76), Constantin, Txirrita (B 188), Salaverria (74), Xalbador (EzinB 120), Uztapide (Sas 79), Alkain (50), Ataño (TxanKan 190) y Tx. Garmendia (122); tiroa igorri en F. Irigaray (145), Zerbitzari (Azk 102) y Lafitte; tiroa jaurtiki en N. Etxaniz (LBB 165), tiroa jaurtigi en Moguel, tiroa jaurtin en Kirikiño, tiroa jaurti en Etxaide (JJ 156), Erkiaga (BatB 143) y Etxaburu (Kontu 22); tiroa ezarri en Añibarro, tiroa egotzi en Etxaide (JJ 157) y tiroa sutu en Ataño (TxanKan 34); v. tbn. infra TIRO EGIN (a), TIRO EMAN (a). Para 'acertar de un tiro' hay , tiroa sakatu en Saint Pierre (12), y tiroa sartu en Erkiaga (BatB 142); v. tbn. infra TIRO EGIN (b), TIRO EMAN (b). En DFrec hay 47 ejs. de tiro, 7 de ellos septentrionales.
Portugesen lenbiziko tiroekin azpitik zulatu ta asi zen ondatzen erregeren ontzia. Mb IArg II 291. Aidean ezarten dirian tiroak legez. LoraS 148. Tirorik zuzenenak ez dira itura elduten. fB Olg 34. Apezak tiro uts gitxi dik. Izt Po 137. Tiroa galdetzen du otsoak, eta tiroari darraiko zauria. Hb Egia 153. Tiro zonbait thiratu ondoan atheari buruz. Prop 1876-77, 143. Tiroaren otsakin. Zab Gabon 62. Zure tiroak bete egin eninduan. AB AmaE 316. Emakume tzarrak tiro bat tiratu omen zakon triparat. Elsb Fram 145. Aditu ziran tiro bi, eta lapur bat iztarrean eritua erori zan musuz aurrera. Apaol 73. Tiratü zian tiro bat. Const 35. Botatzen zituzten tiro andana bat Frantzia alderat. Zub 54. Iru tirotan utzi zizuten / zuri senarra ill-otza. Tx B I 58. Tirua jaurtin eta ilteko. Kk Ab II 30. Adiskide artean ez berunezko baizik illaunezko tiroa bear dala uste izaten dute askoek. Ldi IL 92. Tiro bat entzungo da. ABar Goi 59. Arkabuz tiro bat emaneraz iezadazu. Mde Pr 80. Lasa-lasa garbi zezakean Piarres tiro batez. Etxde JJ 116. Entzun zirean [...] tiro ikaragarri bi. Bilbao IpuiB 107. Kopeta erdi-erdian tiro bat artu. Ugalde Iltz 25. Euren pistola tiro bakarrekoaren kontra. Erkiag BatB 144 (143 tiru ). Tiro bakoitzean kañoia atzera etortzen zan. Salav 81. Bost tiroko fusilla. Olea 190. Tiro bat igortzen du airean. Lf ( in Casve SGrazi 14 ). Erbi gaixo aiek sekulan tiro bat entzun gabeak izango ziran. TxGarm BordaB 150. Horra nun tiro batez hiltzen dautan [ahuntza] . Etchebarn 50. Eiztarion tiruei igesi eutsen. Gerrika 155. Sekula tirorik entzun ez duten olerkaririk bakezaleenak. MEIG IX 90s.
v. tbn. Mg CO 45. Dv LEd 164. Elzb PAd 17. Jnn SBi 167. HU Zez 22. JE Bur 13. Noe 115. Or SCruz 85. Barb Sup 30. Etcham 169. FIr 145. Anab Usauri 126. Iratz 42. Munita 49. Txill Let 44. Arti Tobera 272. Gand Elorri 57. And AUzta 58. Osk Kurl 93. Vill Jaink 109. JEtchep 89. NEtx LBB 165. Uzt LEG II 308. Xa Odol 136. Balad 226 (V-arr).
azpiadiera-1.1
(Como medida de longitud).
Dela batetik bertzera musketa tiro baten arrastoa. INav 130. Urrutitik, ballesta-tiroarenatik, ezagun zitzaion alkilerrekoa zana. Berron Kijote 111.
azpiadiera-1.2
(En comparaciones, como idea de velocidad).
Erbia, zart! badoa, / hala nola xixparen tiroa. Ox 88. Jaun dotorra tiroa bezain fite heldu da etxerat. Lf Murtuts 32. Tiroa bezala joan ziren. JEtchep 80.
azpiadiera-1.3
(Fig.). " Azelako tirua etara bia daben puxika orrek " Elexp Berg.
Tiroa tiroaren gainean, idekitzen zituztelarik [champagne] untziak baso luxeetarat husteko. JE Bur 133. Tiro aundiyak botatzen ditu / ipurdi okerrarekin. JanEd II 135. Danboliñean ez ezik, "gero" ere "tiroak" egiteko dala ona [gaztaña] . Munita 49. Noizean bein tiro batzuk boteaz [suak erasoten dion subillak] . Or ( in Gazt MusIx 40 ).
azpiadiera-1.4
Tiro, lanzamiento.
Tiro edo kulo zan / erreparatzeko. EusJok II 23 (en una competición de lanzamiento de palanca). Tirorik luzeenera / nai dubanak irten. Ib. 32.
azpiadiera-1.5
Lanzamiento de cohete.
Bota tiroak; dantza kanpaiak. Basarri 9. Lau bat dozena itxapero-edo / ortako aurrez erosi, / asteazkenez gau erdirako / tiroak tiratzen asi. Uzt Sas 105.
azpiadiera-1.6
Explosión. " Tiro ederra egin du (zerbait lehertu eta ots handia ateratzen denean)" Gte Erd 286.
Dinamita kargak sartu zituen [...]. Tiruak izan ziran, baña bat gelditu zan ein barik. SM Zirik 78. Balenketakin zuloa egin da dinamitakin tiroa eginda, arkaitza puskatu. JAzpiroz 56. Lapitz-arrian tiroak ere, dinamitak alegia, azkar zirriztuak billatzen ditu. Insausti 32.
azpiadiera-1.7
Emen izan zan tiruarekin / ikara egin zun lurrak. Uzt Sas 266 (hablando del impacto de un rayo). Da sukaldeko leio batetik / gure etxera sarrera, / tiro aundi artan lertu zan eta / antxe sartu zan lurrera. Ib. 266.
sense-2
2. Cañón.
Ogeta amalau tiro, bronze onezkoak / an etxi zituen Franziakoak. EgiaK 88.
sense-3
3. (Lar, H).
"Tiro, cantidad de munición" Lar.
Ain tiro gutxi izanik, gure tiroak oso ongi tireak izan bear zutela. Alkain 50.
sense-4
4. Alcance de tiro.
Bazijoazen biak bata besteagana ta filistarra Dabiden tirora horduko, eskuko arria bere sok-aballarekin buru inguruan erabilli ta tiratu zion Dabidek. Mb IArg I 349. Urtxuen emen geunkezan arerioen trintxerak, baña ez fusil baten tiro barruan. Gerrika 70.
sense-5
5. (Dv).
Trola, mentira. "Bourde" Dv.
sense-6
6. Carga explosiva.
Arrobi batean arri ateratzen aritzen zen. Egun batean, bestien artean sutu gabe edo ez dakit nola gelditu zen tiro bat. Goñi 49.
sense-7
7. Tiro, práctica, técnica de disparar.
Lizarragaren mutillak eta nereak bateratu ziran, aiek armadun eta nereak gabe. Arenak atera ziran sapailloetara ta leioetara, tiro-ikasten ari bear balute bezela. Or SCruz 117.
sense-8
8. "Dépense imprévue" Lh.
sense-9
9. Desfondamiento de un deportista que ha empezado demasiado fuerte. " Tiro galantak egon zittuan azkenengo maratoian " Elexp Berg.
sense-10
10. Tiro de la chimenea. " Ainbeste ke botatzeko, itxitta daukazu ala tirua? Tximinia batek tiro ona edo txarra daukala esan ohi da, segun eta nola tiratzen duen" Elexp Berg.
azpisarrera-1
TIRO-HARRABOTS.
Ruido de disparo.
Harrigarri da hango tiro arrabotsa. Xa Odol 255.
azpisarrera-2
TIROAN.
Disparando.
Iñork ez omen du au / tiroan berdintzen. Olea 188. Iaz amar uso hil nituen / tiroan Burdin-Gurutzen. Xa EzinB 118. Naiz begi bat itxita / aritu tiroan. Zendoia 104.
azpisarrera-3
TIRO-ASOTS.
Ruido de disparo.
Apur bat tiro asotsik entzun gabe. FIr 142.
azpisarrera-4
TIRO EGIN.
azpisarrerakoSense-4.1
a) (V-gip).
Disparar. " Sasi artera ein najuan tiro " Elexp Berg. " Zeiñek ein ddau etxeaurrian tirua? " Ib.
Anima zikinzen duenak Kristo Jaun berari egiten dio tiro ta ematen dio golpe. Mb IArg I 142. Orok tiro egizue bada su untzieri, bertzeak geroko utzirik. Zerb Gerlan 88. Tranpa-zulotik bertatik tiro-egin, uts ala bete. Erkiag BatB 143. Ez egoala tiro egin biarrik premiña barik. Gerrika 69.
azpiadiera-1.1
(Con determinantes, etc.). " Tiroa egin du (disparar) (V-gip, AN-gip, BN-lab)" Gte Erd 286.
Auzoak aditu zuten lapurrak egin zuan tiroan otsa. Apaol 72. Ametralladorak probatzeko tiro batzuk eginda. Salav 99.
azpiadiera-1.2
Explotar. " Tirua ein ddau kubiertiak " Elexp Berg.
--Metxa? --Nolakoa uste dezu! Tiro egiteko erakoa! Lab SuEm 203. Dinamitak tiroa egin da ekonomika aidean bota. JAzpiroz 58.
azpisarrerakoSense-4.2
b) Pegar un tiro; acertar de un disparo. " Tiro ederra egin dik (xedea jo du) (G-azp)" Gte Erd 286.
Erioak bere tiroa puntu batean egiten du. Cb Eg II 175. Itz oiekin añ ta onen tiro andia amorioak biotzean egin zion. Cb Eg III 329.
azpisarrerakoSense-4.3
c) Descuidar (un trabajo).
Ez zion bere erakasle-lanari tiro egiten eta Larresoroko ikastegiari arras atxikia zagon. Lf ELit 221.
azpisarrerakoSense-4.4
d) "Kirolari batek pot egin azkarregi hasteagatik. Amargarren kilometruan tirua ein naujuan " Elexp Berg. " Mindegiak tirua ein juan azkenengo tronguan " Ib.
azpisarrera-5
TIRO EMAN.
azpisarrerakoSense-5.1
a) Disparar. "(L, BN, S), tirer" Lh.
azpiadiera-1.1
(Con determinantes, etc.).
Arkabuz bat bost tiro batetan ematen zituena egin izan zebana. Izt C 470. Nahi bezanbat tiro aireari emanez. Prop 1906, 86. Erbia begixtatzen duela [...], tiroa emaiten dio. Barb Sup 29. Horra lehen tiroak emanak. Ox 186.
azpisarrerakoSense-5.2
b) Pager un tiro; acertar de un disparo. " Zakurrari eman dio tiro (BN-ciz-lab)" Gte Erd 286.
azpiadiera-2.1
(Con determinantes, etc.).
Ohoin bati thiro bat dereiola eman. Egiat 200. Emozue azken tiroa. Hb Egia 126. Orla, esan lezake batek baduela non denbora pasa, eta libratzen dala bere buruari tiro bat ematez. Iraola 116. Ez emanik hartzari behar zen tiroa. Ox 124. Aurreneko tiroa Santa Cruzi emateko. Or SCruz 44. Baziran eritu bat [baño] geiago [...], tiro bat emateko deadarka esaten zutenak. Salav 99. Pirripioa pixti / mantsua izanik, / bien artean tiro / bat eziñ emanik. Olea 189. Lapurreta egiten duan bati bi tiro ematen zizkiotek. Ataño TxanKan 35. Anaiari... tirua emon! Anaiari! Gerrika 23. Goethek [...] aurkitu omen zuen [...] ordezkoa bere buruari eman behar zion tiroa hartzeko: Werther gizagaxoa. MIH 301.
v. tbn. fB Ic III 263. Noe 115. Ugalde Iltz 59. Osk Kurl 93.
(Con determinantes, etc.).
Ohoin bati thiro bat dereiola eman. Egiat 200. Emozue azken tiroa. Hb Egia 126. Orla, esan lezake batek baduela non denbora pasa, eta libratzen dala bere buruari tiro bat ematez. Iraola 116. Ez emanik hartzari behar zen tiroa. Ox 124. Aurreneko tiroa Santa Cruzi emateko. Or SCruz 44. Baziran eritu bat [baño] geiago [...], tiro bat emateko deadarka esaten zutenak. Salav 99. Pirripioa pixti / mantsua izanik, / bien artean tiro / bat eziñ emanik. Olea 189. Lapurreta egiten duan bati bi tiro ematen zizkiotek. Ataño TxanKan 35. Anaiari... tirua emon! Anaiari! Gerrika 23.
v. tbn.
c) Descuidar (un trabajo). "Lanari tiro eman, tirer au flanc... (litt. fusiller le travail)" Lh.
Baitu, zonbait eta zonbait egun ere, etxeko laneri tiro emanda diotela. Larz Iru 24.
azpisarrera-6
TIRO-ERASO.
Descarga.
Beste esku batzuk asi yakez, koldarkiro ta ankerren antzean, tiro eraso gogorrean, aurreko ta egaleko etxe ta teillatuetatik. Erkiag BatB 184.
azpisarrera-7
TIRO-ERAUNTSI.
Tiroteo.
Errusoen kontrako tiro-erauntsietarat joan beharrak zirela. Larre ArtzainE 137.
azpisarrera-8
TIRO-JASA.
Descarga.
Lenengo tiro-jasa entzun-orduko, laisterka igesegin zuten. Or SCruz 42.
azpisarrera-9
TIRO-KAKO.
Gatillo.
Biurritu zun tiro-kakoa eta laisterka zetorren gizasemearen soiña zerraldo erori zen. Etxde JJ 153.
azpisarrera-10
TIRO-KOLPE.
Disparo. "Plumbum ales, pheza tirokólpea " Urt I 484.
azpisarrerakoSense-10.1
Baldin ioaten bazare Barbort xilotik suesteratago halaber bertze musketa tiro kolpe bat kausituko duzu baia bat. INav 130s.
azpisarrera-11
TIRO-HOTS (V-gip; tirots V-gip) Ref.: Elexp Berg ( tirotsa ) .
Ruido de disparo(s). " Gaur goizaldera tirotsa izan da etxaburuan " Elexp Berg.
Tiro ots utsaz ziran bildurrez menditi / bilinbolan beeraño milla erbi jatsi. AB AmaE 208. Tiro-otsetara zerkausi aldetik an datoz beltzak. Or SCruz 91. Lañuan baño tiro otsak. Laux AB 53. Tiro otsa entzunda. Etxde JJ 147. Noizean bein, tiro ots bat. Ugalde Iltz 17. Tirotsa andik eta emendik. Erkiag BatB 184. Berriro zaldi-zarata ta tiro-otsak. NEtx LBB 167. Emengo tiro-otsak. Uzt LEG II 308. Erbirik aizkatzen badute, ango zaunka, txistu, tiro-ots ta oiuak! Ataño TxanKan 74. Tiro otsa amaitu zanean. AZink 104. Dana tiro otsa eta esku-bonba ots. Gerrika 69.
azpisarrera-12
TIRO-PARRAPATA.
Ráfaga de disparos; lluvia de disparos.
Ilhuna hurbilago eta etsaien tiro parrapatak usuago heldu ziren. Zerb Gerlan 96. Hango eliza-dorre ederreko leiho batek zer tiro parrapatak ez ditu hartu! Ib. 70 (v. tbn. 97, 80).
azpisarrera-13
TIRO-PLATILLO.
Tiro al plato.
Erririk txikienetan ere jartzen zizkiteken tiro-platillo-ko sariketak. Ataño TxanKan 211. Tiro-platilloan ere ez ituan bada atzean gelditzeko asmoan. Azpillak aidean botzeko makiña berri bat ekarri ziteken. Ib. 211.
azpisarrera-14
TIRO-PLATO. Tiro al plato.
Amabiren bat kopa badizkitek nunbait tiro-plato'an
irabaziak. Ataño TxanKan 212.
azpisarrera-15
TIRO-SOINU.
Ruido de disparos.
Tiro-soñu bat izan zan. Tx B I 188. Sekulako tiro-soñua sortu genduan. Salav 93. Tiro-soñuan ezagutzen diat iru bat kilometrora daudela. Alkain 49.
azpisarrera-16
TIRO-UKALDI.
Disparo.
Gure gizonak tiro-ukaldi bat ere etzuen aurdiki. FIr 141. Geroago eta tiro-ukaldiak usuago. Ib. 138.
azpisarrera-17
TIRO-UKALDIKA.
A tiros, disparando.
Etxe urbiletik ari ziren tiro-ukaldika. FIr 140.
azpisarrera-18
TIROZ.
De un tiro, a tiros (matar, etc.). " Tiroz basurdea bota zuten (G-azp)" Gte Erd 286. " Tiroz hilarazi zuen (BN-lab-arb)" Ib. 286.
Ontza datorrenean tiroz bota zak. Zab Gabon 62. Tiroz ego bat eiztari batek / baña austen deutsanean. AB AmaE 58. Biak tiroz hiltzer. Ox 197. Bateonbatek tiroz / illko zuen noski. Tx B II 125. Arranoa tiroz ilda eroriko litzaken bezela. Anab Usauri 77. Poxpolo bat irazeki / tiroz buruan jota. Or Eus 422. Tiroz kali. Or QA 81. Betizoa tiroz hil behar zuten. Zerb Azk 46. Xalbat tiroz garbituko zun. Etxde JJ 120. Geure anaiak tiroz ilteko / aurrerapenik geienak. FEtxeb 169.
v. tbn. StPierre 32. TAg Uzt 273. Xa EzinB 125. Uzt LEG II 132. BasoM 25. Etxabu Kontu 175.
azpisarrerakoSense-18.1
A tiros, disparando. v. tiroka.
Gure gizona tiroz asi zelarik. FIr 144. Alkarri tiroz astea. (In Alkain 102 ).
azpisarrerakoSense-18.2
(Tras tema nominal nudo).
Presioner nai zutela artu eta gaizki tratatu [...] eskopeta tiroz. MRos 14.1r. Hustu dituk presondegi zokoak / sabre-kolpez edo peza-tiroz. Iraultza 18.
tiro
<< tarteko 0 / 0 tonba >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper