OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 jin.
tradizioa
Tr. La forma casi general es jin; jen se documenta en Jauretche (115), Prot (70), HeH, Zalduby (RIEV 1909, 399) y Barbier (Leg 22), y jein sólo en TB (Mt 13, 4). En los textos salacencos y roncaleses se encuentra la forma xin . En DFrec hay 55 ejs., 45 de ellos septentrionales.
sense-1
1. (L, BN, S; SP (g-), Urt V 412, VocS 144, VocBN (y-), Gèze 144, Dv, H (s.v. ieitea)), jen (L; Ht VocGr 436, Dv, H), xin (Sal, R; Aq 48 (R), Dv (Sal, R)), jein, gin (BN-baig) Ref.: A (jin, jen, gin); EI 272; Lrq; Iz R 297 y 406; EAEL 26; Echaide Nav 320. v. etorri .
Venir; acudir, llegarse (a una persona). " Xin adi konatágo, ven más acá; xin dia óte? ¿habrá venido?" Iz R 406. Tr. General en los autores suletinos y bajo-navarros, así como en los textos salacencos y roncaleses; hay tbn. un ej. de un catecismo escrito por Duvoisin en el habla de Arcangues (BOEl 432). Desde finales del s. XIX su uso se extiende a la práctica totalidad de los autores septentrionales --es muy escaso, con todo, en un continuador de la tradición puramente labortana como Zerbitzari: sólo lo encontramos en Ipuinak 83--; antes lo usa tbn. Goyhetche (210), autor labortano permeable al léxico de otros dialectos.
Jin dadinik ['que acuda (a ella)'] eztu uzten hartu gabe grazian. E 101. Neke etzaitzula jitia nigana. Ib. 205. Barbera Bordelera baita, jina [d]enian zure mertxedia abisaturen dut. CartEspBN 449. Bere etsera jin da. MRos 14.1r. Zoin jiten baitzen Españako errege iaunaren gortetik. Etchart 3.1r. Iitera / hir' etx' irira. O Po 11. Jin da bekhatorer miserikordia egitera. Bp I 36. Jinkuaren erresoma jin artio. Mst III 49, 3. Kemen xiten <si-> duzu ongi abrats abarizioso karen exenploa. ZarSerm 166. Zerütik jin ezpaleitze zokhorria. Egiat 232. Artxerekin / jin izan bazina. Monho 34. Ien zitzaizkon Piarresi bi drakhma biltzaileak. HeH Mt 17, 23 (He hurbildu). Jinkoa jin ahal baledi lürrialat. Ip Hil 128. Jin zeraukonean [laguna] . Arb Igand 131. Jin bidez joan behar izan zen gibelerat. HU Aurp 207. Anitx aldiz xiten zaitad pensamentiuara. Mdg 125. Bagon batean, lehen jinean, sartu nahi da. Barb Sup 20. Jiten zeitzon bezala, burrustan emaiten zütian ele ahuer erri gozo egin-eraztekuak. Const 25. Gaua jina dugula gainerat. JE Ber 90. Ene ohantzeaz pentsatzeko adina jina dut. Larz Iru 138. Egunak joan, egunak jin, Frantses heldu zen itsas bazterrerat. Ardoy SFran 262. Arreba edo menturaz aita bera jinen zauzkik ikustera. Etchebarne 27.
azpiadiera-1.1
Erakusteko haren jin aitzinian mündia ülhünpian zela.Bp II 17.
azpiadiera-1.2
Gandiagaren olerkia ez da izanen lehen-jinaren heinekoa, bertsulariek ez dute ulertuko, ez eta eskualdun argitu gehienek ere. Lf ELit 334.
azpiadiera-1.3
Llegar a, pasar a. " Hizkatzetik eskukara iin zaitezkiela [...] (O Po)" H (s.v. ieitea).
Berant debila nehor konseillu bilha, eskukara iinez gero etsaiekila. O Pr 89.
azpiadiera-1.4
Descender (de), provenir.
Zeren bietarik jiten baita [Espiritü Saintia] . Bp II 81. Zeren hetarik jin baitira gizon güziak. CatLan 31.
azpiadiera-1.5
Ir. " Nahi duzu zurekin ien nadin? " H (s.v. ieitea).
Ni ere nahi nüzü jin / Errumara zureki. Xarlem 1428. Hola, jin, jin, jin heldu zirelarik. "Tandis qu'ils cheminaient ainsi, allant, allant toujours" . Barb Leg 148. Egun gogoa zeraut / zure alderat jin. Xa EzinB 20.
azpiadiera-1.6
Llegar, alcanzar. " Belhaunetaraino yiten zautan ura " H (s.v. ieitea).
Egun kontan xin zitzaikun elurra abantxu iriaraino. Mdg 127.
sense-2
2. (Con ablativo).Tener su origen (en), proceder (de), producirse (por).
Pena oro jiten dira Ieinkoaren nahitik. E 239. Heien adbisü handiena da [agotak] jiten direla Jieziren arrazatik. Etchart 8.1v. Emendik jiten badira [agotak] . "Si de esta generación descienden" . MRos 15a.1r. Hantik jin da bekhatia. Tt Onsa 154. Zer gaitzak orano egite gaisto hoietarik jiten dira? Bp II 39. Nuntik jiten beitira jeloskeriak. Mst III 58, 2 (SP heldu). Zunbat gaitz ezta jiten pützü eta loskuetarik! Ip Dial 37s (It, Ur y Dv etorri ).
v. tbn. Arch Fab 209. CatS 34.
sense-3
3. (H, s.v. ieitea ).
Suceder, ocurrir, acaecer.
Mosen Bernat, iakin bahu gauza nola jinen zen. E 229. Gaitzik jin badadi. MRos 10.1v. Berze gaitz handiagorik jin eladin. Etchart 1.1r. Deüs etzaizü nahi eztüzünik jinen. Mst III 49, 6. Gero zer jin behar den aitzinetik ez ikhustia. Mst I 1, 4 (SP, Ch y Ol et(h)orkizun). Gaiza güzietzaz, ez solamente jinetzaz, bena eztirenetzaz beldür. Egiat 250. Gaiza kuek xin biar badei nai noke xakin antzina danik. Mdg 129. Donado urosa're / oraino ez da jina. Xa EzinB 98.
v. tbn. Elsb Fram X. Mattin 104.
sense-4
4. (Con -t(z)era).Llegar a.
Kardinal debot hura jin zenian hilzera. Tt Arima 111. Arreritürik hilzera jiten ezpada. Bp I 79. Parroia hortako fidelak jin balite indiñe izatera. Mercy 17. Ez eta sekreturik ezagutua izatera yeiten ez denik. TB Mt 10, 26. Apairia ürhentü gabe ardoa jin zen eskatzera. Ip Hil 147.
sense-5
5. Reducirse a, terminar en.
Etsaiaren itxusmentiak oro ezdeüsetara jinen dütüzü. Mst III 48, 5.
azpiadiera-5.1
Resultar.
Eta nola ere ahoz aho / berria jin beitzen handiago. Arch Fab 135. Ekhiaren bidez egin gatza hanitxez merkiago jiten dela. "Le sel [...] revient" . Ip Dial 114 (It atera, Ur urten, Dv heldu).
sense-6
6. Producirse.
Orobat diot hortzetan eta haginetan jiten den zikhiñaz. Ip Dial 37 (It y Dv sortu, Ur egin). Min tuntik ez zitzaion jin. Barb Sup 35. Min bat jin betzaio zankho zolan. Mde Pr 37.
sense-7
7. " Marrubiak ieiten dira aldapa hortan, il naît du fraisier [...]" H.
Azia etzaut gaizki jiten. Arch Fab 157. Bethi ber lanthare küntia ereiten bada lür batian, geruago eta txarrago jinen da. Ip Dial 48s (It y Ur etorri ). Gisa berean arbola hortan / jinen diren fruituak. Mattin 78.
sense-8
8. " Ieitea [...], venir au gré, se présenter, s'offrir comme il faut, s'adapter convenablement ou au contraire. Nahi bezala ien zaizko gauzak, les choses lui sont venues à souhait [...]. Gaizki ieiten den soina, une robe qui va mal" H.
sense-9
9. (Trans.).Traer.
Lopek asteartian yina. HerVal 250.
sense-10
10. (Part. en función de adj.). " Iena, qui a fait sa croissance [...]. Haur iena " H.
sense-11
11. " Xin (R), fermentar el pan" A.
sense-12
12. (Con participio más -z).Ir (haciendo, sucediendo algo).
Geroztik letrak bakanduz jin ziren. Larz Iru 128.
azpisarrera-1
EZ JINEAN EZ JOANEAN. Ni al ir ni al volver.
Herioaz orhitzen nizanian, eztut onik ez ianian ez edanian, ez loan, ez jinian ez ioanian. Tt Onsa 44.
azpisarrera-2
JINA JOAN. Gastando lo que se ingresa.
Denbora haietako irabazten zian sos ederra, bena haren etxen ari ziren "jina juan". Const 42.
azpisarrera-3
JINARI ETA JOANARI. "Jinari eta joanari erraiten du (BN-lab), se lo cuenta a todo el mundo" A.
azpisarrera-4
JIN BERRI. Recién venido.
Pariserik zirena jin berri orano. Etch 590. Ene lau gizonak, guziz bi jin berriak. JE Ber 87. Barne huntan berean ginen, jin berriak, hiru eskualdun gazte hein bertsukoak. Larz Iru 112.
v. tbn. Zub 86.
azpisarrera-5
JINEAN JIN. Acercándose.
Eta horra orduan berriz Frantziara itzulia bere lagunekin. Eta orai, jinean jin, horra orai nun Tolosan dauden. Etchebarne 114.
azpisarrera-6
JIN-EHI. "(Fleur, plante) qui pousse aisément" Lrq.
azpisarrera-7
JIN-JOAN. "Jin-joan bat (BN), un billete de ida y vuelta (en el ferrocarril)" A (s.v. jin-joanka ari).
azpisarrera-8
JIN-JOANKA. "Jin-joanka ari (BN), ocuparse en ir y venir. Se dice también de una enfermedad que reaparece" A.
azpisarrera-9
JIN-JOANKO. "Iinjoanko, a veces" A Apend.
azpisarrera-10
JIN-KONJIT. Permiso de acudir.
Beharrenik / emadazu dudana, / Margarita, / iin-konjita / gauan behin zugana. O Po 8.
azpisarrera-11
JIN-NAHI. "Jin-nahi dük, bai, cela arrive aisément, oui" Lrq (s.v. jinkor).
azpisarrera-12
JIN-ORDU (jenordu Dv A). "Temps d'arrivée. Jenordu du, il est temps qu'il vienne. Jenordua iragana du, le temps où il devait venir est passé" Dv.
azpisarrera-13
JITEKO. Futuro.
Gure denbora oro hirur gauzak egiten dute, igarenak, presentian denak eta jitekoak. Tt Onsa 98.
azpisarrera-14
JITEN DEN (x- Sal, R ap. EI 205). (El) que viene, (el) próximo.
Kapitulu haur luzezko izan da, jiten dena ezta hanbat luze izanen. Tt Onsa 92. Kontu konek eginen tu xiten den Amaberjina abuztuko egunian berrogei ta zazpi urte. ZMoso 45.
azpisarrera-15
ZER JIN ERE (H). "En cas qu'il arrive quelque chose, quoiqu'il survienne" H. v. ZER GERTA ERE.
jin
<< jaun 0 / 0 joan >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper