Azpisarrerak (sarrerak) (119)
txakolin.
1. (V, G; Lar, Dv, H (<ch->), Zam Voc), txakoli, xakolin (BN-baig) Ref.: A (txakolin, xakolin); Iz ArOñ ; Etxba Eib; Elexp Berg .
Chacolí. "Vino de Chacollin" (Urdax, 1573). LexHNav II 150. "Vino que llaman txakolin " IC II 175. "Sorte de vin de Biscaye" Dv. "Chacolí, vino del país vasco. (Merece consignarse que así como esta palabra, hay otras tres que designan bebidas y terminan en in: ozpin, pitipin, txuzpin)" A. v. arnage. Tr. Documentado en la literatura meridional desde principios del s. XVIII. Al Norte se encuentra en Hiribarren, J. Etchepare y Oxobi. Txakolin es la forma gral. Hay además xakolin en Hiribarren (Esk 83) y J. Etchepare, y txakoli en sendos ejs. de JanEd y San Martín. En DFrec hay 4 ejs. de txakolin y 1 de txakoli.
Txakolin orrek turbadu deutsu begietako bistea. Acto 338. Emoidazu Peru, txakolin trago bat. Mg PAb 112. Anziñaeran Donostia inguruko uztabiltzerik geienetakoa zan txakolina. Izt C 146. Pitxar bat txakoliñ. Apaol 91. Txakolin zurrut bana eran gabe. Ib. 42. Txakolin pitxarkadea. Azc PB 92. Ekarri eiskun, bada, urrengorako txakolin indartsuagoa. A BeinB 40. Txakolin-saltzaillea. Ib. 72. Txakolin-tinditxu bat eroan eban umearen ezpanetara. Ib. 46. Txakolin-txiztil batzuk eta ogi-apur bi. Ib. 72. Sagardo txakoliñak / izan bitez libre / orien petxarikan / ez da admitible. JanEd I 18 (II 73 txakoli). Gure Getari ta Zarautzeko txakolin orixka min! Ldi IL 45. Xakolinetik azken hurrupa. JE Ber 28. Txakoli botilla bat. SM Zirik 47. Emen txakoliñ onak / beti du denbora. Olea 196. Amaika bider aitatutako / txakolin eta bixigu. Uzt Sas 142. Txakolin gozonak. Ayesta 136.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1909, 36. Sor AuOst 94. Urruz Urz 47. Ayerb EEs 1915, 296. Ag EEs 1917, 171. Ox 118. Kk Ab II 15. MendaroTx 240. Or Eus 195. Basarri 148. Arti Tobera 284. BEnb NereA 62.
(Como sobrenombre).
Ikusirik nenguana / ainbeste bustirik / ekarri eustan kapia / Txakoliñek goiti. DurPl 55. Tabernako sukaldian / berotu ezinik, / Txakoliñek erre arren / egur karga onik. Ib. 55.
2. Danza del chacolí. v. infra TXAKOLIN-DANTZA.
Berekin darabilki / iru txakur txolin, / aiekin dantzatzen du / ederki txakolin. JanEd I 70 (en ref. a un borracho). Plaza agirian, itsusi ez balitz, / dantza lezake "txakolin". "Ella bailaría el chacolín" . Or Eus 167.
3. Merendero donde se sirve chacolí. v. infra TXAKOLIN-ETXE.
Ondo ibilli gura dabena, / bardin zar eta gaztedi, / Muxika-Ormetzen Enbeitak daukan / txakoliñera etorri. BEnb NereA 62.
TXAKOLIN-ARDANTZA. Viña de chacolí.
Matsdi ioriak ifinirik txakolin-ardantza andiak egin oi zituztela. Izt C 149.
TXAKOLIN-ARDO (<ch-> H, que cita a Iztueta). Chacolí.
[Probinzia onetan] bildutako zumu gozadetsuarekin egiten ziraden txakolin-ardo guztiak edan edo aitu arteraño. Izt C 145.
TXAKOLIN-BELAR (txakolin-bedar A Apend (sin trad.)).
TXAKOLIN-DANTZA. "Txakolin-dantza. Bi gerriko lurrean gurutze-moduan jarri eta oien gaiñean egin bear da dantza ori. Aldiko batek bakarrik egiten zuan" And AUzta 84n.
Txakolin-dantza eta beste dantza batzuk. And AUzta 84. Txakolin-dantziaren letria: Lalarala... Txakolin, txakolin, txako-txako, txakolin,... txakoliñek on egin. Ib. 84. Txakolin-dantzia egin, toka-torreka egin, ta ola ibiltzen giñan. Ib. 83.
TXAKOLIN-ETXE. Merendero donde se sirve chacolí. v. txakolintegi.
Arbola ondoko txakolin etxean, ederki bazkaltzen zen. Arti Ipuin 65. Txakolin-etxe batean gertau eutsen katu-jana. Alzola Atalak 53.
TXAKOLIN GORRI. Variedad de chacolí de color rojizo.
Ardao baltz / edo txakolin gorria. Azc PB 119. Arrezkero arako "Itxasgaiña" izeneko txakolin "Gorria" eta "Zuria" ospatsuen gomutea besterik eztogu. Erkiag Arran 18.
TXAKOLIN-SALTZE. Venta de chacolí.
Liña-gintzeetara, karobietara, txakolin-saltzeetara, ezteguetara. EL2 149.
TXAKOLIN ZURI. Chacolí blanco.
Arrezkero arako "Itxasgaiña" izeneko txakolin "Gorria" eta "Zuria" ospatsuen gomutea besterik eztogu. Erkiag Arran 18.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper