OEH - Bilaketa

756 emaitza garai bilaketarentzat

Sarrera buruan (50)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gutizia.
etimologikoa
Etim. De cast. ant. cobdiçia (escrito alguna vez copdiçia ).
sense-1
(G, B, L, BN; SP (-th-), Urt I 154, Ht VocGr , Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN (-th-), Dv, H (+ -th-)), kutizia (G-to (+ -zi); Añ, Dv (-zi)), gudizia (S; Gèze, Foix), kuditzia Ref.: A (gutizi, kutixi, kutizia); Lh (gudizia); Satr VocP (gutizi); Izeta BHizt .
Deseo, capricho; (poco frec.) codicia. "Antojársele a uno, gurariak, gutiziak, naikundeak artu" Lar. "Concupiscencia, aragiaren gutizia" Lar (in Aq 1359?. "Le désir, l'envie" Arch VocGr. "Gutizinegurrigabe, avaricia [tbn. "avaro", pero sg. el editor la lectura de -o no es clara]" VocB. "Désir" Foix. Tr. Empleado especialmente en los dialectos centrales. La forma gutizia es muy frecuente en la tradición labortana y bajo-navarra desde Leiçarraga (hay gütizia en CatLan 156). En suletino se encuentran ejs. en Inchauspe y UNLilia (10) (en ambos güdizia ). La forma guthizia la emplean sólo Leiçarraga y Pouvreau; Materre emplea gutizia , pero guthiziatu . En vizcaíno se documenta en BBizk (kutizia ), en el Astete vizcaíno de Cardaberaz (CatV 43 gutizia ) en Añibarro (MisE 15 kutizia ) y modernamente en Ayesta (137 gutizia ). En guipuzcoano la forma gutizia es frecuente hasta la segunda mitad del s. XIX (CatBurg (30), Ubillos, Guerrico (II 32), etc.), escaseando posteriormente los ejs.; kutizia (empleado ya por Ubillos (180), Moguel (CC 174) y Aguirre de Asteasu), se hace más usual a partir de la segunda mitad del s. XIX. Las formas sin -a constitutiva, se documentan en autores guipuzcoanos desde mediados del s. XIX: Iturriaga (Fab 45), Arrue (GB 144; pero gutiziarik 72), etc.; emplean en guipuzcoano gutizia (kutizia ) con -a segura: Ubillos (182 kutizia oek ), Guerrico (I 444), Aguirre de Asteasu (III 573), Iztueta y T. Agirre (Uzt 32) (también Villasante (Jaink 144) y Anduaga (AUzta 58)). En DFrec hay 7 ejs. de gutizia y 2 de kutizia .
Arrak ere, utzirik emaztén usanza naturala, berotu izan dirade bere guthizián bata berzeagana. "En leur concupiscence" . Rom 1, 27. Eztugu haren emazteren eta ez onen ere gutizia gaixtorik izanen. Mat 124. Zeren ethorri zeien haragi iateko gutizia bat. Ax 519 (V 334). Emaztetako gutizia gutituko zaitzula. Ib. 386 (V 253). Franzesak Ondarribia / beti oi dauka kutizia. BBizk 25. Gutizia lohiaren sua flakatzeko eta hil-arazteko. He Phil 264. Gutizia izango ez dezu besteren onaren gaizki. Ub 170 (se trata de la versión de los Mandamientos "Franziako gisan"; v. tbn. CatLav 136 (V 71), CatLuz 6, CatJauf 84). Kutizia edo ondasunen egarri beñere eziñ ill ta eziñ aspertu dan bat. AA III 630. Pharabisuaren gutiziaz. Dh 550. Menpekotuak gutizia lizunei eta gozarroei. TB Tit 3, 3. Aberastu nai zuen; / gutizi ona da, / baldin bide onetik / aberasten bada. It Fab 45. Gauza askoren izen txit anziñakoak, / maitaro gorde ditu Euskara zintzoak; / berenez diralako eztitsu gozoak, / gutizia andia diote auzoak. Izt C 236. Senar aberats bat zeñaren bidez izango dizuten kutizia Bizkaiako emakumerik aundientsuenak. Otag EE 1882c, 479. Zoroak ez duenaren bethi du gutizia. Elzb PAd 14. Eztik beste güdiziarik zurekin izatia baizik. Ip Hil 188 (v. tbn. Imit III 32, 1). Jende mota horrekin berehala ezagutzak egiteko gutizia eta errabia handi batek hartu ninduen. Zerb Metsiko 250. Mihi gaxtoa eta bekaitzkorra, beti xixta eta zimiko gutizian. Zub 107 (v. tbn. en composición: emazte gutiziarik Ax 405 (V 264); aberats kutiziaz betea AA III 467, aberats gutizian Elzb Po 220). Galaiak egin zian / edo ez kutizia. MendaroTx 294. Kutizi guziak zuretzako dira ta zuk nai dezuna bakarrik egiten du aitak. ABar Goi 29. Inoren senar edo emazteaz / ez izan iñoiz kutizi. Etxde JJ 176 (v. tbn. -z guthizia izan en SP Imit IV 14, 3). Kutizi gabeko biotzak, zeiñen gutxi bear duten pozik izateko. NEtx LBB 94. Gaixoa! Ez da kutizi asko egiña garai artan beintzat! JAzpiroz 204. Gutizia eta nahikeria xoil hunek ekarririk. Larre ArtzainE 142. Beharrak eraginda, ez gutiziak edo kasketaldiak. (In MEIG VI 42 ).
v. tbn. (Autores meridionales). Gutizia: CatGartz 980. Legaz 44. Auspoa 97, 119. AIr RIEV 1928, 601. Or Aitork 50. Vill Jaink 147. Kutizia: Añ CatAN 56. Bil 147. Bv AsL 52. Sor AuOst 88. AzpPr 70. Ayerb EEs 1912, 178 (-zi). ArgiDL 124 (-zi). Mok 7 (-zi). SMitx Aranz 68. And AUzta 58. Vill Jaink 141. Salav 43 (-zi). Lasa Poem 63. Berron Kijote 125 (-zi). Kuditzia: MSIgn 346.
azpisarrera-1
GUTIXIA, KUTIXIA (Forma con palat. expresiva). "Kutixi (G-to), antojo" A. "Horixe jateko kutixia dakat" ZestErret.
Nai aña arrautza prejitu jateko kutixia izan zuen bein. Muj PAm 104. Bizi bitez or kale-etxean / beren kutixi txar naiean / iskalbilla ta ots-artean. Jaukol Biozk 106. Ikuskizunetara joan oi diranen gutixiak abek ala aiek dirala, eta abar. EAEg 3-4-1937, 1420. Bederatzigarrena / da mandamentua, / esaten dizu kutixi ori / dala pekatua. MendaroTx 261. Iñondik iñora ezin nezazken aitaren kutixi danak bete, zerekin ez baineukan. Ataño TxanKan 124. Etzeukateken jaki goxoen kutizirik. Ib. 200.
azpisarrerakoSense-1.1
Golosina, comida de antojo.
Gutixiz-gutixi dabiltzanei. "Los que consumen esas comidas de privilegio" . EAEg 19-2-1937, 1107. Makiña bat kutizi andik aurrera, jaten asi nintzanean, egin zidan. JAzpiroz Auspoa 203, 229.
azpisarrera-2
GUTIZIA IZAN (Tras gen.). Desear, estar desesoso de.
Ez gaitezin ibil deusen bilha eta ez gaitezin izan deusen gutizia zeruko gauzen baizik. CatLav 397. (V 191)
azpisarrera-3
GUTIZIAZKO (Adnom.).
Bere desirén eta guthiziazko afekzionén ondoan ioaitera. Adv * 8v. Guthiziazko suaren iraungitzeko. SP Phil 255.
v. tbn. CatJauf 116.
gutizia
<< gozagarri 0 / 0 1 habe >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper