OEH - Bilaketa

782 emaitza dantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (119)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
hura.
sense-1
(G, AN, L, BN, S, R-uzt; SP, Urt I 495, Ht VocGr 373 y 337, Lar, Añ (G, AN), Gèze), ure (G-azp-goi-nav, AN-larr-5vill-ulz-erro-gulina, B), hua (G-to-bet-nav, BN-arb-ad, S), ue (G-goi, AN-larr), aura (V-gip, G-azp), ga (Ae), gura , kura (Sal, R), ore (AN-ulz-gulina). Ref.: Bon-Ond 169; A (ura, kura, ga); Iz Ulz (ore); Etxba Eib (aura); EAEL 147, 152; Elexp Berg (aura).
(Pronombre y adjetivo demostrativo sing. de tercer grado, empleado tbn. como pronombre de tercera persona). "Il, elle" Ht VocGr 373. "Celui, celle" Ib. 337. "Aquél, aquella, aquello, [...] hura" Lar (Añ ura). "Aquél que está allí, arako ark, arako hura" Ib. "Ore okérra da, aquél es tuerto" Iz Ulz.
Tr. General excepto en los vizcaínos, en los que sólo se documenta, en la variante aura, en Gandiaga (Elorri 24) y T. Etxebarria; sí hallamos (h)ura en el alavés Lazarraga. En los casos oblicuos sólo se emplea --tbn. en los no vizcaínos-- el tema a- (v. 1 a); encontramos como excepción la forma de ergativo urak en una ocasión en Lazarraga, con valor adj., frente a numerosos ejs. (todos ellos como pron.) de ark. La forma (h)ua es la empleada habitualmente por Orixe; alternando con (h)ura, aparece en algún texto suletino (PierKat 57) y en los guipuzcoanos Udarregi (30), Txirrita (B 229), Markiegi (in Ldi IL 9), T. Agirre (Uzt 187), Zaitegi (Sof 183), M. Atxaga (Gazt 17) y Labayen (SuEm 210). Los autores salacencos y roncaleses emplean kura (v. CatSal 55, CatR 55, Hual Mt 3, 11, Mdg 148). Hay gura en la oración popular navarra del s. XIV, en los aezcoanos (CatAe 54, A Aezk 212) y, sólo con valor adj., en Lizarraga de Elcano, que usa ura como pronombre. Ore se encuentra en textos alto-navarros del s. XVIII (MurSerm 87, Luzuriaga 142) y en CatUlz (38), y aura en algunos textos guipuzcoanos, como unos versos de principios del s. XIX (FrantzesB I 125), Garitonaindia (Usand 39), Mendaro Txirristaka (352), Orixe (BM 94), N. Etxaniz (Nola 24) y Anduaga (AUzta 148), así como en los vizcaínos ya citados.
En textos meridionales es frecuente la presencia de una h inicial meramente gráfica: así en Lazarraga (B29 1204v), Beriain, Larramendi (carta a Mb 278), Mendiburu, Ubillos, Agirre de Asteasu (II 227, frente a numerosos ejs. de ura), Iztueta (C 120), Lardizabal, Arrue (GB 14), J.I. Arana (SIgn 3), Mocoroa (Damu 7), Azkue (Ardi 46), Mokoroa (12), Zaitegi (Plat 66), Ibiñagabeitia (Virgil 38) y Labayen (SuEm 182).
Telo meo garadela zure gomendatu, gura iruretan d[...] arima salbatu. PaterN 7s (posiblemente, gura iruretan dionak 'quien la diga tres veces'). Franzez osteak jakingo du / ura Ondarrabian zana. CantLazc 3s. Aita jauna neriak aura / senartzat eman dit. (Cantar de Alostorrea). Balad 48 (tbn. en Or Eus 116 y Etxde AlosT 96). Andere hona den lekhura ailtxa itzak begiak, / mundu oro eztakidik hura bezain balia. E 19. Nork-ere eginen baitu ene Aita zeruetan denaren borondatea, hura da ene anaie eta arreba. Lç Mt 12, 50 (He, TB, Ip, SalabBN, Echn, Leon, IBk, IBe (h)ura; Ur, Ol, Ker orixe, Dv haina). Berze diszipulu hura. Lç Io 20, 3. Serbi nezala donzella ura / ordu bat faltatzakarik. Lazarraga B21 1200r. Donzella urak ekusenean / ala determinadurik, / akojidu zan sagradura, / ark emun baga kolperik. Ib. B21 1200r. Noe justoak pasatus gero tenpestade dilubioko andi hura. Ber Trat 17r. Nolakoa baitukegu sentenzia hiltzean, / hura bera entzunen dugu munduaren fiñean. EZ Man I 61. Bekhatu huragatik. Ax 525 (V 338; cf. ib. 233 (V 156) hargatik 'con todo, sin embargo'). Zeren ezta bide bat baizen, eta bat hura ere, guztia da mehar. Ib. 475 (V 307; v. tbn. bat hura Tt Onsa 98, SP Imit I 3, 2, ES 390, Mg CC 129, Zait Plat 103). Nehor ere, hura bezi, / onhetsirik eztudala. O Po 20. Eman diozozute zure zerbitzariei munduak ezin eman diozoten bake hura. Gç 56. Ezagützia hura dela ororen kreazalia. Bp I 85. Isak patriarka handi hura. ES 87. Lenbiziko argi ura izandu zan argi utsa. Lar SAgust 6. Hun bada zure sendimentia eta hura eizten badüzü. Mst I 9, 2. Ark eta hura bezalako beste emen arrotu ziran guziak esaten dutela. Mb IArg I 65. Barakek erran zion etzela agerturen gerlate hartan, non etzen hura ere han kausitzen. Lg I 203. Hain samurra, hain maitagarria den Jinko hura ez duzula asko maitatzen. Mih 113. Lur ugari hura da Jainkoak guri agindurik daukan Zerua. Ub 30.
(s. XIX). Préso zegoláik ura fedeagátik. LE Matr2 90. Limosnagúra egonendá otói ta otói zure faboretán eskátzen Jangoikoái. LE Ong 19r. Haren umilitatea / bertute agorra da; / ez da hura bertutea, / bainan haren axala. Monho 98. Pekatu ura kastigatzeko. Gco II 39. Au etxerako, ura monja, bestea apaiz. AA I 594. Hortan eman diteke etzan-aitzinekotzat seinalatua den mementotto hura. Dh 59. Ordu hura ezkero lurrak aientzat sastrakak baizik etzuen. Lard 5. Bizi eta yanariek hura dute iturri. Hb Egia 75. Beren Aitari au edo ura galdetzera. Bv AsL 139. Otso hüme hura eliza batetan sarthü zela. Ip Hil 55.
(s. XX). Irrintzina... salbai garrasia delako hura? Hura eta bera. HU Aurp 207. Merkatu egun hura guzia galdua ukanen du bere lanendako. JE Bur 171. Maite du aiton zarra: ura izan du bere guraso. Ag G 277. An sartu zelarik, zer ikusten du? Maite zuen ura leertua, ilik. FIr 132. Azañaren ortzalde eder ura ikusteko irrikitzen nengoana! Ldi IL 20. Delako hura hor zuten begien aintzinean, seguraz ere debruaren presenta. Lf Murtuts 18. Zer ikusi, ura ikasi. Munita 30. Ua irixteko irrika daude. Or Aitork 269. Oixtiko neska gazte hura berriz agertu zen. JEtchep 100. Ixilleko izen aura agotik ataratzeko. Etxba Ibilt 459. Haren loa etzen gauaz ohean sartu orduko lotzen zitzaion hura, bainan beste bat. Ardoy SFran 103s. Hasieran ezagutu nuen Txillardegi hura berbera aurkitu dut. MIH 296. Pascalen hura [...], egia baldin bada: Ez zinateke ene bila ibiliko, aurkitu ez baninduzu. MEIG I 198.
(Introduciendo oraciones exclamativas o ponderativas). "Hua zan gauza ta adelantua!" ZestErret. v. HURA BAI.
Hura, hura zen zaldun giristinoa. SP Phil 125 (He 128 huraxe). Ura bildurra nekan / min zenuelako! Bil 98. Ura triste ibiltzen naiz! Ib. 136. Ai ura ikusgarria! Apaol 121. Ura gauzaren polita, Jesus Maria ta Jose! Ag G 256. Ura zan gizona, ura! Ib. 1. Hura zan etorria! hura erraztasuna! A Ardi 119. Bizitei beltzik bada, hura zela beltza! Ox 65. Ura lo eztia! Jaukol Biozk 66. Ua estutasuna, Mirei! Or Mi 13. Erode dek gogoan. Ura gizonaren burutsua, ez? Ldi IL 19. Ua da ikusgai zoragarria begietaratu zaiena! TAg Uzt 58s. Ura poza nerea! Txill Let 39. Ura zan ikustekua! BEnb NereA 162. Aura zan balantza, / nerbiyuak dantza, / pentsatu nola zegon / nere biotza. Auspoa 39, 128. Ura da ura irudimena! NEtx LBB 111. Gazte jendiak soñuarekin / batian ura jaikia! Uzt Sas 105. Ura galdutako aitaren pena! Ataño TxanKan 37. Hura zen hura ederra, gure gaztetasuna, ai zer sasoi aberatsa! Larre ArtzainE 46. Hura ekaitz harrigarria! MIH 312.
v. tbn. PE 112. Urruz Urz 24. Iraola 106. Arrantz 108. Lh Yol 9. ArgiDL 133. Muj PAm 10. Etxeg ib. 28. Tx B 192. ABar Goi 16. JAIraz Bizia 85. Anab Poli 41. Basarri 44. Gazt MusIx 91. Salav 80.
azpisarrera-1
HURA BAI (Introduciendo oraciones exclamativas o ponderativas).
Ura bai zala festa. Iraola 116. Burgos! Ura bai zala uria! Ag G 114. Ura bai arratsa! Jaukol Biozk 66. Ua bai Apeza! Or Eus 14. Ua bai ikuskizun deitoragarria! Zait Sof 93. Eta argandik urruntzean, ura bai gogorra! Txill Let 65. Nere "txoper-piper"ek, ura bai "piper min", ordua baño len alde egin zuan toki artatik. Anab Aprika 69. Ura bai zala gauza gozoa! Salav 19. Ura baizan guraso zaarren arnasa ta itzala, gizaldiak zear mamitua. NEtx LBB 94. Hura bai Bestaburu ederra! Larre ArtzainE 82.
hura
<< 2 hur 0 / 0 iantza- >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper