OEH - Bilaketa

358 emaitza zerbitzari bilaketarentzat

Sarrera buruan (7)


Sarrera osoan (351)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
laketu.
sense-1
1. (L, B, BN, S, R; Urt II 9, Lar Sup, Izt, VocBN , H; -kh- SP, Lecl, Dv, H) Ref.: A; Lrq (laketü); Satr VocP .
Complacer(se), agradar; recrear(se), disfrutar; acostumbrarse, hallarse bien (en un lugar). "Se plaire" SP, Lecl y VocBN. "Agradar" Lar Sup. "Complacer" , "conceder lo que le pide", "consentir, permitir", "conseguir" Izt. "Se plaire en un endroit" Dv. v. laket izan. Tr. Documentado en la tradición septentrional desde el s. XVII. La forma más usual de aux. es el intrans.; hay aux. trans. en Hiriart-Urruty, Lafitte (en éstos dos junto al intrans.) y Zerbitzari. Salvo errata, hay por lo menos un ej. de lakhatu de S. Pouvreau (junto al frec. lakhetu ). En DFrec hay 3 ejs., septentrionales, de laketu .
azpiadiera-1.1
(Aux. intrans. bipersonal).
Liburu hori lehen aldikotz eskuratu nuelarik, ez zitzaidala hanbat laketu. Lf ELit 202.
azpiadiera-1.1.1
(Con ines.). " Lakhetzen zait hemen, je me plais ici" SP. " Lakhetzen zait toki huntan, je me fais à cet endroit (je m'y plais)" Dv. "Se plaire, aimer à être en un lieu. [...] Lakhetzen zautzu gure herrian, [...]. Prendre l'habitude de demeurer, séjourner, vivre en un lieu; en parlant d'animaux. [...] ihizi batzuei lakhetzen zaiote gure oihan, landa, ur geldi " H. " Espainoleri lakhetzen zaiote hemen (BN-lab)" Gte Erd 208.
Erlei lakhetzen zaie bere eztiaren ingurunean. SP Phil 514s (He 522 lakhet ohi zaie ). Ene Jainkoa, zure legean lakhetzen zait. Ch III 55, 3 (SP lakhetzen zait; Ip maite, Ol, Pi atsegin izan, Leon atsegin hartu). Munduari artharekin ihesegiten ezbadiozu, berehala han laketuko zaitzu. Mih 19. Ez othe zaitzu lakhetu zure desterruan? Brtc 88. Sobera zait han laketu. "Je m'y suis trop complu" . Gy 321. Azienda arthatua ez denari, guti lakhetzen zaio den tokian. Dv Lab 223. Nondik ez zitzaion beraz Orzaizen hari laketuko? HU Aurp 116. Bakharrik etzankon Oxalderi lakhetzen han, eta [...] laster itzuli zen herrirat. Ox 195. Eta laster laketu zitzaion hantxet gure muthilari. Barb Leg 130.
azpiadiera-1.1.2
Lakhetzenago ziaiok / birjinaren bulharretan, / ezen ez Aingeruekin / gure plazer handietan.Gç 77.
azpiadiera-1.1.3
(Con sociativo). "Se faire à, s'habituer à. Lakhetuko zaut hartu dudan lanbide berrian eta nausi berriekin " H.
Zurekin ere zitzaion / gehienik lakhetu. EZ Eliç 414. Lakhetzen zaio egiatiekin eta ez enganariekin. SP Imit III 54, 6 (Mst laketago da). [Ez da] gerla-gizon atherako, eta bere amarekin agian lakhetu zaio. Laph 1.
azpiadiera-1.1.4
(Con sintagma con suf. -t(z)ea ).
Ordea nori ere lakhetzen baitzaio oraino bekhatu egitea. SP Imit I 24, 7 (Ch bekhatuan oraiño lakhet duena, Mst, Ip bekhatian orano laket dena). Gizon gazteari laketu zitzaion eske ibiltzea. HU Zez 37.
azpiadiera-1.1.5
(Con sintagma con suf. -t(z)eaz ).
Lakhetzen bazait halako pensuaren eta artifizioaren ikhasteaz, [...] eztut bekhatu egiten. SP Phil 448 (He 452 plazer hartu).
azpiadiera-1.1.6
Orhoitu naiz Iainkoaz eta lakhetu zait.SP Phil 513 (He 520 boztu naiz).
azpiadiera-1.2
(Aux. intrans. unipersonal; con ines.). " Laketzen zira heben (BN-ciz, S) [...], laketia niz Aiherran (BN-arb)" Gte Erd 208.
Haur da ene seme maitia, zointan onsa laketu bainiz. Bp II 28. Hitan lakhetzen dena dük haizia eta elhürra. 'Ce qui se plaît en toi' . Etch 364. Laster laketu zen bere herri berrian. Lf ELit 270.
azpiadiera-1.2.1
(Con sociativo).
Lagun on horiekin zinez laketu niz, / orok omorea on, kantuz eta irriz. Xa Odol 140.
azpiadiera-1.3
(Aux. trans. bipersonal; con ines.). "[H]allarse. Nik ez nuke laketuko infernuan, yo no me hallaría en el infierno" VocB. "Hallarse, estar a gusto. Laketu duzu hemen? Laket dut hemen egotea" Izeta BHizt. "Iñon ere ezin du laketu orrek (AN-5vill), laketzen duzu Sunbillan (AN-5vill, B)" Gte Erd 208. "Euskalerritik kanpora ez du laketzen (B)" Ib. 142. "Biziki maite ukan dizit beti eztia, bena gure etxian erleek etzizien laketu nahi (BN-ciz)" Ib. 208.
Ez da harritzeko zenbeit etxetan sehiek ez badute laketzen. Zerb Artho 204. Nunnahi laketuko duen eta bere burua maitaraziko duen apez gisa da. Zerb Azk 85. Ez du gure eskualdetan laketzen arranoak. Ib. 37. Etxe zahar hartan ez zuten hanbat laketzen. Lf ELit 256. Horra beraz ni Kanbon etxe ederrean eta ongi artatua. Arras laketzen nuen. Etchebarne 140.
azpiadiera-1.3.1
(Con sintagma con suf. -t(z)ea ).
Bakezko gizona zen eta bake denboretan, oraiko hauk ez bezalakoetan, bizitzea laketuko zukena. HU Aurp 179.
azpiadiera-1.4
(En formas no personales del vb.). " Lakhetzeko, propre à plaire. Toki hau lakhetzeko tokia da, cet endroit est un lieu à plaire" Dv.
Ez baitzautan gehiago nehork ere galdatzen heian laketua nintzanetz, bi urteren buruan. Larre ArtzainE 229.
azpiadiera-1.4.1
(Con ines.). " Lakhetua da jadanik bere toki berrian, il est déjà fait à son nouveau séjour (il s'y est plu)" Dv. " Abereak gogotik biltzen dira lakhetuak diren lekhuetarat " H.
Ez gaztigatzeak emaiten du okhasino falta gehiago egiteko, eginetan laketzeko. Ax 275 (V 183). Sensatu behar da [...] gutiz kontentatzen, gauza sinpletan lakhetzen. SP Imit III 11, 3 (Mst, Leon mait(h)atzen). Gogoa hartzen baitugu halako atsegintasunean lakhetzeko. SP Phil 448 (He 453 plazerean lakhetzeko). Gogo gaistotan laketzian, zoin bekhatü ihork egiten dütü? Bp I 105. Hain da nekhe [...] Jainkoarenganat bihotz osoz itzultzea, egotu balin bada gazte denboran bekhatuan lakhetua. Jnn SBi 90. Luzaiden niz geroztik / Ongi laketua. LuzKant 46. Urhaspide hartan lakheturik, ethorri zitzaioen Donon-entzat bertze hainbertzeren egiteko nahikundea. Prop 1906, 91. Gosete, hotz ala otso, arras laketua nuk toki huntan. JE Bur 122. Urrunan urte pare bat bikario egonik, laketu orduko Senpererat igorri zuten. Zerb Azk 78. Biziki laketua nintzan bordalde hortan. Etchebarne 69. Xaharretxe hortan laketurik. Larre ArtzainE 316.
azpiadiera-1.4.2
(Con sintagma con suf. -t(z)en ).
[Batzuek] uste dute, perfet-izateko asko dela, [...] erretretan eta hitzik egiñ gabe egoten lakhetzea. He Gudu 30.
sense-2
2. (V-m, G ap. A; Añ, Mg PAbVoc, Dgs-Lar 2, H).
Consentir, permitir. "Plaire à, être trouvé bon par" H (que cita un ej. de Mg). Tr. Documentado desde principios del s. XIX en la tradición vizcaína y en Zinkunegi (Crit 8), Zaitegi (Sof 176) e Ibiñagabeitia.
Eskatuten deutsut eztaidazula iños laketu nire bekatuaz zu alan iraindutea. EL1 94. Ez dau Jangoikuak laketu edo permitidu. Mg CO 180 (v. tbn. Ur MarIl 50 laketu edo permitidu). Errukigarria litzateke ainbeste gatx laketutea. LoraS 175. Laketuten [deutsazu] [...] Jezabel emakumiari, [...] engañetan nire serbitzarijak. Ur Apoc (V) 2, 20 (He, Dv, Ur (G), IBk, BiblE utzi, Ker itzi ). Ez dabeela [...] itxi eta laketuko kendu dagigubela [...] forubetatik bat bakarra bere. (1864). BBatzarN 205. Laketu edo konsentidu zenduban orren beste ofentsa. Canala Jesucristo 26 (ap. DRA). Txantoni adarra iotera igon nai izan eban, baiña besteak ezeutsen laketu. A BeinB 79. Jaungoikoak eurai laketu edo itxiten deutsen baño geiago. Itz Azald 187. Adiskidetasun luzegiyak eta bakarregiyak laketu eta ontzat emoten dituezan gurasoak. Ib. 103. Munduko jazoera [...] guztiak dagoz erabagirik edo laketurik bere probidenziagaitik. Ib. 27. Laketu egidazu nire neuk gura dagidana egitten. Otx 47. Estadua baño beste ugazabarik iñongo iñon laketu baga. Eguzk GizAuz 144. Ugazabandrea bildurgarria da, ta ez leuke laketuko, seguru asko, bere etxean neskamea gizonezko kanpotar bategaz bakarrean egin dala jakiterik. Erkiag BatB 157.
v. tbn. JJMg BasEsc 225. Ur MarIl 50. Kk Ab I 116. Enb 104. Otx 131.
azpiadiera-2.1
(No ref. a personas).
Ardureak ezeutsan Kataliñi aldenduten larga edo laketu. A BeinB 69. Basuaren aldekereak edo bertako ekanduak laketuten badabe zugatzak eperditik eraztia. ForuAB 139. Nere ikusmen argalak ez nau laketzen ipurtargirik ikusten. Anab Usauri 66. Gizonak berak be, bere ezaguereak laketzen dautsan neurrian, bere buruaren ardurea eukiten daki. Eguzk GizAuz 92s. Orduantxe bear duzu goldearen gaiñean makurtu, lur legorrak laketu bitartean. "Dum sicca tellure licet" . Ibiñ Virgil 74. Iaiegunetan ere zerbaiteri ekitea zillegi da eta giza eskubideak laketzen dute. Ib. 75.
sense-3
3. "(V-ger), otorgar. Badakizue zer gura izan daben; ezteutsazue laketu ta orra kitu, sabéis lo que ha querido, no se lo habéis otorgado y se acabó" A.
Etzan aurkitu / nok an [Belenen] laketu / hari gela baten / grazia. (1764). Gavon BAP 1966, 159. Errege mirariak ikusi gura oneri laketu eutsan bere naikeri zoroa. EL2 219. Jangoikuak garbituteko bialdu edo laketu oi dituban erregalubak. JJMg Mayatz 207. Jaunak laketu eutson eskubide ori. Enb 179. [Etxaldearen] jabe izatea, gizon bakotxari ezelan be laketu ezin leikeon eskubidea ei da. Eguzk GizAuz 122.
sense-4
4. Ceder, condescender.
Ezkonduak bere konfesau bear dabe, lagunari gogortu baiakoz, laketu ta lagundu gura bagarik ondo dan aldietan. EL2 148. Senarra, / zeu zara gure etxeko buru, / zeuk aginpide bakarra. / Ez dozu zetan ezer laketu / naiz entzun nire negarra. BEnb NereA 186.
azpisarrera-1
EZIN LAKETUZKO. "Ezin lakhetuzko, (lieu, chose) qui ne peut plaire; (personne) qui ne peut se plaire en certain lieu, à certaine occupation" Dv.
azpisarrera-2
LAKETUXE (L-ain, S, R-uzt; -kh- Dv). Ref.: A; Lrq. (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). "Qui se plaît un peu, qui se plaît un peu trop. Lakhetuxe zait toki huntan, je commence à me plaire dans cet endroit. Lakhetuxe da ostatuetan, il se plaît un peu trop dans les auberges" Dv. "Recrearse algo" A. "Aboutir à se plaire un peu" Lrq. Cf. laketxeta.
laketu
<< laidotu 0 / 0 1 lamina >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper