OEH - Bilaketa

756 emaitza garai bilaketarentzat

Sarrera buruan (50)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 jarraiki.
tradizioa
Tr. El part. jarraiki (jarreiki, jarreki, etc.) es la forma propia de la tradición septentrional, y jarraitu de la occidental. Hay xarreki en los roncaleses Hualde y Mendigacha, jarraiki en Tapia Perurena (Kattalin 192), Iraizoz (YKBiz 240), F. Irigaray y A. Irigaray (in Izeta DirG 13), jarraitu en Inza y el baztanés Izeta (DirG 44), y ambas formas en Mendiburu (IArg I 312 jarraitzen). Al Sur, en el s. XX, se encuentran algunos ejs. aislados de jarraiki (en casi todos junto al frec. jarraitu) en autores cultos: Azkue (Ardi 63), Lauaxeta (AB 42), Orixe (Poem 548, Aitork 197), Erkiaga (Arran 143), Ugalde (Iltz 18), Aresti (MaldanB 219), Lasa (Poem 117) y Berrondo (Kijote 221). Al Norte, hay además iarraite- (junto con iarraikitze-) en Haramburu, iarraite- (216) más rad. iarrait en Harizmendi y jarraitze- en un ej. de Larzabal (Senper 110, junto con jarraiki).
En autores septentrionales además del más general jarraiki se documenta jarreiki en Leiçarraga, Zalduby (RIEV 1908, 91) y en alguna ocasión en Haraneder (2 Petr 1, 16); jarriki en Oihenart (Po 18), Belapeyre (I 74), Eguiateguy, MarIl, Jauretche, Hiribarren, Hiriart-Urruty (Zez 82), CatJauf (122), Constantin (en todos, salvo MarIl, junto al frec. jarraiki) y en dos baladas bajo-navarras recogidas en ChantP; jarraki en Arbelbide (127) y Mirande (Pr 161), en ambos junto al frec. jarraiki; jarreki en Voltoire (141), Argaignarats (DevB I), CatAst e Hiribarren (en éste junto a jarraiki); jarraitki por lo menos una vez en Axular (185 (V 126)) y Larreguy (II 82), en ambos junto al frec. jarraiki; jerraiki en textos suletinos de Larrasquet (Larraja RIEV 1931, 234), GH 1933, 299 y Mirande (Pr 122). El participio jarraigi aparece en un ej. de RS y en otro de Mihura (22, posible errata, junto al más frec. jarraiki), y hay jarrain en RS y en Barandiarán (ELG 33).
Desde finales del s. XIX se documenta tbn. el part. jarrai en algunos autores meridionales: Arrese Beitia (AmaE 409), Beovide (AsL 60), Altuna (14), G. Mujica, Orixe (SCruz 31), Olabide (Mt 9, 9), Lizardi (IL 29), Otxolua (137), Labayen, T. Aguirre (Uzt 186), Zaitegi (Sof 38), S. Mitxelena (Aranz 60), Munita (125), Anabitarte (Aprika 96), Etxebarria (Ibilt 459) y Uztapide. Como imperativo se encuentra en Mendiburu (IArg II 291), Arrese Beitia (AmaE 288), D. Agirre, Kirikiño, Enbeita (114), Etxaide (JJ 236), M. Atxaga (Gazt 55), Basarri (159), Oskillaso (Kurl 95), B. Enbeita (NereA 87), Orixe (in Gazt MusIx 46), IBk e IBe.
El sust. verbal es jarraikitze- para autores septentrionales no suletinos (aunque sí en Mercy), jarraikite- para los suletinos (tbn. en Leiçarraga y Oihenart (Po 50); en Pouvreau (Phil 485), se documentan ambas formas y hay tbn. jarraikite- en Etcheberri de Ziburu (Eliç 408, junto al frec. jarraikitze-)); jarraitute- para los vizcaínos, jarraitutze- en un ej. de Iturriaga (Fab 80) y Uztapide (Noiz 19); jarraitze- para el resto de los meridionales (tbn. en D. Agirre (Kr 178), Eguzkitza (GizAuz 125), S. Martín (Zirik 125), Alzola (Atalak 114) y, junto a jarraitute-, en Añibarro (LoraS 97), Arrese Beitia (AmaE 174), Echeita (Jos 6), Kirikiño (Ab I 40), Enbeita (32) y B. Enbeita (NereA 67)).
El radical es jarraik en autores labortanos y bajo-navarros (tbn. en Eguiateguy) y jarraiki en los suletinos (junto con jarraik en Belapeyre; iarreiki en Leiçarraga) y por lo menos en un ej. de Chourio (I, 19, 3; junto al frec. jarraik). En Eguiateguy hay además un ej. de rad. jarrai (201).
En textos orientales se documenta -ko para el futuro en Pouvreau, Baratciart, Duhalde, Duvoisin, Laphitz, Hiriart-Urruty, Iraizoz, Mirande y J. Etchepare, y -ren en Leiçarraga, Maister, Eguiateguy, UskLiB, Arbelbide y Arradoy. Hay ambas formas en Etcheberri de Ziburu e Inchauspe. En DFrec hay 554 ejs. (1 sept.) de jarraitu, 58 (12 sept.) de jarraiki, 7 vizcaínos de yarrai, y sendos de iarraitu y jarraikitu.
En cuanto a su empleo trans. o intrans., para autores occidentales los testimonios más antiguos corresponden a la construcción intrans. bipersonal: RG, RS, Egiaren Kanta, Capanaga y tbn. Arzadun (pero no Urquizu). Sin embargo, y salvo en los casos que citaremos a continuación y en el de Lardizabal (que se vale de la constr. intrans. sistemáticamente con excepción de algún ej. aislado de trans. tripers. (507)), el empleo de jarraitu exclusivamente como verbo transitivo, tripersonal o bipersonal, es general en autores occidentales desde mediados del s. XVIII (el aux. trans. bipers. se emplea por lo gral. para la 3.a acepción y, con menor frec., para la 1.a, cuando se trata de un complemento no ref. a personas, por ej. bidea jarraitu, ohitura jarraitu...). A partir de mediados del s. XVIII, se encuentran ejs. de construcción intrans. bipers. (en todos ellos junto al frecuente trans. tripers. o bipers.) en Cardaberaz (Eg II 190), Ubillos, Moguel (PAb 97), Guerrico (II 55), Aguirre de Asteasu, f. Bartolomé, Arrue, Beovide, Iturzaeta (Azald 189), y ya en el s. XX, en autores de cierto nivel como Mokoroa (4), Lizardi (IL 80), Otxolua (50), Eguzkitza (GizAuz 14), Olabide, Orixe (Aitork 199), S. Mitxelena (Aranz 49), Etxaide (JJ 173), Txillardegi, M. Atxaga (Gazt 105), Gandiaga (Elorri 167), Zaitegi y Villasante (Jaink 165) (cf. tbn. And AUzta 149: Atsegiña ta atsekabea / dabiltz alkarren atzian, / ixil ixillik jarraitzen dira / goiberan ta aldatzian). Hay tbn. algunos ejs. aislados de aux. intrans. unipers. en Añibarro, Lardizabal, Otaegi, Enbeita, Txillardegi y Oskillaso (v. infra (3)).
En autores navarros se documenta la construcción intransitiva ya en la elegía de Juan de Amendux, Ezcurra, Lizarraga de Elcano, Mendigacha, A. Irigaray e Iraizoz, y transitiva (tripers.) en Hualde, Inza (en éste junto con algún ej. aislado de aux. intrans.), F. Irigaray e Izeta. En Mendiburu es mayoritaria la constr. intrans., aunque no faltan algunos ejs. de trans. tripers. (IArg I 94).
Al Norte es prácticamente general la construcción intrans. desde los primeros testimonios. En los casos en los que el verbo lleva complemento dativo se documentan ejs. tanto con aux. bipers. como unipers., alternando ambos usos en la mayoría de los autores. En algunos autores suletinos (Belapeyre, Eguiateguy, Etchahun, UNLilia (21), CatS, Inchauspe, Xikito, Casenave), así como en Voltoire (149) y Zubiri, se documentan ejs. de constr. trans. bipers. (en el caso de Belapeyre, Xarlem, CatS, Inchauspe y Zubiri junto al frec. uso del intrans.).
Las formas sintéticas se atestiguan desde los primeros textos (ya en Dechepare y RG) y son de uso general en autores septentrionales hasta principios del s. XX, cuando disminuye notablemente su empleo. Cf. Lf Gram 547: "Jarraiki n'est conjugué qu'à la voix dative, chez les anciens auteurs; aujourd'hui cette conjugaison a vieilli; on n'entend plus guère que darraiko, il le suit; darraizko, ils le suivent; darraikote, il les suit; darraizkote, ils les suivent; zarraikon, il le suivait; zarraizkon, ils le suivaient; zarraikoten, il les suivait; zarraizkoten, ils les suivaient. Et encore ne les trouve-t-on généralement qu'au mode complétif en la. Ex.: Zezar hor heldu zen hiru mila soldado zarraizkola, César arrivait, suivi de trois mille soldats". Al Sur, desde mediados del s. XVIII sus uso disminuye, y son más frecuentes en autores cultos. Cf. Azkue: "Jarraitu, es verbo conjugable que no se usa mucho. [...] Ni narraion puntuari obeki urbiltzen zaio (G, msLond), hace mejor a mi asunto, litm., al punto a que yo sigo".
Onom.: Pere Pascoal Badarraiçu. (1366) Arzam 297.
sense-1
I. (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (B, BN, S; Volt 116, SP, Urt I 154, Ht VocGr 429, Lar, VocBN (y-), Hb, Gèze, Dv, H; jaraiki S; jarhaite (sust. vbal.) O-SP 223, SP, H (BN)), jarraitu (V, G-to-nav, B, BN, S; VP 48r, Lar, Añ, Izt (y-), Dv (V, G)), jarreiki (Lar, H), jarrai, jarraigi (A), jarraki (R), jarriki ( y- Lecl, Lander ap. DRA ), jarreki (H), jerraiki (S), xarreki (R), jarreitu (H), jarrain (FSeg ap. A.) Ref.: A (jarraiki, jarraitu, iarreiki, jarraki, jarraigi, berartrakari, xarreki); Lrq; Iz ArOñ y UrrAnz (jarraittu), R 401; Izeta BHizt (yarraiki); Etxba Eib y Elexp Berg (jarraittu); Izeta BHizt2 (yarraiki).
Seguir (a), imitar (a), ir detrás de alguien o de algo; ser partidario de alguien o de algo. " Iarraikitzea, suivre. Iarraiki natzaio, je l'ai suivi" SP. " Darrait, il me suit" Ib. "Rastrear [...] aztarnari jarrai " Lar. "(No dejar a) sol ni a sombra, gau ta egun norbaiti jarrai, norbaiten ondoren ibilli " Ib. "Aferrado en su dictamen, [...] bereari, bere gogoari ditxekana, darraikana " Ib. "Suivre" VocBN y Gèze. "Suivre, poursuivre. [...] Ez lakioke horren ongi jarraik ez balu horren ganik zerbait onik uste, il ne serait pas si empressé auprès de lui s'il n'en espérait pas quelque bien" Dv. " Ez dut zuri jarraikitzeko gogorik, [...] d'intention de vous suivre" Ib. "1. [...] Avec complément direct. Magek bezala behar da iarraiki izarra [...]. 2. [...] Eguna egunari, gaua gauari darraioeno, tant que le jour suivra le jour, et la nuit la nuit. 3. suivre, aller avec, accompagner. Banoha, iarraik zaizkitet, je m'en vais, venez avec moi, suivez-moi" H. " Etxao jarráiketan ámiari, no le sigue a la madre" Iz ArOñ. " Xarréki adi oinéz, sigue a pie" Iz R 401. Tr. De uso gral. tanto al Norte como al Sur. v. segitu.
Zarraizkidate guzi bertan itzok ongi notaturik. Amendux 13. [Iesusek Mateuri] diotsó, "arreit niri", eta iaikirik iarreiki zekión. Mt 9, 9 (He segi nazazu / jarraiki zitzaioen, Ur (G) darraidazu / jarraitu zion, Hual xarreki naztazu / segitu zitzaun, Dv jarraik zakizkit / jarraiki zitzaioen, Ip jarraiki zakitzat / jarraiki zeion, SalabBN yarraiki zaizkit / yarraiki zitzakon, Leon zato enekin / jarraiki zitzaion, Ol zarraizkit / yarrai zitzaion, Ker jarraitu egidazu / jarraitu egin eutsan, IBk jarrai niri / jarraitu egin zion, IBe jarrai niri / jarraitu zitzaion; TB, Samper, Echn segitu; v. tbn. en contexto similar Lard 390 darraidazu ). Berrait niri. Lc 9, 23 (He jarraik bekit ). [Manera hunez usatu ukhan dugu] Franzesari iarreikiz. Decl ã 3v. Billareal de Urretxu, beti gerrea darraizu. RG A, 33. Inurriari arraio. " Sigue a la hormiga" . RS 183. Gextoto oi danari bildurra jarraigi. " Al que mal habita el miedo le sigue" . Ib. 341. Aroari jarrain gakioza. " Al tiempo sigámosle" . Ib. 440. Ongi jauturik nigarres, / biotzean damu duzula, / bekatuen urrikireki, / zar[r]ezkio guztiak. Ezcurra 47ss. Sabelari sobera iarraikitzea, ian-edanean gogoa edukitzea. Mat 170. Arraika aunzari. Saug 14. Zaren gure gidari / bozik iarraikiko gaizko / zure arrastoari. EZ Noel 64. Banaloriei [...] iarraiten natzaie? Harb 372 (v. tbn. 242s, 416 iarraite-, 242 iarraikitzera, 443 iarraikiko ). [Konzientzia] bethi darraiku, gorputzari itzala darraikan bezala. Ax 426 (V 276). Gazteko usantzak iarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere. Ib. 175 (V 117). Alan iarraitu bekio bide oneri. " Y siga aquel camino" . Cap (ed. 1893) 150. Behiari darraikala doha gaizkintzetara xahala. Arg DevB 213. --Nork güziz behar dü jarraiki Birjina saintari? --Neskatilek eta emaztek. Bp II 95. Eta haren nahiari jarraikiten ezkirenian? Ib. 49. Jarrai dagiogun Kristori. Lar SermAzc 57. Eni jarraikitzen dena eztabila ülhünpian. Mst I 1, 1 (SP nor ere baitarrait, Echve niri jarraikitzen dirana, Dv (ap. DRA) niri darraitana, Ip eni jarraikiten dena, Ol darraikidana, Pi niri jarraitzen daustana, Leon jarraikitzen zaitana ). Jarraiki beita bere pasioniari. Ib. 6, 2. Gauz oiek guk Apostol garbi S. Joani garraizkola egiten baditugu [...]. Mb IArg I 133. Aingeru gaistoai jarraitu diezu? Cb Eg II 51. Jesus yarraiki zitzaion bere bideari. Lg II 208. Franzer terminuer sobera xehe jarraiki gabe, zenziaren ahalik klarkiena Heuskarala itzulzera. AR 7. Emaztiak jarraikiten zian bere senharra gerla güzietan. Egiat 218.
(ss. XIX-XX) Arreta andi bategaz jarraituko deutseet biargintza miragarri oneei neure begijakaz. Mg PAb 133. Ze nekez jarraitu zenduan Kalbarioko bidea! EL1 190. Bada soberbioak darraio deabruari. Gco II 24. Zoaz bada ama, aurretik, eta jarraituko dizugu. AA II 78. Alper uts-utsak, eta ezergatik, nekeari jarraitzeko esnatuko ez diranak. Ib. 81s. Oinakin soinubari zelan jarraituten jakon. fB Olg 33. Jarraitu zion enperadoreari Tuneza egin zeban bidajean. Izt C 461. Galduten dot itxaropena eta darraikot pekatuari. Ur MarIl 48. Zuten guzi guzia utzita, Jesusi jarraitu zitzaiozkan. Lard 387. Hitzemaiten dio haren banderari jarraikiko dela, haren erran guzier behatuko dela. Laph 23. Jenobeba atariraño jarraitu zitzaion. Arr GB 13. Bertso abek / bear dituzu jarraitu; / jarraitu eta gero / gogoan ondo artu. JanEd II 127. Asko ziran munduari agur eginta jarraitu ziotenak Franziskori. Bv AsL 79. Jarraiki ziren beraz aintzina izar hari. Jnn SBi 16. Bederatzi urte hautan jarraiki zauzkigun irakurtzaileetarik zenbeiti [...]. HU Zez 80. Jainko zuzenaren nahiz, Adamen bekhatua jarraiki zitzeien haren haurrei. CatJauf 22. Urrundanik jarraiki nindakion [aitari] . JE Bur 18. Galileatik asi ta segitu edo jarraitu izan zioten emakumeak urrutitik. Inza Azalp 71. [Bidexior] arri jarraita iritxi nintzan. MendaroTx 90. Arriskubak darraigu. Laux BBa 136. Baserritarren solaseri iarraikirik eskuara garbi [...] ikasi nahi duenak. Zub 94. Zu yoango zeran edozein tokira yarraikiko natzaitzu. Ir YKBiz 184. Kornubitarrak ez zitzaizkion jarraitu Henry VIIIgarrenari. Mde Pr 252. Luzaro jarraiki zitzaizkion haren begiak. Mde HaurB 108. [Izkiriazailea] zenbait aldiz ezpaitzaio jarraikitzen [...] aktiboen eta pasiboen bereizkuntzari (gizonek-gizonak). AIr ( in Izeta DirG 10 ). Gure sasoia joan zan. Orain zuek jarraitu bearko diozue zarron bideari. NEtx LBB 20. Herriak nazka hartuko digu eta ez digu jarraituko. PMuj ( in MEIG I 93 ). Nere kuttunak ateetara jarraitu zidan. JAzpiroz 167. Berari jarraitzeko señia egin eustan. Gerrika 209. Ez dakit zenbat diren orai eskolierretan gure otto idurieri jarraikiren direnak. Larre ArtzainE 35. Batari ala besteari jarrai, lan berbera zen. MIH 171. Aitaren lanbideari jarraituz, eskubidezkoa ikasi zuen. Ib. 235.

v. tbn. (ejs. de aux. trans. bipers. tanto al Norte como al Sur): Mg CC 187. Zav Fab RIEV 1907, 93 (y-). Echag 52. Arr May 197. AB AmaE 439. A BeinB 91 (i-). Echta Jos 271. Ag G 219. Enb 50. Or Mi 71. GH 1933, 299. JAIraz Bizia 55. Bilbao IpuiB 267. Etxde JJ 129. Lek SClar 118. Basarri 118. Etxabu Kontu 157.
azpiadiera-1.1.1
Gupidago baituzu zure burua eta iarraikitzenago baitzaizko zure haragiari. SP Imit I 24, 3.
azpiadiera-1.1.2
(VocS), jarraitu, jarreiki (Lar), jarraki (R ap. A). Perseguir. "Acosar, perseguir fieras, [...] abereai jarrai, jarreiki" Lar. "(Dar) caza, agitz jarraitu" Ib. "(Seguir el) hopo, es seguir a alguno [...] jarrai, jarraitu" Ib. "Talonner" VocS.
Nik eztanzut emaztiak bortxaturik gizona / bana bera zoraturik andriari darraika. E 125. Batean herioz, berzean akhotamenduz, berzean berze moldez iarreikiak eta persekutatuak izanez. Ins F, 7v. Darraionarenzat da izia. RIs 24. Inzirinaz zaude etsaiak darraizkitzula. Harb 250. [Nola] iarraiki zaikan ihiziari. Ax 88 (V 59). Lehoiñaren gisa darraiku / goseak hillik etsaia. 216. [Zegaiti] jarraituten jakuzan [...] geure arerioak. Arz 28. Saul ez zitzaien gehiago yarraiki etsaiei. Lg I 270. [Begira nazazu] darraizkidan tentamendu nabarbenetarik. Mih 23. Kazadore batek jarraituten deutsa basaurdiari, jaurtigiten deutsa tirua. Mg CO 45. Orpoz orpo zerraikion emakume gaizto ura bekatu eragiteko. AA III 486. Eiztariak basauntza / artuterakotz / txakurrakaz atzean / arin darraikoz. Zav Fab, RIEV 1909, 28. Ezpatak arturik, igeslariari orpoz-orpo jarraitu zitzaien. Lard 130. Bere alde egin enebalako, jarraittu eustan batetik bestera ontzi guztian. Echta Jos 272. [Faraonen gerlariak] bi uren arteko bidea ikusirik, hura hartu zuten Israeliteri jarraikitzeko. Zerb IxtS 36. Hasi zen ateari buruz ihes. Baina gizona ez zerraiola oharturik [...]. Mde HaurB 81.
v. tbn. EZ Eliç 300 (darraizkit). Jarraitu: Cb Eg II 150. VMg 17. It Fab 257. Izt C 250. Aran SIgn 94. AB AmaE 234. A BeinB 91. Enb 173. Or Mi 53 (darraizkon). Erkiag Arran 53. Jarriki: MarIl 70.
azpiadiera-1.1.3
Seguir (un consejo, mandato, orden, ejemplo, costumbre, ley...); seguir, practicar, perseverar, ejercitar(se) (en) (la virtud, fe, oración, devoción...); ocuparse de, dedicarse a (una actividad, trabajo, oficio...). " Berthuteari jarraikiz zerurako gare, c'est en pratiquant la vertu que nous parviendrons au ciel" Dv. "7. [...] S'appliquer avec suite à l'accomplissement, à l'observation de. Animo geiagoaz bere egikizunari jarraituteko. 8. poursuivre un objet, ne l'abandonner pas. Bethi zure horri, zure xedeari zarraizko " H. Tr. De uso general tanto al Norte como al Sur. Con el sentido claro de 'ocuparse de, dedicarse a' se documenta principalmente en autores septentrionales.
Iarreikiren zaie nik orain erranen ditudan hitzei. Ins 1r. Hospitalitateari iarreikiten zaitzatela. Rom 12, 13. Egiari garreitzalarik karitaterekin. Eph 4, 15. Hemen emaiten derautzudan molde huni iarraiki bazakitza [...]. Mat 191s. Eta ungi egiteaz / bethiere boz adi, / iarraikitzen atzaiola / kharrez berthuteari. EZ Eliç 121. Ebaren alaba miserableak gezurrari garraizka. Harb 229. Bazakioz birtuteari beti jarraitu / santutzat Iaungoikoa ekusi daizu. EgiaK 90. Bertze arrazoin bat ni narraikan pontuari hobeki hurbiltzen zaikana. Ax 22s (V 13). 6. Obedi [...] zure superiorak; 7. Iarrait leialki arimen salbamenduari. Hm 227. Iarraikiko zaizte humiltasunari, obedienziari, sinpletasunari. SP Phil 155. Ni narraio San Gregorioren konseilluari. Ib. 192 (He 194 erranari natxeiko). Zure honkiginak eta bizitze saintia egizu iarraik ditzadan. Bp I 136. Jinkoa orotan zerbütxatzen, bere laner jarraikiten [...] bizi ziren. Bp II 37. Egiteko huni borthizki jarraiki izatu izan zaizkonak. ES 384. Eztogula ezetan jarraitu gura bere bizitza santia. Urqz 18. Zarraizko othoitzari, zarrizkote obra onei. He Gudu 125. Ta estadua arturik banago, nere orri jarraitu. Cb Eg II 134s. Yarraik gakizkon humiltasunari. Lg I 303. Hitzez-hitz yarraikitzea legeari. Ib. 186. Jarraikiko naiz zure Seme maitearen manamendu xoilei. Brtc 75. Denboren kontuari darraizkanak eta urteen zenbatezkoaren billan dabilzanak, dioe, zazpi dirala munduaren adiñak. Ub 68. Prudenziazko eta onsa egiteko pratikak jarraikirik. Mercy 25.
( s. XIX) Jarraitu egizuez meditaziño santuok. LoraS 136. Orazioari gogotik darraion kristauak bere Jaungoikoa honratzen du. Gco I 383. Bizitza onari jarraitu badiozu, ez dezu lotsarik batere ekusiko. AA III 471. Moda ergelei jarraiki hatzaie hire jaunzturetan. Dh 149. Eta haren arthoski zerbitzuari darraizkonak segur dire [...] fortuna egiten dutela. Ib. 200. Dantziari ta piestiari jarraituten deutseenak. fB Olg 52. Ara emen jarraitu biar dabeen exenpluba. JJMg BasEsc 223. Bakotxak jarraitu biar deutsa erriko [...] kostunbriari. Astar II 243. Erretiratzeko asmorik artu bage, jarraitu izan zion bere lanbideari portizki. Izt C 488. Jentilletara goaz, Jainkoaren aginduari garraikiola. Lard 508. Edateko ohitzari darraiona luzesko / haren esklabo dagola. Gy 103. Eta andik aurrera jarraitu eutsan bizitza guztiz on bati. Ur MarIl 83s. Mando tratuari da luzean yarraiki. Hb Esk 121. Elizan da bethi eta orotan hari darraiko. Hb Egia 113. Asko gizon argitu jarraiki izan dira oihan landatzei. Dv Lab 347. Artzainak arthoski jarraiki behar du erditzekotan diren ardiei. Ib. 272. Nork bere ahalaz jarraiki behar duela [aziendak] etxean hazteari. Ib. 256. Zure Aitaren xedeari jarraiki zinen. Dv LEd 157. Agintzen darotzut bi urthe osoz zure eskolari jarraikiko naizela. Laph 71. Zuin da eginbide horri jarraikiteko maneriarik hobena? CatS 40. Erlisionezko praktika batzuei jarrekitea. CatAst 1888, 41. (ap. DRA) Utz dezagun mundua bazterrerat, jarraik gaiten othoitzari eta sakramenduei. Jnn SBi 128. Mariaren aholkier gogotik jarraiki zen Margarita Kolona. Ip Hil 67. Mendez mende, ohidura berari jarraiki dire. Arb Igand 123. Eta bere irakatsiai jarraituten deutsanak daukala ziur ziur siniste santu egiazkoa. Itz Azald 52.

( s. XX) Bretonek eman etsenpluari jarraikiko gitzazko. HU Zez 124. Sekulan ez duela [...] otoitza utzi [...]. Erretretatuz geroz beti jarraiki dela meza horri. HU Aurp 184. Ez baita erretor onaren marka hoberik, erier jarraikitzea baino. Ib. 118. Karta thenporak tügü orai jarraikitzen / pribatü behar dügü gizenetik aurthen. Xikito 2. Kabala hazkuntzari jarraikitzen da oraino hango jendea. JE Bur 81. Iñazio Marik luzaroan jarraitu zion bere jokorako seta gaiztoari. Ag G 127. Zure ejenplo / ederrak jarraitu. Urruz Zer 119. Ekin ta ekin / darraitso beren lanari. Enb 175. Birtuteari jarraitzen diona zoriontsu izan oi dela. Vill Jaink 99. Haren bertuteeri jarraik giten. "Nous imitions ses vertus" . Ardoy SFran 360. Zonbat jende ez dira jarraikitzen [...] bederatziurrun balios horri! Ib. 275. Bere esne-saltzaille bizitzari jarraitu zion urte batzuetan. NEtx LBB 47. Jarraituz zure legea. Ib. 267. Katiximari jarraiki nintzaion bururaino. Xa Odol 29. Hi bezala nük ni ere / ezin beste amiatürik, / orhipen horiek oro / gü artian jarraikirik. 'Conserver tous ces souvenirs' . Casve SGrazi 164. Artzaiñ hoberenak dütük / artzaiñ Santa Grazikuak / zeren tentüz tentüz beitie / jarraikitzen kabaliak. 'Ils s'occupent de leur bétail' . Ib. 98. Jarraik zaite ongiari, Jainkoak emanen sari. EZBB II 10. Ordurarte oitureari jarraituaz joko zan. Etxabu Kontu 33. Eredu horri, urrutitik bederen, jarrai gakizkion. MEIG V 34. Neurri txiki hura ona dela uste dut... jarraituko bagenio. MEIG IX 56.

v. tbn. (Ejs. de aux. trans. bipers. tanto al Norte como al Sur): Egiat 201. Zav Fab RIEV 1909, 38. Etch 128. It Fab 170. CatS 17. Ip Hil 165. Ag G 374. ArgiDL 110. Zub 79. Zait Sof 66. SMitx Aranz 25. Bilbao IpuiB 86. (Aux. intrans. bipers. sólo para autores meridionales): AA III 606. Bv AsL 192. Txill Let 62; (Aux. trans. tripersonal sólo para autores orientales): FIr 160.
azpiadiera-1.1.3.1
(Con ines.).
Egiaz bide ederrena / düzü eta xüxenena / debotki bizitzia. / Hartan iarraikiten dena [...]. (In Tt Onsa 183 ). Zinki eta finki iarraiki orazionean. SP Phil 522. Zure birtuteetan orañ jarraitu [...] dezagun. Cb Just 136. Iguzu [...] egiazko penitenzian jarraitzeko grazia. Ib. 138s. Hartakoz Eskiulako bizizalek bethi jarraikitzen edo kontinüatzen dielarik Birjina Saintarenzat dien debozione berhezian. Mercy 11. Eman ezazü ordre / jarraiki dadin legian / edo bestela exila / Franziako lürrian. 'Qu'elle suive la religion' . Xarlem 714. Lapur ta bizijo dongeetan jarraituz ta ekanduz diraubenak. Mg CO 41. Jarraitu nai badezu zere logrerietan [...]. Mg CC 247. Propondu egizue jarraitutea pazienzian, eroanik Jesusen amorea gaitik [...] jazoten jatxazuezan nekeak. LoraS 64. Humiltasunean, pazienzian eta karidadean jarraitzeko izan zuen leia. Gco I 472. Jarraitu daigun neure anaiak / euskaldun zarren legean. AB AmaE 468.
azpiadiera-1.1.3.2
(Precedido de alativo).
Ostatura jarraiki orde, bezperetara jarraiki balitz, ez bide zen arditik gabe geldituko! Arb Igand 129 (v. tbn. 126, 132 y 140). Hortan datza Igandetako Mezara jarraikitzeko hertsakunde minenetarik bat. Ib. 99. Eta horra jadanik zonbait urthe giristinoak nonbre handitan komuniatzerat maiz jarraikitzen direla. Ib. 110. --Zer egin behar da? [...] --Othoitz egin [...] eta sakramenduetarat jarraiki. CatJauf 83. Danak pakean, anaiak bezela, beste festetara alaitsu eta paketsu jarraituaz. Salav 105. Baserritarrak ikusten ditut / diruriela jentillak. / Berriro ere lege orretara / albait jarraitu, motillak. Uzt EBT 34.
azpiadiera-1.1.3.3
Jarraikiz-jarraikiz, begiratuz eta ohartuz, ikhasi dute zer berthute dagokan jateko bakhotxak. Dv Lab 257.
azpiadiera-1.1.3.4
Erlisioneko eginbideer ditu behar jarraiki bere urhatsak. JE Bur 55.
azpiadiera-1.1.4
Pretender.
Baldin Aitonen semeak donzeilla bati denbora handiz iarraiki eta bere serbitzua onetsarazi ondoan, balekusa arbuiaturik eta mesprezaturik dagoela [...]. SP Phil 152. Etxeko anderia, zure niz ahalge / zure alaba prima gald'egiteko ene; / ukhan dut adizkide bai eta erraile / jarrikiten zaiola bertze zonbeit ere. 'Que d'autres jeunes gens aussi la recherchent (en mariage)' . ChantP 278.
azpiadiera-1.2
2. (Lar, Dv, H), jarraitu () Seguir una cosa a otra, venir una cosa detrás de otra; traer consigo, tener como resultado, como consecuencia. "(De ésto) proviene, onetatik [...] dator, oni darraio, darraika" Lar. "Añádese a este mal otro mayor, gaitz oni beste andiago bat darraika", "añádese a ésto, que, &c. Oni darraika ezen, diogunari diatorka [...]" Ib. "Suceder, seguirse a otro: (c.) geroa artu, gerartu, jarraitu" Añ. "(A ésto se) sigue: (c.) oni darraio" Ib. "(De ésto) proviene, [...] oni darraio" Ib. "Consecuencia: (c.) [...] darraiona orri edo ari" Ib. "Horri darraikiola, par suite de cela" Dv. "S'ensuivre, résulter. Zer darraike egintza huni?" H. Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos.
Eta signo hauk sinhetsi dukeitenei iarreikiren zaizté. "Ces signes suivront ceux qui auront cru" . Mc 16, 17 (He jarraikiko zaizte, Ol darraizkieke, Ir YKBiz 541 yarraikiko zaizkie, Ardoy SFran 349 jarraikiren zaizkoten, Ker jarraituko dautseezan). Bizitzeari darraika heriotzea. Ax 214 (V 143). Emaztea hartzen duenak ezkontsari hutsagati, biharamuna du dolu-eguna, gaitz darraikonagati. O Pr 136. Eta zure trabailluari konsolazionea iarraikiko zaio. SP Phil 245. [Han ageriko da] zer bozkario darraion penitenziari. Ch III 49, 6. Eztakuzkula onetatik darraizkun kalteak eta gaitzak. Lar Cor 300. Luzamendu bati, bertze luzamendu bat darraiola. He Gudu 120. Zeren ezpeitakizü nuiz hilen ziren ezetare zer hil unduan jarraikiren zaizün. Mst I 23, 8 (SP iarraikiko, Ip jarraikiren; Ch gerthatuko, Ol elduko). Zenbat behatztopa eta eroriko ez darraizko abisu arinegi [...] den batetik. Lg I 342. --Pekatu au andia da? --Guziz, ta kastigu andiak darraizkiona. Lariz 85. Bake egiazkoa da Jainkoa maitatzeari darraion fruitu preziatua. Brtc 194. Faltatzen badü [amorioa] [...] beldürra dela heltzen ta harek tristezia diala jarraikiz. Egiat 206 (v. tbn. 211). [Permetitzen derogü] kondizione jarraikitzen direnetan, eta ez bestela. Mercy 16. Bekatu mortala [...] da [...] betiko eriotza darraikana. Ub 152 (v. tbn. 164). Eméngo óngi edo gaizki eginái darráio ángo óngi edo gaizki izátea eternokí. LE Doc 284. Bekatu bati darraio beste batek. LoraS 119 (v. tbn. 101). Aetatik datozen edo aei darraizten beste birtute moralak. Gco II 87. Bizitze laxo bati heriotze gaxtoa eta sekulako damnazionea jarraikiko zaizkola. Dh 124. Bakotxari jarraituko deuskube geure obra on edo txaarrak. JJMg BasEsc 265. Franzes eta Uskara begiz begi ezarrier, jarraikitzen zaie hitztegi uskalduna. Arch Fab 11. Bere asaba doatsuetatik jatorriz darraizkioten oitura [oek] . Izt C 227. Pekatuari jaokazan ta darraikezan penen gañian. Ur MarIl 29. Enganio hoier ezen / ez darraie nihoiz gaitz handirik baizen. Gy 317. Uda-neguak, gau-egunak elkarri jarraituko zitzaieztela. Lard 10. Tiroari darraiko zauria. Hb Egia 153. Andrea! ez dakizu beraz zer loria darraikon khurutzeari. Laph 97. Bihotzeko pena [...] horietaz bertzalde, bertze zenbat oraino, gizonari bizi huntan jarraikitzen direnak! Lap 49 (V 27). Kontan oiltan daud kontu bat, eta da xarrekitan dena [...]. Mdg 152. Bihotzez bat egiteari darraion gozo neurririk gabea. JE Bur 102. [Erresumari] amodio gehiago jarraikiko zaio eta ospa, bere auzoen eretzean. Ib. 56. Bazter guziak sutan zaudelarik, [lantegia] lantegiari jarraikitzen zitzaiola eta hiria hiriari. StPierre 27. Erreino edo jauntzaren etorrerari darraikio erregearen naia betetzea, [...] bearrezkoa da [...] zu saiatzea. Inza Azalp 139. Ta zer darraika orreri? Izneurgintza eginkizun gaitza dala. Ldi IL 36. "Jeneral Moro" erraiten zioten [...] eta uste dugu izen hori jarraiki zaiotela ondokoeri Salesenbordan. Zerb Azk 35. Sakonago da naikundeari darraikon tristura, naikundea betekizun gelditzeari darraikona baño. Txill Let 102. Goizeko hortzadarrari badarraiko zer nahi uri. EZBB I 133. Lerro bakotxa bere aintzinekoari jarraikiz, hausturarik izan ez zadin. Larre ArtzainE 124. Etziluma [...] etziri darraion eguna. MEIG VII 102.
v. tbn. Bp II 149. Mb IArg II 215. Mih 43. Monho 74. Mg CC 251. fB Ic III 345. Jaur 409. Dv LEd 308. CatJauf 105. Mde Pr 316. Or Aitork 189.
azpiadiera-1.2.1
" Zer zarraizkio? que cherchez-vous, que voulez-vous dire?" Dv.
Zeri darraikiola erraten darotazu hori? Ch (ap. Dv, que traduce: "à quel propos me dites-vous cela?"). Fabletto huni nere ustez, bi gauza badarraizko / bata [...]. Gy 103 (v. tbn. 311).
azpiadiera-1.3
3. (B, BN, S ap. A ; Gèze, Dv, H), jarraitu (Vc, G-to-nav, B, BN, S ap. A; Añ, Dv (V, G)), jarrai (Izt), jarraki (R ap. A ), xarreki (R ap. A ).
Continuar, seguir (haciendo algo); continuar (en cierto estado). "Continuar" , "proseguir" Añ. "Continuer" Gèze. " Jarraik zaite zure lanari, continuez, poursuivez votre travail" Dv. " Zer egin behar da lan horri ontsa jarraikitzeko? [...] pour bien continuer ce travail?" Ib. " Jarraitzea, jarraituko (G), jarraitutia, jarraituko (V); jarrai dezazula (G), jarraitu dagizula (V), continuez. Jarraituko det, dot (G, V), je continuerai" Ib. "Absolument, suivre, aller dans une diréction. Aitzina iarraik gaiten, en avant, suivons" H. Tr. En autores occidentales es casi gral. el uso del aux. trans. bipers. frente al menos frec. tripers; se documentan tbn. ejs. de aux. intrans. unipers. en algunos autores (Lardizabal, Añibarro, Enbeita, Txillardegi, Oskillaso).
azpiadiera-1.3.1
(Con adv. o expr. de valor adverbial).
Ez dakigu ez nundi asi, ez zelan jarraitu. Mg CO 272. Ama tristiak jarraituten deutsa negarrez. JJMg BasEsc 9. Eta zortzi errota erabillirik jarraitzen du ibai onek bere bide zuzenean. Izt C 98. Otoitzen zaitut jarrai dezazula oraindaño bezala. It Dial 59 (Ur jarraitu dagizula, Ip jarraiki dezazün). Jarraitu beti goiz eta arrats / egiñaz zeure otoitza. AB AmaE 23. Gero jarraittu eben Habanara euren osterea amaittutera. Echta Jos 205 (268 jarraittu bagendu). Zutik darraike. Enb 206. [...] jarraitu baleu Jaunen / aginduben beian. Ib. 82. Don Karlosen alde jarraitu nunean [...]. Or SCruz 95. Ta aurrera darraiki: [...]. "Y continua de esta manera" . Or Eus 145. Jarrai bezaiote begira. Lek EunD 20. Ezin lezake orrela jarraitu..., erotu bear du ta. ABar Goi 40. Auts eta izerditan, an darrai aurrera. SMitx Aranz 54. Jarraiki zuen solairurat beha. Mde Pr 160. Galdeka jarraiki zitzaion. Mde HaurB 21. Jarrai aurrera, zer geiago esan dizu? NEtx Antz 96. Aurrera jarraikeran ez deusku ba [...] aztuten? Bilbao IpuiB 76. Untzeak sartu ta sartu jarraituten ebala. Ib. 182. Lenbizi [...] ez da [...] konturatu. Gero bai. Baña berdin jarraitu da. Txill Let 44 (122 ez da gogorik izaten jarraitzeko). Hau etzan luzaro jarraitu hunela. Osk Kurl 96 (138 jarraitu behar izan zuten ). Negarrez jarraitzen badozu [...]. SM Zirik 89. Bizkai aldera jarraitu zuan. Salav 86. Asi ezkero, jarraitu bear / zaio nola edo ala. Uzt Noiz 121 (Sas 220 jarraitu bear al duten). Ayaldek bere bidetik jarraitu dau, gipuzkeraz. Alzola Atalak 92. [Zu zira] mundu hunetan jarraikitzeko dutan arrozoin guzia. Xa Odol 304. Ondotik begira jarraitu zion nekazariak. "Siguióle el labrador con los ojos" . Berron Kijote 62. Onek ez eban aurrera jarraitu. Gerrika 234. Han ta hemen sakabanaturik nolabait jarraitu genuean. (In MEIG VI 39 ). Lehen utzitako hitzetik aurrera jarraitu beharrean [...]. PMuj ( in MEIG I 95 ).
v. tbn. (Todos los ejs. no ambiguos llevan aux. trans. bipers.): Arr GB 26. Zab Gabon 57. Mok 21. Kk Ab II 91. Munita 150. Akes Ipiñ 7 (y-). Erkiag BatB 129. Vill Jaink 152. Ibiñ Virgil 22 (i-). MMant 149. Alkain 47. Etxabu Kontu 165. Ataño TxanKan 214.
azpiadiera-1.3.2
(Con -t(z)en ).
Jarraitu badau [...] dongaro [...] komulgetan [...]. Mg CO 165. Jarraitu egizu erantzuten. JJMg BasEsc 147. Abraham zerraikion galdeak egiten [Jainkoari] . Lard 19. Bera ofenditzen jarraitu bear dezu? Arr May 92. Zure familia saintiaren imitatzen zinki jarraikiteko eman izozü indarra. Ip Hil 267. Eurai jaten emoten jarraituten badozu, laster [...] aziko dira. Itz Azald 178. Jarrai gogotik aragiaren jaikiera gaiztoak azpiratzen. Ag G 342. Jel-azija ereiten / [...] jarraitu zan lugiña. Enb 173. Jarraitu daigun [...] / lagi zuzenak gordetan. Ib. 33. Jarrai irakurten. Kk Ab II 14. Edaten jarraiki zen. Mde HaurB 13. Abestutzen jarraitu zuan. JAIraz Bizia 71. Bai mutil, jarraitu eutsan esaten [...] Josetxu gaxuari. Bilbao IpuiB 176. Arrio, arraioa! jarraitu eban esaten. Ib. 64. Dirua kontra jokatzen jarraitu eban. SM Zirik 30. Bere opillari su egiten jarraitu zion. Etxde JJ 7. Ona izaten jarraitu. BEnb NereA 89. Abestutzen darrai. Lab SuEm 193. Atsedenean nire arima pausatzen jarraikiko dut. Arti ( in MEIG VI 182 ). Orain bezela jarraitzen badu / egualdi onak egiten. MMant 129. Ainbat osakai edo sendagai artzen jarraitzeko agiri ta agindu gogorrak emonaz. Gerrika 268.
v. tbn. (Todos los ejs. no ambiguos llevan aux. trans. bipers.): AB AmaE 425. Alz Ram 24. Ldi IL 114 (y-). Or Mi 6 (y-). Etxde JJ 182. MAtx Gazt 15. Lab SuEm 214. Gand Elorri 95. Alzola Atalak 114. JAzpiroz 101.
azpiadiera-1.3.3
(Sin complemento).
Asi bear da ta jarraitu, aurreratuko bada. VMg 90. Claudio Otaegikoak euskaratua. (Jarraituko da). Otag EE 1882c, 415 (v. tbn. EEs 1913, 163, EEs 1924, 54, EEs 1925, 249 jarraituko diogu). Tira, jarraitu eban, argiratu daidazue ipuñ ori. Ag Kr 126 (v. tbn. en contexto similar Zab Gabon 39, Etxde JJ 70, Osk Kurl 217, Berron Kijote 221 jarraitu zu(a)n; Kk Ab I 20 jarraitu egixu; Bilbao IpuiB 60, Erkiag Arran 73 jarraitu eban; Etxde JJ 117 jarraitu zion; Osk Kurl 68 jarraitu zan; Mde HaurB 39, Vill Jaink 41 jarraitzen zuen / zuan; Anab Aprika 70 jarraitu nuan). Eguraldi txarrak jarraittu eban arte. Echta Jos 343. Ororen gibeletik gelditu nintzen, zango batekin ezin jarraikiz. StPierre 18. Euren kontura lanean ziarduen askok, ezin jarraitu izan eben. Eguzk GizAuz 21. Nere arimako jaun ori, Santxok jarrai, esanik daukadan bezela [...]. Berron Kijote 221. Garai artako oitura, ta gaur ere jarraitzen du. JAzpiroz 45.
azpiadiera-1.3.4
(Con ines.).
Bai, askotan jarraituten dira bere oñean, gerorik gero andiagotuten ezpadira. LoraS 32. Bere etxekoai zegokien donarioan jarraituko zala. Lard 44. Lan berean jarraitu zuten. Ib. 141. Biziko bada bere [...] pobre gisan / onezkero jarraitu nai dau aguazilltzan. AB AmaE 240. Bainan diot [...] Ziberuak eta Garazik joko eder hortan [pilotan] jarraiki behar luketela. Arb Igand 142. Geiago ezer esan barik jarraitu eban Josepak bere bidean. Ag Kr 41. Orduan ebazan ogetamar urte, ta jarraituten eban bere joan-etorrietan. Echta Jos 38s. Sendatu zan [...] da jarraittuten eban zoli bere arduretan. Ib. 310. Ausarkeria litzakela gerran jarraitzea. Or SCruz 35. Jonixio da Baldaxar-ek alkarrizketan darraite. Lab EEguna 98. Yarraiki zuen beti bezala, bere baitako apaltasunean. Zub 46. Bere artan yarraitu dezaten alegiñak egiten dizkiet. Ldi IL 108. Burrukan jarraitu; beste biderik eztago. Eguzk GizAuz 191. Bere eleiz-lanak utzi gabe, jarraitu zuan mendi-zugaitz lanetan. FLab ( in Munita 8 ). Loikerizko bizibidean jarraitzen zutela. Etxde JJ 221s. Azkeneraño tankera artan jarraitzeko. Anab Aprika 82. Ortan jarraitu asmotan bada [...]. Basarri 80. Bata besteen maitasunean / jarraitu daigun bakoitzak. BEnb NereA 106. Jarrai bear al dezu / zeruan bertsotan? (In Uzt Noiz 106 ). Bere biarrean jarraitu eban. Alzola Atalak 42. Gure zaharren ohiko / ürhatsetan jarraikitzen. Casve SGrazi 90. Jarraitu lanian / sasoi onenian / da umore onian. Uzt Sas 49. Eta berean jarraituaz esan zuan: [...]. Berron Kijote 82. Alan da guzti be, leengo leengoan jarraitzen dabe aurka dagozanak. Gerrika 274. Nere hartan jarraitzen dut hala ere. MEIG VI 38.
v. tbn. (Todos los ejs. no ambiguos llevan aux. trans. bipers.) Kk Ab I 48. JAIraz Bizia 54. Bilbao IpuiB 235. Ibiñ Virgil 51 (i-). TxGarm BordaB 97. Onaind STeresa 71. JAzpiroz 67.
azpiadiera-1.3.5
(Con sust. y adj. en caso absoluto indet., o part. con -ta o -(r)ik ).
Ill arte euskaldun dau jarraitu. AB AmaE 460. Darraikotela lagun; egiazko, zinezko lagun. HU Aurp 214. Zuzen jarraitu daiguen. Enb 62. Illuntziko bakian / norbattek darrai kantari. Laux AB 53. Lagunak / beilari jarraiki // [...] Urrun ziren oraino / Jerusalenetik. Etcham 113. Obe du jarrai ezkongai. Lab EEguna 117. Musinduta jarraitzen badu alperrik izango dira nere galdera guziak. ABar Goi 44. Ermo darrai itxasoak. TAg Uzt 69 (v. tbn. 298). Aitaren jokabideaz zurturik jarraitzen zuten. Etxde AlosT 87. Txiro baiño yare jarraitu asmo zun. Etxde JJ 273. Jarraituko nebala mutilzar. SM Zirik 125s. Bizimoduan jarraitu zintzo. Basarri 74. Jarraitu det orain arte / poltsati arin. And AUzta 113. Sano jarraitu nai baduzu. Ostolaiz 35. Tinko jarraitu eban gudarien buru. Gerrika 262.
v. tbn. Itz Azald 81. Echta Jos 302. Or Eus 415. Erkiag Arran 161. Etxabu Kontu 25.
azpiadiera-1.3.6
(Con -t(z)eari ).
Nos artian [...] jarraituko deutsazu dongaro egitiari? Mg PAb 212. Ta tentadoriaz egotiari jarraituten badeutsa [...]. Mg CO 155. Berriz ere makurtu eta lurrean eskribatzeari zerraikion. Lard 413s. Zazpi urtian jarraitu eutsan eskabide au egitiari. Ur MarIl 97s. Jarraitu egijozu orrelan maitetutiari, zerren [...]. Ib. 117. Jarraituten eutsan deadar egiteari. Itz Azald 63. Jarraitu eutson onen oker-aditziari. Kk Ab I 7. Jarraiki da bere denbora orotan elizan kantatziari. Const 41. Gauzak okerreko alderdiz ikusteari yarrai bear bagatzakio [...]. Ldi IL 52. Etzeron axolik egin eta alhatziari jerraiki zen. Mde Pr 123.
azpiadiera-1.3.7
(Con sust. en dativo).
Bijar jarraituko deutsagu artu dogun lanari. Mg PAb 110. Auzi edo kerelliari jarraitu nai badeutsazu [...]. Astar II 29. Jarraitu bear diot asitako sallari. Izt C 132. --Azkeneko jolasari jarraitzeaz egidazu atsegin. --Atsegin andi batekin jarraituko diot. It Dial 48 (Ur jarraituko deutsat; Dv aintzina yarraikiko natzaio, Ip jarraikiren dizüt). Itzketa oni zerraikiola beste parabola bat ere esan zien. Lard 433. Erlijioso ark lengo bereari jarraiturik, esan zien: [...]. Aran SIgn 60. Jarraik, otoi, solasari. HU Zez 89. Paulak, bereari jarraituaz: [...]. Ag G 293. Ez dakigü zerentako etzen jarraiki soldado zerbütxiari ezi ofizier zen eta [...]. Const 37. Erretoreak jarraitu zion bere galdeketari. Muj PAm 43. Ez ezak utzi gugatik eskuartean erabilkikan lana. Jarrai egiok lanari. TAg Uzt 88. Goizean asitako lanari bear zioten yarraiki. Izeta DirG 92. Anartean jarraiki ziren bere lanari deus ez balitz gertatu bezala. Ardoy SFran 112. Biok jarraitu genion txandakako eginkizun orri. Alkain 93. Ugelgari barriz be jarraitzie erabagi zan. Gerrika 227.
v. tbn. Ataño TxanKan 233. Ostolaiz 138.
azpiadiera-1.3.8
(Con complemento directo).
Modu onetan iarraitu eben lengo autua: [...]. A BeinB 88. Eta itxasoratu zirean, euren osterea jarraitzeko. Echta Jos 143. Bera barik ezin geinke ez asi, ez jarraitu [...] ezertxu be. KIkV 85. (KIkG 67 ezin dezakegu jarraitu, Itz Azald 127 ezin ginaike jarraitu) Jaunak arnasa dit oraindio / nere lan au jarraitzeko. "Para proseguir este trabajo" . Or Eus 257. Iñoiz baño kementsuago jarraitu zun bere il-kanta. Etxde AlosT 99. Lanak zituzten zenbaitek jarraikitzen. Larre ArtzainE 124.
azpiadiera-1.3.9
(Con sociativo).
Oraixa eztaud isantan oboro, solo xarrekitan nazala oxagarri eta xateko ganu onareki. Mdg 128. Urtebeteko epea jarri zion, baserriarekin jarraitu nai bazun [...] ezkontzeko. Etxde JJ 97. Eztiat auzi orrekin geiago jarraitu nai. Ib. 71. Aita, jarrai zuk ango kontuakin. TxGarm BordaB 61. Eztarriko miñaren aurka diren senda-belarrekin jarraituko dugu. Ostolaiz 146.
azpiadiera-1.4
4. Corresponder; incumbir. Tr. Documentado sobre todo en autores septentrionales no suletinos desde mediados del s. XVIII; son muy escasos los ejs. del s. XX. Al Sur se encuentra en Lizarraga de Elcano, Guerrico, f. Bartolomé, Iztueta y Lardizabal.
[Pratika batzu] Jesus-Kristoren pasioneko Misterioari darraizkonak. He Gudu 143. Bihotzaren garbitasunari darraikon hura da ontasunik preziatuena haren [...] aitzinean. Lg II 154. Maiestate gehiagoekin aiphatzeko salbamenduari darraizkon hitz errespektagarriak. Ib. 227. Erresuma handi baten gobernuari darraizkon lan ostiek, etzuten Dabid gibelatu. Mih 110. Ez edozein lan, bainan ene kondizioneari darraiona egin behar dut. Brtc 190. Zerén ezpaitu kunplitzen gizontasunarí darraion obligázioa. 'La obligación propia de su condición de varón' . LE Matr5 294. Jaungoikoaren eta proximoaren amorio egiazkoa eta orri darraion mansotasuna, sufrimentua, pazienzia. Gco I 444. Ezkontzia ona da [...], baina ez dira onak ezkontziari darraikozan eginkizunak. fB Ic III 326s. Beste onetariko gurari asko dira geure izatiari berez noraezian darraikozanak. fB Ic II 251s (v. tbn. I 78). Solenitateko egunean izanen da bestari darraikon pederikua eta komunione ienerala. JesBih 466. (v. tbn. 416) Izkribatu zeban Probinzia Gipuzkoaren ondrari darrazkion gauza baliosoen gañean. Izt C 468. Gizonari darraiko zerbeit egitea / eskuak gurutzatuz, ez on egotea. Hb Esk 88. Lenbizi jaiotzeari darraizkion eskubide eta deretxak. Lard 31. Eskuetan duzu ene haurra, horri darraizko behar bada Franzia eta Europako onak. Hb Egia 120. Yainkoa ukhatzen dute sinheste horri darraizkon eginbideak bethe nahi ez dituztenak. Ib. 13. Bihotzen galdea da Yainkoa; gizonen izateari darraiko. Ib. 25. Eritzen denari darraizko etxe guziko arthak. Ib. 44. Eginbide bat da hertsia eta bakhotxari darraikona. Prop 1881, 96. (ap. Dv, pero la ref. es incorrecta; Duvoisin traduce: "et qui incombe à chacun") Bitoriari darraikon saria uzten du bere soldadoer. Laph 5. Hartzen zituen gogo onez fraidegoari darraizkon nahigabe eta atsegabe guziak. Jnn SBi 53. Guti heltzen dire adin hortara, bereziki kargu horri darraizkon lan, buru hauste, griña handiekin. HU Aurp 132s (v. tbn. 115). Herri hartan, familia bakotxari darraio bizitegi berezi bat, baratze puxka datxikola. JE Bur 198. Zendako itxurari ez darraiko bethi izana? Ib. 148. Oizu urreria eta / Hari darraikona. LuzKant 144. Gure gogoaren egiturari darraikion gauza da. Vill Jaink 149. Batasunari darraiko indarra. EZBB I 60.
azpiadiera-1.5
5. Fluir, salir. Cf. Jaur 149: Miserikordia eta eztitasuna jarrikitzen zaizko orotarat [...]. Amira dezagun haren eztitasuna.
[Ebandelioari] zeru eder baten ikuspenari bezalako arraiziak darraizko. Hb Egia 92. Yasaiten zituen laido minenak [...]; solas maiteak zarraizkon; etzuen nihor [...] laidoztatu. Ib. 80. [Yainkoak] oro egin ditu, oro badabizka eta gauza guzientzat arthak darraizko. Ib. 17. Ez da bertze halakorik. Badarraiko mizterio bat ezin argitua nihola. Ib. 89. Izpiritu Saindua, / zu ere Jainkoa / Aita Semen batasun / amodiozkoa, / bieri zarraizkoten / argi ta gozoa. Zby RIEV 1908, 205. Oinaze handirik etzian haatik. Barnia untsa zian eta betiko irrigüra gozua jarriki zeron. Const 36.
azpiadiera-1.6
6. Traer.
Jolas orrek jarraitu du nere biotzera, antziñazko pekatu baten oroitza. Ill Pill 28. Onek galtzen zaitu, eta zu artzai leiala, onek jarraituko dizu merezi dezun onorea! Ib. 12. Zori gaiztoan zendun eraman / [...] negar ederra jarraitu zendun / erregeren jauregira. Ib. 24.
azpiadiera-1.7
7. "On donne parfois à darraikola le sens de 'grâce à'. Ex.: Anaiari darraikola ukan du, il l'a obtenu grâce à son frère" Lf Gram 547.
sense-2
II. (Part. en función de adj.).
azpiadiera-2.1
1. (L, B, BN-baig, S; VocBN .(y-)H (i-, L, BN, S)), jarriki (Ht VocGr (+ i-), Lecl (y-), Hb) Ref.: A; Izeta BHizt (yarraikie) .
(Aplicado a personas). Constante, diligente, perseverante, fiel. "Diligent, iarrikia, joankara" Ht VocGr 349. "Assidu" Ib. 329. "Diligent, suivant de près ses intérêts" VocBN. "Lanean jarrikia" Hb. "Lanean aspertu gabe mutil yarraikie Josetxo" Izeta BHizt. Tr. Documentado en autores septentrionales desde la primera mitad del s. XVII.
Goizik jaikitzen diren laborariak abilak eta jarraikiak dira. EskLAlm 1849. (ap. DRA) Zure zerbitzari jarraikienen artean. Dv LEd 278. Doña Isabel Rosello haren aditzaile jarraikienetarik bat zen. Laph 51. Adiskide jarraikienek. Arb Erlis 47. Lehen sordiesa bezain, orai jarraikia da. Arb Igand 56. Gure Urthekariaren laguntzaile jarraikienetarik bat, Morde Le Roy. Prop 1897, 11. Herritar hauk langile jarraikienetarik direla. Prop 1906, 84. Ez dela langile handia; jarraikia, are gutiago. JE Ber 71. Lanean jarraikia, fedean kartsua, / espos leiala. Xa Odol 245. Jende hura, girixtino jarraikia gainera, onez onean zoan bere bame-sendimendueri arra-freskatze baten emaitera. Larre ArtzainE 264.
azpiadiera-2.1.1
(Con complemento en dativo o alativo). " Elizara jarraikia, assidu à l'Église" Dv. "Laborioso, fiel, diligente. Bere eginbider jarraikia da (BN-baig)" A. " Elizari jarraikia, fidèle à ses devoirs religieux; elizarat jarraikia, qui va régulièrement à l'église" Lf Gram 303. " Lanari jarraikia, assidu au travail" Ib. 816.
Bizitze gaixtoak fin gaitz komunki du egiten / Antekristi iarraikiek hala dute egiñen. EZ Man I 76 (v. tbn. 64). Obra onei iarraikia; Andre barurdiarra; / Andre erromerietan oñez ibillia. EZ Man II 196. [O Iesus Krist] zuri iarraikiei othoi egiguzu grazia / irabazteko [...]. Ib. 89. Presuna debot eta khartsuekiñ, bere egiñ bideei iarraikiekiñ. Ch I 25, 5. Jarraikiago izan zerbitxü dibinuari. CatLan 141. Sakramenduetarat eta errelijionezko bertze gauzetarat jarraikia. Dh 196. Holako mortifikazionei hagitz jarraikia izan behar da. Ib. 70. Bizixkoak [dira] bainan manuari jarraikiak. Prop 1883, 29. (Duvoisin traduce: "obbéisants") Giristino hoberenak, bezperetara jarraikiak. Arb Igand 121. Lehenbiziko mendeetan, girixtinoak [...] ofizioari egun guziez jarraikiak ziren. Ib. 124. Gizon bat, bere eginbide guziei nola jarraikia! HU Aurp 109. Zoin atxikiak diren eta zoin jarraikiak gure gizonak, ororen gogora egiteari. HU Zez 110. Harek irakatsi urhatser beren aneia arrebak ikusiko jarraikiak. JE Bur 212. Eginbideari hain jarraikia zen gizarte hortan. Mde HaurB 9. Gizon prestu bat zela [...] elizako urratseri arras jarraikia. Zerb Azk 90. Guti jarraikia lanari. GAlm 1961, 61. (ap. DRA) Ez bada hemen baino jarraikiago bere laneri, pleini dut hunen nausia! Larz Iru 28.
azpiadiera-2.1.2
(Con ines.). " Egitekoetan jarraikia, diligent en affaires" Dv.
Guziz arthatsu ta jarraikiak izan behar dire meditazionea egiteko phonduaren gainean. Dh 98. Miriku yarrikiei bere erietan / [...] esker diote yendek, nola Yainkoari. Hb Esk 205. Laborari on denek arthatzen idiak / garraio, iraultzetan, bethi yarrekiak. Ib. 230.
azpiadiera-2.2
2. (H (V), A), jarraitu,, jarriki (Lar Sup, Hb).
Continuo, seguido; constante. " Goizetik arratsera uri jarraiki bat izan ginuen, nous eûmes du matin au soir une pluie continue" Dv. "Continuel, qui dure sans interruption. Uri iarraikia[k] ditugu, nous avos des pluies continuelles" H. " Iarraitua (V), qui est continuel, constant, suivi" Ib. Tr. Documentado tanto en autores septentrionales como meridionales.
Othoitz xoillak hartarakotz hemen tiak formatu / gañerako iarraikiei eman gabe ostatu. EZ Man II 27. [Bere bizia] izan baitzen graziazko eta berthutezko segida jarraiki bat. CatLan 74. Megopiaren ta khorpitzaren obra jarraikietan. Egiat 233. Ez deutsala lua galerazoten errota-soñu jarraitubak. Mg PAb 130. Kostunbre edo ekandu jarraitu ta luziak daukeezanak. Mg CO 10. Bizijo jarraitubetan iraun dabeenak. Ib. 250. Ez darue agertu etxian [...] dukeela okasinoe jarraituba. Ib. 126. Oraziño betiko jarraitu bat. LoraS 99. Ain sarri yausieragiten deutsun izkune txar yarraitu ori. EL2 62. Ama Birjiñaren bizitza guztia zan martirio jarraitu bat. NekeA 251. Iraun izan dabenik berreun urte jarraituetan ausi bagetanik. Izt C 377. Urite jarraiki bat. Dv Lab 124. Lenengo bederatzi ostiral jarraitutan jaunartuko duten guztiei. ArgiDL 106. Orain ez baitut lan jarraiki bat egiteko almenik. Mde Pr 82. Txirriaren xirri-xirri jarraitua. Txill Let 60. Sokratek ohi zuen bezalakoa, solas jarraikia, bainan galdez eta ihardespenez mailkatua. Lf ( in Zait Plat XV ). Marra edo lerro jarraitu bat, etengabe gora naiean leiatzen dena. Vill Jaink 47. Eztu bizi-nai bat bakarra eta jarraitua. Nai du orain au eta gero beste ura. Ib. 113. Zazpi illabete iarraituetan [...] negar egin omen zuen. Ibiñ Virgil 117. [Xaharretxea] ainitz prezatua da, hor emanak diren zoinu eta artamen jarraikientzat. Larre ArtzainE 318. Eraso bortitz eta jarraikien ondoan. MEIG VIII 27.
azpiadiera-2.2.1
(Lo) que sigue, corresponde (a).
Arren haurxoari urak, egiozu grazia / khen diozon hobenari narrio iarraikia. EZ Man II 67.
azpiadiera-2.3
3. "Acosado, [...] jarraitua " , "seguido" Lar.
sense-3
III. (Sust.).
azpiadiera-3.1
1. Constancia, perseverancia.
Gaitzik ezta non eztuen pazienziak garaitzen / eta ez lanik iarraikiak non eztuen pikatzen. EZ Man I 36. [Errazita] ema daite denboraz; bena hügüna zahartziarekila zaiñak dütü barnago lanthatzen, athera eztereitekianak, hazkürria dü jarraikian ta gaitz egitian. (Interpr?). Egiat 223.
azpiadiera-3.2
2. Berezita XXIII. Azkenaren jarraikia. Egiat 177 (v. tbn. 237).
azpisarrera-1
EZIN JARRAIKIZKO. "Qu'on ne peut suivre" Dv.
azpisarrera-2
JARRAIKIAN (Precedido de gen.). Siguiendo (a).
Origenak aldiz, Platonen jarraikian, dio [...]. Egiat 196. [Denbora] bethi gure biziaren jarraikian dabila. Ib. 195. Balakariz diradialakoz üngüratürik ta norbere irapaiziaren jarraikian doatzalarik hetan, eztie adiskiderik batere. Ib. 212.
azpisarrera-3
JARRAIKIAREN JARRAIKIZ. A fuerza de perseverar.
Asko begiduni aitzindu baitzazkote ernearen ernez, jarraikiaren jarraikiz. HU Aurp 189.
azpisarrera-4
JARRAIKI-JARRAIKIA. Con constancia, continuadamente.
Ikast-etxean, orzegunetik larunbat arrats artean, jarraiki jarraikia lanean eman dute beren denbora. Herr 21-2-1963, 2.
azpisarrera-5
JARRAIKIZ. Continuamente; con constancia.
Eskas den gauza maitaro eta iarraikiz izaiten dena, desiratzenago eta gozoago iduritzen baita. 'Cosa que falta y se quiere con cariño e insistentemente' . Ax 359s (V 238). Mündüko gaitz güzietarik gizonarenak dirade sordeitzenak, harek dü gerla berari jarraikiz egiten, [...] harek hiriak eta etxeak erratzen. Egiat 265. Darraikotela lagun; egiazko [...] lagun laguntzaile, hitz bateko gizon Eskualdun, egin dezaten lan, jarraikiz. HU Aurp 214.
azpisarrerakoSense-5.1
( jarraikiaz ).
[Amorioak] bihotzak arrapatzen dütü [...] erranpiaren marteilliaz dütü joiten, probarentzat othoitzen jarraikiaz dütü limatzen, berdüdez dütü leintzen. Egiat 205.
azpisarrera-6
JARRAITUAN.
azpisarrerakoSense-6.1
a) A continuación.
Iauna agirian zala, euki genduan Trisajio esaten deutsen deboziñoia [...]. Iarraituan asi zan sermoia. Ag Ioan 212.
azpisarrerakoSense-6.2
b) Continuamente.
Berba onek ezjakaz esan biar jarraituan, ezpada nozik beiñian. Garita-Onandia Veni mecum 120 (ap. DRA ).
azpisarrera-7
JARRAITU ERAGIN. Hacer seguir.
Jarraitu eragingo deutsana Jesusek bere Aitagandik artu izan eban lanari. Itz Azald 169. [Gurasoak seme-alabei] erakutsi daiela euren gogamena; baña ez beti jarraitu eragin. Ag Kr 108.
azpisarrera-8
JARRAITURIK. Consecutivamente.
Illaren lenengo bederatzi ostiraletan jarraiturik, jaunartuko duten guztiei, neurri gañezko nere Biotzaren errukiak eskeintzen diet. ArgiDL 104.
jarraiki
<< jan 0 / 0 jarraitun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper