OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
bezainbat.
tradizioa
Tr. Documentado al Norte desde Dechepare, y en textos navarros desde principios del s. XVII (bezanbates), se encuentra además en CatBurg y Aguirre de Asteasu (con el sdo. de 'en lo que se refiere a') y Ubillos (bezanbatean); en el s. XX crece su uso entre los guipuzcoanos, e incluso se extiende a algunos vizcaínos.
Ya desde los primeros textos encontramos las formas con reducción de diptongo: bezenbat y bezanbat. Los primeros ejemplos de la var. bezainbat no aparecen hasta el siglo XIX, y son en general escasos: la hallamos en Duhalde (145), Etchahun, Hiribarren, CatS, Inchauspe, CatSal, Orixe, T. Agirre, Mirande, N. Etxaniz y Casenave. Bezanbat es casi general en la literatura del Norte hasta finales del XVIII; a partir de entonces los ejemplos se hacen mucho menos frecuentes (en el XX la encontramos en Barbier, Lafitte, Larzabal y Xalbador); entre los occidentales la emplean CatBurg, Ubillos, Aguirre de Asteasu, Orixe, Villasante y Gaztelu. Bezenbat se documenta ya en Leiçarraga y unas cartas de finales del s. XVI (bezenbatean), pero (si exceptuanos bezenbates en CatUt) no se vuelve a encontrar hasta el s. XIX, cuando se impone casi totalmentente en la tradición septentrional; la usan tbn. algunos meridionales como Azkue, Eguzkitza o Etxaide. Hallamos bezinbat en Hiribarren, Lapeire, Ibiñagabeitia y A. Zinkunegi. En textos roncaleses aparece bikainbat. En DFrec hay 13 ejs., meridionales, de bezainbat, 11, septentrionales, de bezenbat y 7, meridionales, de bezanbat.
sense-1
1. (L-sar, BN-arb, Sal; Hb, Casve), bezanbat (B, BN, S, Ae; SP, Lar, H), bezenbat (L-sar, AN-erro, B, BN-baig; Lecl, Dv, H, T-L), bezinbat (Dv), bezeinbat (Sal), bekinbat (R), bikainbat (R) Ref.: Bon; A ( bekinbat, bikain, bezain, bezan, bezein ); Gte Erd 2, 191, 232, 288; Izeta BHizt2; Echaide Nav 334 .
(Partícula comparativa de igualdad, que expresa cantidad). " Zuk bezanbat balio du, il vaut autant que vous" SP. " Ez du manatu bezainbat fornitzen (BN-arb)" Gte Erd 2. " Horrek bezainbat merezi duzu zuk (BN-arb)" Ib. 232. v. adina, adinbat, bezainbeste. Tr. De uso gral. al Norte; al Sur, además de en textos navarros (Lizarraga, catecismos pirenaicos) en los que aparece con sust., lo encontramos en algunos autores del s. XX.
Mundu orok eztu egin zuk bezanbat hargatik. E 107. Drakma zen dineroak bezenbat balio zuen peza bat. Decl ã 2v. Ez gaituztela biandék hatzen ez entretenitzen, hetarik nahi bezenbat dugula ere. Ins 6r. Halaber arrainetarik ere nahi zuten bezenbat. Io 6, 11 (He bezanbat, TB, Dv, Leon bezenbat; LE diña, EvS bezainbeste, Ol aña, Ker beste, IBe hainbat ). Zor derautzudan ohorearen eta laudoriaren ahal bezanbat errendatzera. Mat 182. Hark bezanbat hik eztakik, kontentadi heureaz. EZ Man I 33. Zeren [ura] atheratzen bezanbat sortzen baita. Ax 233 (V 156). Ez ordea, kofesaturik egiten baitzinitu bezanbat. Ib. 544 (V 349). Ian ezazu hartarik aski den bezanbat. SP Phil 483. Ahal den bezanbat txori hark bere luma ederrak zabaltzen ditu. Tt Onsa 94. Zuri atsegiñ egiteko, / Zuk plazer duzun bezanbat. 138. Zu zaude soseguan, eta utz atzu khexosak khexa ditezela nahi duten bezanbat. Ch III 24, 1. --Zenbat denboraz iraun behar du Eliza Ama Sainduak? --Iraunen du mundu hunek bezanbat. CatLav 57 (V 37). Bidean zohazenenan, yakin zazu, egiten duzun hurrats bezanbat, Heriora hurbilltzen hari zarela. He Gudu 140. Emazü plazer düzüna, plazer düzün bezanbat, eta plazer düzünian. Mst III 15, 2. Mundua, pasioneak ager beitez, nahi duten bezanbat, gure kontra, ez gara behar batere lotsatu. Lg I 263. Halarik ere haren biziari hurbildik begiratu ondoan, erranen zen, guk bezanbat, are guk baño gehiago beldurtzeko zuela. Mih 7. Hek bada zu bezala Jainkoak eginak dire; zu bezanbat gosta zaizko Jesu-Kristori, eta zu hek guzietarik hautatu zaitu. Brtc 84. Gaixtaginak hartzen badu, / Onak bezenbat hartzen du, / Bainan bere kaltetan. Monho 136.
( s. XIX) Bai, noizpait isuri luke, munduko itsaso guzien egiteko aski liteken bezenbat. Dh 167. Jainkoa maithatzea, damnatuek higuin duten bezenbat. Ib. 276. Eta horien guzien buruan, batere pairatu ezpalute bezenbat, horien guzien buruan leze beltz hetan sartzen balire bezenbat ukhanen dute pairatzeko. Ib. 166. Jainkoa baithan dugun estimuak irauten du Jainkoak berak bezenbat. Jaur 144. Erran ohi da egia handirekin hartzen dian bezan bat emaiten diala [lürrak] . Ip Dial 61 (It ainbat ). Zezentzat halakoak begiratuko dira behar bezenbat. Dv Lab 252. Bainan hura ere nahi bezain bat altxaturen dute, ez da Yainko, ez profeta. Hb Egia 78. Ene zapeta zolak bezenbat ez jakin, eta zuek behar nauzue ni eskolatu? Laph 176. Jesusek berak gida dezala, eskuetan dudan luma, ene amodioak galdegiten duen bezinbat. Lap 145 (V 65). Egin zuenean jasan ahal zezaken bezenbat. Jnn SBi 62. Eta holan gure arrerostia harek ere merezitü dü kreatürak merezitzen ahal dian bezainbat. Ip Hil 170. Orduan ez ginuke ez geroaz lotsatzerik, gure mendietako harrokek bezenbat iraun lezake gure Eskuarak. Arb Igand 37. Bizi zelarik maite zuena / Arnua ziek bezanbat. LuzKant 23.

( s. XX) Gar handiak arraitzen zaungun alabainan begitartea, eta oinak bezenbat barnea berotzen. JE Bur 78. Ez direla gu bezenbat gozatzen. Ib. 94. Hertze luzea bezanbat luzatzen ere dira. Barb Sup 69. Gero berriz yarraiki dute ohidura, ez haatik lehen bezenbat. Zub 79. Estaltzen duen bezenbat du apaintzen belhar xehe batek. JE Ber 84. Eskaidak nai bezainbat. TAg Uzt 308. Emazteak etzuen nausiak bezenbat balio. Zerb IxtS 26. Nehork ez bide du nik bezanbat aphezgoa onesten. Lf Murtuts 49. "Jesus" izen au bezainbat zein daukagu gogoan? Or Poem 546. Lotsa-lotsa egin ziran galdera au egitean pekatu aundi batean atxeman balituzte bezenbat. Etxde JJ 217. Edaten du aal bezainbat. Or Aitork 216. Nork dauka, ba, iñork baldin ba dau, jan-edan ugari bat egiteko eskubiderik, arrantzale adoretsuak bezenbat? Erkiag Arran 115. Atzo ontsa elgar maitatu dugulakotz, bihar egundaino bezenbat elgar maitatuko dugula. JEtchep 71. Nahi bezenbat Sainduturik ere, ez ahal duke bere jitea arras gibelerat igorria? Ardoy SFran 24. Ez dugu erran beharrik zoin bortitzak ziren erakasleak, eta mihiarekin bezenbat makilarekin bazakitela hetzgaitz gazte zonbaiten hezten. Ib. 88. Herrian gaiñen diagü / gük egün hanitx ikhasi; / hi bezaiñbat, jente, gaizen / barnez maithatzen ni hasi. Casve SGrazi 164. Esnea ukanen duk nahi bezanbat. Etchebarne 26. Giputz hauek, gainera, ez ziren lapurtar haiek bezainbat euskararen alde ahalegindu. MEIG IV 118 (en la ed. orig. de Eusk 1981, 623 bezanbat ).

v. tbn. NEtx Antz 153. Bezanbat: CatLan 109. Gazt MusIx 70. Bezenbat: TP Kattalin 186. Iratz 49.
azpiadiera-1.1
(Pouvreau emplea nahiz bezanbat significando 'cuanto se quiera').
Baina zer ere heldu baitzaio gaitzik nor nahiren ganik, nahiz bezanbat, noiz nahi guzia orobat onera hartzen du. "Quantumcumque" . SP Imit III 19, 3 (Mst zunbat nahi beita handi den ). Beraz gure salbamenduaren etsaiek eskhaini diazagutela nahiz bezanbat beitha eta bazka. SP Phil 435. Utz dezagula mundu itsu hura, Philothea, dagoela oiuz nahiz bezanbat, hontza bezala, argiko xorien izitzeko. Ib. 429.
azpiadiera-1.2
(BN-arb), bezanbat (AN-5vill, B, S) Ref.: Gte Erd 3, 147 .
(Con sust.). " Lehen bezainbat gizon bada (BN-arb)" Gte Erd 3. " Zuk bezainbat sos badu horrek (BN-arb)" Ib. 147. " Sagar bezanbat aran jan dut (AN-5vill, B)" Ib. 147.
Zuk bezanbat dignitate mundu orok eztuke. E 107. Baldin mustarda bihi den bezenbat fede baduzue. Mt 17, 20 (HeH, Dv bezenbat; He bezanbateko, Or, Ker aiñako, IBk, IBe adinako ). Ezta izurrik eta ez pozoinik nagitasunak edo alferkeriak bezanbat kalte egiten duenik. Ax 41 (V 25). Buru bezanbat aburu. "Autant de visions, ou imaginations, que de têtes" . O Pr 567. Dugun egin ahal bezanbat amoina handirik gure bekhatu handien Iinkoaren aitzinian erosteko. Tt Arima 115. Zuk amudio bezanbat / Dolore dut nik sentitu. 80. Gure lagünak, gük bezanbat hontarzün dian, alageraki nahiz. Bp I 106. Munduan den bezanbat hitzkuntza delarik. ES 394. Itsasoan ur den bezanbat nigar egiten banu ere. Ch III 52, 1. Segi-tzatzu zure obra onak eta debozionezko pratikak, hutsik egiñ ez bazindu bezanbat sosegurekiñ. He Gudu 158. Aitzitik ekharri zioen Dabiti ezin erran bezanbat amudio. Lg I 280. Sarek hartu zuten yasan ahal bezanbat arrain. Lg II 140. Nahi dut frogatua izan plazer duzun moldean, eta plazer duzun bezanbat denboraz. Mih 126. Arboletan hosto den bezanbat miliun menderen ondoan. Brtc 156. Guziá pizatukodá Jangoikoaren balánzan úrrea bezánbat tenturéki. LE BOEanm 528.
( s. XIX) Ezin konta bezenbat aberastasunen jabe. Dh 193. Jainko bezala Aitak bezanbat loria duela. CatLuz 13. Ehun mila heretiko baino gehiago konbertituak, ezin sinhets bezenbat bekhatoros. MarIl 123. Zahar bezanbat gazte / Badua mundutik, / Naiz zaharrak oro / Doatzin hargatik. Bordel 108. Plazer bezanbat penetan / Pasatzen dixi denbora. Ib. 69. Gaian ez eginik goizan bezañbat lo! Etch 350. Izpiritu bezenbat badu modestia. Hb Esk 139. Nahi bezin bat gizon zukeien berekin. Ib. 69. Behar dü büztin bezañbat hariña. Ip Dial 44. Bada ya errota bezain bat lakhari on, dendari bezain bat oihal erosi gaben saltzaile, ostaler bezainbat arno sorraraztaile, xanfarin bezainbat Elizako itzalaren etsai. Hb Egia 136. Behar orduan nihork bezinbat bihotz izanen dut. Ib. 35. Jangoiko bezala Aitak bezainbat loria izatea. CatSal 29 (CatR 29 bikainbat, CatAe 28 bezanbat ). Han kausitzen ziren guzien bihotzek, bereziki andrenek, nik bezenbat salto egiten ziteian. Elzb PAd 71. Hitz bezenbat huts eginen badute ere. HU Aurp 203.

( s. XX) Nahi duzun bezenbat jeinu eta eskuaire ukana gatik, bizpalau urte bederen behar dituzu laborari on jartzeko, norbeitek bidatzen zituelarik. JE Bur 193. Aldi guziez, ahapaldi bezanbat eskuaz jotze egiten dio liburuari. Barb Sup 89. Segur nor ere baita Madrilen alkalde, / Ez dik sekulan ukan hik bezenbat galde. Ox 154. Baldin euskaraz ez baldin baditugu erdaraz bezenbat liburu eta jakinduria, ez da euskararen errua. FIr 155. Nai bezanbat edergailu egiten zitun. Or Mi 44. Arekin ez nukeala ikusiko zurekin bezenbat gauza. Anab Usauri 139. Esan dodanez, gizartekeriaren irakasleok buru bezenbat aburu edo eritxi erakutsi dabez. Eguzk GizAuz 37. Ez dugu behinere irakurtu ez eta nihori aditu Azkainen sekulan izan dela orai bezenbat arima. Zerb Azk 29. Ez du, ez, han hemen bezanbat besta eta okaxione izanen. Larz Iru 28. Eskual-Herrian, bertze edozoin eskualdetan bezenbat gizon hiltze gertatzen dela. Larz Senper 20. Eta geroztik ba ote da ainitz jendalde giristino bidean guk bezenbat bide egin duenik? Ardoy SFran 12. Gainerat, ez ote du apez batek fedeaz bezanbat arta izan behar, haren zerbitzatzeko kargua duen herriaren hizkuntzaz. Xa Odol 239. Alde batetik baduk kasik soldado bezanbat aitzindari. Etchebarne 78. Egin bear degun [lan] erreza ere, lengo neketsua bezinbat penatuta egiten degu. AZink 133. Edizio kritiko bat merezi duela uste dut, ahal bezanbat esku-izkribu horretarako bildurik. MEIG IV 108.

v. tbn. Mde HaurB 106. Bezanbat: Mat 62. Legaz 17. Bezenbat: JesBih 423. Oxald in AstLas 74.
azpiadiera-1.2.1
(Tras gen.).
Ni nago osagarriz beterik, eztud ñontik minik sendi, txakur inzlari aztan dagonaren bikainbat xateko ganureki. Mdg 126.
azpiadiera-1.2.2
(Tras partitivo).
Armiarmak atzik bezenbat luma banitu. A Ardi 128.
azpiadiera-1.3
(Con el sust. elidido, recibiendo bezainbat los casos de decl.).
Edo Saindu bati, edo guztiei, edo nahi bezanbati hekin izenak aitziñetik aiphaturik, eta nonbrea hañitzera ganbiaturik, erran ahal dakizkete. EZ Man II 191.
sense-2
2. (Comparativa de cualidad; con adjetivos, adverbios o similares). bezain; cf. infra BEZAINBAT IZAN.
Airea ere eztaite subtil hura bezanbat. EZ Man I 135. Zuetarik bakhotxa da / zuhur eta iakintsu, / bata berzea bezanbat / handi eta indartsu. EZ Noel 140. San Franzes ezin erran bezanbat pobre zen. SP Phil 147. Nahi den bezanbat flako izan zaitezen, nahi den bezaiñ ikharagarriak iduri dakizkitzun zure etsaiak. He Gudu 101. Behin ere ez zaitzela nahasiya eta trublatua izan Jinkoak emanen darozkitzun manuen ariaz, nahi bezanbat gaitzak iduri dakizkitzun konplitzeko. Mih 107. Izan araziz blasfematzaile izan zen bezenbat egiazko zerbitzari. Jaur 201. Nere gizak erron zautan arroltze bat, / Arroltze bat handi bertze laur bezanbat. Gy 149. Hainbertze gizon makur edo ahulen artetik zenbeit agertu baitire, hau bezala, (eta hau bezen bat nehor guti), zinezko gizon. HU Aurp 153. Ni eri? Ez alafede zu baino gehiago, ez eta zu bezenbat ere. HU Zez 62. Nola egin lan hori, gaixtaginarekin edo erroarekin (ezen gaixtagin bezenbat erro badire gaizki-egile), samurtu gabe? Ib. 86. Guti baita hau bezenbat bere ospeari atxikia denik. JE Bur 33. Behin bazen aphez bat, ona bezenbat bitxia. Barb Sup 133. Xurtxuri bat bezenbat daldaretan nago. Ib. 156. Nundik duzun erradazu, / Odol kea bezein suhar, / Itsas haizea bezenbat azkar. Iratz 38. Odol kea bezein suhar, / Itsas haizea bezenbat azkar. Ib. 38. Logikazale bezainbat musikazalea baitzen. Mde Pr 168. Emaztea, gizona bezanbat segurik sakratua da. Xa Odol 272.
sense-3
3. (Precedido de frase relativa). En tanto que, en la medida en que. v. BEZAINBATEAN (b).
Ezen duten guzia, ezin deus balia ahal dakidiela, Iankoak bere graziaz usatzeko eta hartarik gozo hartzeko lekhu emaiten drauen bezenbat baizen. "Nous n'avons rien sinon d'autant qu'il le nous donne" . Ins E 6rs. Bena ene aurhide karioak, zier emaiteko katexima, fedia azkar egarten dian berri baten üskara ihian eta argian, hogei eta hamar urthez honat gure artzain eginbider ahalaz onsa iarraikitiak ürgatzi gütian bezanbat eta orori mulde labür xahü bat hel dakizien. Bp I 21. Ezti gozoa dan bezanbat, kanporatzen degu gaur Birjiñaren izen au. Lar SermAzc 45. Suhetatzen günüke gütarik jiten ahal den bezanbat, Zelüko Erreginarenzat debozioniaren emendatzia. Mercy 15. Egiten ahal bada, eta hori zuetarik den bezanbat, izan zazue bakhea gizon guzien aitzinean. TB Rom 12, 18 (Lç zuetan den bezenbatean ). Sori da hun thenporalen galthatzia, gure salbamentairen hun diren bezain bat. CatS 66. --Erran behar da zonbat aldiz egin den bekhatu bakhotxa? --Bai, orhoitzen ahal den bezenbat. CatJauf 123.
sense-4
4. (Precedido de frase relativa, de instrumental, o de instr. + dena(z) ). En lo que se refiere a, en lo que respecta a. " Nitaz bezanbat, quant à moi" SP. "(En) quanto Dios, en quanto hombre, [...], Jainkoa dan bezanbat, gizona dan bezanbat " Lar. "Quanto es de mi parte, nigan dagoan bezanbat " Ib. v. BEZAINBATEAN.
Eztire gizonetarik apartatuak gorputzeko atseginaz bezanbat baizen. SP Phil 413s. Obrez denaz bezanbat. Ib. 515. Arropen gaiaz eta moldeaz bezanbat, hekin edertasuna hainitz aldetarik konsideratzen da. Ib. 331. Bigarrenaz bezanbat, aparta zaite ahal bezain urrun. Ib. 252. --Badu Jainkoak guk bezala irudi gorputzarenik? --Jainkoa dan bezanbat eztu, zergatik dan Espiritu uts nasgabea; baña bai gizona dan bezanbat. CatBurg 17 (en el orig. de Mb Jainkoa danez [...] gizona danez ). Lan hunen egiliaz dena bezanbat, bere desirkünterik handienak konplitürik litikezü. Mst XII. Nitzaz dena bezanbat, Jinkuak baletsa, enian ükhen beste deseñik batere. Ib. XVI. Zütan glorifikatüren, eta boztüren nüzü egünak diraieno; nihaurtzaz dena bezanbat aldiz, ez batere ene flakezietan baizik. Ib. III 40, 5. Hola maite dütüzün gizonen estekamentier gisa batez hil behar düzü, nun, zütan den bezanbat, desiratzeko beitzünüke, hen lagünguarik gabe izatia. Ib. 42, 1. Lanaren luzetarzunaz zen bezanbat, ene Adiskidiaren seindimendia zuzun laburtzia hobe zela. AR 6. Itz oetan aditzera eman zuen Jesu-Kristok, S. Agustiñek dionez, zala gure Jueza Jainkoa dan eta gizona dan bezanbat. AA III 467. Zeren Jesu-Kristok Jainkoa dan bezanbat ezerezetik egin zinduan. Ib. 450. Sori da hun thenporalen galthatzia, gure salbamentiaren hun diren bezain bat. CatS 66.
azpisarrera-1
BEZAINBATEAN.
azpisarrerakoSense-1.1
a) (S; bezan- SP, Urt I 9, H, bezen- BN-ciz; Dv) Ref.: Gte Erd 101 .
(Precedido de instrumental o de instr. + den(az) ). Por lo que se refiere a, en lo referente a, sobre, acerca de. " Nitaz denaz bezanbatean, quant à ce qui est de moi" SP. "A me pudica est, nitaz bezanbatean presuna prestua da " Urt I 9. " Hartaz bezanbatean, quant à ce qui est de lui" Ib. " Kanpoaz denaz bezainbatean (S) [...], gure herrialdeaz bezenbatean (BN-ciz), erlisioneaz bezenbatean (BN-ciz), eskolako haurrez bezenbatean (BN-ciz)" Gte Erd 101. v. supra (4), BEZAINBATEZ.
Eta zure zelo Iainkoazkoaz den bezenbatean, hark du enjendratu zu baithara jende prestuén bihotzetan halako reberenzia bat. Dedic * 5v. Egiazko Elizaz den bezenbatean. Ins G, 6v. Baina bekhatua izan da kausa, gizona bothere hunez gabetu izan baita, eta prinzipalki Iainkoaren Resumako gauzéz den bezenbatean. ABC I 3v. Inglesaz den bezenbatean emengo asmuak dire armada partitu zela. CartEsp 451. Gaitzez denaz bezanbatean, lehenbiziko galdegitean erraiten diogu Iainkoari khen diatzagula iragan diren gaitzak. Mat 89. Eta Iainkoaren aldetik denaz bezan batean, ezta erraz iakiten. Ax 100 (V 69). Bada eskiribitzeaz denaz bezan batean ere ez naiz egiteko gabe. Ib. 17 (V 9). Nitzaz denaz bezan batean, ni kanpoan naiz munduko egitekoetarik. Ib. 53 (V 34). Zure mihiaz bezanbatean, nola minzo zare Iainkoaz? SP Phil 515. Ordea gorputzez bezala bihotzez ere egiazki alhargun direnez bezanbatean. Ib. 332. Eta nola guztiarekin, zuetzaz bezanbatean, baitut siñhestea hango ponturik prinzipalenak badakizkitzuela. Arg DevB 231. Izenen deklinazioaz bezanbatean ere baderraket gauza bera. ES 88. Ezen nitaz denaz bezanbatean eztut deus loria. Ch III 40, 6. Janhari suertez denaz bezanbatean, hortan segitu behar dugu [...] diozesako usanza. CatLav 384 (V 185). Lenbizikoa siñestia Jesukristu gure Jauna gizontasunaz bezanbaitean [sic] konzebitu zela Espiritu santuaren obraz. EtxDot 79. Gogoeta lizunez denaz bezanbatean. He Gudu 114. Galdu izan tutzun astoez bezanbatean, zaude deskantsu, ediren dire. Lg I 264. Bertzez denaz bezanbatean. Mih 36. Nitaz denaz bezanbatean baliatu nahi nahiz egin dudan meditazioneaz. Brtc 122. Ta bekatu mota au nolakoa dala uste dezue? Gauz ikaragarria Jesu-Kristoren sentenziaz bezanbatean. AA III 561. Egin detzagun guziak, gure aldetik ta gure eskuko denaz bezenbatean, ahalik hobekiena. Dh 50. Badu berrogoi urthe hemen naizela; ene janhariaz bezenbatean, banituen ene hirur ogiak. MarIl 76. Eta Lafontenen fableez bezanbatean, baderraket hemen. Gy 7. Eta zure kantaz den bezanbatean. Ib. 294. Ene etorkizunaz den bezenbatean, ez dezoket adiorik erran. Laph 128. Othoitzaz bezenbatean, bere egitekoek hartzen etzioten denbora guzia Tenploan zaraman. Jnn SBi 36. Bere buruaz bezenbatean zion, [...], etzela nihor hura bezein ez-deusik. Ib. 82. Mundu hunen hastapenaz den bezinbatean, ez dute aurkituko sei urthetako haur ttipi horren hitza baino zuzenagorik. Lap 58 (V 30). Aiphatzen derautazun biltzarreaz den bezenbatean, huna zer lanari dagoen orai. Arb Igand 35. Gizon publikoaz bezain batean. HU Aurp 154. Nahi zuena, gure Erlisione saindurat ahal zituen guzien biltzea, eta hartarik zohan bezein-batean misionesten laguntzea. Prop 1903, 229. Jendeez bezenbatean, gehienik orhoit nizana, bethi eta bethi gogoan baitaukat: aita. JE Bur 10. Zenbeit urte hotan nahasirik dabiltza oraino bazterrak, esku-lanen erakusteari dauden eskola motez bezenbatean. Ib. 52. Iduri luke bizkitartean alderdi huntako etxetiarrak gogorkixago bizi direla, nausiarekilakoaz bezenbatean, Hazparne-aldeko dazkigun batzu baino. JE Ber 31s. Dietaz den bezainbatean, ordea, ez daude aburu bereko. Mde Pr 99. Gizarteaz denaz bezan batean, berdintsuki bear dugu jokatu. Vill Jaink 176. Bart arratsean jaio ginela hizkuntzaren historiaz den bezanbatean. MEIG VII 94.
azpisarrerakoSense-1.2
(Tras frase relativa).
Jangoikoa danez ez, zeren Espiritu uts garbia den; baña bai Gizona den bezenbatean. CatAN 19. Bestela esan, bata bestearen ispilu direla hitzen ordena den bezanbatean. MEIG VI 149.
azpisarrerakoSense-1.3
(No precedido de frase relativa ni de instr.).
Jangoikoa denez aitak adinbat gloria izatea, eta Gizon bezenbatean niork ere baino geiago. CatAN 25. Eta penarentzat bezenbatean, bizi huntan sofri daitezken guziek ezin higual dezakete bekhaturik xumenak ere merezitu dituenak. Jaur 192. Alabainan, sorterritzaleak oro ez dira O'Connell edo joan den mendeko beste nazionalisten ondotik ibili, hizkuntzaren hauzian bezenbatean. Mde Pr 240.
azpisarrerakoSense-1.4
b) (Dv) .
(Precedido de frase relativa o, con el aux. elidido, de ahal(ik) ). En tanto que, en la medida en que. " Ez diot barkhatuko pagatuko nauen bezenbatean baizik " Dv. v. supra (3).
Baina berzek egin drauzkigun falták barkhatzen ditugun bezanbatean, haren emetasunari eta benignitateari iarreikiten giaizkió. Ins E 7r. Zeren Iainkoak ezpaikaitu bere haurretan ezagutzen, Iesus Kristen menbro garen bezenbatean baizen. Ib. 4v. Hark bere kreatura guzién gainetik zuen exzellenziá, eta exzellenzia hunen lekhu eta alkhi prinzipala zen haren arimá, [...] afekzione iustoz eta sainduz dohatua zen bezenbatean. ABC I 3r. Egin albadadi, zuetan den bezenbatean, gizon guziekin bakea duzuen. " En tant qu'en vous est" . Rom 12, 18 (Dv zuetan den bezenbatean, Bibl zuei dagon bezenbatean; He zuen baitan dagoen guziaz, TB zuetarik den bezanbat, Ker zuen aldetik beintzat, IBk, IBe zuen aldetik ). Eta [Testamentu] zaharra, berrira raportatu eta itzuli behar zen bezenbatean, bere baithan infirmo eta inperfekt zen. Adv ** 3v. Nahi duena ganik, eta nahi duen bezanbatean baizen sofritu nahi eztuenak eztu egiazko pazienzia. Ch III 9, 3. Non zure baitan dagoen bezanbatean nahi behar baituzu izan gizonen konpaiñiarik gabe. Ib. 42, 1. --Zein meza behar da bereziki entzun? --Herriko Meza Nagusia egin ahal bezanbatean. CatLav 147. Hargatik ere, nahi luke saindu hark munduari ihes egin dakion, egin ahal bezanbatean. Lg I 195. Nere baitan den bezanbatean nahi dut gai izan [...] grazietan partalier billakatzeko. Mih 42. Gurasoak erakutsi behar die kontuz heren humeai dotriña, ta al bezanbatean, bialdu behar ditue Elizara. Ub 197. Gainerakoan, astia har diteken bezenbatean, igande-bestetan egon denbora aphur bat sakramendu seinduaren aitzinean. Dh 57s. Ukhazazu artha eragin dituzketzun bekhatuez kofesatzeko, ezagut detzaketzun bezenbatean, zerorrek egin bazinitu bezala. Ib. 231. Hauta ahalik bezenbatean kofesor argitu ta arthatsu bat. Ib. 59. Hauta ahalik bezenbatean kofesor argitu ta arthatsu bat. Jnn SBi 46. Gozo bat, daiteken bezinbatean bederen, bihotza kontsolatzen diona. Lap 50 (V 27). Gure irritsik minena, aita eta ama familiakorik baizen ez baledi --ahal bezenbatean-- onets erakustuntzat. JE Bur 56. Baina lehenik, artatu behar zaitut ahal bezainbatean. Mde Pr 114. Theresa zegokion bezainbatean ohoratzeagatik. Mde HaurB 64s.
azpisarrerakoSense-1.5
c) Tanto como.
Bestea, Kintanaren dizkigute-gipuzkera, Gipuzkoarra bezanbatean Nafarra den aditza besterik ez da. MIH 385.
azpisarrera-2
BEZAINBATEKO.
De tanto (...) como; semejante; equivalente. " Bezenbateko, bezinbateko (L-côte), qui est égal à, autant que tel autre. Zu bezenbatekorik ez da hemen " Dv.
Ahal bezanbateko humiltasunaren errespeturekin. Harb ã 7v. Xoilki Iainkoak nahi duen bezanbateko artharekin. SP Phil 277. Eztitut nere debozioneak egin behar bezanbateko debozionerekin. Ib. 156. Eta konsidera zazu zure pairu guziak, ez izanez harena bezalakoak eta bezanbatekoak, eztirela nihola ere konparatzekoak haren penekin. Ib. 196s. Jainkoaren Semea, Eternidade guzian Jainkoagan egondu zana, eta Aita bezanbateko Jainko zana, egin zan aragi. Ub 61s. Baldin bazindute sinabe hazia bezanbateko fedea. He Mt 17, 19. Orhoitzen da haren ganik ukhan dituen ezin erran bezenbateko ongiez. Dh 136. Yainkoa bezainbatekoak izango zeratela. Ol Gen 3, 5. Ene gaitasuna Shakespearen eta O. Wilden izkuntzan ez baita oraindik bear luken bezanbatekoa. Mde Pr 197s.
azpisarrera-3
BEZAINBATETAN.
Tanto como.
Laudatzen eta benedikatzen zaitut zeruan izar, lurrean belhar eta itsasoan ur xorta den bezanbatetan eta gehiagotan. Harb 126s. Den traburik ttipienenan behaztopa, kanabera bezala, malgu eta plega; kamaleona bezan batetan mutha, finean firmetasunik ez, hoberenean falta. Ax 456 (V 297). Zuk hori egiten / Bezanbatetan, / Naiz eri etziten / Bihotz minetan. O Po 46. Hek sal araz detzan gure Erresuma guzian nahi duen bezanbatetan egundanik hamar urthez. CatLav (V 1). Eta horik Aingürien imajinazioniak doblatzen ahal lütükian bezain batetan doblatürik. UskLiB 99.
azpisarrera-4
BEZAINBATEZ.
azpisarrerakoSense-4.1
a) En lo que se refiere a. v. BEZAINBATEAN
Irurgarrena [jakin bear dena da] nola bear den ofratu intenzios den bezanbates. Ber Trat 70r. Errezebi dezan sakrifizioa guzien partes, ofrezitu nai duena kristio fielen aldetik den bezanbates, guziei aprobetxa dakioketen bezala. " Acepte aquel sacrificio en cuanto procede de los fieles" . Ib. 70r. Erran nai du eze Kristo gure Iaunak Iaungoiko den bezanbates duela Aitak duen gloria eta Majestadea bera, eta gizon bezanbates duela Aingeruek, sandu eta sanda guziek baño geiago. Ber Doc 111v. --Non dago Jesu-Kristo? --Jangoiko bezenbates leku guzietan eta zeruen eta aldareko sakramentu sanduen eta gizon bezenbates solo zeruen eta aldareko sakramentu sanduen. CatUt 26. Lenbizikoa sinestatzea Kristo gure jauna gizon den bezanbates izan zela konzebitua. LE-Fag. Jangoiko dén bezanbátes, bai; gizón dén bezanbátes, ez. LE Doc 136.
azpisarrerakoSense-4.2
b) Como, según.
Orrelatan emen etxa gorputz andia oi zen olzek erakusten duten bezanbates. " Según lo muestran las paredes" . (Arizaleta, 1602) FLV 2005, 331.
azpisarrerakoSense-4.3
c) tanto que, en tal medida que.
Graziak eta edertasunak Jesu-Kristo baithan bilduak dire, bainan bertze guziak batean emanik ere baino ezin erran bezenbatez oin handiago ta osoago bathean. Dh 239. Bainan eskasik batere gabe, eta ezin erran bezenbatez bertze guzietan baino osotasun gehiagorekin. Ib. 274.
azpisarrera-5
BEZAINBAT IZAN.
Ser tanto como, ser equivalente, valer tanto como.
Ezen dakigularik gauza guzietan dela [Iainkoa], badarik ez akordatuz ikusten gaituela, ezpageneaki bezanbat da. SP Phil 97. Zergatik, othoi, ezkurra / Nere erhi-xingarra / Bezanbat ez dena / Harako han dago dilindan emana? Gy 13. [Errientek] orduan nahi zuten apheza trabatu, / Hek bezenbat zirela zioten kondatu. Hb Esk 169. Mississipi izena zuen eskualde hau, eremuz Frantzia bezainbat bada. Prop 1884, 45. Hasteko, nor nahi bazitaken hura bezanbat. HU Aurp 128. Jauna, erranean nago: / Banizela zu bezenbat / Heltzeko gaintto hartarat. Ox 87. Nahi nikan ikusi, hire aita bezanbat bahintzanez. Barb Sup 180. Bat duenak bertzea nahi; horra aintzinean bezenbat bahaizela! Barb Leg 27. Bataren balioa bestearena bezenbat izan oi da-ta. Eguzk GizAuz 56. Salaberrik egun hartan orori frogatu omen zuen nun-nahi, noiz-nahi, nor-nahi bezenbat bazela. Zerb Azk 115. Orai kanpañatik heldu zira, bainan gogoan harrazu uzkurtasun hori galdu behar duzula, besteak bezenbat bazirela. JEtchep 94. Bibliagandiko aztarren nabari au, ordea, ezta Fray Luisen egintzan greziar ta latindar aitorrek irarritakoa bezanbat. Gazt MusIx 62. Aizeak zenbat ondar-pikor darabilzkin iakin nai izatea bezinbat litzake. Ibiñ Virgil 84. Bere nortasuna ukatzea eta murriztea bezanbat bait litzateke. MEIG VIII 59.
azpisarrerakoSense-5.1
(Con izan elidido). " Semea aite bezanbat ofizioan " Izeta BHizt2.
Igela, idia bezenbat nahiz. Ox 99.
bezainbat
<< bezain 0 / 0 biarnes >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper