OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
azpiko.
sense-1
1. (V-gip, AN-larr-erro, BN-arb; SP, Ht VocGr, Urt, , Hb, Dv, H) Ref.: A; Etxba Eib; Gte Erd 222 .
Subordinado, inferior; súbdito; sirviente, esclavo. "Inférieur, sujet" SP. "Addicti, hartzekodunaren azpíkoak, esklaboak" Urt I 139. "Sujet. Les sujets du roi, erregeren azpikoak" Ht VocGr 428. "Inférieur" Ib. 374. "Sirviente", "vasallo", "esclavo" Añ. "Qui est de dessous, sujet, sous-ordre, subordonné" Dv. "Celui de dessous, l'inférieur" H. "Azpikua, el de debajo. Con referencia a personas, subordinado, siervo. Batzuk aintzalle izateko jaixotzen dira; beste batzuk azpiko izateko" Etxba Eib. "Lurren Jaunak, euren azpikuegaz juaten ziran Erregiari laguntzera bere auzixetan" Ib. "Gansterren azpiko da (BN-arb)" Gte Erd 222. v. mendeko; cf. AZPIKO. Tr. Documentado desde Leiçarraga, su uso disminuye en el s. XX. Lo emplean sobre todo autores septentrionales; entre los meridionales, se encuentra en Cardaveraz, el catecismo de Llodio, Iturzaeta y, más modernamente, en Olabide y T. Etxebarria.
Buru bakhoitz baten azpiko diradelarík, zein baita Iesus Krist Iauna Ipizpiku subirano eta unibersal bakhoitza. Ins G, 6v. Baldineta Spirituaz gidatzen bazarete, etzarete Legearen azpiko. Gal 5, 18 (He, TB, Dv legearen azpian, Ol, Ker, IBk, IBe, Bibl legepean). Hauk guztiez egin nauzu, Iauna, zeure azpiko. EZ Man II 13. Aspaldion zegoena / guztientzat azpiko / Etxeberrik altxaturik / gorena du iarriko. Hirigoiti ( in EZ Noel 22 ). Eztaude legearen azpian, legea da heken azpiko. Ax 479 (V 310). Gizona egiten du emaztearen muthil eta azpiko. Ib. 344 (V 229). Zeren bekhatuaren zerbitzari eta azpiko baitzara. Ib. 567 (V 363). Hagitz segurago da azpiko izaitea, Nausi eta Kargudun baino. SP Imit I 9, 1. Azpiko humillaren obedienziaz Iesusen exenpluaren gainean. SP Imit III 13, tí. Bainan norbaiten azpiko bazara, etzenduke naski oren baten ephea hain osorik zure etxean. SP Phil 92. Baldin gure azpiko batek ezpadu grazia onik. Ib. 383 (He 387 azpiko). Batzuek eta bertzeak bere meneko eta azpiko, trebutari eta billau eragin nahi izan zituen Iruiñea Eskualdunen hiri buruzagia. ES 113. Guzien azken eta guzien azpiko izan nahi ez duenak eziñ duke bake luzerik. Ch I 17, 2. Bertzea da deithua borondate azpikoa edo sehia. He Gudu 76. Badu Nausitzat Jaiñkoaren Borondatea, eta Sehitzat edo bere azpikotzat, sensuen pendurak edo gutiziak. Ib. 77. Ta izango naz munduko humillena, ta guzien azpikoa. Cb Eg II 131 (Dv LEd 234 guztien azpikoa). Yuiaturen dituela gizon guziak, dela erregeak, dela azpikoak. Lg I 201. Auguste enperadoreak nahi izan zuen yakin bere erresumako indarren berri, eta zenbatetaraino heltzen ziren haren azpiko guziak. Lg II 104. Manatu zituen bere azpikoak amarratzeaz gizon haren eskuak eta oinak. Ib. 237. Denbora batez bertzean baño gutiago haren azpiko zare? Mih 16.
( s. XIX) Edo zeren den bertzeren azpiko, eta aitzindariek gaizki kausitzenez, ezin har balezake astirik meditazionean egoiteko. Dh 47. Nagusiyagoak euren azpikoen alderako, ta gurasoak euren humien alderako daukeezanak bere. CatLlo 42s. Bozkaria gaiten Errege hoin konpliaren azpiko izaiteaz. Jaur 149. Animalen erregeak / Zilhoan eri zauntzanak / Bere azpiko guzieri / Ordena zaien egorri. Gy 122. Erregek nahi zuela / Iduki gorthe pleniera (Azpiko guzien billtzar yenerala). Ib. 175. [Erromako Enperadoreek] iakitekotzat zenbat zituzketen bere azpikoak. HeH Lc 2, 1n. Buruzagiek ondu eta argitu zituzten azpikoak. Hb Egia 69. Errege eta hekien azpikoak sarthu dire Elizan haur bezala. Ib. 107. Berha eta popula zaitezte; bethe zazue lurra eta zuen azpiko ezar zazue. Dv Gen 1, 28 (Urt azpira zazue ). Fraiden aitak biltzen ditik bere azpiko guziak komentuko kaperarat. Elzb PAd 84. [Ministro framazonak] agertzen baitire tirano gaixto, beren azpikoen alderat. Elsb Fram 153. Bertze orduz jaun errientak bere inspetorraren azpiko ziren, jaun erretor bikariak apezpikuaren azpiko bezala. HU Aurp 137. Sendi arazi nahiz, framazonen azpiko direla. HU Zez 135. Nihola ez du nahi [eskualdunak] bertzeren azpiko. EGAlm 1895, 15. Andiak eta txikiak, beratsak eta premiñadunak, agintariak eta euren azpikoak. Itz Azald 214.

( s. XX) Errege berria eta haren azpikoak jelos baitziren Izraeldarrez. CatJauf 26. Azpiko ta txikitzat, ostera, ageri zaite. Ol Imit III 13, 3 (Pi menpeko). Guziaren azpiko dela zatia. Lf ( in Zait Plat XXII ).
sense-2
2. "Un vêtement de dessous, comme jupon, opposé à gainekoa, vêtement de dessus, comme veste" H. Cf. AZPIKO GONA.
azpiadiera-2.1
Forro de la ropa. "Aforro" Lar.
azpiadiera-2.2
Vestidura inferior: falda, etc.
Oraiko soinekoak, ondikotz, arinegi dira, guziz azpikoak, erran ditake erdi buluziak direla emazteak. GAlm 1937, 105. (ap. DRA)
sense-3
3. (A).
Jamón. v. azpi (2).
sense-4
4. "(V-m), triunfo en el juego de la brisca" A.
sense-5
5. Cama del ganado. v. azpi (3).
Aberea nolakoa dan, azpikoa nolakoa duan, alakoa izaten da abere gorotza. EEs 1916, 269.
azpiko
<< azken 0 / 0 bait- >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper