OEH - Bilaketa

756 emaitza garai bilaketarentzat

Sarrera buruan (50)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
errespetu.
tradizioa
Tr. Los autores septentrionales emplean la forma en -tu . Los autores meridionales emplean sobre todo errespeto (tbn. Xa Odol 317), pero no faltan algunos ejs. de errespetu , sobre todo guipuzcoanos). Mihura y Duhalde escriben alguna vez errez- (v. Mih 41, Dh 94), que aparece tbn. en el único ej. de Harizmendi (49). Hay tbn. errespeta en INav (que tbn. emplea errespetu y arrespetu )y Haranburu, y errespet en Mendiburu. En DFrec hay 32 ejs. de errespeto y 18 de errespetu .
sense-1
1. (S ap. Lrq; SP, Urt I 224, Ht VocGr (-ktu), errespeto (VP 25r, Lar, Añ), VocBN , Gèze, Dv, H), errespeitu, errespet(a), respetu, respeto, respektu.
Respeto. v. begirune. Tr. Documentado en todos los dialectos desde el s. XVII.
Bada, nor da eskatzera determinatzen denean persona bati auniz konbeni zaion gauza bat ezpaitio eskatuko errespetureki? Ber Trat 29r (43v respetu ). Aldarera gero sartzen da respetuz betherik. EZ Man II 47. Andrea, zuk nolako debozinorekin, humiltasunekin eta errespetarekin zeure tenplu sakratuan bederatzi ilhabetez zeure seme Iauna [...] eduki zenduen? Harb 203. Obedezietan deustenak eta respetoa edugiten deustenak. Cap 48. Ohore, erreberenzia eta errespetu ekhar diozozu. SP Phil 144 (v. tbn. errespetu(a) ekarri en Gç 48, Dh 203, Xe 411, Xa Odol 93, Berron Kijote 228). Hark herioari zonbat ohore, eta respektu eman dian. Tt Onsa 47. Ezarri ez ote dien zor zaien obedientzia eta respetoa. OA 154 (v. tbn. errespetu(a) zor en SP Phil 337, ES 150, Mb IArg I 213, Lg I 218s (-ktua), CatLan 140 (-tia), Brtc 240, Dh 261, Jaur 149, HU Zez 26, CatJauf 80, Lf Murtuts 16, Berron Kijote 55; errespeto(a) zor en AA I 529, JJMg BasEsc 247, Astar II 111, CatLlo 77, Lard 11, Ag Serm 109). Respeturekin entzun zatzu sainduen hitzak. Ch I 5, 2 (IV 1, 8 errespetu). Estanislaok [...] gurasoen errespeto ta bildurragatik izan zituen [arazoak] . Cb Just 101s. Jangoiko berari beldur ta errespet andiarekin begiratzeko ta bekaturik ez egiteko bidea. Mb IArg I 383. Erakutsiren düie okasione orotan bere respetia Birjina Saintarentzat. Mercy 32. Mezako sakrifizio seindiari zor duten respektia falta beitute. CatLan 101. Hortik juja zazu nolako debozionea, atentzionea eta errespetua galdetzen duen meza sainduak. Brtc 242. Errespeto andi batekin esan zion. Gco I 457. Naidiót izán orren Magestadearí estimázio, beldurtásun ta errespéto dagokióna. LE Ong 32v. Oitu gaitezen Elizan umiltasun eta errespeto andiarekin egotera. AA III 339. Gorde egizubez errespetorik goratubenagaz zeuben nausijen agindubak. (1865). BBatzarN 213. Andrea daukat alkate, / errespetoa aparte, / engañatuta naukate. Xe 278. Debetatzen deiku errespetü eta behar gabe zin egitia. CatS 45. Zakhurra bera ere / beharrik zen prestu. / Prestuaren indarrak / badu errespetu. Zby RIEV 1908, 769. Ez al da aski, emakume triste bat presondegira eramateko, bi gizon armatuen errespetoa? Ill Testim 13. Jenden artean gertatzen diren / makur eta desmasiak, / egiten ditu amodio ta / errespetu eskasiak. Etcham 238. Animalien gisara dabiltz / errespetoak azturik, / zer jaten duten ez dakit baña / jazten ez dute gasturik. Basarri 100. Izena aldatu deutselako ez, abadieri errespeturako beti olaxen deitu biar jakuelako. SM Zirik 79. Baiña orduan errespetoa zegoen etxetan, errespetoa, Jerbaxi! NEtx LBB 171. Errespeto geiago bear dio semeak aitari! Ataño TxanKan 76. Garai artan ortaraiñokoxea zan errespetoa edo bildurra. JAzpiroz 171. Eta badirudi tradizio luze batek guregana dituen izenak, nahiz erdaraz erabiltzekoak izan, errespetoa merezi dutela, baita horiek ere. MEIG VIII 114.
v. tbn. (errespetu en autores meridionales): Cb Eg II 172 (tbn. errespeto). Mb IArg I 390. Bv AsL 33. Goñi 99. Ldi IL 169. Etxde JJ 47. Alzola Atalak 101 (tbn. errespeto). Berron Kijote 228. MMant 44.
azpiadiera-1.1
(Pl.). "Mis atenciones a fulano, urliari nire begiruneak, errespetoak " .
Haren izen infinituki saindua denak merezi ditu mundu guziaren errespetuak. Mih 54. Aldareko sakramenduari / emotzue zuen errespetuak. Iraultza 19. Gihoazkon ardura gure errespetuak bihurtzerat aldaren oinetan. Dh 226. Begira, mandatari jauna, nire errespeto guztiak daduzkazu. Arti Tobera 274.
sense-2
2. respektu. Respecto, aspecto. Cf. infra ERRESPETUZ, ERRESPETURA(T).
Ezta glorifikatu izan respektu hunez, erran nahi da, exzelentago den gloriaren kausaz. "En cet endroit" . 2 Cor 3, 10. Populuaz aplikatu izan zaió [Osanna hitza] Iesus Iaunari, bere azken Ierusalemen egin zuen sartzean, nola respektu hartara Davidez egin-ere izan baitzén. Decl ã 5r.
azpisarrera-1
ERRESPETUAN.
azpisarrerakoSense-1.1
a) Respetuosamente.
Atxunberri au errespetuan / ibillitzeko bat bada. EusJok 93. Errespetuan ibilli balitz / askoz itxura obia. EusJok II 66. Apalki zure nahiari / gaude errespetuan. Etcham 108.
azpiadiera-1.1
(Tras gen.).
Jantziya bere errespetuan / artu dezagun egoki. Xe 315.
azpiadiera-1.2
(Tras -zko ).
Etxean bazan moztuko zendun / guztizko errespetoan, / esanez: "Lenengo begiratu / bakoitzak bere kolkoan". Insausti 123.
azpisarrerakoSense-1.2
b) (Mantener, etc.) bajo control.
Pentzeko belar-soroeri itzal egin zezakeen brosta hostaila edo sasikirik ez, kardu, elorri, ahago, ote, iratzekiak errespetuan atxiki, hori xaharren leloa. Larre ArtzainE 53.
azpisarrera-2
ERRESPETU-ESKAS. Acción irrespetuosa.
Hanbat errespetu-eskas, hanbat farfanakairia, hanbat sakrilejo! Dh 82. Iragan bizian egin ditudan errespetu-eskasak eta sakrilejioak. Ib. 83. Izan ditudan desgustuak eta hain bertze errespetu eskas. Arb Igand 179.
azpisarrera-3
ERRESPETUKO.
azpisarrerakoSense-3.1
a) De respeto, que inspira respeto.
Autu zituen Juduak bi gizon zar zintzoak, elduak, eta errespetokoak zirudienak. AA III 332. Etxe oneko alaba ura... geroko errespetoko etxekoandre ura... NEtx Antz 82.
azpiadiera-1.1
(Con adj.).
Zugaitz au errespeto aundikoa izan bear zuen garai aietan. Ostolaiz 41. Errespetu haundiko nausia, nahiz ele gutikoa eta orohar goxoa. Larre ArtzainE 140.
azpisarrerakoSense-3.2
b) Respetuoso.
Jende errespetokua / eta seriyua, / Birjiñari agertu- / baz amoriyua. PE 115. Memori argiya du, / abilla mingaña, / errespetokua ta / ongi itzegiña. AzpPr 113. Gorputz ederra, arpegi fiña, / errespetuko jantziya. Tx B I 210.
azpiadiera-2.1
(Con adj.).
Gaiñera, errespeto aundiko familia danak, bata besteakin ondo konpontzen ziranak. BAyerbe 53.
azpisarrera-4
ERRESPETURA, ERRESPETURAT (Tras gen.). Con respecto a, en relación a. v. ERRESPETUZ.
Iainko puxantak duela zuen errespetura / Luzaro sofritu behar kitatzen pena hura. EZ Man I 24. Gauza hauk egiñen dire onen errespetura. Ib. 89. Handik emanen duzu arruta kartak ematen darotzun arrutan denboraren errespetarat. INav 133. Ilkiko zaitzu suestean xanalaren barrenean zaren errespeturat Uxantik eta Longaneosik artean zundatzen baduzu. Ib. 81. Leihor hetarikako arruten arrespetura hobekienik ezagutzen dute. Ib. 134. Jinkuari errendatzen dakogün ohoria oroz gaiñeko ohore bat da, baina ezta holakua Birjina Seindiaren, Aingürien eta Seindien errespetüra. CatLan 83.
azpisarrera-5
ERRESPETUZ.
azpisarrerakoSense-5.1
a) Respetuosamente. "Nagusiari errespetoz begiratzen zion (AN-gip)" Gte Erd 50.
Errespetuz aipha bedi / Lurrean zure izena. EZ Eliç 5. Zagotza errespetuz seme batek bere ama baitan duen bezalako fidanzarekin. SP Phil 19. Bathu zituen hamar lepradun haren ganik errespektuz urrun zaudenak. Lg II 173. Jesusen aipatzean / Beti errespetuz / Zeruan bai lurrean / Belaunak doblatuz. Monho 90. Modestijaz, errespetoz, juizijotz, intenzinoe onagaz, ta moribuagaz gitxitan, ta gitxi dantzan egiteko. fB Olg 164. Itz oriek adituta zu eta zure anaiak errespetuz inguratuko zaituztenak. Bv AsL 62. Errespetoz izketan / nezatziyon asi. Yanzi 98. Errespetoz belaunak lurrean jarri. Bilbao IpuiB 147. Ta iñoiz mutillakin joan bear badezu, joan errespetoz, gazte garbi bati dagokion eran. MAtx Gazt 75. Txikitatik oso errespetoz bedorrika itzegiten baizidan. Ataño TxanKan 225.
v. tbn. LuzKant 117. Etxde JJ 40. SM Zirik 53. Errespetoz: AzpPr 84. Tx B I 45. Basarri 111. Zendoia 237. Larre ArtzainE 200.
azpiadiera-1.1
(Con compl. con los suf. -(r)en, -ko o -(r)entzat ). Por respeto a (de, etc.).
Zergatik Jesu-Kristo bakarrik da kabubageko merezimentuak dituana: eta aren errespetoz, eta ark guretzat irabazi zuelako, Aita Eternoak errukiz begiratzen gaitu. Gco I 405. Limosna egiten badegu munduko errespetoz. Gco II 88. Aingeruak, harentzat errespetuz, etzuen deithu bere Mariaren izenaz. Jaur 352. Bere lera itto zun aitaganako errespetuz eta sendiaren pake alde. Etxde AlosT 94. Formal egoten giñan / orren errespetuz. Ayesta 65.
azpisarrerakoSense-5.2
b) (Tras gen.). Con respecto a, en relación a. v. ERRESPETURA.
Eta berri deitzen da Testamentu zaharraren respektuz. Adv ** 3v. Erran nahi da hanbat anaie nola arreba, eta ez mundu hunetako aita-amén respektuz, baina Iainkoaren respektuz. Decl ã 1r. Erran du definizioniak abstinenzia ianaren respetuz, zeren edanak ezpaitu barura hausten. Tt Arima 50 (120 respektuz ).
azpisarrera-6
ERRESPETUZKO.
azpisarrerakoSense-6.1
a) De respeto, respetuoso.
Ohorezko eta errespetuzko hitz batzuez. SP Phil 207. Esker-onezko akzione errespetuzkoenak errenda diotzotzu. He Gudu 141. Zer amoriozko eta errespektüzko marka eman dezakeogü Birjina Seindiari? CatLan 77. Seindu guzien erregina lorioz haren alderako errespetuzko, maithagunezko, fidantziazko, debozionezko sentimendurik bizienak. Dh 58. Egiñ errespetozko / konbersaziyuak. Ud 131. Orai arteo ez dugu laudoriozko eta errespetuzko solasik baizik entzuten eta irakurtzen. HU Aurp 55. Jaungoikoarentzat amodiozko edo errespetozko sentimentuak sortzea. Ag Serm 289. Errespetuzko kate guziak / milloien bidez puskatu. Basarri 121. Badu Hazparneko eliza ederrak, lehen kalerian, herriko kontseilukoen korotegia, buruzagien errespetuzko lekua. Larre ArtzainE 217.
v. tbn. JesBih 420. MarIl 66. Jaur 161. Elsb Fram 91. Xa Odol 273. Errespetozko: Cb Eg III 370. Tx B I 41.
azpisarrerakoSense-6.2
b) Que inspira respeto; que merece respeto.
Agertu zitzaion bere aingerua, errespetuzko gizona zirudiela. Mb IArg I 328. Gurasuak edo errespetozko personaren batek erregututen deutsalako. fB Olg 127. Duketza mintzata gra zarrerr, eta errespetozko jente guziuareki. Mdg 147. Zu norbait bazerala, ta errespetozkoa gañera. Zurekin ibilli nai balin badu, izateko errespeto. MAtx Gazt 69. Aitari ta amari, eta beste errespetozko lagunai erantzun motzak emoten. Alzola Atalak 48.
azpiadiera-2.1
(Con adj.).
Asko ikusia ta asko jakiña bear zuan izan, eta ala zan gizon ura, errespeto izugarrizkoa benetan. BAyerbe 29.
errespetu
<< errepide 0 / 0 erreuma >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper