OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
berriz.
tradizioa
Tr. Barriz es la forma de la tradición vizcaína (aparece tbn. en Lazarraga, y en las cartas de Azpeitia de 1622); hay berriz en textos del subdialecto vizcaíno de Guipúzcoa, como CatAnz y los de San Martin (alternando con barriz ) o T. Etxebarria, que emplean sin embargobarri . Entre los alto-navarros, hay berris en F. Elizalde y en el Catecismo de Uterga, pero berriz en Lizarraga. La forma berritz se encuentra, además de en Tartas (Arima 33), en autores labortanos y bajo-navarros a partir de mediados del s. XIX; así en Goyhetche, Hiribarren, Elizanburu (Po 184), Zalduby, Hiriart-Urruty, Oxobi, J. Etchepare (Ber 14), Barbier (Leg 136), Iratzeder (26), Zerbitzari, Larzabal y Mattin (52); en Etcheberri de Ziburu hallamos un solo ej. (Man II 6), seguramente errata. En DFrec hay 633 ejs. de berriz, todos ellos meridionales, y 2, vizcaínos, de barriz .
sense-1
1. (V-gip, G, AN, BN-arb, S, R; SP, Ht VocGr, VP 8r, Lar, Mg Nom, , Lecl, VocBN , VocCB , Dv, H), barriz (V; Lcc, Lar, , H), berritz (L-sar; Hb, H), berris (AN-mer), beiz (G-nav), bees (AN-larr) Ref.: A (barriz, berritz, berriz), A Apend (beiz); Bon-Ond 166; Or Eus 61 nota; Iz ArOñ , Ulz , R 303; Etxba Eib ; Elexp Berg ; Gte Erd 132.
De nuevo, otra vez. "Derechef" SP, Ht VocGr 348. "Rechercher, berriz billatzea" Ib. 414. "Racheter, berriz erostea" Ib. 412. "Zato berriz, venez de nouveau, encore, une autre fois" Dv. Cf. IC I 576: "Arguibarriz [...] quiere decir 'luz otra vez'". v. berriro, BERRI-BERRI (c), BERRIREN-BERRI; ostera; cf. infra BERRIZ ERE. Tr. De uso general excepto entre los vizcaínos, en los que es relativamente menos frecuente hasta el s. XVIII, y muy escaso a partir de dicho siglo.
Oi aldioneri albanegi enpara, / barriz enendorke Aramaioko kontrara. Abendaño 5s. Eta dolu ukhen baduk bertan oro barkhatu; / Eta agian hik eginen bertan berriz bekhatu. E 33. Ur hunetarik edaten duen guzia egarrituren dun berriz. Io 4, 13 (LE berriz). Berriz hura du eramaiten deabruak guzizko mendi gora batetara. Mt 4, 8 (He, HeH, Dv, Ur, Ip, Echn berriz; Ol berriz ere; Ur (V), Arriand barriro, Ol, IBe berriro, Ker barriro be; TB oraino, Samper orañik). Oi eta barriz osteangoan, / arren, ze begit burlarik. Lazarraga A7, 1171r. Barriz gura deutsut erregutu. Ib. A17, 1185v. Berriz erraten dizut. MRos 16.1r. Haur erran eta beheiti ezazu zeure burua lurreraiño, eta berriz berehala ailtxaturik errazu hunela. Mat 310. Ierusalengo hirira / berriz bihurtu ziren. EZ Noel 107. On lizate bakea, legerik baliz, / ausi ezpalegie berbea barriz. EgiaK 87. Munduak, deabruak edo haragiak berriz bekhatu egitera [...] akhometatzen zaituztenean. Ax 471 (V 306). Ordea nola gero berriz bere leheneko aphetitura bihurtzen baita. Ib. 390 (V 255). Errazago da hartua uzteko, eziez utzia berriz hartzeko. O Pr 150. Eta hartaz bertze ikhatz lehen hillak berriz pitz eta irazeki ditezke. SP Phil 437. Berriz ilteko resuzitadu zan? CatAnz 5. Amudioak dik mundurat / Berriz Jesus erakhartzen. 201. Hari hitz emanik ezkirela berriz hetara eroriren. Bp I 66. Berriz eskribitzen duzunean egiñezazu unela. CartNav 139.
( s. XVIII) Gelditu zan glorioso resuzitaturik, andik aurrera ezin beinere berriz il zeitean moduan <munduan>. OA 36. Beharra baginduke berriz has litezen gure nausiak gauzarik xeheenak guri irakasten. Ch I 22, 7. Korputz glorioso kura xuntatzen zelarik arima gloriosa kareki ez sekula berriz <veriz> ilzra itzultzekoetan. (Izal, 1727). BOEsal 1727. Hark berriz bizi arazten edo phizten du lehenagoko obra onen merezimendua. CatLav 275. (V 137) Burni edadea berriz / Dator zori gaistoan. Lar Gram 385. Konfesio artako gauza guziak berris konfesatzera. El 95. Berriz ez erortzeko indarrak aiñtziñetik hartzea. He Gudu 51. Plazer badüzü ülhünpian izan nadin, zirela benedikatü; eta plazer badüzü argian izan nadin, zirela berriz benedikatü. Mst III 17, 2. Aditu dezue banoala, baña berriz etorzeko noa. Mb IArg I 355. Biurtu nai det berriz, nere pekatuakin irabazi nuen estadura. Cb Eg II 136. Egundaino bezala, hasi beharko da berriz erretzen. Lg II 191. Berriz harat deithuak izan giñenean, ez ginduen bertze bozkariorik agertu. Mih 109. Gure Jauna berriz hil daitekea? CatLan 46. Uraren ta Espiritu Santuaren bitartez jaiotzen gera berriz. Ub 191. Proponitzen dut firmeki ez ofenditziese [?] berris. CatUt 31.

( s. XIX) Berriz bekatuan ez erorteko kontu geiago iduki dezan bekatariak. Mg CC 146. Uztartu zuen berriz. VMg 85. Jainkoaren itza bein biotzean arturik, leneko bekatuetara berriz biurtzen dana. AA III 599. Jainkoarekin gu berriz bakhetzeko. Dh 242. Gure izar argiya / da berriz agertu. Echag 101. Presidenta, president ordea eta sekretarioa xoilki izanen dire berriz hauta ditazkenak. JesBih 414. Behar du berriz kofesatu bekatu bera? CatLuz 33s. Berriz bekhatiala eroriko nüzü, heltzen ezpazitzaitzat. UskLiB 12. Gisa onetako galderik berriz iñork egingo balu ere. Izt C 232. Martxanta zioan fortuna egitera, / Larrua berritz saltzera. Gy 165 (ib. 2 berriz). Sarrarazi nahiz berritz bide onean. Hb Egia 40. Beharko dute bizia berriz hasi zenbait gizon behar, abere edo marmalotan. Ib. 65. Jesusen izena ez berriz aitatzeko agindu utsarekin. Lard 490. Eta halarik-ere jasan nauzu eta berriz deithu. Dv LEd 134. Munduz mundu arimen ondotik berriz abiatzea. Laph 228. Hillen artetik piztuta bezela nere emazte maitea berriz arkitzea. Arr GB 107. Euria ebalako / Barriz abiatu, / Zalditik an jatsirik / Gordin zan geratu. AB AmaE 341. Berriz hasteko xedea dugu mintzatzen Piarres Adameren gaztetasuneko, bai eta ere zahartasuneko hitztorio zenbaitez. Elzb PAd 86. Jauna, ez dut atzeman / sarean deus gaur nik. / Bainan aurdikiren dut / berritz, zuk erranik. Zby RIEV 1908, 412. Halako tentazione tzarretarik berriz iragan baino lehen. Jnn SBi 80. Bena berriz, biharamenian, ber lekhialat ützülirik ediren zien. Ip Hil 201. Bai, Jaun Erretora, berriz hitz derauzut Igande guziez jarriko naizela Mahain Sainduan. Arb Igand 117. Eltzea bere urre eta zilarrekin sartzen du berritz lurpean. HU Zez 55 (ib. 16 berriz). Lo sor txar batek ezereztu eban / neure usain gozo laztana: / baina arrezkero, ai ze zoria! / barriz eldu da neugana. Azc PB 171.

( s. XX) Oloroneko Aphezpikuak, diozesako Katixima berriz ager-araztean, huna zer zion. CatJauf IV. Berriz baratu gra maestrorik bage. Mdg 137. Biño, ez dago lenago asieran ekusi duguna emen berriz ekusi bearrik. Goñi 97. Arno xorta bat ekartzen deiete, berriz har dezaten indar. JE Bur 30. Aukeratu zituzten berriz, banan banan ikusiaz, lenago ere ondo aukeratuta zeuden aizkorak. Ag G 100. Jesus Nazaret-koa, gurutziltzatua billatzen dezute: piztu da berriz, eztago emen. Inza Azalp 76. Leihoak idekitzen dire berriz, edo aintzineko argiak phizten. Barb Sup 124. Ixil ixila, begiak aphal, berritz xutitu zelarik. Ox 73 (ib. 109 berriz). Ützi zian mandozaingua eta galtegin zian Elizaren zerbütxian berriz sartzia. Const 27. Ots, edazute berriz. Or Mi 89. Gure udako itzulia eginik, hemen gira berriz, irakurle maiteak. Zub 101. Berriz altxako ote geraden / ere ez naiz oso fiyo. Tx B II 53. Bein ontziratu danik barriz ezta itzuliko. Laux BBa 140. Euskeraren ondoan, erderaz ziarduan leena berriz esaten. Ldi IL 91. Baraibar, / laiñoa bar-bar. / Iribes, / geos eta bees. Or Eus 61 (cf. nota: "Geos eta bees. Geroz ta berriz ordez, an ala esaten baitute"). Judueri eman zioten baimena Jerusalemerat itzultzeko eta hango tenploa berritz altxatzeko. Zerb IxtS 71. Mus joaitearen bortxaz, azkenean gertha ditake, lehen musean aurdiki batteko edo xango baten berriz atxemaitea. Lf Murtuts 16. Etzazula berriz orrelakorik esan, Jaungoikoak zigorkatuko baitzaitu. Etxde JJ 141. "Zerubide"n nago berriz, eta bakarrik ere, arratsalde onetan. Txill Let 26. Beste bein, beintzat, berriz Atenairatu zan. Zait Plat 122. Eta memento hura berriz iragan nahi liken. JEtchep 70. Izadian Jainkoaren aztarnak billatzean esan genduan gauza bera, berriz esatea tokatzen zaigu. Vill Jaink 171. Ez zira, dudarik gabe, berritz Ameriketarat itzuliko? Larz Iru 138. Eta bere eginbidea beterik, gure karamarra itsasorat berriz badoa, ttapa-ttapa. Ardoy SFran 196. Laster naiz berriz emen: / alaitu zaite. NEtx LBB 329. Itxuli ziran berriz lotara, goizegi zanetik ondiokan eguneroko zerregiñetarako. Etxba Ibilt 471. Denek gauza hau bera ginuen mihian: / berriz bateratuko ginela agian. Xa Odol 232. Jin nadin berriz ene tabako horien ixtoriora. Etchebarne 43. Lanean pasa zuan illabete ura, sos batzuk irabaziaz, berriz ara joateko. BAyerbe 76. Emen bazkaldu eta barriz autobusera. Gerrika 248. Galdu zitzaigun papera berriz hatzematen dugunean. MIH 106.

v. tbn. (para textos vizcaínos) SM Zirik 64. Barriz: GMant Goi 60. Enb 136. BEnb NereA 78. Etxabu Kontu 84. FEtxeb 26. Ayesta 66.
sense-2
2. (V-gip, G, AN, S, R; Mg Nom, Añ, Dv, H, A DBols), barriz (V; Lcc, Mg Nom, Añ), berris (AN-mer), beiz, barrez (V-ple-och). Ref.: A (barrez, barriz, berriz); Bon-Ond 166 y 172; Gte Erd 203; Elexp Berg; Gte Erd 203. En cambio, por el contrario; por su parte, a su vez. "Por demás" Lcc (de interpr. no segura). "Mas, equivalente a pero, ahora" Añ. "Berriz rend encore la conj. latine autem et la locution sua vice. Nik nahi dut, zuk berriz ez, moi je veux, et vous non" Dv. "Et, et puis, d'autre part. Ni etxean, zu berriz landan, moi à la maison, et vous, vous de votre côté au champ" H. "Mas, empero" A. v. aldiz. Tr. Más usado al Sur. La construcción de berriz en cabeza de frase es más frecuente en los autores antiguos; la hallamos en en textos vizcaínos (Capanaga, CatAnz, BBizk, Moguel, Añibarro (LoraS 116), J. J. Moguel, Zavala y Uriarte) y septentrionales (Leiçarraga, Materre, Haramburu, Axular, Pouvreau (Phil 157), Etcheberri de Sara, Larreguy, Duhalde (238), Duvoisin (Lab 44) y Arbelbide (Igand 149)), así como en el guipuzcoano Iztueta; en el s. XX sólo encontramos algunos ejs. de esta construcción en San Martin (Zirik 114) o T. Etxebarria (Ibilt 455).
Orain zeuk ene arrebea bear dozu artu errentea eridaiteko ardurea, nik barriz bidaletako. ' E yo de enbiar' . fJZ 99. Eta ezin begiak derrakeo eskuari: Hire beharrik eztiat; edo berriz buruak oinei: Zuen beharrik eztut. " Ni aussi" . 1 Cor 12, 21. Ark enegaiti oi oraingaño / eztau edugi ansirik. / Oi orain, barriz, nik ifini dot / bera kateaz loturik. Lazarraga A14, 1181v. Alteradurik jasarten da / pueblo popularea. / Guk, bar[r]iz, irabazten dogu / infamearen nonbrea. Ib. B5, 1159v. Lehenbizikoa eta azkena [...] eztirela barkatzen: Eta berriz bertze laurak barka ba-ditezke ere, ordea xoil nekez. Mat 174s. Zuk barriz eutzi ezinda baletor, ordukoz iralgria nai neuke. CartAzp 126. Berzea berriz altxatzen du Sathan herratsuak / Arroka baten gañera pikatzeko saguak. EZ Man I 103. Bisaiak zioen nola / marfillak distiatzen, / tresnek berriz diamanten / arauera onhesten. EZ Noel 42. Batzuek minzatze mueta hau arbuiatzen dutela, berriz berzek bere herrietako hitzkuntzaz nahi luketela. Harb ẽ, 2v. Beutso erregegaiti laztan osoa, / Bigarrena Hespaña gustiagaiti, / Irugarrena, barriz, neuk zeugaiti. EgiaK 88. Ohoin batzuk, anhitz ohoinkeriaren buruan urkhatzeintuzte, eta berriz bertze batzuk berehala lehenbizikoan dira atrapatuak. Ax 116 (V 77). Konzientzia batzuk dira erne, sentikor, minbera, hertsi: eta berriz bertze batzuk loti, hil, lazo, zabal, eta ez antsia. Ib. 425 (V 275). Birtuteak ekarten gaituez errazoara eta Iaungoikoen legera, eta barriz doẽak Espiritu Santuen mobimentura. Cap 82. Mariak berriz ziotsona: / Haur ni huna / Iaunaren neskatoa. O Po 57. Aren mandamentuak gordatzen baginduzen salbaduko ginala, berriz [...] demonioari bagerraingon kondenaduko ginala. CatAnz 4s. Sabant batzuek konparatzen / Die iguzkiarekiñ, / Eta die bertze batzuek / Berriz ilhargiarekiñ. 176. Barriz Gipuzkoari / enzun deutsagu sarri / gareala beiti. BBizk 2. Neprun duzu berriz oihan belzetan kausitzen den elhorri belzaren frutua bezala. Mong 594.
(s. XVIII) Mintzo baitira herri batzuetan hitzei letrak berretuz, eta berriz bertze batzuetan letrak ganbiatuz. ES 136. Naturaleza eta grazia hagitz dire diferent, hark eztio behatzen kanpoari baizen, hau berriz barrenera dago beira. Ch III 31, 5. Pekatariak Jainkoaren begietan galdu diteala. Justuak berriz faborez ta erregaloz Jainkoaren aurrean beteak izan diteala. Cb Eg III 269. Aingeruak kantatzen / diote aurrari: / Gloria Zeruetan / Jaungoikoari / Ahi aur ederra! etc. / Eta bakea / gizon on guzientzat / berriz lurrean . GavS 15. Onen gorputzak egongo dira guztiz ederrak, eta gloriaz beterik. Deungenak barriz txito ezañak. Oe 78. Eta horra zerk erran-arazi zioten [...] ezin zitekeiela Jainkoak egorria; bertze batzuek berriz, ezin eman ziozoketen bere buruei gizon gaixto batek egin ahal zezakela halako gauza espantigarririk. Lg II 178. Nor ere altxatuko baida, eta hura izanen da beheratua; berriz, nor ere beheratuko baida, eta hura bera izanen da altxatua. Ib. 243. Neguban otzak illik / oñak anditurik, / udan barriz beruagaz / guztiz kiskaldurik. DurPl 75. Anáia lén léna ta andiéna guzién salbazálea Jesus óna, zeñen márka daramágun. Aingiruak bérriz gure guárdiak ta adiskideak. LE Ong 75v.

(s. XIX) San Pedro zan Kristoren ordean gelditu zana beste Apostoluen ta Kristau guzien Buru; Obispo Jaunak dirade berriz Apostoluen ondorenak. Mg CC 195. Amak emoten ditu illeta andijak, ikusten da diadar ta arrantzaz. Barriz Aitak ez dau alango sentimenturik agertuten. Mg CO 65. Begira bada, zein mardo, gizen ta mamitsua nagoan. I berriz, zatar ori, burutik oñetara ago, edo autsez josia, edo basatua. VMg 46. Nik alegin guztiak egin dodaz, kondenetako; Zuk barriz, ni salbetako. EL1 147. Lenengo jazten dau Zeruko Erregiñak urre-gorrizko soñekoa; gero barriz ifinten ditu bere ganean apaindura politak. LoraS 113. Deitzea berriz mortalak ez dagokie ain ongi. CatAN 57. Jaundone Paulok seguratzen gaitu, bizitze huntako ta hil ondoko ontsatasuna datxeikola Jaunaren zerbitzuari, bizitze prestuari. Debruak berriz begien aitzinean paratzen deraiku munduko onthasunak. Dh 190. Zabala ta nasaija dala Infernurako bidia, ta atia, ta askok darraikola, barriz gitxik Zeruko estubari. JJMg BasEsc 142. Ez eukazalako berorregaz eun da amar zaldizko eta irurogei oñezko baño; burdijak jaoten etozanak barriz zirian bosteun eta berrogeta amar. Astar II IX. Asko agindu / ta barriz emotean / labur gelditu. Zav Fab RIEV 1907, 98. Onen tripa betea / gelditu zan eizez, / astoarena berriz, / len bezela, aizez. It Fab 126. Gaztela eta beste toki askotan [...] bere modu lagatzen diotelako, eta berriz Gipuzkoan, erne orduko jorran asirik [...] garbi garbi txaua etxeratzen dutelako. Izt C 28. Estu eta artega zaukaz buruko min batek [.]: eta infernuan barriz, infernuan, zer izango da? Ur MarIl 19. Orra zein neke gitxigaz irabazi ziñaikezan ainbeste arimako onera [...]. Barriz egiten ezpadozuz, ze damua, ze kezkaak erijotzako orduan! Ib. 8. Batzuk ttikiegi baidute kaskoa, / Bertzek larriegi hunen tamaiñoa: / Hauk berriz adarrak kopetan goregi. Gy 95. Etxeko-Andrea da Eskaldun señora; / Etxeko yauna berritz, errege ardura. Hb Esk 190. Jakob Labani bildur zitzaion, baña uste oso betea zeukan, ara joateko agindu zion Jainkoak lagunduko ziola. Labanek, berriz, Jakob bere gauza guziakin atzitutzat zeukan. Lard 40. Janhariareki eta edariareki iretsten dütien arraultzetarik [jiten dira xixariak]. Eltxo phozudünak berriz jiten dira hur üsteletik. Ip Dial 37. Bertzalde berriz bazkarik gabe ez da abererik. Dv Dial 61 (Ip bestalde orano ). Zu zare aberats eta guziak eskuan dituzuna: ni berriz, has, buluz eta lander. Dv LEd 142. Batzuek berriz, buztinaren orde, bikhea ezartzen dute. Dv Lab 384. Arpegi fiña, gorputza berriz / ez dago zer esanikan. Bil 105. Aurra ere Amaren epelean lo zetzan, eta basauntza berriz bien oñetan. Arr GB 47. Batetik aragizko edo gorputzeko losentxa eta munduko itxodongizunak zituela, bestetik berriz, Jainkoaren graziak gozoro ta portizki beregana deitu eta zaletutzen zuela. Aran SIgn 12. Txala igesi zijuan, / gu berriz atzian. Ub 102. Gu zarrak joango gera bakoitza bere txokora, eta zuek berriz, gazteak, zoazte eta gauerdiko meza entzun zazute. Zab Gabon 56. Aretzioko anai Benito biali zuan Greziara [...]. Aprikara berriz biali zituan anai Gil eta anai Electo. Bv AsL 203. Geratu baga mendi gañean / Joian goruntza aurrera, / Eta ni barriz aldatsa bera / Jatsiaz kale aldera. AB AmaE 462. Erderaz bazekiat / ardoa da pan / ogia berriz biño, / ver edan, beber jan. Urruz Urz 50. Fraidek ez zakitek franzesa; nik ere ez hainitz; are gutiago zakitek eskuara...; ni berriz, ez nauk arras trebe españolean. Elzb PAd 79. Hortakotz hautatzen dituzte bakotxak bi lekuko; gero berriz gerlako tresnak: harma, pistolet edo sabre. HU Zez 21. Txikia danean [sua] aizeak amata egiten dau, andia danean barriz bizkortu ta geitu. A BGuzur 118. --Zer da Zoriontasuna? --Ondasun guztiak, ezertariko mingarri bagarik, aurkituten diran egoera oso ona; infernuan barriz gatx guztiak, ezertariko pozgarri bagarik aurkituten dira. Itz Azald 198.

(s. XX) Jainkozko emakume arek zaldie ermitta biurtu ementzôn bea beiz imajiña eta senarra sakristau. (G-goi). JMB Mund III 25. Sardinzarrek barriz, gauza guztien gañetik etxeko bakea ta semearen ona gura eban. Ag Kr 111. Baitira [harri] hetarik zenbeit gogorragoak bertzeak baino, biziagoak, pilota urrunago heltzen dutenak! Sahetseko harrasiak, berriz, zeiharka izanez, nola igortzen duen ukaldia barnerat, gehienetan ona gertatzen baita! JE Bur 28. Auek danak bealdean zeuden. Goian berriz, gizategia. Ag G 16s. Motrollo, barriz, erraldoe andi ta zabala zan. Kk Ab I 31. Amarik gabeko umea ume zurtza da; ama duen umea, berriz, zorionekoa da. ArgiDL 107. Auek agintzen dute gizonen gorputzetan edo gorputzekotan; Jaungoikoak berriz animetan edo gogotan. Inza Azalp 136. Santa Cruzek bere gisa ta bere erara egin nai gerra, Gipuzkoan bear omen zan bezela; Lizarragak berriz, apaiza Elizan sartu zedila. Or SCruz 109. Milla mosu emon ogiai, ta puskari barriz, ebagiaren gaiñetik eta erara kendu neutson axal bat. Or Tormes 47. Ezin zaiteken zaldiz; oñez berriz nekatzen, ezindua. FIr 150. Eurentzat azkatasun osua..., guretzat, barriz, estuntza. Enb 55. Alan olan; batzutan ondo deritxot, bestetzutan, barriz, txarto. Otx 33. Agurea baita, dar-dar eskua, / logura, berriz, begiak. Ldi BB 36. Ikusiko al zenitun, negu-muñean, aritza adar utsetan; otea loretan; untza, berriz, igali dariola. Ldi IL 109. Musurik ez didazu eman; au berriz, sartu naizen ezkero, ezta nere oñai muin egitetik gelditu. Ir YKBiz 159. Zuek berriz, nor naizela diozue? Ib. 237. Toki batzuetan burniorizko zeren bat dala uste dute oñaztarra; beste batzuetan berriz, burnizkoa dala. JMB ELG 83. Ori da arrengandik entzun dedan guzia. Anaiengandik, berriz, orrenbeste ere ez. ABar Goi 40. Gauzea ondo aztertu ezkero barriz, sendiaren eskubide ori estaduarena baño beñagoa dala be egiz esan geinke. Eguzk GizAuz 95. Joxe jarri zan lemazai; Balendin, berriz, arraun-aulkian. TAg Uzt 136. Nork ez begiratu bekaitzez beraren zoriona? Orain, berriz, osiñean barna egotzi du zoritxarrak. Zait Sof 99. Aire polit, tolesgabea iruditzen zitzaion, herri hortako jendea eta gauzak oro bezala. Kantuaren hitzetatik, berriz, ez zuen ezer ulertzen. Mde Pr 167. Ez al diok igarri [...] Piarresen arpegiak eztikala irearen antz-izpirik? Mattin berriz, ire berdiña duk. Etxde JJ 7. Zure izenaren eta Iesukristoren eta Gogo Gurenaren silabak naasiz, otats bat egiñik, etziran ixiltzen, ele-burrunba zeriela; biotza, berriz, aietaz utsa zeukaten. Or Aitork 61. Ozkarbi denean asperen da beren otsa; goibelaldian, aubena. Neguko ekaitzean, berriz, meatxu izugarria. Txill Let 32. Etxeko jendea arriturik zeukan. Katin, berriz, arrituta baño geiago. Anab Poli 129. Gizonak zerbait edan be eitxen eban-da; bestiari berriz axaxa emoteko ezertxo be biar ez. SM Zirik 119 (67 barriz ). Bertati errire sei kilometro dagozela, Bilbora barriz ogeta amasei. Akes Ipiñ 7. Anka-luzea ei zan asto a. Gorputzez, barriz, ederra ta mardo-mardoa. Bilbao IpuiB 19. Baiña aingeruak barriz / esan eutsunian: / "Jauna dozue lagun!", / poztu egin ziñan. BEnb NereA 178. Erramun berriz, ordukotz gizondua bezala eta bere onari behatuz, amaren alde zen. JEtchep 61. Bestondo pixka bat ere bazuen. Osaba berriz, erne eta gertu lana egiteko. Izeta DirG 63. Etengabe dabil ara ta onera bere txirrinka gaiñean. Gero, berriz, egun batzuk igarotakoan, bere senera biurtzen da. Vill Jaink 27. Emakumeak samurkiro berba egiten deutsa. Nikanor-en biotza, barriz, ez da orren errezto beraatuko. Erkiag BatB 172. Arta-zuriketaz ez nijoa ezertxo ere esatera, ia toki geienetan gal-zorian dagota. Neska-laguntzea, berriz, len baño areago indartzen ari zaigu toki askotan. MAtx Gazt 71. Beste batzuk berriz, gure agintari geienak nola eritu baitziran, beren tokia uzten asi ziran. Salav 95. Au da --entzunaz-- nere Gorputza, / au, berriz, nere Odola. NEtx LBB 267. Gerriak zaizkit okertu, / bizkarra berriz konkortu, / ezin malkorik legortu. Uzt Sas 241. Bake saindu bat desiratzen du / aspaldi mundu osoak, / eta gu berritz elgarri gerlan / jendeki eta hauzoak. Mattin 67. Ez bainaiz ordea titxolaria, beti nekez ari izan naiz, eta ongi berriz bakan. Xa Odol 58. Begira, jauna, San Benitoren fraileak dirala aiek, eta karroxa berriz, bidajean dijoan jenderen batena noski. Berron Kijote 101. Gure nagusi orri, berriz, etzegok ezer esaterik. TxGarm BordaB 9. Gizonezkoei eskua emoten / orain nator zuekgana / emakumeok barriz ganera / artu mosu gozo bana. FEtxeb 115. Garai txarrean, zahartuxea, harrapatu ninduen [zinemak]. Azorin berriz zinema-zale amorratua bihurtu zaigu. MIH 130.

v. tbn. (para autores septentrionales) He Mc 11, 8. Iraultza 74. Jnn SBi 82. Etcham 53. Lf Murtuts 8. Larz Senper 48. Etchebarne 40. Berritz: Zerb IxtS 10. Larz Iru 146.
sense-3
3. (), barriz ().
Ciertamente (usado para reforzar una afirmación o negación; en ocasiones en sentido irónico). "No por cierto, sí por cierto, [...] bai barriz, (G) berriz " . "Y pues, (c.) eta bada, be, o barriz " Ib.
Baña zertako ez esan, au datorrela joaten zeralako olgantza edo pesta lekuetara [...]? Bai berriz. Gezurra aurrera. Mg CC 123. Baña zek emon daruako ainbeste atsakabe? Emoten dituban eskandalubak etxe ta errijan? [...]. Bai barriz. Damu emoten deutse gorputzeko miñak, kastau dituban dirubak. Mg CO 59. Baña ez esan, au datorrela, juaten dalako olgantza donga ta piesta lekubetara, nun ikusten dituban gauza zantar asko, agertuten dituzala pekatuben etorbide, iturri ta okasino ezagutubak? Bai barriz; gorde biarren dana, ta ez esan Konfesoriari zirkunstanzija, ondo osatuko badau gatxa, jakin biar ditubanak. Ib. 178. --Probanza oso baga niri ezarri eskribau ta justizijako beste ministruen ibilli ta prozesuak? --Ez barriz. Zeuk ikusiko dozu. Mg PAb 80. Illko zaitut bertan bereala irteten ez badezu nere etxetik. Bai berriz. VMg 10. --Au belarpean daukadan oraiñenau be, eztozu ezagututen? --Ai... bai, bai, bai-barriz! Echta Jos 366.
azpiadiera-3.1
(En exclamaciones). " Au zer da berriz olakoa! (G-azp-goi) [...] au zer da berriz! (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 285.
Ara berriz ateraldia! Urruz Zer 69. --Ez dezu asmatu, baiña zure odolekua dezu. --Ia, ia! Ara berriz! Nere amaren eskutitza Montevideotik? NEtx LBB 70. 1923garrenean [Panaman bizi nintzan], Moris jauna. Bi urteren okerra zenduan. --Ara berriz! Urte ori ez da nere kontuetan ain zuzen ere etortzen. Ib. 115. Damutuko yaka, barriz! Erkiag BatB 63.
azpiadiera-3.1.1
" Berriz esantzazu!, ¡eso diga Vd.!" A Apend. .
azpiadiera-3.2
Naiago neuke gure ondotik alde egingo baleu beronek barriz-i. Otx 131. Naiago ixango neban iretargijarenera eruan ixango banindduben, barriz-i. Ib. 158.
azpisarrera-1
BEHIN BERRIZ, BEHIN EDO BERRIZ, BEHIN ETA BERRIZ. v. behin.
azpisarrera-2
BERRIZ ARTE (S; A Apend ), BERRIZ ARTIO (S), BERRIZ ARTINO (S). Ref.: EAEL 234; Gte Erd 22. "Hasta otra" A Apend (que no indica procedencia).
Jaun maira, parka izaguzu, / otoi, berriz artio, / gai hun eta osagarri / eta izan zite sendo. AstLas 37.
azpisarrera-3
BERRIZ-BERRIZ (barriz-barriz V-gip). "Barriz-barriz asi, empezar de cero. Ainbeste urtian lan batera oittuta gero asi ari oiñ barriz-barriz" Elexp Berg.
azpisarrera-4
BERRIZ ERE.
azpisarrerakoSense-4.1
(G-azp-goi, AN-gip-5vill-ulz, BN-arb; Lecl, H; berritz ere Hb; berriz be V-gip). Ref.: Etxba Eib (berriz be); Iz Ulz (berrie); Gte Erd 51, 283. De nuevo, nuevamente. "Encore une fois" Lecl. Tr. En vizcaíno sólo hallamos algunos pocos ejs. del s. XX.
Berriz ere lotzen zaizko hisiz eta koleraz. EZ Man I 112. Berriz ere ostoa eginik, berriz hartarik ian dezakeien bezala. Ax 592 (V 381). Haren sar arazitzeko berriz ere Iainkozko bakhar-egoitza hartan. SP Phil 123. Plazer baduzu, dobla beite / Berriz ere hauk gustiak. 179. Diot berriz-ere munduaren artean etzela hek baino estimu gutiagokoa izanen. ES 192. Erran darotzut maiz, eta berriz-ere erraten darotzut, ukho egiozu zure buruari. Ch III 37, 5. Berriz ere esango lioke amak semeari: Nork nizaz kontu idukiko deu? Lar SermAzc 55. Beldurrez zenbait halako desordenetan berriz-ere eror zaitezen. He Gudu 157. Gis orretan dabillena aisa ta laster berriz ere bekaturatzen da. Mb IArg I 247. Ona, animak salbatzeagatik berriz ere padezitzeko prest nago. Cb Eg II 159. Berriz ere diot: o, itsumendua! o, erhokeria. Lg I 336. Agur, beraz, agur, o gurutzea, / berriz ere agur bihotzetik. Iraultza 20.
(s. XIX) Manhatzen ait berriz ere / Khen akidan aitzinetik. Xarlem 675. Dugun edan berriz ere; bethi dut aditzea / Bien ondotik on dela hirurgarren kolpea. Monho 26. Len ezezik berriz ere neke andiak gure gañera etorriko dira. AA II 75. Ausartatu zen, berriz ere, galde beraren egiterat. MarIl 82. Berriz ere oraiño beraz zaio zortea aldatzen. Gy 60. Gero mundua berriz ere beren antzekoakin bete zezaten. Lard 7. Ikus-aldi bat berriz ere eman nahi diot nere gaizkiek egin darotaten etxe ilhunari. Dv LEd 242. Berritz ere Simonek galdea goratzen diote. Hb Egia 18. Bainan bi egunen buruan, berriz ere itzaltzen bezala zaio Jainkoa. Lap 44. Goazen berriz ere Jaungoiko onak egin dituen gauz ederrak ikustera. Arr GB 56s. Mendi santu au berriz ere kontaira onetan aitatu biarrian nago. Bv AsL 117. Ezagutzen detala, diotsut berriz ere, / Zure senarra lako bat zer dan galtzea. AB AmaE 106. Hirur hilabethe hekien buruan, joan zen berriz ere Nazareterat. Jnn SBi 10. Diot, berritz ere, zer da hortan, gure zentzu zuzenaren kontra dohanik? Lap 32 (V 18). Bainan horra non berriz ere urrhats batzu aditzen dituen. Arb Igand 77. Bainan erran dut, eta diot berriz ere garbiki españoltzen ari garela Frantzian. HU Zez 76.

(s. XX) Berriz ere ezta faltaren morroin asto. Mdg 137. Eta alkatearen aginduz berriz ere konpondu zuten iturria. Goñi 72. Lagun batzuek baderamate xamarretik berriz ere barnerat. JE Bur 170. Garoa egon dan tokian berriz ere garoa dator. Ag G 364. Baño Jaunaren aingerua berriz ere agertzen zaio bere kezka guztiak kentzeko. Inza Azalp 59. Eta hainbertzenarekin, berriz ere sekulako azantzak etxe guzian. Barb Sup 120. Abenduan altxa ziran berriz ere kataluñiarrak eta euskaldunak. Or SCruz 23. Augaitik viva! diñot barriz be, / ixan bei Españarrentzat. Enb 71. Ni gustora aritzen naiz / alako lanian, / berriz ere abixatu / nai dezutenian. Tx B 108. Eta berriz ere erran behar dugu. Zub 19. Bearrik, garaiz iritxi nauk, eta, kazkarreko bat emanaz or biali diat berriz ere etxean zear. Ldi IL 17. Izketa oiek zirala-ta, berriz ere eztabaida sortu zan Yuduen artean. Ir YKBiz 337. Berriz ere esango du orrek osaba ona dala. ABar Goi 31. Bazen behin emazte bat, gazterik ezkondu zena, handik laster alargundu, eta berriz ere ezkondu. Lf Murtuts 40. Filistindarrak eta Israelitak berritz ere gerlan ari ziren. Zerb IxtS 53. Eta harekiko solas higuingarria berriz ere hasi beharrak izotzez betatzen zituen haren zainak. Mde HaurB 35. Biurrialdia baretu zanean, berriz ere Santa Garazira igorri zuten bikario. Etxde JJ 21. Ta goizean aski goiz ontzira berriz ere, Quito ontaraño. Or QA 53. Berriro murgiltzen dira ta zoko izkutuetara igesegiten dute, berriz ere andik irauli bear duten gisan. Or Aitork 258. Julitxo ta Libetxo baso sakon-sakonean, bakartade bildurgarrian, dakusguz barriz be. Bilbao IpuiB 213. Baña, laster entzun zan barriz be Txorixezian kurrixkia. SM Zirik 77. No, Katxo berriz ere arthoan dun... Habil itzultzerat. JEtchep 45. Agur, bada. Gabon igaro eta eskerrak berriz ere. Izeta DirG 84. Itzuliko gera berriz ere puntu onetara. Vill Jaink 125. Berriz ere aurreko aitortzan aitortutakoak azaldu bear. MAtx Gazt 93. Lo-berrian begiak itxita zegoena bera berriz ere ikusi dezazun arte. Ibiñ Virgil 115. François Ier eta Carlos Quintoren artean berriz ere gerla pizturik. Ardoy SFran 122. Baiña, Kati! Berriz ere, negarrari eman diozu! Zabalduiozu atea pozari! NEtx LBB 208. Gosaldu genduanean, artu genduan berriz ere mendirako bidea. Uzt Sas 348. Gañerako gauzak martxan jartzen genitunean, zelaira berriz ere. Ataño TxanKan 187. Lengo tokira joan bearko dek berriz ere. BAyerbe 137. Bestetan esan dut [...] eta berriz ere esatea ez da alferrik izango. MIH 292.

v. tbn. Jaur 350. Bil 41. Aran SIgn 24. PE 114. Sor Bar 81. Ud 148. Zab Gabon 44. JanEd I 21. Urruz Urz 20. Elzb PAd 69. Apaol 34. AzpPr 109. Moc Damu 8. Iraola 14. A Ardi 31. StPierre 31. Etxeg in Muj PAm 28. Mok 21. ArgiDL 130. Etcham 201. Yanzi 111. Lab EEguna 63. JAIraz Bizia 78. Lek EunD 48. Zait Sof 167. SMitx Aranz 194. Munita 70. Anab Poli 52. And AUzta 60. MAtx Gazt 93. Salav 34. Olea 211. Xa Odol 123. Lasa Poem 117. Berron Kijote 142.
Berriz be: SM Zirik 27. Etxba Ibilt 466.
Berritz ere: Barb Leg 147. Iratz 26. Larz Senper 38. Mattin 53.
Barriz be: FEtxeb 48. Ayesta 65. Gerrika 227.
azpisarrera-5
BERRIZ ETA ASKOTAN. Una y otra vez, repetidamente. v. BERRIZ ETA BERRIZ.
Al dezun Ondasunik aundiena zure erara pensezazu: doblaz areago, ta andiago Ontasun ori berriz ta askotan egizu. Cb Eg II 32 (Dv LEd 69 berriz eta askotan). Berriz ta askotan konfesatzea. Cb Eg III 392.
azpisarrera-6
BERRIZ ETA BERRITAN. Repetidamente.
Zuk erakutsirikako egia huntaz alhatu, eta berriz eta berritan huntaz nahi dut on-egin eta berme jarri. Dv LEd 60.
azpisarrera-7
BERRIZ ETA BERRIZ, BERRIZ ETA BERRIZ ERE. Una y otra vez, repetidamente. "Berriz ta berriz, repetidas veces (V [?])" A EY III 348. v. BEHIN ETA BERRIZ.
Berriz eta berriz ere, oi madarikatuak / Zaratela! zehatzaille arimen odolsuak. EZ Man I 112. Hitz hauk berriz eta berriz erraiten zituela emeki. SP Phil 134. Danzan, danz-ondoan ta beste anitz alditan gogoz, eskuz edo nolerebait zikinzen diranak, bai ta berriz ta berriz konfesatu ta ere, erdizkako beren konfesioko naspillen ondoan onzen ez diranak ere. Mb IArg I 95. Orazione bera berriz eta berriz erranez. CatLan 77. Ta pakerik ematen ez nien atso gaixoai berriz ta berriz esateko alako ipuiak. VMg X. Eta humiltasunarekin eta konfianza osoarekin eskatu berriz eta berriz Jaungoikoari bere grazia eta indarra. Gco II 54. In didan fabórea, barkátzeas anitz aldis nere bekátuak, ta admititzeas berriz eta berriz ni bere grázian. LE Ong 35r. Oiturak nolerebait beartzen du anima berriz eta berriz bekatu egitera. AA III 499. Atzenean berriz eta berriz ere eskatu zion, arren, bere errukimentu andiari begiratuta, beren bekatua barkatu zizaiela. Lard 92. Bidean Amabi Apostoluai berriz eta berriz bere eriotzaren gañean itzegiten zien. Ib. 408. Berriz eta berriz begira nazazu, nere eskua ikutu zazu. Arr GB 104. O very beautiful, berriz ta berriz, elizako Ora pro nobisbezela, maizkatzen zuen Bostondarrak. A Ardi 74. Berriz ta berriz igortzi betazalak, berriz ta berriz aztertu inguru-aldeak bat-banaka. "Varias veces" . Mok 14. Ikher berriz eta berriz, bainan debaldetan. JE Ber 25. Berriz ta berriz gotor / indarka naiz aki. Or BM 42. Halere Siriar gerlariak berritz eta berritz jazarri ziren Judueri. Zerb IxtS 77. Ene zorigaiztoko! Berriz ta berriz entzun ditut zurtzeko alakoak. Zait Sof 49. Neurtitza berriz eta berriz ere erraiten zuen, ametsetan bezala mintzo. Mde Pr 85. Berriz eta berriz berresaten zuen mozkorturik, eroturik: [...]. Mde HaurB 100. Ez berriz eta berriz, ez oraiñ au, gero ori. "Non iterum et iterum" . Or Aitork 352. Ontaz eztut gauza berririk esaten... berriz ta berriz esandakoetara etorri noa berriro. Zait Plat XI. Berriz eta berriz erranen datzut, komisario yauna, ni enaizela gauz oietan sartzen. Izeta DirG 88.
azpisarrera-8
BERRIZ ETA BERRIZKO (Casve). Repetido, insistente. "Itératif" Casve.
Irugarren aldian Jesusek galdetu zion: "Simon, Juanen semea, maite nazu?". Berriz eta berrizko galde onek Simon Pedrori barruna illuntasunez bete zion. Lard 475.
azpisarrera-9
BERRIZKO.
azpisarrerakoSense-9.1
A) (Adnom.).
azpiadiera-1.1
(Lar). Nuevo, segundo, que se repite. "Repasto, berrizko bazkaldia, janaldia, larrealdia" Lar. "Reproducción, berrizko banernea" Ib. "Resello, berrizko zigillua, senterasia" Ib.
Halaber Krist ere behin ofrendatu izanik anhitzen bekhatuak aboli litzanzát, berrizko aldian bekhatu gabe agerturen zaie haren begira daudenei salbamendutakotz. " Secondement" . He 9, 28 (He bertze aldian berriz, Dv bertze aldi bat, Ol berriro, IBk bigarren aldiz ). Behingoaz ardiatsten ezpadu berrizko othoitza. EZ Man II 22. Jesusen berrizko agerkera Apostoluai. Lard 473. Ez al zaizkizu akordatutzen / lenagoko bi jornara? / berrizko deyik nai duenikan / ez mozkortuta juan ara. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 155 ). Eskuikusi bat egiñez, ordea, berrizkorik ez nere jokaeran. Betikoa egingo nuen. Txill Let 58. Ta amaika badago / emen premizkoa, / alako bati opa / diot berrizkoa. Insausti 190.
azpisarrerakoSense-9.2
B) (Adv.).
azpiadiera-2.1
Para otra vez.
Egiten danean kazuela garbitu berrizko. BerastAzer 129. Au esanda, lepoa ebaki zion, eta burrunzian erreta, erdia jan zuen, eta gañerakoa berrizko gorde zuen. Lard 543. Ta erretira egin bearra / izanagatikan asko, / ikaratu ta jarriak dira [marruekotarrak] / españolakin berrizko. Afrika 142. Berrizko ere eman nai diot / ballera oni segira. Lizaso ( in Uzt Noiz 84 ). Sankristiara juan ez dala-ta / ara mutilla begiz jo, / da apaiz jaunak desapioa / egingo dio berrizko. Uzt Sas 184. An jardun giñan lurrak gorritu eta garia bota. Berrizko jarri egin bear. BBarand 141.
azpiadiera-2.1.1
( berrizko ere ).
Atajaunak sermoia egin zigun, nola alkarri lagunduz al izan zan orrenbeste lan egitea, ta berrizko ere bagenekiala zer egin bear zan alkarri eusteko. JAzpiroz 62.
azpisarrerakoSense-9.3
C) (Sust.).
azpiadiera-3.1
a) (Lar, Añ; barrizko Añ). "Recaída en enfermedad" Lar. v. berrizkatura.
azpiadiera-3.2
b) Repetición.
Berrizkoak bapanatu ezkero, dozenatik gora dira. " Si se cuentan las repeticiones" . Or ( in Gazt MusIx 30 ).
azpisarrera-10
BESTE BERRIZ. "Otra vez más. Ezidazu ori beste berriz esan belarrondokua artu nai ezpozu" Elexp Berg. "Askotan jausi izan da bizikletatik eta beste berriz be jausiko da espabillatzen ezpada" Ib.
azpisarrera-11
INOIZ EDO BERRIZ. v. inoiz.
berriz
<< berri 0 / 0 besarkada >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper