OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
merezi izan.
tradizioa
Tr. Merezi es la forma más extendida; hay merexi en Axular, en textos suletinos, alto-navarros, en el catecismo de Laneufville (118), LuzKant y Larre. En DFrec hay 113 ejs. (7 septentrionales) de merezi y 5, sept., de merexi .
sense-1
1. (V, G, AN, L; SP, Urt V 431, VP 62r, Lar, Añ, Dv, H (s.v. merezitu)), merezi ukan (BN), merezi uken (-kh- S), merexi izan (L-ain, B, BN, R, S; VocBN , Gèze, VocB ) Ref.: A (merezi i., merexi, merezi ukan); Lh; Lrq (merexi-ükhen); Iz Als (tainbeste), Ulz (merexi), ArOñ (meresi); Elexp Berg; Gte Erd 220.
Merecer. v. merezitu, meritatu; cf. MEREZIA IZAN (s.v. merezi). Tr. De uso gral. en de todas las épocas y dialectos. La forma usual de futuro es mereziko (sólo encontramos merezi izanen en Zerbitzari (Azk 115) y merezi izango en Erkiaga (BatB 154)). Cuando lleva como complemento un verbo, se trata en la mayoría de los casos de un sust. vbal. -t(z)ea o, menos frec., de un subjuntivo; hay además el participio o radical en algunos autores antiguos (Leiçarraga, Belapeire y textos alto-navarros de los ss. XVI y XVII). Hay tbn., salvo errata, un ej. de sust. vbal. -t(z)en en Pouvreau (Imit I 19, 7 eztugula oraino merezi loria handi haren ardietsten ).
Pot bat, othoi, egidazu [...], nik zugatik dudan penek hura merexi dute. E 169 (v. tbn. 51). Hil merezi du. Mt 26, 66 (He, BiblE heriotz(e)a merezi, Echn eriotzea merexi, Dv, Leon hiltzea merezi; cf. tbn. il merezi izan ReinEusk2 107 (Alsasua, 1568)). Zehatu izateko merezi dukeen gauzak egin [dituen zerbitzaria] . Lc 12, 48. [Dela obra bat] ongi eskiribatua eta merexi <-egi> duena ibil dadin [...] guztien eskuetan. Ax ( in Mat XVII ). Berzela duk mereziren itsasoan sartzean / lehen baño gehiago nekha adin bertzean. EZ Man II 160. Penitentziaren esperantzan bekhatu egiten duenak [...] eztu penitentziarik balia dakion merezi. Ax 151 (V 99). Gezurtiak zer du merezi? Egia erraitean ez sinhetsi. O Pr 191. Berzek baño geiago / bizi merezi zuenak? Aleson 31s. Bekhatu bat egiñ ondoan, / ifernua dut merezi. 216. Etzialakoz Iesüs-Krist bezala hil merexi. Bp II 122 (I 88 erre merexi, pero II 45 parte ükheitia merexi). Hunen erranak merezi du urrezko letrez iskiribatzea. ES 171. Ihardetsi zuten hek eta erran: "Merezi du heriotzea". He Mt 26, 66. Onelako ditxarik nik nerez ez det merezi. Cb Eg II 81. Baltasarren zortea duk merezi. Iraultza 14. Gure Jinkuek badakie / gük zer dügün merexi. Xarlem 1116. Ez dau zeruko betiko sarijak merezi, iragotia edozein atsakaba? Mg CO 283. Jainkoarentzat bizi eztenak, eztu merezi bizitzea. Dh 206. [Jaungoikuak] merezi baño [...] neke geijago bialduten deustaz. Astar II 35. Orrenbeste meritu / eztozu merezi. EusJok II 84. Kaztigu hau, dio, legez dut merezi. Gy 107. Erre nadila, ez badu horrek erretzea merezi! Laph 90. Gazte onek egingo ditu gauza aundiak: mereziko ditu onra ugariak. Bv AsL 28. Ez dugu merezi, hala da, entzunak izaitea. Arb Igand 194. Ez lukete nehork hitzik ihardestea ere merezi. HU Zez 107. Itz eder eta onragarri askorekin izendatua, merezi zuan bezela. Ag Serm 118. Jauna, ez dut merezi ene baithan sar zaiten. CatJauf 19. Nekeak ez al du merezi atsedena? Mok 10. Nola demontre mereziko du / langille zintzuak aiña? MendaroTx 118. Oraingo mutil txurrak / zer duten merexi: / urean beratuta / lexiban egosi. (AN). A EY IV 70 (tbn. en las versión de Oyarzun recogida en AEF (1930, 43) y la de Cegama de Iz ArOñ 191). Lege onen ausleak, merezi duten eraz zigortuak izango dira. EAEg 24-10-1936, 125. Lege orretxen urratzalleak / urkatzea du merezi. Etxde JJ 176. Holako [...] pilotariak merezi izanen zuen gutartean omen handiago baten uztea. Zerb Azk 115. Merezitako zigorra. Bilbao IpuiB 258. Guraso izenik zuk / ez dezu merezi. Basarri 180. Gaztaiñiak merezi dabela urregorrizko atxurrakin jorraketia. And AUzta 58. Martiñek etzaitu merezi. NEtx LBB 23. Ondo merezitta izango zenduke illgo baziñuez. Etxba Ibilt 481. Idatziz ipintea merezi dabe berak esaten ebazan gertaerak. Alzola Atalak 101. Ez nuen hanbat merexi, bainan urrikaldu zen ordea. Xa Odol 328. Gure Txirrita zanak jarri zizkaten aieri bertsoak, merezi zuten moduan. BAyerbe 174. Naikue pekatu litzateke gizon eta kristau mallarik ez merezi izateko be. Gerrika 198. Gure herriak, Elizak berdin, / segida bat merexi dik. Larre ArtzainE 339 (merezi ib. 50, 73 et passim). Saiatu diren guztiek zorion beroak merezi dituzte. MIH 353. Kontatzea merezi du liburu horren kondairak. MEIG VII 61.
v. tbn. Ch II 9, 7. Lar SermAzc 57. Zuzaeta 66. Ip Hil 255. Oxald in AstLas 73. CatB 65. Bordel 140 (118 merexi). Legaz 6. CatUlz 5. Mattin 27 (70 merexi). Etxabu Kontu 100. Ataño TxanKan 106. Onaind STeresa 11. Merexi izan (ukhen): ReinEusk2 107s (Alsasua, 1568). Ber Doc 126r. Tt Onsa 13. El 7 (<-gi>). Mst III 47, 3. AstLas 30. MurSerm 83 (<-ji>). Egiat 199. Mercy 3. LE Prog 102. LE Ong 18 (<-ji>). UskLiB 99. Echn Mt 10, 13. Etch 458. Arch Fab 207. CatS 108. CatR 9. CatAe 8. CatSal 9. UNLilia 20. Balad 185. Izeta DirG 84.
azpiadiera-1.1
Zergaitik merezi deuskuzan / [...] gugandik gaur artu dagizan / gloriak Nobia [Salzedo] jaunak.AB AmaE 147. --Ba eta zu Jainkoak punitu!... Zuk Iruñan muntra galdu! ... Merexi! Merexi! JE Ber 103.
azpiadiera-1.2
(Uso impersonal; en algunos de los ejs. podría quizás suponerse un sujeto no explícito; el único ej. de sust. vbal. en caso ergativo, quizás forzado por la rima, corresponde a Basarri).Merecer la pena. " Liburu ori irakurtzea merezi du (V-arr, G-azp), [...] merezi du hori egitea (V-arr, G-azp, B, BN-ciz)" Gte Erd 220. " Merezi du liburu ori leitzek (AN-gip), ori egitiek merezi dau (V-gip, G-goi)" Ib. 220.
Haren ohoria nolakoa den hemen agerraraztia / iduritzen zaut merezi duela orotara zabaltzia. Prot 65. Uste izan baitzuen merezi zuela harentzat galdegitea Aita Sainduaganik aprobazionea. JesBih 389. Oien artean [...] emen aitatzea merezi duena Sabako erregiña izan zan. Lard 213s. Geren animaz oroi gaitezen, / ez du galtzerik merezi. Xe 343. Eztu merexi ixar bakotxaren izenik. Mdg 131. Orain artian ori / ez dator itxusi, / kanpeonatua du, / laister irabazi; / ori abonatzia / ez al du merezi? EusJok II 162. Bein izanik ere, etzun merezi Zuk argi egitea. Or Aitork 380. Itz gozoz [...] ezer iritxi ote-zitekean? Merezi zuan ikustea. NEtx Antz 142. Ez gaitzala gu artaño poztu / inbentu asko sortzeak, / merezi baitu zer ondorenak, / datozkigun pentsatzeak. Basarri 131. Merezi zuen, beraz, Bergiliren lan osoa euskeratzea. Ibiñ Virgil 22. Kala eblitzekoz eztu merezi gari eritea. ZMoso 54. Iltzaillea nor dan ez dedilla iñundik agertu al izan [...]. Bestela, eztu ortan sartzerik merezi. NEtx LBB 110. Euskera au da gure izkuntza, / ikasi gendun gazterik, / ez du merezi zabarkerian / orain galtzera uzterik. Uzt Sas 291. Merezi zuan milla peztako ori gastatzea, olako poza beren seme maiteari ematearren. TxGarm BordaB 42. Antxiñekoa dan errefraua / agertutzea merezi. Ayesta 124. Merezi luke ikerlana puntu horietan ere [...] sakontzea. MEIG V 107.
sense-2
2. Hacer merecedor de. v. mereziarazi.
Eztela egiazko fediaren ageriz pratikatzez bezik Elizako entrada [...] eta finian Zerüko gloria guri merexi ahal dezakeünik. CatLan 127. Gurutzean garaittu dittu Jesukristok gure etsaiak; antxe merexi dizkigu Jesukristok zeruko doaiak eta graziak. Inza Azalp 15.
azpiadiera-2.1
Ongi egiñek gaizki merezi du askorekin (AN-larr).Inza NaEsZarr 77.
azpisarrera-1
MEREZIAGO IZAN. Merecer más.
Eta neska gaixuek / Etzuten obenik, / Berek merexiago / Zuketen lehenik. (1915). LuzKant 59.
merezi izan
<< mendre 0 / 0 meza >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper