Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 koko.
    sense-1
    1. (V; H (V, G)) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     Insecto; bicho. "Insectos, y por extensión todo ser viviente de reducidas dimensiones" Etxba Eib. "Orrixa atakatzen dau kokuak" Elexp Berg. "Kokue: 'coleóptero' edo ain zuzen 'escarabajo de la patata' deritxoen zomorroa" (V-m, comunicación personal) ABibl.
    Soloko koko saltokarijak. fB Olg 83. Gari kokuak jana. Astar II 166. Kokuak aintzira-ziar ibilten dira. Altuna 23. Gorputzean kalte egin leikioen koko galgarriak. GMant Y 1933, 190. Koko edo zomorro txiki bat tapiz baten barnean balego. Vill Jaink 51. Ortxe dagoz lurrean pisti ta zomorroak. Ortxe ditugu gatxaren koko guztiak! Erkiag BatB 197.
    azpiadiera-1.1
    (Fig., aplicado a personas).
    Ator, ator, kokoa, nora juan aiz, ago emen gizona bekala. "Ruin, caso menguado". (Arruazu, 1659) ReinEusk2 168.
    sense-2
    2. (G-to, AN-larr-5vill-ulz-erro-olza, L, B, BN, S; Hb, Dv, H; kh- Foix) Ref.: A; VocNav (cocos, cócuas); P. Salaberri FLV 1989, 55ss.; Satr ib. 61ss.
    Apodo que se da a los habitantes de comarcas situadas (inmediatamente o no) más hacia el Sur. "L'on dit en basc. fr. de tout espagnol, soit basque, soit castillan" H. "1.º (L, BN, S), apodo que se da a los españoles; [...] 5.º (B), apodo de los habitantes del valle de Ulzama" A. "Espagnol, kkhoko (surnom)" Foix. "En el mercado de Tolosa llaman [...] kokos a las mujeres que venían de [...] Araiz y Larraun" Camp in Mok 14n. Para una información más detallada del uso en cada localidad, v. los dos trabajos de FLV citados.
    Español kokoaren kontra / heldu gira gogotik. Iraultza 128. Franzesa joaiten bada / geldi eta manso, / koko ezur andiak / etorriko franko. (In Mg PAb 170). Españako kokuen / orai ikustera. Xarlem 760. Batzu deitzen ditugu guk Españolak, edo gaizkiago dena Españolikoak, edo oraino gaizkiago kokoak. EskLAlm 1862, 4. (ap. DRA) Españaz mintzatü ziren ehunetan: / Ah! zer ardu gozuak kokuen lürretan! Const Eskual 20-9-1907, 4. Españaz mintzatü ziren ehunetan: / Ah! zer ardu gozuak kokuen lürretan! Const Eskual 20-9-1907, 4. Kokoen errirantz bidekatu ote naiz? Zink EEs 1926, 87. Koko geienak diran bezala, / ez da betazal gorrizu. "Los riberos". Or Eus 236. Gendulaingo Kokoak / atzo ekarria. Ib. 367. Nork esango dio euskaldun Naparroako koko bati? Or EG 1952 (3-4), 23. Pikuak baino zimurragoak: / holaxe dira kokoak. (AN-ulz). Satr FLV 1989, 70 (hablando de los naturales de Valdizarbe).
    sense-3
    3. (Vc ap. A; Añ, Izt, Dv (V)). Bobo, bobalicón.
    Sinistuten ez deutsuna da kokua. Ur CancB III 80. Lagun ain kokoak. AB AmaE 324. Kokotzat daukez eta zorotzat. Azc PB 362. Buru-auste andiak emongo dautsaz orrek, koko orrek oraindiño. A BeinB 44. Uste al dozu mutil au kokoren bat dala? Or Tormes 23. Dana siñisten dauna... kokua galanta. Enb 178. Kokotzat ebillen Batista kojua. SM Zirik 103.
    azpiadiera-3.1
    "(V-arr), jugador a quien otros tres en connivencia le engañan, en una partida de dos a dos" A.
    sense-4
    4. "Fantasma, que pone miedo, (V) kokoa" Añ. "Haur hizkeran, zomorroa, mamua. Koko etorrikoa e?" ZestErret.
    sense-5
    5. (V-arr-m-gip) Ref.: A; Etxba Eib.
     Máscara, persona disfrazada. "Oingo urtian koko gitxi ibilli da Aratostietan" Etxba Eib. Cf. KOKO-JANTZI.
    Koko arek aiñ ei eban Batista kojuaren aide berdintsua. SM Zirik 103.
    sense-6
    6. "(S; Alth), meule de foin en train de déssecher" Lh.
    sense-7
    7. (AN-larr-ulz-erro) Ref.: P. alaberri FLV 1989, 56.
     Comarca meridional. v. KOKO-HERRI.
    Beste zenbait erritan Zanpantzar zikiña, / Kokoetan "Osaba" sabelzai lizuna. Or Eus 139. Basaburuan deitzen diote / alde honi kokoa [se ref. a Valdizarbe] . Satr FLV 1989, 70.
    azpisarrera-1
    KOKOAK JOTA. "Kokoak yota dago, está apoltronado (V-m)" A EY III 247.
    azpisarrera-2
    KOKO-ALDE. Zona meridional. v. KOKO-HERRI.
    Koko aldetik e(re) asko etortzen zaizkio. (AN-larr). Satr FLV 1989, 64.
    azpisarrera-3
    KOKO BELTZ. Español (expresión despectiva).
    Koko beltzak ez gaitu segur urrikari, / xixpaz eskaintzen dio frantses gizonari. Iraultza 93. Ago demuntren koko beltza, ago! Barb Sup 131. Mugaz haindian kausitu zituzten ainhitz jende on, bihotzdun, bainan ere koko-beltz batzu arras ozarrak eta bertzen garizumaz beren ihautiriaren egiten zutenak. Etcheb Obrak 57 (ap. DRA).
    azpisarrera-4
    KOKO-DANTZA (AN-ulz ap. VocNav). Nombre que recibe el ingurutxo en Basaburua Mayor.
    azpisarrera-5
    KOKO EGIN. Hacer burla, burlarse. Cf. LexHNav I 94 (Puente la Reina, 1586): "Le han hecho cocos y le han dado muchos igos con los dedos".
    Pekatu mortalian [Meza] enzutia [...] da Jesu Kristori siñu ta koko egitera eltzeia. CrIc 151.
    azpisarrera-6
    KOKO-EGUN. "Carnaval" Etxba Eib.
    azpisarrera-7
    KOKO-HERRI (AN-erro). Ref.: P. Salaberri FLV 1989, 55. Comarca meridional (v. supra (7)).
    Non da, koko-errriko bidea artu ez dedan okerrekoz? Mok 14. Beti-betiko leizera bedi / sugetzar Koko-erriko. "De la Ribera". Or Eus 256.
    azpisarrera-8
    KOKO JANTZI (V-m-gip). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
    a) Disfrazarse. "Bazoiaz aurten koko-janztera?" Etxba Eib.
    Gaur aratoste dok, eta koko jantzita juan biar yuagu errira. Kk Ab I 56. Aratoste batzuetan koko jaztia nai ei eban. SM Zirik 103. b) "Disfraz. Badira urte guztian koko-jantzixa erabiltzen dabenak" Etxba Eib.
    azpisarrera-9
    KOKO-JENDE. v. supra (1).
    Gogora dio Koko-jendeen / esku ta biotz zabala. "Los riberos". Or Eus 237.
    azpisarrera-10
    KOKO-LAINO. "Kokoláñua, egoláñua, la niebla fría que viene del sur en invierno" Iz Ulz.
    azpisarrera-11
    KOKO MIKO. Soniquete de canción infantil.
    Koko Miko, Koko Miko, / geldirik or mutiko! NEtx LBB 317.
    azpisarrera-12
    KOKORIK (Estar, etc.) atontado.
    A! Lorentzo! Lorentzo! zu orren kokorik / egongo ziñeala eneukan usterik. AB AmaE 324.
    azpisarrera-13
    KOKO TXIKI. "Insectos, clase de los insectos, mejor dicho, de los artrópodos" Etxba Eib.
    azpisarrera-14
    KOKO-XEHE. "Kokoxe, microbio" Zam Voc.

    koko

    koko
    << KOKEL-DANTZA 0 / 0 KORAPILOZKO DANTZA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper