OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
esker.
tradizioa
Tr. La forma eskar --excepto en la expresión eskarrik asko -- no aparece hasta 1896 en Arana Goiri (AG 955), propuesta para evitar la confusión con ezker (que él, por una conjetura etimológica, siempre escribe con -s- ); la emplean algunos autores meridionales del s. XX.
sense-1
I . (Sust.).
azpiadiera-1.1
1. (gral.; SP, Urt I 114, Ht VocGr 416, Lar, Aq 1263, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ), eskar (A) Ref.: A; Bon-Ond 152; Lrq; ContR 518; Holmer ApuntV; ZestErret .
Agradecimiento; (pl.) gracias. "Remerciement, grâce à rendre" VocBN . " Eskerrak darozkitzut " Dv. Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos; se documenta ya en los cantares de la quema de Mondragón. En DFrec hay 317 ejs. de esker y 30 de eskar, estos últimos de B. Larrakoetxea.
Eskerrik asko emaiten deutsat / Andra Santa Maiñ[ari]. Mondr 50s (cf. infra ESKERRIK ASKO). Eskerrik asko deustet. 'Yo les doy muchas gracias' . fJZ 99. Ezagutzen diagu esker guzirekin gauza guzietan eta lekhu guzietan ezen guk ardietsi dugula bake handia hizaz. Act 24, 3. Amore poderosoa, jauna, / asko deutsut eskerrik. Lazarraga A14, 1181r. Edozein sari esker gura. "Desea agradecimiento" . RS 157. Eskerrak indauz ze on derexta ene gauzari. Ib. 556. Iaungoikoak dituela eskerrak eta alabanzak. Ber Trat 126v. Izan duen faboreaz gero bihur eskerra. EZ Man I 9. Milla esker itzultzeko kantuzko ahaireaz. EZ Man II 146. Zerbait esker Aita eternalari eman. Harb 214 (cf. infra ESKER EMAN). Zer esker, zer pagamendu emanen deraue? Ax 226 (V 150). Eskerrik eztaukanak aen majestadeen benefizio eta obra onai. Cap (ed. 1893) 44. Bilaunaren eskerra, pokerra. O Pr 496. Noiz ere behar bezalako eskerrik emaiten baitu lehenbiziko dohaina gatik. SP Imit II 10, 2. Eskerren ematea. 35. Eskerren Jinkoari ohoreskatzia. Bp II 88. Eskerrik asko emaiten dizut zere kuidadoagatik. CartAzp 139. Jainkoari beraz eskerrak emaiteko diotzagu. ES 122. Jainkoaren alderateko ezagutza eta esker handi batekin konsidera detzagun haren obra miragarriak. CatLav 32. (V 24) Berari graziak edo eskerrak emateko. El 61s. Eskerrak errendatu. He Gudu 126. Jinkuaren eskütik esker handireki hartzen dü, zerbait gaitz heltzen zaionian. Mst III 19, 3. S. Francisco Xavierri esker ta eskerrak ematen. Mb IArg II 320. Esker ta pagu ori ematen didazu? Cb Eg II 16. Bihurtu ziotzon eskerrak egin zion grazia handiaz. Lg II 173 (v. tb. eskerrak bihurtu en SP Imit II 10, 2, Ch III 49, 1, He Mt 26, 27, Lg I 204, Mih 60, Brtc 17, Jaur 116, JesBih 445, MarIl 36, CatLuz 35, Dv LEd 5, Laph 131, Arb Igand 125, Elzb Po 184, HU Aurp 51, JE Bur 144, Barb Sup 36, Ox 126, Etcham 175, Zerb IxtS 22, Iratz 54). Onetan eskerrak, gaitzetan sumisionea zor diot. Brtc 203. Esker orde asko naigabe, neke ta pena eman zizten Profetai. Ub 50. Eskerrak beti umilki / Hari bihur detzagun. Monho 106. Orreek dira eskerrak [...] Arzain ezin obiarentzat? Mg CO 291s. Guri egindako mesede andien eskerrak Jaungoikoari emateko. Gco I 455. Edozeiñ ongilleri eskerrak zor bazaizka. AA III 342. Eskerrik hedatuenak ematen dauzkitzut. Dh 90. Emon deutsezan honra, alabanza eta esker guztijak. Astar II 211. Harek zeitan eskerrak, pharkatü nianin: / ene odol agria sobera erre zin. Etch 177. Duiñeko eskerrak emon baga. Ur MarIl 85. Esker biziak diotza. Gy 90. Jaunari eskerrak eta eskerrak ematen. Lard 495. Jainkoak eskerrak dituela! Laph 240. Jan ondoko eskerrak. Legaz 58. Au da ordaña, au da eskerra? AB AmaE 168. Milla ta geiago esker dizkitzut, zeren infernutik libratu nazun. Arr May 59. Nola aski esker bihur Jainkoari. Lap 20 (V 12). Eskerrik hunkigarrienak eman zeitzon. Ip Hil 129. Jainkoari eskerrekin bihotzetik kantatuz. Arb Igand 139.
( s. XX) Eskerrak diozkagu hemen haren egileetarik bati. JE Bur 5. Gallendua, lilluratua, eskerrez beterik. Ag G 373. Zuei eskerrak erakusteko. A Ardi 133. Yainkoari eskerrak egiten. Or Tormes 87. Zuk ez baño arrek merezi ditu / eskerrak eta graziyak. Tx B II 157. On-egitiagaitik alakoxe eskarrak artzen dira. Kk Ab II 9. Eta esker-eresia esan ondoren, atera zan. Ir YKBiz 452. Goi Batzordeak sartitu ditzake, Esker eta Sarien bitartez, bazkideak edo kanpokoak Iraskunaren alde egindako lanak. "Con gracias y con recompensas" . EAEg 1-6-1937, 1744. Ez eskerrik eman, Piarres, egin bearra egin baitut soilki. Etxde JJ 31. Geure esker beroena agertzen. Bilbao IpuiB 209. Mesedeakgatik eskerrak biurtu. Vill Jaink 31. Esker handiak zor diozkagu gure Jainko Jaunari. Ardoy SFran 159. Ordainez orai onharzkitzue / eskerrak anaikorrenak. Mattin 57. Eta Jaunari emango dizka / bere esker bereziak. Uzt Sas 189. Perikok, esker beroak emanez, egin zuan etxera karta. TxGarm BordaB 152. Guztiok agurtzera eta eskerrak emotera. Gerrika 194. Eskerrak hartze dituela lehen-lehenik euskaldun kristauen aldetik. Larre ArtzainE 288. Batzar lagunekiko dudan eskerra eta zorra. MEIG VIII 97.

v. tbn. (para la var. eskar): ArgiDL 76. Enb 89. Ldi BB 162. Erkiag Arran 194. Anab Poli 136. BEnb NereA 38. Osk Kurl 177.
azpiadiera-1.2
2. Mérito. " Bortxaz egin ongiak ez du eskerrik, le bienfait par force n'a pas de prix" Dv.
Zer esker uste duzu izanen duela edo irabazi eginen duela zahar ezinduak etsaiari bidera harmaturik ez ilkitzeaz? Ax 177 (V 119). Zer esker edo merezimendu uste duzu izanen duzula ia ezin gehiago daidizunean [...] tratu gaixtoen utzteaz. Ib. 210 (V 141). Emen poema ori egiteari ez diot esker aundirik ematen; neronek ere errex egin nezaken balkoi txoragarri ontatik. Or QA 43.
azpiadiera-1.3
3. (G-azp, AN-larr; Dv, H) Ref.: Asp Leiz2; Gketx Loiola.
Interés; gusto, aprecio, estima. " Ez diote eskerrik ene nekheeri, il n'apprécie point mes fatigues" Dv. " Ez diot eskerrik ithoka ianari, je n'ai aucun plaisir à manger trop pressé" H. " Eskerrik ez eman, no hacerle gracia [...]. Ardorik gabeko bazkariri, ez diot eskerrik ematten " Asp Leiz2. " Esker izan, valorar, apreciar, tener estima. N-rentzako etzuan batere eskerrik Orixek " Gketx Loiola. Cf. ESKER EMAN (b). Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del siglo XIX; en el XX se encuentra además en Lizardi, Orixe y Uztapide.
Goihentziaz betherikako nere helburu huni zein esker ttipirekin begiratu diodan! Dv LEd 60 (Cb Eg II 26 gutxi estimatu). Dohain bat hain ederra [...] zagokaten fedea non bertze dohain guzientzat [...] esker guti baitzuten haren aldean. Laph 218. Nere bihotzak eztio eskerrik, ez lur huntako onthasun iragankorrei. Jnn SBi 137. Herrestan bizi den langileak zer esker dioke sekulan ikusiko ez duen erretretari [...]. Eskerrik ez. HU Zez 204. Etzuen iduri baziola etxeko laborantzari eskerrik. JE Bur 60. Bainan esker guti zuen Kauterak heien [biligarroen] xaramela guzientzat. Barb Sup 168. Elhasturi bat gaitza jauzi zaiku orori. Bazterrari ez dugu gehiago eskerrik. JE Ber 78. Iñoren lanari eskarrak ematen ez dakidala; nerea bakarrik aintzakotzat artzen dedala. Ldi IL 113s. Ez ziotela batere eskerrik zuen present guzieri. Lf Murtuts 6. Dantzarik gabeko eztaieri ez genieken esker aundirik emango. Or QA 207. Artu bear genduke / deskantsu ederrik, / ez giñoke emango / lanari eskerrik. Uzt Sas 84.
azpiadiera-1.3.1
(H).
Buena acogida, buena disposición.
Ez izi, Maria, ezen esker aurkhitu duzu Jainkoaren baithan. Dv Lc 1, 30 (Lç, He, TB, Oteiza grazia, Or grazidun gertatu, Ker, IBk ederra aurkitu). Yaunarengan eskerra, onginaia arkitu duzu. Ir YKBiz 5n.
azpiadiera-1.3.2
Valor, precio. " Holako lan laster batek eskerrik eztu, un tel ouvrage fait à la hâte n'a aucune valeur" H.
Deus ezpaita gaixtoagorik berriak zahartu ondoan eman behar izatea baino; ezpaitute orduan eskerrik. Eskual 10-1-1908 (ap. DRA ).
azpiadiera-1.4
4. Favor, beneficio; don, dádiva.
Niri egiñiko esker ta mesede guztiena. EL1 42. Berak eginiko esker mesede ta grazia asko. Ib. 44. Guztiya al dubenak / guztiya emanik, / ez du bear mesede / esker iñorenik. Echag 97. XIII Albontsa, Jaungoikoaren eskarrez ta Laterri-Eralguntzez, Españako Erregek. ForuAB 137. Andoni deunaren bitartez lortuten diran eskar ugariak. Belaus Andoni 22. Uste dot biartuta zagozala eskar (mesede) au egitten. Altuna 61. Nere gorputz-anima bere esker mesedez bete-betea. ArgiDL 52. Berak egin dizkizun esker-doaiak lapurtzera. Ib. 99. Zenbat esker mesede maitetasunagaz / Ein ete dauz gomutau gaitian. Enb 80. Eskatzen didazun eskerra, andia ez da, noski. Zait Sof 122. Daukadana zugaitik baitaukat, ez beste iñoren eskerrez. Ib. 138. Aski esker haundia egiten zion Isabelari bere burua salduz; amaiturik zeuden harekiko zaldunkeriak oro. Mde HaurB 36.
azpiadiera-1.4.1
(Precedido frecuentemente de goi- ). Gracia (divina). Tr. Propuesto en esta acepción por Arana Goiri en 1896 (AG 955), es empleado tbn. ese mismo año por Azkue (corrigiendo grazija de E.M. Azcue); lo usan además autores meridionales del s. XX, siendo más frecuente en su primera mitad. Cf. supra , en la acepción de 'favor', usado desde Añibarro; cf. tbn. eskertsu (2).
Emoiguzu eskerra <-rrza> / bizitzeko garbi. Azc PB 26 (Ur PoBasc 467 grazija; en Ezale 1897, 262b ezkerra). Jaunak biarrixana danian bakarrik emoten daula bere eskarra edo grazija. Kk Ab I 28. Oben edenak ene gogoa, / eskar bizitza kendurik, / donoki bidez goirantz doiala / itxi daunean illotzik. GMant Goi 112. Bear dituzten goi-eskarrak. JBDei 1919, 358. Eskar (grazi) donetzallea. KIkV 85. Esker edo graziaz ornittu zuan bere gogo edo anima. Inza Azalp 45. Eskar pozgarri bikoitz orregatik. ArgiDL 121. Esker edo grazi. Ib. 105. Irukoitz Deunak eskar bereziz / Egiñikua zara zu. Enb 108. Goi-eskerra daritela. Or Mi 142. Damua gauza bearra dela eskerra irixteko. Ib. 135. Zeure goi-eskar barik bixitza yat latza! Laux BBa 56. Agur, eskerrez betea. Ir YKBiz 5. Uri osoa oparotsu onetsi ta bere eskerrez bete zezala. Etxde AlosT 68. Amaren esker-gantzua biotz-erdian nabari aal izatea. Erkiag Arran 196. Agur, eskarrez bete. Arriand Lc 1, 28 (He, Dv, Ker e IBk graziaz, Ol eskertsu). Goi-eskarrezko laguntza. BEnb NereA 78. Jesus Jaunan eskerra. Ib. 177. Goi-esker-iturri oietan. MAtx Gazt 88.
azpiadiera-1.4.2
Derecho, privilegio.
Nork, eta beti alperreri nasaia bizi danak ete dau ba, estekadak egiteko esker ori? Erkiag Arran 115.
azpiadiera-1.4.3
(Las tres) Gracias.
Platonek eraiki zuen Muse-iauretxean, iru Eskerrak ere ezarri zituzten. Zait Plat 21.
sense-2
II . (Tema nudo, usado como posposición).
azpiadiera-2.1
(BN-lab-arb ap. Gte Erd 105; SP, Dv, H), eskar. (Con dativo). Gracias a. Cf. Iainkoari esker en EZ Eliç 184 y Hm 68, con el significado de '(demos, damos) gracias a Dios'. v. ESKERRAK. Tr. Documentado en la tradición septentrional (y en Lizarraga de Elcano) hasta el s. XX, en que es normalmente empleado al Sur, sobre todo en la segunda mitad.
Bada esker Iainkoari zeren bekhatuaren zerbitzari izan baitzarete, baina bihotzetik obeditu baituzue doktrinaren formá. "Grâces à Dieu que vous avez été serfs de peché" . Rom 6, 17. --Erradazu [...] ea giristino zarenz. --Bai, Jainkoari esker. Mat 36s. Nik Iainkoari esker ikhasi dut. Harb 414. Beraz ezinari esker [eztuzue egiten] , eta ez zuen borondateari. Ax 178 (V 119). Ez, Iainkoari esker, Philotea, ezta eskergabetasunik izanen. SP Phil 309. Alabari esker. Lg I 222. Jinkuaren graziari esker. CatLan 5. O ladrón fortunósoa, zein lastér arrapatuzuén paraisoa! Eskér lagún dibinóai. LE Ong 57r. Jesusen pairamenari esker. Dh 137. Eliza gizon batzuen arthari eta zeloari esker hedatzen hari da. MarIl 2. Yainkoari esker ezen egiñ naute / Horren aizpa, ez segidante. Gy 229. Jinkuari esker eztügü heben holako gabeziarik. Ip Dial 101s (Dv esker; It y Ur -ri eskerrak ). Hari esker, izan dire herri eta erresumak. Hb Egia 9. Bizi banaiz, zuri esker bizi naiz. Laph 75. Aukeran gaudenian / Jaungoikoari esker. (In Ud 112 ). Huna bada nori esker dukezuen bizia. Jnn SBi 73. Ezen, Jainkoari esker, liburu gaxtorik ez dugu gure eskuaran. Arb Igand 19. Begien biguñtasunari esker. A Ardi 57. Deusik ez din izanen, Jainkoari esker. Barb Sup 68. Dominique Dufau adiskideari esker. Ox 205n. Apaiza zalakoari esker, bizia barkatuko ziola. Or SCruz 101. Jainkuari esker. Enb 183. Huni esker, agian elgar-adituko dugu biek. JE Ber 6. Abagune oni eskar. Ldi IL 47. Pipari esker / ez du gau-lisker / orrek irauten luzaro. EA OlBe 71. Konbertitu ziren, misionest frantses bati esker. Zerb IxtS 103. Artha zonbaiti esker, aberea ez zen hortarik hil. Lf Murtuts 15. Gizon bihoztoi horiei esker. Mde Pr 234. Orri esker. Zait Plat 109. Eurari esker guk daukagula / geure izkuntza ederra. BEnb NereA 130. Aukeramenari esker, bat ala bestea aukera dezake. MAtx Gazt 25. Bazen lan Jainkoari esker! Ardoy SFran 185. Zuk eni helarazi fedeari esker. Xa Odol 76. Nere jainko-ttikiari esker. Berron Kijote 154. Jende asko egon nunbait etxea zaitzen, eta orri esker salbatu zan gure baserri ori. AZink 23. Euskararentzat izan ginituen sariak semenarioan P. Lafitte miresgarriari esker. Larre ArtzainE 134. Naizena haiei esker naizelako. MIH 367.
v. tbn. Elzb PAd 69. Zby RIEV 1908, 768. Elsb Fram 90. Lap VII (V 2). HU Aurp 88. CatJauf 25. StPierre 40. Zub 50. FIr 131. Iratz 132. SMitx Aranz 223. Erkiag Arran 145. Osk Kurl 119. Larz Iru 120. LuzKant 122. Ibiñ Virgil 59. NEtx LBB 280. Uzt Sas 25. Mattin 56. Eskar: Enb 49. BEnb NereA 139.
azpiadiera-2.1.1
(Sin dativo). Gracias a que, menos mal que. v. ESKERRAK (c).
Esker, andia baita Jangoikoaren pazienzia. (21). LE-Ir.
azpisarrera-1
ESKER ANITZ (L-arcang, BN-lab-ad; e. aunitz Ae; e. ainitz L-sar-ain), ANITZ ESKER (Ae; Lar, Añ, H). Ref.: EI 297. Muchas gracias (fórmula de cortesía). Cf. EZ Man II 117: Jainko puxanta, zaitzula esker hanitz itzuli. v. ESKERRIK ANITZ.
Anitz eskér, Jauna. LE Prog 100. Aunitz esker! Or BM 126. Aunitz esker! SMitx Aranz 224. Esker anitz, kontu unkigarri ori kontari egonaz eman didazun atsegiñagatik. Berron Kijote 140.
azpisarrera-2
ESKER BELTZ (AN-larr ap. A; Lar, Dv, H). Ingratitud. Cf. eskerbeltz. v. eskergabetasun.
Ai nere itsu, esker beltzaren jabea! Cb Eg II 135. Israeltarren esker beltza eta gaiztakeria ikusirik. Lard 122. Esker beltzaren jabe. Dv LEd 240. Au esker beltz gorrotagarriena litzake. Arr May 92. Aspaldiko denboretan izan oi dituzun esker-beltz eta naigabeak. Moc Damu 33. Gure burua eskerbeltza jasaiteko zorian. Vill Jaink 81.
azpisarrerakoSense-2.1
" Esker beltz egin, faire mauvais air, mauvaise grâce" H.
azpisarrera-3
ESKER BELTZEKO. Ingrato.
Onelako mesedea Zuk niri egin, ta esker beltzekoa beti izango naz? Cb Eg II 132 (Dv LEd 235 esker beltzekoa). Zuk, esker beltzeko pekataria, zugatik ixuri zan odol txit preziotsu aren balio neurrigabea baño betiko zere galera eta kondenazio naiago izanaz, erremedio añ garestiaz aprobetxatu naiko etzenduela. Arr May 129. Biotz oneko Matxinek erantzun eutsan esker baltzeko Txantoni. AB Ezale 1897, 44a.
azpisarrera-4
ESKER BIHURTU. Dar gracias.
Hau egiñ eta, zaldiak / Esker bihurtzen dio / Giza ongi-egilleari. Gy 145. Haren izaite soberanoari ospe eta esker bihurtzeko. Arb Igand 95. Liliak irriz, xoriak kantuz, esker bihurtzen zerura. Ox 141.
azpisarrera-5
ESKER-BIHURTZAILE. "Esker-bihurtzallea, qui remercie, qui est reconnaissant" H.
azpisarrera-6
ESKER DEUNGA. Ingratitud. v. ESKER GAIZTO.
Bere Jaunaganako [...] esker deungia. Astar II 76.
azpisarrerakoSense-6.1
"Desagradecer, esker deunga emon " .
azpisarrera-7
ESKER DEUNGAKO (Añ). Desagradecido.
Ez nintzan ain esker dongakua izango. Mg CO III. Kriatura esker deungakuak. JJMg BasEsc 107.
azpisarrera-8
ESKER-EGILE (H; eskergile Lar, H). Agradecido.
azpisarrera-9
ESKER EGIN (Lar (eskerregin), H). Agradecer.
Biotz-biotzez eskar dagitzut. GMant Goi 111. Esker-egiñez geuk be / gurtu daigun Josu. Enb 152. Alde batetik eskar dagitzut / Orren maite nozulako. Ib. 131. Ik erea egin duk, eta esker egiok Yainkoari. Or Mi IV. Eta esker egijozu Jaungoikuari lotan nagolako. Otx 164. Esker dagizuna. Or Aitork 106.
azpisarrerakoSense-9.1
(Con reduplicación expresiva).
Esker eta esker egitten urtu biar leuken txatxu onek. Otx 132.
azpisarrera-10
ESKER-EMAILE (Lar (eskerremaile), Dv, H, A). Agradecido.
Izan gaitezentzat esker emaille, humill, Jainkotiar. Ch III 8, 3 (SP eskerdun, Ol eskar oneko). Jinkuari debot eta esker emaile. Mst III 5, 7.
azpisarrera-11
ESKER EMAN.
azpisarrerakoSense-11.1
a) (Ht VocGr 416, Lar (eskerreman), Gèze, H). Agradecer, dar las gracias. Cf. supra (I, 1) ejs. de eskerrak eman, etc.
Eta esker emaiten diarokat ni fortifikatu nauenari. 1 Tim 1, 12. Esker emok ene koleran egonari, zeren bertzela hartuko ituen egun heureak. Ax 301 (V 200). Demogun ahalaz esker. Hm 113. Esker emozu Iainkoari eman derauzkitzun erresoluzione hetaz. SP Phil 50. Demogun esker debotki. 94. Ta aien kabuan gero / esker ematea / izango da gogorki / bizitza kentzea. GavS 28. Baña ón dá [...] eskér emátea dezakégun diña. LE Ong 34r. Hasi zen Jinkoari esker emaiten. Ip Hil 118. Esker eman bazekitela / eroki defenditutzen. EusJok II 144. Esker emanez pozik erantzun diote. Or Eus 388. Lanikan asko badaukazute / esker ematen Jaunari. Basarri 119. Gaur Jainkoari esker emaitera noakio. Xa Odol 307. Zorioneko iturri orri / esker eman daiotela. Uzt Sas 56. Jaunari esker ematen diot, bi bideetatik onenean jarri nindulako. AZink 58. Esker eman baloia / aizezkoa zenik, / bestela ez zegoen / gaur nere izenik. Zendoia 153.
azpiadiera-1.1
(Con formas verbales supletivas).
Gure bihotz guziaz esker drauagu. ABC B, 3v. Bereziki esker derautzut zeren egungo egun hunetan zeure eskutik eduki bai nauzu. Mat 311. Esker diot Iongoikoa zure ontasunari. EZ Man I 39. Esker derizüt zeren ezdeüsetarik idoki bainaizü. Bp I 135. Esker darotzut, o ene Jainkoa. Ch II 40, 4. Konsolazione ororen Jinkua, esker deizüt. Mst III 5, 1. Esker dauzüt neure bihotz güziaz. CatLan 161. Esker dereizüt. UskLiB 52. Esker dautzut nere ahalaz / Zuk erakutsi lehiaz. Gy 298. Esker diote yendek. Hb Esk 205. Esker deizüt. CatS 80.
azpisarrerakoSense-11.2
b) Dar valor, conceder importancia.
Zer nahi dut bada edo zeri diot esker? Dv LEd 59 (Cb Eg II 26 estimatzen det ). Siñeste, itxaropen, maitasuneri emaiezu esker beste edozeri baiño geiago. Or QA 147.
azpisarrera-12
ESKER-EMATE. "Acción de gracias" Lar. "Eucharistía, Sacramento, Eskerremateko ezkutapea, Sakramentua" Ib.
Skripturán diraden laudorio eta esker emaite guziak. Ins E 8r. Egin daitezen errekerimenduak, othoitzak, galdeak eta esker emateak gizon guzientzat. He 1 Tim 2, 1. Egiten diran [...] esker emateakin borondatea irizikitzen da. Mg CC 222. Etxatzu zuri inos burura etorri ez Jangoikorik, ez esker emoterik korputz illaren azterketan. Mg PAb 83. Erregu ta esker-emoteak egin daitezala. Ker 1 Tim 2, 1 (TB y Dv esker onak ).
azpisarrera-13
ESKER-ERAKUTSI (V-och, G-azp-to, L-ain, S ap. A). Muestra de agradecimiento. "Agradecimiento, acción de gracias" A.
Bere esker-erakutsia egiteko. Lard 139. Olagizonai ezaguera onezko gere esker-erakutsiak egin-ondoan. Arr EE 1882a, 101. Esker-erakutsitzat mando batek ekarri-ala izaki zuek guri, ta guk papertxo au baizik ez ote degu, zuei eskerrak erakusteko? A Ardi 133. On egiñak esker-erakutsia eskatzen badu. ArgiDL 135.
azpisarrera-14
ESKER-ESKAS (H).
azpisarrerakoSense-14.1
a) (H). Ingratitud.
Munduan esker eskasa / da gauza itsusiena. Gy 108.
azpisarrerakoSense-14.2
b) "(Adj.), ingrat" H.
azpisarrera-15
ESKER GAITZ. v. eskergaitz.
azpisarrera-16
ESKER GAIZTO.
azpisarrerakoSense-16.1
a) (gral.; e. gaisto Lar, Añ, VocBN, Gèze; e. gaixto S; Dv, H). Ref.: A; Lrq. Tr. Documentado desde Dechepare tanto al Norte como al Sur.
Lan eginaz esker gaixto. E 137. Hanbat obligazino eskergaixtoaz pagatzea. Ax 470 (V 304). Ene hunki-eginen esker gaixtua. Mst III 18, 1. Esker gaistoa da [...] artu oi duten saria. Mb IArg I 115. Zure kontra iduki dedan esker gaisto itsusia. Cb Eg II 145. Zein esker gaiztoarekin eranzun diozuen. Gco II 9. Berórren óngi egínak, ta nere eskér gaixtoak. LE Ong 27v. Eskerrik ez ematea, edo esker gaiztoak ematea. AA III 345. O itsumena! O esker gaistoa! EL2 97. Esker gaxtoz dituzte hainitzek pagatzen. Hb Esk 174. Nere esker gaixto itsusia. Dv LEd 257. Nekia franko, esker gaiztua. Xe 243. Esker gaixto onik erakutsirik baitaude gaizo eskuarari. HU Aurp 202. Euskaldunak esker gaiztoagaz erantzun deutsue. Ag AL 107. Gizonak beti esker gaiztua / eman izan oi dirate. EA EEs 1914, 111. Esker gaiztua, jornalikan ez / miñ artzen genduanian. MendaroTx 122. Zer deritxozu [...] onen esker-gaiztuari? Otx 132. Au baita neke geien egiten duena; / alâre esker-gaizto ta guzien azkena. " Se le tiene muy poca estimación" . Or Eus 280. Esker gaiztoenaz zitalki erantzun. Zait Sof 140. Ene urdail zimelak eztizu esker gaiztorik gordeko. Etxde JJ 225. Zer egin duan esker gaiztuak! Olea 127.
azpiadiera-1.1
(-xt- Lrq; Dv, H). Mala acogida; desagrado. "Esker-gaixto [...], mauvais accueil" Dv.
Ezarri zuen [vodka-botila] mahaian etseko jaunaren aurrean, esker gaizto batekin, atzerriko modak ez baitzitzaizkion joera arrotzak baino gustatzenago. Mde HaurB 10. Isabela ez zen noski haurraren esker gaiztoaz konturatu? Ib. 32. Errea, bethi esker gaxtoa prest. Larz Iru 20.
azpisarrerakoSense-16.2
b) (Lar, -st- Añ). "Pocas gracias, ni grado ni gracias" Lar.
azpisarrera-17
ESKER GAIZTOAN. "A pesar tuyo, item, zure esker gaistoan" Lar in Aq 1320.
Aien esker gaiztoan / Gañera da igo [euskara] . Izt Po 142. Aita Larramendi gogoangarria, zeñak agertaratu izan zituen [...] Gramatika, Itztegia [...] etsai ozpindu txar askoren esker gaiztoan alere. Izt C 454. Etxe aundi eder galant onetan / zazpi urte dira sartu ez naizela; / zortzigarrenian, ala esker gaiztotan, / nere aita Ronenronen illetan. Balad 49 (versión del Cantar de Alostorrea). Uste duzu hor, landa hortan, amodioz direla elgarretaratuak? Esker gaixtoan ba. JE Bur 164.
azpisarrera-18
ESKER GAIZTO EMAN. "Desagradecer, [...] esker gaisto emon" Añ.
azpisarrera-19
ESKER GAIZTOKO (gral. ap. A; -st- Añ). Ingrato, desagradecido. v. eskergabe, eskergaizto. Tr. Usado por autores meridionales desde la primera mitad del s. XVIII; al Norte sólo lo encontramos en J. Etchepare.
Izango gera [...] ez oraindaño bezala muker, gogor, lege bage ta aiñ esker gaistokoak. Lar SermAzc 57. O esker gaistoko traidore itsusi lotsagabea! Cb Eg II 70. Zeren añ esker gaistokoa naizan. Ib. 72. Ni legezko gizatxar eskergaistoko bati. CrIc 142. Esker gaiztokoak izan nai ezpadegu. Mg CC 230. Zoaz nere etxetik urruti, esker gaiztoko ori. VMg 10. Pekatari esker gaiztokoak. Gco I 406. Añ esker gaiztokoak izan ziran. AA I 461. Basoko piztia guziak baño gogorragoa eta esker gaiztoagokoa. AA II 124. Deungeenak, gogorreenak ta esker gaistokuenak. fB Ic I app., 14. Baña Israeltarren eskergaiztokoak eta artutako mesedeen azkorrak! Lard 79. Esker gaiztoko bat naiz. Ib. 53. Zeiñ eskergaixtoko ta biotzgogorra zan. Aran SIgn 70. Aziera txarrekuak, lotsagaldukuak eta eskergestokuak. Itz Berb I 42. Eztegu nai geiago eskergaiztoko izan. Ag Serm 583. Aberats berekoia, esker gaixtoko pobrea. JE Bur 67. Esker gaiztoko gizona. Alz Bern 53. Esker-gaiztoko biotz gogorrok ikusirik. GMant Goi 58. Gai horretan inor esker gaiztoko azaldu bada ez gara gu izan. MEIG IX 28.
azpisarrerakoSense-19.1
(No referido a personas).
Esker gaiztoko billaukeriarik beltzena. Lard 389.
azpisarrera-20
ESKER GALDUKO. Ingrato.
Zein esker galdukoak. VMg 11.
azpisarrera-21
ESKER GUTXI (e. gitxi Lar, Añ). "Pocas gracias, ni grado ni gracias" Lar.
azpisarrera-22
ESKER ILUN. Mal trato, mala disposición.
Etsaien eta gañerako gaistoen bide-bagenz eta esker illunak. Mb IArg I 154.
azpisarrera-23
ESKER ITZULI. Dar las gracias, agradecer.
Esker itzultzen darotzut / zeure iaiatetxean. EZ Noel 176. Esker itzultzeko plazan, laido badu egiten. Gy 108.
azpisarrera-24
ESKER IZAN.
azpisarrerakoSense-24.1
a) (Lar). (Trans.). "Te agradeceré esta merced toda mi vida, esker izango dizut mesede au" Lar. Cf. esker con formas verbales supletivas s.v. ESKER EMAN.
Esker izan behar othe dio sehi hari, zeren egin izan duen manatu diona? He Lc 17, 9. Esker izanen darotzut. Dv Dial 3.
azpisarrerakoSense-24.2
b) (Lar, H). (Intrans.). "Esker natzatzu, esker natzaio [...], yo te agradezco, le agradezco" Lar.
Gaia erabilli utsagatik ere eskar-gatzaie arazo ori ari degunok. Ldi IL 78.
azpisarrera-25
ESKER-MEZA. Misa de gracias.
Guztiak, eskerrak emanaz jaunartu ta esker-meza (ala deitzen diote) entzutera. ArgiDL 135.
azpisarrera-26
ESKER MILA. v. infra MILA ESKER.
azpisarrera-27
ESKER HOBE .
(Cf. ESKER ON.).
azpisarrerakoSense-27.1
a) Mayor importancia, mayor valor.
Eta sos bati, jauna, zuri baino esker hobea egin izan diot! Dv LEd 46. Olakoak [odak] egin baleuz, esker obea emanen nioke. Or ( in Gazt MusIx 32 ).
azpisarrerakoSense-27.2
b) Mayor agradecimiento.
Jaungoikuari erantzun diotan baño esker obiaguarekin [...] erantzungo. Bv AsL 107. Iñori baño esker obea zuri zor dizutala. Ag G 280. Esker obia merezi ebala usterik. Etxba Ibilt 479.
azpisarrera-28
ESKER HOBEKO. Más agradecido (cf. ESKER ONEKO).
Esker obekoak izateko. Gco II 26. Zuek baño esker obakoaak. Itz Berb II 29.
azpisarrera-29
ESKER ON.
azpisarrerakoSense-29.1
a) (gral.; Añ, Dv, H; eskerron Lecl). Ref.: A; Etxba Eib; ZestErret. Gratitud, agradecimiento; (pl.) gracias. Cf. SP Imit IV 9, 5: Hainitz esker on eta eder. Tr. Documentado ya desde Dechepare tanto al Norte como al Sur.
Esker hon bat ukhen eztut zuieganik bizian. E 65. Orduan nik darozkitzut / Esker onak emanen. Hm 46. Atsekabe hura hartzen du bethiere esker onez. Ch III 19, 3. Gure Jainkoari dagoka benedizionea, gloria, zuhurtzia, esker ona, ohorea, botherea eta indarra. He Apoc 7, 12. Zure biotzeko esker onakin. Cb Eg III 381. Jaunari esker onak edo graziak eman. Ib. 218. Etzutela zeren iguriki esker onik gizonetarik. Lg II 187. Esker onak zor diotza. Monho 48. Esker onak emoten deutsazubez. Mg PAb 209. Esker on, humiltasun ta konfianzaz betekoak. LoraS 77. Jaungoikoaganako esker ona. Gco II 43. Esker on humillak ematea. AA III 348. Aita batentzat izan behar den esker ona. Dh 148. Neskiak mutilari esker ona karinoz emonda. fB Olg 71. Begiratu baga eureen esker on edo txaarrera. JJMg BasEsc 284. Agindu oietatik batean bere esker-ona erakusten zuen. Lard 207. Yainkoari esker onik ez bihurtzeko. Hb Egia 37. Eurai geure estimaziño ta esker ona erakusteko. (1858). BBatzarN 221. Eskerronik biziena gordeko diola beti Bitoriako uriari. Ant EE 1885b, 285. Emaiten derauzkoten ospe, esker-on eta goresteak. Arb Igand 92. Erakuts bederen esker on gehixago. HU Aurp 219. Maria guztiz Santeak pozik eta esker onagaz ikusten dau. Itz Azald 72. Nere zañetako odol guztia eskatu bedit esker onaren agergarritzat. Ag G 144. Ongilleai esker onez erantzutea. Urruz Zer 19. Geure eskarron ta zaletasun laztana. Eguzk LEItz 122. Gure esker ona ikusirik. Inza Azalp 123. Ez dezaket [...] esker onik horri bihur. Ox 22. Esker-ona sari zerbattegaz erakutsi biar da. Otx 66. Esker onez artzen dut zure ele beroa. Or Eus 114. Erakusten du erri xeak eskar ona. TAg Uzt 40s. Nire zuganako eskerrona betikoa izanen da. Etxde JJ 160. Esker onik biotzekoena. Bilbao IpuiB 228. Eskerronez ninduen / hornitu ariman. Arti MaldanB 205. Ori eginda merezi gendun / esker on bat izatea. Basarri 175. Eskar onez, gorarik ospatu zuten. Zait Plat 122. Jaün merak esker hunezko bi hitz bühürtü deio. Herr 16-11-1961, 3. Gure eskarrona agertu. Ker EMeza 29 (ap. DRA ). Iainkoekiko esker-ona. Ibiñ Virgil 31. Benetako eskerrona. Alzola Atalak 132. Oraindik ere or alkarrekiñ / biltzen geran bakoitzian / esker ona ta maitetasuna / pizten zaizkit biotzian. Olea 158. Esker on askoz ordaintzen ditu [bertsoak] gaur Euskal-herri osoak. Xa Odol 312. Nere esker ona artu. Uzt Sas 143. Alan be ez zan jendetza andirik joan, berari esker ona agertzera. Etxabu Kontu 94. Dena esker on izan zaitezte. Bibl Col 3, 15 (Ol, IBk esker onekoak ). Gorets Jauna, berak du hartze laudorio / Soinu eder, esker on, xaramel zor zaio. Larre ArtzainE 332. Esker onaren esku-erakutsi elkor hau. MEIG VII 110.
azpiadiera-1.1
(Como fórmula). "Muchas gracias [...] esker ona" Añ s.v. agradecimiento.
azpisarrerakoSense-29.2
b) "Favor" Añ.
azpiadiera-2.1
Gracia (divina).
Jaunak gorputz animarako eman zizkien esker on eta ondasun ta ontasun oiek. Inza Azalp 47. Jaunaren esker onean jartzeko bidea. Ib. 105.
azpisarrerakoSense-29.3
c) Estima, aprecio.
Gizonenganik agur edo esker on zerbait ardiesteko. Dv LEd 54 (Cb Eg II 22 estimazioa ). Bazterretan bildurra bakarrik etzuen zabaldu, baita esker ona ta txera ere. Zait Plat 18.
azpisarrera-30
ESKER ONEKO.
azpisarrerakoSense-30.1
a) (gral.; Añ, Dv, H, VocB). Ref.: A; Etxba Eib. Agradecido. v. eskerdun, eskertsu.
Esker oneko alaba maiteak bezala. Cb Eg II 211. Serbiduko dogu seme esker onekuak bere aita legez. Mg CO 53. Izan zaitezala esker onekoa. EL1 4. Aiñ humilla, eta aiñ esker onekoa zalarik. Gco I 461. Esker onekoa izateko bere ongilleakin. AA III 344. Esker onekuak dira. fB Ic I 85s. Denbora guztietan / esker onekoak. Echag 70. Zein esker onekuak izan biar dogun. Ur MarIl 52. Ugartear esker onekoak. Lard 529. Ongilleaganako guziz esker-onekoa. Aran SIgn 72. Esker onekoak bagiñake, bada, ezkenduke [...] agindurik bear [...] Jaunaren mendean jartzeko. Ag Serm 436. Izan bear gareala esker onekoak. Itz Azald 131. Biotz oneko ta esker onekoak. Inza Azalp 7. Eskar oneko Abertzaliak zarielako. Enb 87. Bera esker-oneko mutilla zan, artutako ondasunaz ez zan aztu-errexa. Anab Usauri 18. Esker onekoak ere izan zaitezte. Ol Col 3, 15 (IBk, IBe esker oneko;grazioso, He eskertiar, TB ezagutsu, Dv eskerdun, Bibl dena esker on). Esker-oneko ixan gura naiakoe-ta. Otx 97. Bejondeiela esker oneko Aramar nekazariai! FLab ( in Munita 9 ). Biozbera ta esker-onekoa. Etxde JJ 209. Irakasle argi aiengana esker oneko ziran. Zait Plat 114. Izan zaiteze eskarroneko. Ker EMeza 603 (ap. DRA). Txirrita esker oneko gizona izan dek beti. Ataño TxanKan 112. Adeitsu ta esker oneko izan beti be Katalina Otalora andrearekin. Onaind STeresa 102. Iñorentzako kalterik ez dau / esker oneko izateak. FEtxeb 208. Gaiztoak ere esker oneko izan gaitezke. MEIG VIII 31.
azpiadiera-1.1
(No referido a personas).
Irago biar dau gatxa esker oneko goguagaz. fB Ic III 266. Guziz oroimen eder eta esker-onekoa. Aran SIgn 82. Negar malko esker onekoak. Zab Gabon 102. Prietori esker oneko agertzea udalaren kontua zan. Etxabu Kontu 61.
azpisarrerakoSense-30.2
b) De buena voluntad, de buena disposición.
Lurrean bake esker oneko gizonei. " Bonae voluntatis" . Dv Lc 2, 14.
azpisarrera-31
ESKER-ON-EMAILE. Agradecido.
Santuak, beti pobre eta beti esker-on-emaille, esan zion [...]. Bv AsL 124.
azpisarrera-32
ESKER ON EMAN. Dar mucha importancia, mucho valor. v. ESKER EMAN (b).
Orain ikusi dut --nik-- zergatik esker on ematen diozun siñeste argizko otoitz orri. Or QA 176.
azpisarrera-33
ESKER-ON-ERAKUTSI. Muestra de agradecimiento. v. ESKER-ERAKUTSI.
Esker on-erakutsi ederrik artutako andoaindarrak. FLab ( in Munita 10 ).
azpisarrera-34
ESKER ONETAN. Como agradecimiento.
Handik hogei-ta-hamar urte baino gehiago iragan ondoan ikusi dut andere Camille, Baionatik hurbil bisita eginik, esker onetan, Blancpignonen zaukan bere eskolan. Larre ArtzainE 19.
azpisarrera-35
ESKER ONEZKO. De agradecimiento.
Adorazionezko aktak eginez [...], esker onezkoak. CatLav 323. (V 160) Eskerronezko akzionekiñ. He Gudu 95. Bere esker onezko othoitzetan. Lg I 231. Eskeronezko [sic] eta amodiozko akta. JesBih 455. Zer esker onezko aktak! Jaur 157. Esker onezko negar malkoak. Zab Gabon 38. Alabantza, gloria, esker onezkuak [kantikoak] . AB AmaE 28. Bigarren S. Migelek ematen digun ejenploa da esker onezko ta leialtasunezkoa. Ag Serm 278. Esker onezko akta. CatJauf 20. Orhoitzapen esker-onezko bat. Prop 1906, 98. Atsegiñezko ta esker onezko dardaraz. Inza Azalp 155. Esker onezko begirada bat egin zion. Mde HaurB 57. Esker onezko "bee" goxoz datoz / ardi guziak zugana. Basarri 41. Nere burua senditzen dut gaur / esker onezko zorretan. Mattin 56. Badakit esker onezko hitzño bat bederen erran nuela ehortzetan. Larre ArtzainE 316.
azpisarrera-36
ESKER-ORDAIN. Agradecimiento. Cf. EZ Man II 82: Sendaturik diezazun bihur esker ordaña, donde ordain parece ser adj.
Amiñiñoetan ere eskar-ordaña egiozu. Ol Imit II 10, 5 (SP zarela [...] eskerdun). Opa dio Ondarrabik / esker-ordaintzat. SMitx Aranz 214.
azpisarrera-37
ESKERRA (Precedido de dat.). Gracias a. v. ESKERRAK.
Hauk guztiak ioanen dire, Iankoari eskerra; / Uriaren ondoan da noizbait denbora ederra. EZ Man I 80. Bizkaiari eskerra / igaro ezan aurrera. BBizk 19. Lenguan egin nuen / eskapada ederra, / ez nuan ezer izan, / Jaunari eskerra. Uzt LEG II 308.
azpisarrera-38
ESKERRAK.
azpisarrerakoSense-38.1
a) (V-gip, G-azp, AN-gip-5vill ap. Gte Erd 105; H). (Precedido de dativo). Gracias a. v. supra (II). Tr. Documentado sobre todo en autores meridionales desde mediados del s. XVIII; al Norte se encuentra en Elizanburu, Zerbitzari, Arradoy y Xalbador.
Zuri eskerrak, egiñaz agitz damuturik arkitzen naz. Mb IArg I 142. Berorri eskerrak [...] ezagutzen det. Cb Eg III 388. Jangoikoari eskerrak, ez det orrelako gauza gaiztorik egin. Mg CC 126. Ez da, Jaunari eskerrak, gure errietan alde onetatik gauz andirik ekusten. AA I 452. Jaunari eskerrak, eztago onelako pekaturik Kristinauben artian. Astar II 35. Jaungoikoari eskerrak ez degu emen orrelako urritasunik. It Dial 101s (Ur -ri eskerrak; Dv e Ip -ri esker ). Hari eskerrak, oro girade bizitzen. Elzb Po 219. Iri eskerrak, orain zekiat zergatik aizen Porrota. Urruz Urz 35. Baña orain, Jaungoikoari eskerrak, ez zegon zergatik beldur izan. Apaol 52. Eztia iaten dabe / erleai eskerrak. Azc PB 110. Apaiz nagusiari eskerrak, agertu zan eskutitzaren jabea. Ag Kr 29. Jaunari eskerrak, eztira berdiñak. A Ardi 105. Yainkoari eskerrak, enaz larregi estutzen yan-guraz. Or Tormes 67. Buruban beti daruan maskorrari eskerrak, osterantzian ba-yuakoz garunak axiak artzen. Otx 59. Galde-eskari salla agortu da, Yaunari eskerrak. Ldi IL 23. Errusiko nauskeriari eskerrak [...] indartsuago bizi da. Eguzk GizAuz 70. Bere aitaren ardura ta maitasun beroari eskerrak. Etxde AlosT 56. Andre aberatsa dela bere ezkontzari eskerrak. Mde Pr 174. Anton Zapatariren testamentuari eskerrak. Bilbao IpuiB 29. Juan Jose zanaren semeari eskerrak, bertsu onek gorde izan dira. SM Zirik 94n. Putzu aueri eskerrak bizi dira oasisak. Anab Aprika 39. Metodu esperimentalari eskerrak, aurrerapen ikaragarriak egin ziran. Vill Jaink 34. Jainkoari eskerrak, aitzinean ere ez baitziren aberatsak, frango laster itzuli ziren beren aitzineko heinerat. Ardoy SFran 172. Nere gibel ederrari eskerrak. NEtx LBB 116. Jainkoari eskerrak hortan gelditurik. Xa Odol 136. Sebastian oni eskerrak, jan eta lo ederki egiten genduan. Alkain 114. Tolosar Katalinari eskerrak batez be, orra jasorik karmeldar lekaimetxe eder bat geiago. Onaind STeresa 107. Euskarak odol ixuraldatze bati eskerrak iraungo duela bizirik. MEIG VIII 45.
v. tbn. JJMg BasEsc VIII. Zab Gabon 55. Moc Damu 11. Mdg 122. Goñi 72. Alz Txib 100. ArgiDL 32. KIkG 3. Inza Azalp 7. Zerb Metsiko 56. Lek EunD 13. ABar Goi 53. TAg Uzt 132. JAIraz Bizia 116. Munita 111. Txill Let 120. Erkiag Arran 72. Zait Plat 44. Arti MaldanB 226. Basarri 37. Gand Elorri 90. MAtx Gazt 81. Salav 37. Ibiñ Virgil 31. Alzola Atalak 55. Etxba Ibilt 483. Lab SuEm 178. Berron Kijote 130. Etxabu Kontu 36. Ataño TxanKan 161. MMant 158. Eskarrak: KIkV 5. Enb 99. BEnb NereA 222. Osk Kurl 219.
azpiadiera-1.1
Gracias a (que). v. infra (c).
Eskarrak gerekin genduan apaizari. Ldi IL 49. Eskerrak olloak emoten eutsozan arrautza areri! Bilbao IpuiB 255. Eskerrak berak Petrari emon detsazen konsuelueri, bestela zoratuko ei zonan. SM Zirik 28. Baña ura oso balientea zan. Eskerrak ari, bestela ez dakit zer egin bear genduan. Salav 97. Eskerrak Moris Ertzain-Burua tarteka emen azaldu zaidanari. NEtx LBB 177. Neke, lan ta oñazea izan dek nere geroztikako bizitza. Maitasunak gozatzen zunari eskerrak. Ataño TxanKan 163. Eskerrak apaizaren laguntzari. BBarand 108.
azpiadiera-1.2
Eta Jainkoari eskerrak [...] ezpadauku egiten daukun baino miletan gaitz eta bidegabe gehiago egiten. Dh 187. Jainkoari eskerrak, bizi naizenean! It Fab 44. Ozta-ozta gosiaz ez ilteko beste aurkitu dodanian, Goikuari eskarrak. Kk Ab I 13.
azpisarrerakoSense-38.2
b) Gracias, muchas gracias (fórmula de cortesía). v. ESKERRIK ASKO.
Eskerrak, Jauna, zeren ezterauzkidatzun ene gaixtakeriak barkhatu. SP Imit III 50, 5. Eskerrak zuri, Jauna. Mst III 40, 4. Eskerrak zuri, nere Jesus maitagarria. Mb IArg I 206. Zuri eskerrak, Jauna, zerren [...] bizitzea emon deustazun. Cb CatV 91. Eskerrak borondate eder orregatik. AB AmaE 399. Eskerrak, Obispo Jauna, egiya diolako. Bv AsL 114. Eskerrak, o zinez eskerrak. JE Bur 135. Eskerrak berriz ere. A Ardi 31. Eskerrak, Jabea, bihotz-bihotzetik. Ox 166. Eskerrak zuri, zure mesede guztiakatik. ArgiDL 19. Eskerrak, Iauna, ni aur besterik ez izatea nai ukan bazenu ere. Or Aitork 35. Eskerrak, Jauna! NEtx Antz 92. Eskerrak, yaunak, guregatik egin duzuen lanengatik. Izeta DirG 84. Eskerrak! esan deutsat. Gand Elorri 101. --Wizky? --Ez... Eskerrak! Larz Iru 74. Ni deneri buruz zordun nagoela eta hoiek orok nautela egin atera naizen gutia. Eskerrak! Larre ArtzainE 120.
azpisarrerakoSense-38.3
c) (V-arr-gip, G-goi-azp-nav, AN-gip-5vill ap. Gte Erd). (Acompañado de una oración subordinada con suf. -(e)la; hay tbn. -(e)na y, en textos populares, -(e)n). Gracias a Dios que, menos mal que. "Eskerrak Martin etorri zen (V-gip, G-azp, AN-5vill), Martin etorri zen eskerrak (AN-gip) [...] eskerrak ama etorri da (G-goi), eskerrak ama etorri den (V-arr, G-azp-nav, AN-gip), eskerrak ez dun e(g)in (G-goi-azp), eskerrak Martin etorri zalako, bestela or ilgo giñan (V-gip)" Gte Erd 106. Tr. Documentado en autores meridionales (más en los guipuzcoanos) desde finales del s. XIX.
Ta eskerrak [...] enitubela bi egunez lenago aldatu piperrak bezela; aldatzen baditut, galduba naiz. Sor Bar 23. Eskerrak daukagula / gugandik urrian. Arrantz 128. Eskerrak sabel bat besterik ez zuela. Muj PAm 39. Eskerrak beorri gomazko oñetakoekin etorri dala. Lab EEguna 91. Eskerrak Yainkoak eskuagotik euki gaituala. Ldi IL 162. Eskerrak eztiotela nik jaramonik egiten. ABar Goi 66. Eskerrak ibai aundi arren inguruk ikuskarrik zirala. JAIraz Bizia 106. Eskerrak bere buruaren jabe zala. Anab Poli 7. Eskerrak bera denporaz ibili zana. SM Zirik 35. Eskarrak garaian orhoitu zala. Osk Kurl 213. Eskarrak gorde-leku / dozune sasie. BEnb NereA 125. Eskerrak katean lotuta egoten zala. Salav 12. Eskerrak gaiñera lagun on baten eskutik natorrena. Ibiñ Virgil 26. Eskerrak ama-alabak alkarrekin ondo konpontzen zirana! NEtx LBB 67. Eskerrak bizi honen ondotik hor daukagula bestea. Xa Odol 312. Eskerrak ez naizela bere modukua. (In Mattin 145 ). Eskerrak gendukala / eginda berria. Uzt Sas 256. Eskerrak ez dizkion / erdiak entzuten. Zendoia 81 (v. tbn. con -(e)n JAzpiroz 31, Insausti 284). Ontzi zarrok, erdi txintxilian darabille jentia; eskerrak as tiro dabizena... Gerrika 217. Eskerrak oso ondo preparatuta etorri nintzala. Albeniz 120 (v. tbn. con -(e)la BBarand 33, Gerrika 42, Insausti 249). Eskerrak etxean behintzat ez zela besterik egiten. MIH 369.
azpisarrera-39
ESKERRAK ESKUINARI (eskerrak eskubiyai G-azp).
Gracias a Dios. " Eskerrak eskubiyai! Gertaera jakin bat, itxuraz latza izan den gertaera bat, uste bezain okerra ez dela adierazteko esamoldea. Eskerrak eskubiyai beiai behintzat etzaiola eze gertau!" ZestErret. "Eskerrak eskubiyai, bestela txangua!" Ib. " ZestErret. v. ESKERRAK.
azpisarrera-40
ESKERRAK MILA. v. infra MILA ESKER.
azpisarrera-41
ESKERRETAN EDUKI. "Eskerretan idukitzea, tenir en estime" Dv. Cf. supra (I, 3).
azpisarrerakoSense-41.1
(Con adj.).
Esker handitan iduki behar-bidean hunelako zoria, zeinen errezki nerorrek galdu dudan. Dv LEd 49 (Cb Eg II 19 estimatu).
azpisarrera-42
ESKERREZ. Gratis.
Emongo deutsagu, edonorako ta eskerrez edo dugaian, sellaro edo sei-illabeteko Bizkaittarra . (1895). AG 499.
azpisarrera-43
ESKERREZKO. De agradecimiento. v. ESKER ONEZKO.
Baiña ezin det iñola utzi / zure eskerrezko lorea. Insausti 243.
azpisarrera-44
ESKERRIK (Con oración completiva). Gracias a que. v. ESKERRIK ASKO (c).
Eskerrik auzo guztiak bilduta moldatzen giñala. TxGarm BordaB 29.
azpisarrera-45
ESKERRIK ANITZ (S; e. hanitx AN-arce, S, R; Gèze; e. hainitz S (a-); Ht VocGr 391; e. aunitz AN-5vill; eskarrik anitx R-uzt). Ref.: A; ContR 518; EAEL 235; EI 297. Muchas gracias (fórmula de cortesía). v. ESKER ANITZ.
Eskerrik ainhitz zure eskutitza gatik. Mde Pr 35. Eskerrik aunitz. Ib. 193. Eskerrik hanitx. Ib. 37. Eskerrik hanitz. Ib. 68. Itzulpena eragiñ didalako eskarrik anitz! Berron Kijote 13.
azpisarrera-46
ESKERRIK ASKI (BN; SP, Urt III 300, Ht VocGr 391, VocBN, Dv, H). Ref.: A; EI 297. Muchas gracias (fórmula de cortesía).
Eskerrik aski, adiskidia; / Ongi etoni zirela! LuzKant 36. Eskerrik aski, jauna. JE Bur 129.
azpisarrera-47
ESKERRIK ASKO.
azpisarrerakoSense-47.1
a) (V, G, AN, B, Ae; SP, Urt III 300, Lar, Añ, H; eskarrik asko V, G, AN). Ref.: A; EI 297; Etxba Eib. Muchas gracias (fórmula de cortesía). v. ESKERRIK ANITZ, MILA ESKER. Tr. Empleado por autores meridionales desde Lazarraga (aunque cf. eskerrik asko emaiten deutsat ya en Mondr). La var. eskarrik asko se encuentra (alternando frecuentemente con esker- ) en autores guipuzcoanos desde finales del s. XIX y posteriormente tbn. en vizcaínos.
Eskerrik asko, jentil onbrea, / ez dot ardura lagunik. Lazarraga A7, 1172v. Eskerrik asko, Peru. Mg PAb 66. Orain eskarrik asko, / Mari Manuela. Xe 176. Eskerrik asko Manu, / mesedeagaitik. AB AmaE 231. Eskerrik asko bada ta naizuten arte. Sor Bar 25. Eskerrik asko, eta eskumuñak emazteari. Apaol 91. Eskerrik asko, dama galantak. Azc PB 127. Eskerrikasko, baña etzaitut bear. Ag Kr 120. Eskerrik asko berriz ere ta barka. A Ardi 93. Eskarrik asko zure itzaldija dala-ta. Altuna 80. Eskerrik asko, baño enazu ni tutulikatuko. Or SCruz 56. --Tirok ba, ua aurrera. --Zeure baimenaz, eskarrik asko. Kk Ab II 124. Alde ortatik eskarrik-asko, beraz. Ldi IL 114. Eskerrik asko be esan barik. Eguzk GizAuz 58. Adiskide maitea, eskerrik asko zure berrien gatik. Mde Pr 197. Eskerrikasko Kose neurea, eskerrikasko! Bilbao IpuiB 85. Eskeñi nien besteeri jan nai bazuten. Ezetz, eskarrik asko. Anab Aprika 63. Eskerrik asko, mutil. Erkiag BatB 54. Ederki zegok! eskerrik asko, motel! Salav 73. Denori, entzule onak, / eskerrikan asko! Lizaso ( in Uzt Noiz 47 ). Eskerrik asko, Maria Belasko, Ondarroaan dago atsorik asko. (V-m). EZBB I 101. Ondo da, Maria, ondo da. Eskerrik asko ta tori txurrupa bat ardo goxo ontatik. TxGarm BordaB 169. Eskerrik asko, Steiger jauna. MIH 146.
v. tbn. JanEd I 34. EusJok II 30. PE 61. Moc Damu 126. A BGuzur 150. Echta Jos 363. Iraola 119. Urruz Zer 123. Ill Pill 6. GMant Goi 98. Alz Ram 122. Tx B II 60. Enb 33. Lab EEguna 80. Otx 126. Lek EunD 30. ABar Goi 63. Zait Sof 136. Izeta DirG 89. Osk Kurl 51. Alzola Atalak 121. Berron Kijote 125. Eskarrik a.: Sor Gabon 26. Moc Damu 137. Iraola 80. Urruz Zer 35. GMant Goi 112. Tx B III 22. Enb 145. Lab EEguna 85. ABar Goi 75. Etxde JJ 65. BEnb NereA 36. Ataño TxanKan 268.
azpiadiera-1.1
(Como sust.).
Egun atako baiño eskerrikasko beroagorik ez ei eutsan aspaldian Zeruari emon. Bilbao IpuiB 126. Eskerrik askorik ere ez dezu jaso. MAtx Gazt 57. Eskerrik askorik ez bada izan ere, orrela egin genduan. Alkain 61.
azpisarrerakoSense-47.2
b) (Con dat.). Gracias a. v. ESKERRAK.
Ona etorri naxan azkero, / eskerrik asko Jaunari, / joan gura dot ekustera. Lazarraga A3, 1164v.
azpisarrerakoSense-47.3
c) (Con oración completiva). Gracias a Dios que, menos mal que. v. ESKERRAK (c).
Eskerrik asko libre gerala / lujuriyaren katetik. Tx B I 264. Eskerrik asko lasai xamarra / dadukatela gibela. Tx B III 58.
azpisarrera-48
ESKERRIK-ASKOKA. Dando las gracias.
"Ama Birjiñari" eskerrik-askoka ta iñoizkorik alaien abiatu zan. Bilbao IpuiB 143.
azpisarrera-49
ESKER TXAR, ESKER TZAR.
azpisarrerakoSense-49.1
a) Ingratitud. v. eskergabetasuna.
Seme alabeen lotsa gaistua ta esker txaarra ikusita. fB Ic I app., 8. An da esker txar batek oi dakarrena. Zav Fab RIEV 1909, 28. Iminiko deustaz begijen aurrian neure esker txarra. Ur MarIl 37. Euren burubaren desleijaltasun eta eskertxarra gaitik. " Por la deslealatd e ingratitud con la que su jefe" . (1860) BBatzarN 189. Zenbait damaren esker txarra. Bil 73. Aiñ esker-txarraz Txanton zanean azaldu. AB AmaE 306. On egiñaren saria, esker txarra. EZBB II 80. Berak gugaitik yasan Nekaldi gogorrena, / ta, guri parkatzeko eskartxar-iraña. GMant Goi 54. Esker-txar bati beste esker-txar batez erantzutea. EgutTo 26-7-1921 (ap. DRA ). Aitaordeaganako azaldu zun eskertxarra. Etxde AlosT 98. Eta zenbat esker txar eman zaion! Munita 46. Bere semearen esker txarra. NEtx Antz 111. Ondo egiñaren ordez esker txarra agertu. Bilbao IpuiB 47. Esker-txarrari morrontzan. Berron Kijote 150. Asko zor dautsaguna da, ba, ta onakoakaz ez dirudi ondo esker txarra. Onaind STeresa 102.
azpiadiera-1.1
Frialdad, mala acogida.
Batek bertzeari behin ere esker txarrik erakutsi gabe. JEtchep 68. Ez nuke nahi Mayalenek sendi dezan nitarik esker txar edo hoztasun edo idortasunik. Ib. 76. Potta galdeka hasten zitzautan / ohera joan eta fite, / eta gaur berriz esker txarra ta / "Aldetikan bazter zaite!". Mattin 99.
azpiadiera-1.2
ESKER TZAR. Enfado.
Brau jalitzen da, esker tzar batean. Larz Senper 110.
azpiadiera-1.3
Poca consideración.
Pixkei esker txarra ematen dionak, ez du asko izaten. (AN-larr). Inza NaEsZarr 299.
azpisarrerakoSense-49.2
b) Ingrato.
Jaunak maite nau; ta ni esker txar, / onen otz zergatik nago? E. Mujika ( in Onaind MEOE 842 ).
azpisarrera-50
ESKER TXAR EGIN (H). Acoger mal.
azpisarrera-51
ESKER TXARREKO (V, G-azp; Añ). Ref.: A; Etxba Eib; ZestErret. Ingrato. v. eskergabe.
Izan nasala zeure arerijo esker txaarrekua. fB Ic I 68. Pekatari esker txarreko orrek. Ur MarIl 110. Ez dagizubela iñoz emon eskertxarrekuen izenik. (1864). BBatzarN 211. Ez dedilla gure artian esker txarrekorik izan. Bv AsL 67. Eskartxarrekuoi; ezta lotsatzen? GMant Goi 42. Eskertxarreko ez agertzearren. GMant LEItz 56. Eskar-txarreko andija zara. Altuna 40. Enaiatzu orren eskartxarreko. Otx 53. A, eskertxarreko andra nabarmenok! Ib. 27. Ura ere biotz-bera baita esker-txarrekoen ta gaiztoen aldera. Ir YKBiz 126s. Esker txarrekoa zera. ABar Goi 64. Esker txarreko seme au. NEtx Antz 112. Abere gaizto ta esker txarreko orrek. Bilbao IpuiB 50. Umezurtza esker txarrekoa dala. Erkiag BatB 158. Beraz agertu arren / gu eskar txarreko. BEnb NereA 183. Esker txarreko gu izan arren. Ib. 64. Esker txarreko sekula / izan bear ez degula. Olea 247. Gurasoakanako biurri, esker-txarreko, donga. Ker 2 Tim 3, 2. Arako esker-txarreko alaba ark. Berron Kijote 159.
azpisarrerakoSense-51.1
(No referido a personas).
Esker-txarreko zazkarkerixa au. Etxba Ibilt 479s.
azpisarrerakoSense-51.2
(No ref. a personas). "Fruitua edo emaitza egindako lan eta ahalegin guztiarekin bat ez datorrenean esaten da. Baserritarrena esker txarreko lana izatea " ZestErret.
azpisarrera-52
ESKER-ZOR. Deuda de agradecimiento.
Zergaz kitutukot esker-zor andi au? EL1 163.
azpisarrera-53
MILA ESKER.
azpisarrerakoSense-53.1
a) (V, G, AN, B, L, BN; H; milesker G-bet, L, BN; Dv; esker mila V-gip, G, AN, B, L-sar, Ae, Sal, BN-baig, S, R; Lar; eskerrak mila V-gip). Ref.: A; EI 297; Etxba Eib; Iz Ulz; Izeta BHizt; EAEL 235. Muchas gracias, mil gracias (fórmula de cortesía). v. ESKERRIK ASKO. Tr. Mil(a) esker y esker mila (que a menudo alternan en un mismo autor) son empleados ambos tanto al Norte como al Sur, aunque desde mediados del s. XIX su frecuencia relativa parece mayor entre los septentrionales.
Ongi ta mil esker, nere apostol santua. Mb IArg I 131. Esker milla. Mb IArg II 271. Milla esker, Jauna, ta milla milloi bider esker andiak zuri. Cb Eg II 138. Milla esker, Peru. Mg PAb 113. Milla esker Jauna mesede berri onegatik. AA I 454. Esker milla, neskato ederrak. Zav Fab RIEV 1907, 539. Milla esker, emon deustazulako ene bekatuak konfesetako erea. EL2 168. Jauna, esker milla. It Fab 60. Milla esker ere otsoari / hark ez zioen erran. Gy 56. Esker mila zuen eskentza onaz. Laph 89. Parte artzen dezutelako, esker milla guzioi. Arr GB 135. Milla esker, Mariya, baña lenbizi Oñatira joan nai nuke. Apaol 110. Milesker, Jaun Erretora. Arb Igand 120. --Nihaurrek igorriko dautzut apeza. --Milesker, nahuzularik. HU Aurp 178. Milla esker, iauna, milla esker. Ag AL 88. Mil esker zinez orori, eta sarri arte! Barb Sup 25. Milesker zuri, Maria, Gerlarien gidaria! Ox 58. Esker mila, adixkidia. Zub 63. Alare milla esker ta eskeintza gogoan artuko det. Lab EEguna 78. Esker mila eta agur bietan erdaraz erranik. JE Ber 32. Besterik eztautsut eskatuten, eta milla esker jauna. Otx 91. Milesker, Kattalin, zure ikustateaz. Lf Murtuts 52. Argatik, esker milla berari. JAIraz Bizia 7. Milla esker zure gosal-opariagatik. Etxde JJ 190. Milesker, Beñat, esker mila. JEtchep 49. Millesker bein eta berriz esanda. Anab Aprika 72. Milesker eman dauzkidatzun berri onez. Larz Iru 132. Alaz ta guzi, milla esker. Berron Kijote 134. Milla esker irurei biotzez. Zendoia 8. Bai, zinez, milesker, ama, zu izan baitzaitut balio hortako ama eta aspaldiko ene andereñoa. Larre ArtzainE 116. Biotzez esker milla / portatu ziranai. Insausti 270. Mila esker guztioi. MEIG VII 61.
v. tbn. Dv LEd 246. Laph 146. Arr GB 57. PE 116. Zab Gabon 56. Sor AuOst 98. Moc Damu 20. Ill Testim 27. Yanzi 113. Ldi in Or BM 8. NEtx Antz 90. Osk Kurl 31. Milesker: Elzb PAm 64. Zby RIEV 1908, 759. Zerb Ipuinak 155. Enb 203. Mde Pr 69. Arti Ipuin 75. Izeta DirG 93. Lab SuEm 196. Esker mila: HU Aurp 58. Ag AL 122. Iraola 80. Ox 89. TP Kattalin 185. Barb Leg 63. Mde Pr 197. Etxde JJ 85. Izeta DirG 116.
azpiadiera-1.1
Esker ta esker milla onelako aita ordeari. Larz Fueros 8.
azpiadiera-1.2
Eskér milla milla. LE Ong 34v. Eskerrik asko, aitona, milla ta milla esker. Ag G 145. Esker mila eta mila! Barb Sup 25.
azpiadiera-1.3
(Precedido de dat.). Gracias a.
Eta Jaunari milla esker onetan geratuten danian. Astar II 107. Ez alan beste euskaldunak, Iaungoikoari milla esker. Ag AL 69.
azpisarrerakoSense-53.2
b) (Sust.). Agradecimiento.
Egin-azue ongia! Horra mileskerra! Larz Iru 146.
azpisarrera-54
MILA-ESKERKA. Dando las gracias.
Milla eskerka husu hari bazare ere. Gy 67.
azpisarrera-55
MILAKA ESKER. Muchas gracias, mil gracias (fórmula de cortesía).
Alkain gaztea, millaka esker. Alkain 28. Beraz, millaka esker danori, / bukaera da iritxi. Insausti 322.
esker
<< eskapatu 0 / 0 eskutitz >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper