OEH - Bilaketa

756 emaitza garai bilaketarentzat

Sarrera buruan (50)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
garau.
sense-1
1. (V; Lar, , Mg Nom, Dv (V), H), garaun (V-ger-ple-arr-m-gip; H (V)), karaun (V-ger-arr-gip), garun, gareu (V-arrig), gareun (V-ger-arrig-oroz), krau (Lcc), garo (V-ple), garun (V-ger), gau (G-nav, AN-larr-5vill-araq-ulz-erro), gai (R-uzt), garai (G-nav) Ref.: A (garau, garaun, karaun); EI 116, 117; Iz ArOñ (karaun); Etxba Eib; Ibarra Dima .
Grano de cereal; grano en gral.; fruto. "No es por el huevo, sino por el fuero, mintzen nau, garauak ez, arauak bai " Lar. " Ogi garaua, garaba, garauna, alea, bihia, grains de froment" H. " Artakaraun, grano de maíz. Garikaraun, grano de trigo. [...] Urkaraun, fruto de avellano" A. " Garaua sapaixan gordetzen danetik, ez da garautegirik gure aldietan " Etxba Eib. v. ale, bihi, grano. Tr. Documentado desde principios del s. XVIII en autores occidentales (cf. infra (2) para autores septentrionales), principalmente vizcaínos. Garau es la forma gral. Hay garaun en Arrese Beitia (AmaE 317), ForuAB (69), Kirikiño y Bilbao, y garun en algunos pocos ejs. vizcaínos de mediados del s. XX. En DFrec hay 5 ejs. de garau y 3 de garaun .
Irunsi ditu[t] eun da ainbat gaztaña / egia da ta, artu zituen lagun bik garau bana. Acto 217. Olo garau. Mg PAb 151. [Bedar dongaak] itxiko ez dabee biar dan garaurik artuten [gari soloan] . Ib. 196. Arta-garaubaz. Ib. 89. [Kolejioko almendruari] ikusi eneutsan almendra garau bat. LoraS 8. Gari garauak. Ib. 54s. Anis garau batek. Ib. 188. [Ginda arbola] garauz beterik. Ib. 19. Probinzia onetako lurrak ematen dituen garaurik ezagungarrienak dira: gaztaña, sagarra, matsa, [...]. Izt C 137. Eun ta lau egunen barruan ain mendi goitituan egindako garau ikusgarri eder galant au [azaburubildu au] . Ib. 157. Zigor onek [...] bere osto, lore eta garauakin iraun zuen. Lard 97. Erein biar dira garau mueta asko urte bakotxian. Ur Dial 53 (It ale, Dv, Ip bihi). Auzoko Zeltarrak zutela aien garau eder ugari eta aberetalde aundien gutizia. Etxeg EE 1882c, 561. Gatz-garaua. Azc PB 162. [Sasi-masusten] garauren bat gorrizkatuten asirikoa. Ag AL 54 (v. tbn. G 140). Ale (garaun), urun eta ogi. Kk Ab I 75. [Mats] garauak. Or Tormes 25. Garau eze ori, bada, bear-garaiez goza ta ondu dedin. Ldi IL 37. Horrenbeste arta-garaun. Bilbao IpuiB 258. Olloeri deika asi da / [...] ta garuna-arto gorrija / zabaltzen du. EgutAr 21-6-1959 (ap. DRA ). Galgaraua edo onetariko garauren bat. Ker 1 Cor 15, 37. Sagar-urte ikaragarri bat 1919-an izan zan; eta gañera garau ona eta gaixo gitxikue. Gerrika 24. Emen ez zan itxaron biar aundirik egoten: garaua ustu, eta urunez bete biar zana bakarrik. Ib. 123.
azpiadiera-1.1
(Fig.).
Arritokietako Ama Neskutzari "Argia"k eskeintzen dion garau bereiz au dala bide. Ldi IL 55. Ezpaitzuen errotik atera, [kulpadunaren] garau pozoatsu eta zornetsu hura. Arti Tobera 273.
azpiadiera-1.2
(Lar, H).
"Cuentas del rosario, aleak, garauak, boillestak " Lar.
Mun eikijozu errosarijuaren garauai. Ur MarIl 29. Errosario-garauak atera ta amabost arenak esaten abia zan. A BeinB 91.
azpiadiera-1.3
Cabeza (de cerilla).
Il ete zan edo ziur iakiteko, pospollo garun bat urreratu eutsen biztuta surrera. EgutAr 28-6-1957 (ap. DRA ).
sense-2
2. (V; Lar), garaun (V-arr-m), karaun (V-arr-ger-gip), garun, garab- (O-SP 228, SP, Urt I 396, Ht VocGr 331, Dv, H). Ref.: A (garau, garaun, karaun). (En frases negativas o interrogativas). "Garaba, aucun. Ezta garabik, il n'y en a pas un seul" O-SP 228. "Orhoit zara hitz garabez? vous souvenez-vous d'aucun mot?" SP. "Ezta gorphútzeko parterik batere vel parte garabik bere balioa eztuenik" Urt I 396. "Aucun, batere, garabik" Ht VocGr 331. "Point, garabik, bathere" Ib. 405. "Ninguno se ha quedado, alerik, garaurik geratu ezta" Lar. "Garau [...]; (G), quelque; avec la négative, aucun. Ez da garabik, il n'y en a aucun, il n'y en a pas du tout. Le b est euphonique, comme dans arabera, directif de arau" Dv. "Orhoitzen zare garabez? (SP), vous souvenez-vous d'aucun?" Ib. "Ordinairement accompagnant un sens negatif: rien, personne. Gutarik garauik zaurthu gabe (EZ) [...], bertze garauik eztoha hara (EZ)" H. "Individuo, cosa alguna, persona alguna. Garaurik eztago, no hay nadie, ni un individuo. Sin. de alerik eztago (G), bihirik ezta (BN, L, S)" A. "Karaunik eztago, no hay nadie, ningún individuo" Ib. Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII (falta en Materre, Haramburu, Axular y Harizmendi) en algunos pocos autores hasta mediados del s. XIX. Garab- es la forma general. Hay garau- en un ej. de Etcheberri de Ziburu (Man I 117) y por lo menos una vez en HeH . Al Sur se encuentra en CrIc, Añibarro y en algunos textos vizcaínos del s. XX, en todos ellos bajo la forma garau(n)- o garun- .
azpiadiera-2.1
(Tras sust. indet.). Ningún; nada de.
Despendioak [...] dire hain handiak ezen, eztela profitu garabik. "Aucun profit" . Volt 184s. Eztu taxa garabik. Ib. 250. Moiena badut zuri emaiteko hain merke nola merkatari garabik. Ib. 256 (parece haber confusión con el caso ergativo). Ogi garabik <garra-> da nekatu gaberik. Ib. 264. Hirur etsai ezagutzak herra handitakoak / eta lausengu garabez ezin baketuzkoak. EZ Man I 18. Theilla garabik etzuen [etxolak] . EZ Noel 52. Iguzkiak eztu egun / garabetan argitzen. EZ Eliç 189. Begira gaitzatzu [...] / bekhatu garabetara / lixtur ez gaiten. Ib. 213. Etzuen trabu garabik sentitzen. SP Phil 124 (He 126 traba garabik). Ezterauela kalte garabik ekhartzen. Ib. 166. Badire milla gauza, zeiñen iakiteaz arimak ez baitu probetxu garabik. Ch I 2, 2 (Mst batere ezpeita profeitable). [Erregeen Erregea], zeiña gizon garabek ez baidu ikusi. He 1 Tim 6, 16. Oihan hautan segur ez laite garabik / abere ez hegaztin. Gy 2. Txuri garaurik ez izan arren, kapelua bere lekuan euki gura dabe. "Aunque no haya cornado de trueco" . Or Tormes 83. Buruban ule garau bat bera be ezeukalako. Otx 38 (v. tbn. 126). [Zerualdea] odei garau batek ere orbanik txikiena egiteke. Erkiag Arran 155.
v. tbn. Arg DevB 35. INav 96s. Gç 160.
azpiadiera-2.1.1
(Con sust. con suf. -(r)ik ).
Haragizko obrarik / egin gabe garabik / digne ediren gaiten / kantatzeko eskerren. EZ Eliç 173. Monhoren omenari / Azkaindarren gezur tzarrek [...] / ez diote garabik / egin bidegaberik. Monho 52. Nihongo tribunaletan / etzen agertu garabik / kausa nahasiagorik. Gy 325. Hark etzuela garabik / aurkitzen bertze moienik. Ib. 303 (v. tbn. 316s).
azpiadiera-2.1.2
(Con deus ).
Eta etzuten / munduan deus ontasunik / garabik zilho bat baizik. Gy 274. Deusek ez detzake hek salba garabik / herio latzaren segaren azpitik. Ib. 168.
azpiadiera-2.2
(Como pronombre). Nadie, nada; alguien, algo.
Herioarenak dire halako obratzeak / garabek non ezbaititu naturaren hain dorpheak. EZ Man I 45. Gutarik garabik zaurthu gabe. EZ Man II 155. Apartatu naiz / neure lagunetarik / orain garabik hantatzen / eztudala hetarik. EZ Eliç 334. Ez ziozatela egin kalterik lurreko belharrari, ez ferde ziren garabei. " Omne viride" . He Apoc 9, 4. Ezen oraiño ez zen jautsi hetarik garabetarat. " Nondum enim in quendam illorum venerat" . He Act 8, 16. Hiltzea den baiño deus seguragorik / halere derragun eztela garabik. Gy 169.
azpiadiera-2.2.1
(Con ere ).
Emoidazu, Yauna [...] astia, direanok, garaurik bere itxi bagarik, konfesetako. EL2 163 ( EL1 148 batxo bere ). Gizon hetarik, garauak ere eztuela ene apharitik dastatuko. HeH Lc 14, 24 (He batek ere; cf. nota del ed.: "Garau, norbait edo zerbait; garauak ere ez, batek ere ez, garauik ez, deus ere ez"). Zinko lako gixonik garaunik be etxagok errijan. Kk Ab I 63. Garaunik be etxian gelditu barik, danak batera urten eben errondan. Kk Ab II 178.
v. tbn. Bilbao IpuiB 135 (garun).
azpiadiera-2.2.2
(Con bertze ).
Eztoa berze garauik hara. EZ Man I 117. Eta orduban eztuzu izanen perillik Chacolleko bankubarentzat eta ez bertze garabenzat. INav 60.
azpiadiera-2.2.3
(Con bat ).
Agur botoiak: etxat garau bat enparauko. CrIc 60.
azpiadiera-2.3
(En condicional). Alguien.
Garabek (norbaitek) nahi badu, berak bere burua begiratu, galduko du. HeH Lc 17, 33.
azpiadiera-2.4
(En función de adverbio, acompañando a un verb. y con suf. -ik ). Nada; algo.
Maria, othe ziñen / garabik trublatu / fazoiñ huntan Gabriel / zenean mintzatu? 68. Eternitate oso ura / garabik eztuk gutitzen. Ib. 176. Eztire garabik berthutean aitziñatzen. Ch III 37, 4 (v. tbn. I 20, 2).
azpiadiera-2.5
( Garabez ). De ningún modo (?).
Zer dolorez beharko naiz / iarri sentimentan? / ez Iauna, garabez ez naiz / sarthuko nihoiz hetan. Arg DevB 197s.
sense-3
3. " Garaba, aucun. Pena garaba, pene qui reste à satisfaire" SP. "Quelque; aucun avec la négative (SP)" Dv. Cf. H: "Garaua a été employé par EZ comme syn. de garaia, le surplus, le reste. [...] pena garaua, [...] la peine du purgatoire, est la peine qui reste à expier de la faut pardonnée en bas. C'est probablement une confusion erronée des deux termes".
Purgatorioko pena iakin ezak Kristaua / hemen barkhatu kulparen dela pena garaua. EZ Man I 116.
sense-4
4. (V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg.
"Grande, descomunal, tremendo. Friztixa garauak bildurtu ninduan, benetan izugarrixa zalako " Etxba Eib. " Aspaldixan ikusteke neukan Koldo eta, jesus, haura dago mutill garaua " Elexp Berg. " Garau, Bizkai aldean grano bezela erabiltzen da eta Eibar ta inguruetan grande edo tremendo bezela" SM Zirik 72n.
Asto bat andija, garauba. Otx 119 (v. tbn. 11). Ik egin dauan besteko zorakeri garauba egittia. Ib. 136.
azpiadiera-4.1
" Garau, guapo en Elgóibar" Garate Cont, RIEV 1933, 98.
azpisarrera-1
BELAR-GARAU. Cereal (planta).
Olua da bedar garau guztijen artian [...]. "Entre los cereales" . Ur Dial 81 (It aleetan, Dv bihi ekhartzen duten belharretan, Ip bihietan).
azpisarrera-2
GARAUA KENDU. "Desgranar (V)" Añ. v. garaugabetu.
azpisarrera-3
GARAUAK SARTU. "Operación sobre las piezas fundidas, para cubrir sus defectos en las superficies a pulir. Benanzio txikixak, garauak sartzen eitten eban Trokolanian" Etxba Eib.
azpisarrera-4
GARAU-SARTZAILE. "Desporador, el que se dedica a rellenar los poros de las piezas fundidas (zarrak bakarrik erabiltzen dute). Garausartzalliak jornal gitxi irabazte juek" SM EiTec1 148.
Basarritarrak [...] esan zetsan garausartzallia zala (desporador). SM Zirik 72.
azpisarrera-5
GARAU-SARTZE. Acción de desporar. "Desporar, rellenar los poros al fundido. Garausartzia ezta biar gatxa" SM EiTec1 149.
azpisarrera-6
GARAU-SASKI. Cesto de frutas.
Jasorik / otar aundi bat --garau (fruto)-saskiya-- / goizero dator neska. EA OlBe 111.
azpisarrera-7
GARAUTAN (V-m ap. A; garaunetan V,... ap. A). "Desgranándose. Se dice de un árbol que de puro sazonado se desgrana espontáneamente" A.
azpisarrera-8
GARAU-ZALE. "Granívoro. Ernaria kokozalia dan bezela, ormatxorixa garauzalia" Etxba Eib.
Bela ta beste txori garau zaliak. Mg PAb 150 (v. tbn. 183).
garau
<< garate 0 / 0 garbarei >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper