Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    motz.
    tradizioa
    Tr. La forma general es motz; mutz se documenta en textos suletinos. Motsa lo emplea Azkue en su ed. de las poesías de E.M. Azcue. En DFrec hay 59 ejs. de motz; hay tbn. 6 de motx.
    Onom.: Galindo Moça. (1026) Arzam 345. Don Martin Motça. (1254) Ib. 345.
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (V, G, AN) Ref.: A; Iz ArOñ (aarixa).
     Mocho, desmochado; mutilado; truncado. "Motza es también toda cosa que en castellano llaman motilada" Ech 59r. "Aari motz, auntz motz, carnero y cabra desmochados" A. Cf. belarrimotz, besamotz, HANKA MOTZ, etc. Cf. tbn. MIH 388: "Hizkuntza, honenbestez, ez da grauzkio-motza, grauzkio-gabea baino".
    Ogia laberatzean motz edo adardun egiten da. "Ras ou cornu". RS 344 (tbn., con alguna variación, en Saug 154). Izan zan tantai bat legez aretx motzetan. AB AmaE 169. Bestela zabiltz Erniyo aldeko / ari motzen antzera. EusJok 104. Ormamokor beltz, erdi-erroiztu, ke-bide motz, arruztai urratu eta abar. Lh Yol 6. Garai bateko intxaur-arbola lodien tokian iru epaitondo motz. Mok 16. Zuhaitz motz batzuen gerizan. Zerb Gerlan 72. Auek dituzu mendi motzak, gaña zelaia dutenak. Anab Aprika 8. Ea, gure zaldi motza dezagun perra. Anab Aprika 8. Ea, gure zaldi motza dezagun perra. Arti Olerti 1960, 157. Arte motz baten adarburuan eseri zan. "En el tronco de una desmochada encina". Berron Kijote 126.
    azpiadiera-1.1.1
    Cortado (refiriéndose a la parte que ha sido cortada).
    Gure akerrak ditu / punta biak motzak, / zeren galdu ziozkan / neguko izotzak. Izt Po 115. Begi bat itxua du / adar biyak motzak. Xe 298. Ezen bere sudur / motzak eztuen egin usainik kontentuz. Arti MaldanB 216. Batek anka bat paltako zuen, / bestiak bi beso motzak. Uzt Sas 125.
    azpiadiera-1.1.2
    "Cacharro [...] txarro motza, maketsa" Aq 1347.
    azpiadiera-1.2
    2. (SP, Urt IV 98, Lar, Añ).
    Pelado, trasquilado. "Motz [...] cosa [...] tresquilada, mocha y sin barba" Ech 59r. "Tondu" SP. "Pelón" Lar, Añ. v. kaskamotz, burumotz.
    Okhasinoa kopetan [...] illetsu da [...] baiña [...] gibel aldean, motz, soil, garbal, karsoil eta ille gabe. Ax 153 (V 101). Bideaz beste aldetik, mendi motza dago. Erkiag BatB 119.
    azpiadiera-1.2.1
    "Implume" Lar, Añ.
    azpiadiera-1.3
    3. (V, G, L, BN-lab; VocBN , H); mutz (S) Ref.: A; EI 356; Lrq (mutz).
     Huraño, poco amistoso, seco (ref. a personas o a palabras, saludos, etc.). "Brusque" VocBN . "Gizon motzarekin dut egiteko, j'ai affaire à un homme impatient, rude, brusque" H. "Cassant, sec, mutz" Lh Eusk 1919-1920 (I) 80. Cf. HOTZ ETA MOTZ.
    Errepuesta haur, hunein hotza, motza eta gogorra enzun dezatenean. Ax 606 (V 390). Isilik badago, motz eta motela dala. Astar II 189. Eta [agur] egiten badeutsazu bere, da modu motz eta astunagaz. Ib. 26. Añ otza, motza, motela ta gogoezekoa aurkituteban Anjel ori eze aspertu zan noizbaiten neskatillea. Ag Kr 183. Juaten zare astozar bat baño motzago oe-ondora, artu an dagonaren eskubitorra [...] ta or konpon. Kk Ab I 18. Arrazoi-bide aundirik gabe / dabil tankera motzian. Tx (in Imaz Auspoa 24, 151). Motz dagoanagaitik esaten da. (V-ger). A EY III 336. Arrotz bat antzo jendartean motz, / ezin garhaituz gogo-herabea. Mde Po 73. Eskutitz bat egin zion, motza. Mde HaurB 48. "Agur" motz bat esan diot. Txill Let 44. Errespetozko lagunai erantzun motzak emoten. Alzola Atalak 48s.
    azpiadiera-1.3.1
    Hartarakotz errana da, ala herioa motz, / tristezia baizen eztu uzten deusik ondokotz. EZ Man I 43 (Harriet traduce "rigoureuse").
    azpiadiera-1.4
    4. (gral.; SP, VocBN , Dv, H, VocB ); mutz (S) Ref.: A; Lrq (mutz); Iz ArOñ; Iz Ulz (lúzia); Etxba Eib; EAEL 211; Elexp Berg; Gte Erd 304; ZestErret .
     Corto; corto de estatura. "Sudur motza, nez camus" SP. "Eskua eta erhiak motzak ditu" H. "Corto y grueso en proporción" VocB . "Romo, corto de talla" A. "Sudur motz bat (V-gip, G-goi-azp, AN-gip, B)" Gte Erd 304.
    Zurginaren etxea zotzez, zotzez ere motzez. O Pr 444. Naturalistek diote bipera dela suge motz gaixto bat. Tt Onsa 37s. Katamotza esaten jako musu motza dabelako. Mg PAb 174s. Zapata zapal edo motzak. Ib. 94. Zezenak izan behar ditu sorbaldak zabal, lephoa lodi eta yunta motzak. Dv Dial 92s (It y Ur labur, Ip llabür). Txamarra ori motzegi daukazu. Bv AsL 50. Ire sudur motza. Urruz Urz 49. Bere pipa motz eta beltza. Elzb PAd 9. Nere bigaitxu motsa. Azc PB 89. Prankotarren balenka motzak. Ag AL 102. Gizon motz, gazte, sendokote, arpegi zabal bat. Ag t Kr 189. Egan egin nai t'oraindik motzak / egoak. Biozk 28. Arpei zorrotz sur-luze / ala motz sur bako? Enb 171. Makilla motz batekiñ. Tx B II 164. Gona motz gorri bat. Or Mi 98. Nesken ule motzak. Kk Ab II 54. Ilharka motz batek jaunzten dio [...] azal kazkarra. JE Ber 17. Izkillu motza erabilli al izango da. "Armas cortas". EAEg 16-5-1937, 1665. Gerria geienean motza [arteak] . Munita 44. Neskatxa bat short direlako galtza motz petrailak soinean. Zerb Azk 30. Geroago ta aituago... geroago ta motzago [purua] . NEtx Antz 107. Bisera motza buruan. Erkiag BatB 176. Zispa motzak sorbaldetan zintzilik dituela. Ib. 146. Basarritikan kalerakua / etzan oso bide motza. Uzt Sas 106. Sabela aundi, gerritik gora motz. Berron Kijote 111. Egur estaka motz bat. BBarand 137. Praka motz senduakin agertu zan. Gerrika 155. Bere sotana motzarekin. Larre ArtzainE 154. Liburua motzagoa dela izena baino. Honek Euskalerriko argizagi-ola aipatzen du eta liburuan ez da Gipuzkoakoa besterik aztertzen. MEIG III 145.
    v. tbn. Sor Bar 25. Ud 121. Alz Bern 60. Lh Yol 9. Laux BBa 118. Etxde JJ 9. Basarri 82. Salav 33. Etxabu Kontu 175. Ataño TxanKan 42.
    azpiadiera-1.4.1
    Oiek [txoper oiek] ez dute señik egingo / argi luzetik motzera. Basarri 170.
    azpiadiera-1.4.2
    Contraído (hablando de palabras).
    Beste izkera zakar, trakets, latz eta motz au. "Contraído". Mok 17.
    azpiadiera-1.4.3
    (Con sentido temporal).
    Itxoron biar degun / denbora motzian. Bil 30. Igantian, üda betheko egün bat zen [...] üngürüz haatik hanitxek nahi beno mutzago. Eskual 11-12-1908, 3. Bat-batetan txirularen dei motz eta samiñ bat aditu izan zan. Lh Yol 30. Ixiltarte motza. Zait Sof 107. Eguna luzeago edo motzago. Munita 115. Edariak emanen zion mozkorraldi motz eta laburregiari. Mde HaurB 20. Lipar motz batean. Txill Let 34. Bi herrietako delegatiak jünta ziteie eta, bi burrat edan eta, mutz eginik düziela bide baitezpadakoa. Herr 24-11-1960, 3. Ez zitzaion alditxo ura motz egin. Ugalde Iltz 31. Uda motza izango da an. Uzt Sas 349. [Beor] bakar batzuek oso igel-aldi motza izaten dutela: ordutakoa. Insausti 176. Naiz [soldaduska] orduan baño bastante motzagoa dagoan. Albeniz 61.
    azpiadiera-1.4.3.1
    "Kandelaria otz, negua joan da motz (AN)" Aq 63 (pág.).
    azpiadiera-1.5
    5. (V, L; SP) Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     Desafilado; romo, sin punta. "Émoussé" SP. v. kamuts.
    Ihabaliaren ezpatak punta motz, ahoa lanputs. O Pr 274. Artu biarko da billaukerijako arma motz ta ugartuba. Mg PAb 206. Ala adar motzekin iñori gaitzik egin etzegion [idiskoak] . VMg 85. Erremientarik zorrotzeenak dira motzak, pekatuzko dantzaak kenduteko. fB Olg 34. Urteten deutsu motzak axkoriak. Astar II 111. Burdiñ ez motzak. AB AmaE 452.
    azpiadiera-1.6
    6. Insuficiente, deficiente, escaso.
    Hura guziek kasik ardiets dezaketela, bai eta adimendu motzenek ere. SP Phil 541. Itzpide luzea eta irabazi motza. Izt C 179. Jakinduri motza dutenak. Bv AsL 114. Zelan kantau gaur nire / lira motz txikiak? AB AmaE 179. Giza-lege motza. AzpPr 99. Izena berik motz dela eta itsusi? HU Zez 176. Zerbait onik uts badu, eskier nago eztela izanen gai motzegia zuelakotz. AIr RIEV 1928, 605. Ofrezimentu luzia baño / errezo motza azkenian. Tx B II 65. Gure buru motzok etxaukuaguz ba orretarako gertaute-ta. Kk Ab II 153. Nere irizbidea motza bai-da. Lab EEguna 77. Ez zan motzagua izan Aragille eta onen emaztiari sartu jakuen bildurra. Etxba Ibilt 462. Ez jarri bada uste osorik / emengo laguntz motzetan. Olea 230. Motz agertzen dira, osatu gabe, zenbait aipamen. MEIG III 148.
    azpiadiera-1.6.1
    (Referido a personas). "Euskaraz jakin gabe motz gelditzen zera (G-azp-goi)" Gte Erd 223. Cf. A EY III 267: "Dotriña-metzak [sic, seguramente errata por motzak] dire, son cortos en aprender el catecismo (AN-larr)".
    Alkate, bai, alkate, teniente ere motza. (Leiza, 1590). ReinEusk 89 (glosado "no era para hacer el oficio de alcalde ni de teniente"). Paperik ez duben gizona motza, salduba eta galduba arkitzen dezu. AJauregi EE 1885b, 269. Ederrez ain motza dala. Ldi BB 30. Izneurtuetan betegarri edo "ripio" askotxo oi-dirala... Olerkari motzak oi dute ori ere. Ldi IL 36. Neonek ere egiten aal ditut nere motzean zenbait oartxo. Ib. 12. Baña gizona gizartean osoago izateko sartzen da, ta ez motz eta marketsago izateko. Eguzk GizAuz 96. Ni erdal izkuntzan oso motz nengoan. AZink 68.
    azpiadiera-1.6.1.1
    --Baditek gizon baten premia, Martolo. --Bai, motz daude Etxeberrin gizon gabe. Zab Gabon 29.
    azpiadiera-1.7
    7. Inculto, ignorante, sin preparación.
    Euskaldun baserritar motzen motzenak ere ondo daki bada zer esan nai deban Asiak. Izt C 11. Baziran aberatsak, bai ta ere jakintsuak [...] eta, oen artian, txit motzak eta pobriak ere. Bv AsL 140. Erlojeru, arotz, / errementari motz. Arti MaldanB 221.
    azpiadiera-1.7.1
    (Fraile) lego. "Lego [...]. en las Religiones, anai motza" Lar.
    Fraile motz batek logelaraiño / eraman zidan mezua. Zendoia 178.
    azpiadiera-1.8
    8. (Vc, Gc ap. A ; Añ, Aizk).
    Que no habla vasco; extranjero, extraño al país. "Bascongado [...] el que no lo es, motza" Añ. "Romancista [...] (frase jocosa) motza" Ib. "Los bascongados llaman así a los pasiegos y montañeses por lo torpes, flojos y negados que son para el trabajo" Aizk. "3.º apodo con que se designa a gentes del Sur; [...] 7.º (V, msZar, voc.), vasco que ignora la lengua de su país" A. Cf. RIEV 1925, 552 (carta a Peñaflorida, 1783): "Me están cada día estos gaztelau motzes mortificando". Cf. tbn. Tx B III 65: "Euskeraz ikasteko / belarriak motzak". v. erdaldun, belarrimotz.
    [Bizkaitar] gizonak emeturik / dirudije motzak. (Abando, 1819; probablemente de VMg). Eusk 1977, 423. Baita askok berbetan, / dirudie motzak. Zav Fab, RIEV 1907, 93. Ai motza alperretan etorria. Ulib BAP 1962, 29n (hablando de un bilbaíno). Motzakin nastau garealako. AB AmaE 83. Motz edo maketuak sartu yakuz Bizkaian. (1895). AG 544. Ederki mintzatu itzakiola erderaz motz aietako bati. Urruz Ezale 1897, 261a. Uri andietako euskaldun motzen seme alabentzako. A EEs 1916, 113. Ama Euzkadi daukogulako / motzen azpijan aulduta. Enb 35.
    azpiadiera-1.9
    9. Corto de entendimiento, tonto. "Bai, bai ulertuit txistia; enauk hain motza" ZestErret.
    Arrotz ta erbestekuak makal, baldan, baldres, motz, oker, zital, asto ta dongaak diriala. 'Romos'. Mg PAb 167. Motza ta gauzak esango ditue nigaitik baiña, ezagututen dot nik zeiñ zer dan. Ag AL 59. Ziria sartu nai diak, baño ez nauk añ motza. Ag G 305. Anaiari ondo kaso egiteko ta abar, motz samarra dala-ta. TxGarm BordaB 47.
    azpiadiera-1.10
    10. (V; Zam Voc) Ref.: A; Holmer ApuntV; EAEL 217; Gte Erd 223, 140.
     Feo. "Belarrietara motzago iten da (V-arr)" Gte Erd 223.
    Urrea suan sartzen ezpada, iluna ta motza geratuten da. Añ MisE 69. Gorputza dauko berak / ezin ederraua: / otso-belarrijakaz / akerren burua: / surra zapal-zapala, / begi okertua [...]. / Ez jakuz iziotuko / erraijak danori, / arrika bialtzeko / errege motz ori? KarlBB 289. Zeu eskeko motz eta loia zara-ta. Altuna 98. Ez zindudan baña nai, Zeure argi miak / agertzen eustalako maite danen motza. "La fealdad de cuanto amaba". Laux BBa 68. Ikusi eziñaren irudi motz ta ezaiñak. Erkiag Arran 154. Tximiñoi bat bera baiño be motzagoa ei zan-da. Bilbao IpuiB 84. Ibillera motzagorik orraitiño! Ib. 60. Guzti-guztiek bildurgarrizko motzak be etzireala izango. Akes Ipiñ 28. Ongi derizkiot / zure arima motz / horri. Arti MaldanB 216. Bardin maitatzen gaitu / eder, polit, motza. BEnb NereA 184.
    v. tbn. Alz Bern 79.
    azpiadiera-1.10.1
    (Referido a comportamientos, acciones, etc.).
    Puska batekiñ atzeratzia / badakizute motz dala. EusJok 92. Bai dala gauz ederra adiskidetasuna! Ta, bai motza gorrotoa! Munita 153. Esan bear eutsan, bai, arpegi-arpegira bere egikizun motz au. Bilbao IpuiB 136. Ordaindu gabe aldegitia / gizonarentzat txit motza. Uzt Sas 225.
    azpiadiera-1.11
    11. Conciso, breve (hablando de palabras, textos, etc.).
    Ixill eta motz jolasa, / itza bakan ta eskasa [...] / egoten bagerade, / loa laster datorkiyo. Echag 105. Eskeñi nai dizkiat itz motz auek. Ldi IL 38. Itz motzak sarritan gizakumeak eratxi ta zuzendu izan oi ditute. 'Pocas palabras'. Zait Sof 23. Ez ditake hitz motz batez ihardets. GAlm 1951, 45. Koloka du idazkera, ta oikoa baño motzago esakera. Txill Let 135. Ateraldi labur eta motz batez oro finkatu aintzin. Larre ArtzainE 26. [Metahizkuntza da] asmatua izan den mintzatzeko modu motz eta soila. MEIG VIII 30.
    azpiadiera-1.11.1
    "Ez daut elhe motzik eman, il ne m'a pas dit un traître mot" Lh.
    Haranek ez zuen artikulu motzik jalgi. Herr 5-11-1959, 3.
    azpiadiera-1.12
    12. (V, G-goi, AN-erro, L-ain-côte, NB, Ae; H) Ref.: A; EI 355.
     Triste.
    Entzunik barriz zaldunak berba au, juan zan motz. Ur Mt (V) 19, 22 (Ur (G) y Ker itun, He tristatua, Or goibel; Lç tristerik, Dv ilhunik, Ol goibeldurik, IBk nahigabeturik, IBe atsekabez). Au [illuna] dalako motza, motel eta otza. AB AmaE 344. Ainbeste atsakabagaz / il iatan biotza, / ta mundua neuretzat / biurtu zan motsa. Azc PB 342 (en Ur PoBasc 219 motza). Eguraldi otza, / zerua motsa. Ib. 290 (en Ur PoBasc 228 motza). Alangoen arpeia egon oi da motza. Enb 163. Aspertua zegoen azkenengo urtetan arek sortu zion bizi motzarekin. NEtx LBB 68.
    azpiadiera-1.13
    13. (V-gip ap. Elexp Berg ).
    Poco hablador, reservado; tímido. "Aura dan motzakin kapaz da gorri-gorri jarri tta berbaik pe ez eitteko" Elexp Berg.
    Euskaldunok, kartak euskeraz idazten, oso motzak izan gaituzu. NEtx Nola 41. Euskaldunok egintzetan luzeak eta erranetan motzak, laburrak gerala. Herr 24-10-1957, 4. Nere motzean, emendik ikusten nituan kontu oiek guziak. Baiña barruak ez ninduan erabakitzen [...] ezer egiteko. NEtx LBB 90s. Biurri xamarrari [maixuak] kenduaz / beatz-puntetako otzak. / Guri etzigun ezer egiten, / ain giñan bildurti motzak. Insausti 74.
    azpiadiera-1.14
    14. Joven, mozo, de corta edad. Cf. NESKA MOTZ.
    Artzai-mutil motz zaneko egunetan. "Infimo pastor, mozo". Mok 7.
    azpiadiera-1.15
    15. "(V-gip), chato" EI 356.
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    1. (AN-5vill-erro, Ae; Lh) Ref.: VocPir 292; A Aezk 296; Garate RIEV 1931, 423.
     "Partie sexuelle de la femme" Lh. Cf. mutxurdin.
    azpiadiera-2.2
    2. "Toro semental" (G-azp, comunicación personal)
    sense-3
    III. (Adv.).
    azpiadiera-3.1
    Brevemente, de modo conciso.
    Lur-azalean edo barnean gertatzen diranak oro ezagunak izango bagenitu, labur eta motz mugatuak baitira. Zait Plat 43. Gertaerak ain laburki ta motz aipatzen dizkigute. Berron Kijote 176. Esandakoak, motz eta laburkiro esana izanik ere, garbi adierazten du lan egokia aukeratu duela. MEIG II 68.
    azpisarrera-1
    ATE-MOTZ v. 1 ate.
    azpisarrera-2
    BARNEKO MOTX; BARRENEKO MOTX v. barneko, barreneko.
    azpisarrera-3
    DANTZA MOTX v. dantza.
    azpisarrera-4
    ESTADU MOTZEAN.
    (Estar, quedar) sin nada.
    Nola premio oiek / Pellorentzat zian, / Juan Jose atzian / gelditu da utsian, / estadu motzian. AzpPr 37. Bartolo arkitzen zan / estadu motxian, / iñor emakumerik / etzaukan etxian. Tx B II 103.
    azpisarrera-5
    JAUZI MOTX v. jauzi.
    azpisarrera-6
    MOTX.
    (Forma con palat. expresiva).
    azpisarrerakoSense-6.1
    A) (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    a) (gral.; Ht VocGr 343, Dv, H; mutx S) Ref.: A; EI 141; Etxba Eib; Iz Als (azkazal); EAEL 211; Elexp Berg.
     Corto; de corta estatura. "Galtza motxak, culotte d'homme" Dv. "Jauzi motxa, saut à pieds joints" Ib. "Como diminutivo de motz, tiene todas las acepciones de esta palabra con la significación naturalmente restringida" A. "Azkazal motxak, las uñas cortas" Iz Als.
    Beren galtza mutxetara. Egiat 167. Gorontza txit motxak. AA II 120. Pipa motxa aotzean. Zav Fab, RIEV 1909, 38. Belhar motxa den tokian. Dv Dial 73 (Ip txipi). Badira bertze drain motx batzuek. Dv Lab 113. Txamarra motx bat. Aran SIgn 60. Oinetako motxak. JE Bur 140. Gona motxak jantzita. Tx B II 108. Ziraun luzerik, satagin motxik / sumatzen badu tartetan. Or Eus 317. Burnizko oiak motx xamarrak ankaluze aientzat. JAIraz Bizia 40. Aulkia zeukan bear baiño motxago. And AUzta 86. Gure besoak motxegiak direla dena besarkatzeko. Vill Jaink 152. Su-iskillu motxa. Erkiag BatB 188. Bera mutil motxa zan, da [...] erropak, aundiegi zituan. BasoM 146. Amona motx potxolo bat zan. JAzpiroz 15. Ostera jendea bueltatu da illea motxagoa eramatera. Albeniz 197. Hitzak motx, hotzak kuxkurturik baleude bezala. MIH 355. AB AmaE 468. Hb Esk 185. Elzb PAd 29. Zub 66. Anab Usauri 107. NEtx Antz 75. Munita 86. Zendoia 157.
    azpiadiera-1.1.1
    (Con sentido temporal). "Bertso-saiua bai motza izan dala" ZestErret.
    Berrogei ta amar urte aundi! Ez motxak! Mok 5. Lênen-talka motxa da. Or Eus 30. Gau motxean. Ib. 214. Ega motxean. EA OlBe 12. Itzaldi motx eta beroa. SMitx Aranz 188n. Aldi motxerakoak [muntegiak] . Munita 149. Gure biziaroa motxegia da. Vill Jaink 27. Abendua motxa da ta / badoa eguna. Uzt Auspoa 22, 88. Kanta motxak abestu. 'Deductum dicere carmen'. Ibiñ Virgil 48. Hogei urte motxetan. Azurm HitzB 49. Emengo gure bizitza oso laburra edo oso motxa dala. BAyerbe 185.
    v. tbn. Anab Usauri 89. Loram Y 1933, 336. NEtx Antz 128. Gand Elorri 197. Insausti 52.
    azpiadiera-1.1.1.1
    Puntu motxean, ots, zortziko txikiaren neurrian. Lek SClar 123.
    azpiadiera-1.2
    b) Mutilado, al que le falta una parte del cuerpo; desmochado, mocho. "(R-uzt), mocho, animal descornado" A. "Manco" Etxba Eib.
    Mingaiñez bezain besoz motx geldi baledi. Or Eus 33. Masti-ondo motxak. Erkiag BatB 168.
    azpiadiera-1.2.1
    (Refiriéndose a la parte que ha sido cortada).
    Antoniok zerentako du xamar mahanka, besua mutx ükhen eta. Eskual 28-2-1908 (ap. DRA ). Esku motxari aizkol-kertena / iñola ezin ezarri. EusJok 143. Batek begiya itxuba zuben, / besua motxa bestiak. Tx B I 27.
    azpiadiera-1.3
    c) (Urt, Lar, Añ).
    "Calvus, [...] illez gabétua, motxa, [...] motza" Urt V 98. "Pelón", "pelado" Lar, Añ.
    azpiadiera-1.4
    d) Avaro, poco generoso.
    Lagunari biurtzen zaizkon zerbitzuetan motx eta zikinkara izatea. Mih 53 (Harriet cita este ej., pero da la forma motz).
    azpiadiera-1.5
    e) Deficiente, insuficiente.
    --Orra Jaungoikuak ordaña eman. --Ez motxa're. Sor Bar 80. Orrekiñ, jakiak gutxitzen zijoazen [...]. Abelera motxa. JMB ELG 55. Ala ere, zure irakaskizuna ez diteke batere motxago. Or QA 124. Exkaxa ta motxa izango litzake apaindura. Txill Let 60. Biziak eskeintzen digun guztia zein motx eta ezdeusa den gure gose-egarria asetzeko. Vill Jaink 119. Baiña gizonaren almena motxa, sarri askotan. Erkiag BatB 117.
    v. tbn. NEtx LBB 309.
    azpiadiera-1.6
    f) Cobarde.
    Bere burua motx ez egin nai. "No queriendo sentar plaza de miedoso". Or Eus 266.
    azpisarrerakoSense-6.2
    B) (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    a) "Mot obscène, partie sexuelle de la femme" H. Cf. mutxurdin.
    azpiadiera-2.2
    b) "(G-to), hueco en una mesa de juego, por la ausencia de un jugador, cuyas cartas las ve el compañero del ausente; también se juega así sin cuarto compañero" A.
    azpisarrera-7
    MOTX-MOTX.
    Rapado, pelado. "Motx-motxa, motilón" VP 62v.
    azpisarrera-8
    MOTZA ETA POTZA (Lar); MOTZA ETA TAPOTZA.
    "Lirondo, mondo y lirondo, motza, ta potza" Lar.
    Ah motza eta tapotza! Ongi asmatu zikan Anton Tripaki iri izena ipiñi zikanak! DicM (ed. 1877) 63 (AB Dic 68 tbn. motza eta tapotza).
    azpisarrera-9
    MOTZARENA JO.
    Realizar el acto sexual. "Hondartzan bikote asko motzarena jotzen ibiltzen direla esaten dute (AN-gip)" HErot .
    azpisarrera-10
    MOTZDUN; MOZDUN.
    (El) que tiene (...) corto.
    Iñor ez dot ikusi belarri-motzdunik / gogotik biarrean ekiten dautsanik. Enb 162. Ezertako ez diran belarri-mozdunak. Ib. 162.
    azpisarrera-11
    MOTZEAN ERANTZUN.
    "Responder fríamente" DRA .
    azpisarrera-12
    MOTZ EGIN.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) "Calvare, [...] buruko illea murritz egin, murriztu, motx-egin, motzegiñ" Urt V 95.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) (V-m, L, BN, S) Ref.: A; Lh.
     "Fallar. Eztituak motz egin dau, el injerto ha fallado, no ha prendido. Tiroak motz egin dau, ha fallado el tiro" A. "Manquer" Lh.
    azpisarrera-13
    MOTZ EGON.
    "Motz egona da, il est resté coi" Lh.
    azpisarrera-14
    MOTZ-HERRI.
    "Motz-erriak, pueblos encartados, o pasiegos o montañeses de las montañas de Santander" Aizk.
    azpisarrera-15
    MOTZ ETA ZORROTZ.
    Concisamente y con precisión.
    Zenonek motz eta zorrotz egiten zituen korapilo-matazak arilketan. Zait Plat 40. [Itzaldiaren bigarren tankera] , motz eta zorrotz, bizi ta zaloi [...] arloaren egiabideak ezarten dituena. Ib. 123.
    azpisarrera-16
    MOTZ GELDITU.
    azpisarrerakoSense-16.1
    a) (V-gip).
    Quedarse corto, no llegar a lo esperado, lo deseable o lo correcto. "Eun urte dauzkala esan neban, da igual motz geldittuko nitzan" ELexp Berg .
    Motz geldittuko giñekela irudi zaigu Jesusen bizitzaz lau itz berenik ezpaginduzke esango. Inza Azalp 58. Emen ere, orretarako, ez aal ginake motz geldituko. Ldi (carta a EArzdi, 17-2-1930, ap. DRA). Jan-edanean motz gelditzen zeran bakarra. Lab EEguna 64. Gure irudimena motz gelditzen zala asmaketan. NEtx LBB 12. Lagunik gabe motz geldituko naiz mendian. Ib. 22. Hizkuntza bat ikasteko [...] bide erosoa eskeintzen duten libururik gehienak motz gelditu ohi dira beren egitekoan. MEIG II 109.
    azpiadiera-1.1
    (Con palat. expresiva).
    Motx gelditu naiz esaten Ama-Semeen lana. Or Poem 551.
    azpisarrerakoSense-16.2
    b) "(G-to), llevarse un chasco (pop.)" A.
    azpisarrerakoSense-16.3
    c) Quedarse callado. "(L, BN, S), rester court, coi, en panne" Lh.
    azpisarrera-17
    MOTZIK.
    Lentamente.
    Txalupak etozan portura motzik aize apur bat baga. Ag Ezale 1897, 354b.
    azpisarrera-18
    MOTZIK UTZI.
    Dejar en mal lugar.
    Indarrak ongi neurtu; ez utzi ni motzik. Or Eus 133.
    azpisarrera-19
    MOTZ-MOTZ.
    azpisarrerakoSense-19.1
    a) Muy feo.
    Tximiñoi baten antzekoa: motz-motza gixajoa! Bilbao IpuiB 250.
    azpisarrerakoSense-19.2
    b) "Mósmotz, mósmotza, muy [corto]" Iz ArOñ.
    Gona motz motzak jantzirik. Auspoa 39, 55.
    azpisarrera-20
    MOTZ-MOTZA.
    azpisarrerakoSense-20.1
    a) "Motz motza utzi du, il l'a laissé tout court" Dv.
    azpisarrerakoSense-20.2
    b) Secamente.
    Bortz pinta ezantza baizik etzaizkit gelditzen, karatxo! daut adiarazten motz-motza ene lagunak. JE Ber 51. Le Capitole! erran zuen motz-motza emazte gazteak. JEtchep 80. Irakurle gazte batek karta bat igortzen daut motz-motza hitz hauiekin: [...]. Lf Herr 4-8-1960, 1.
    azpiadiera-2.1
    Concisamente.
    Berek ere naski pundu hortan hein batean eta moz-motza emaiten zituen xehetasunak! Etcheb MGaric 138.
    azpisarrerakoSense-20.3
    c) Sin más, simplemente.
    Zonbaitek deitzen dituzte oraino ere argi-xakurrak; milafrangar xahar batek argiak deitzen zituen motz-motza. Lf Herr 11-1-1962, 4.
    azpisarrera-21
    MOTZ-MOTZ EGIN v. moztu.
    azpisarrera-22
    MOTZ-MOTZIK.
    azpisarrerakoSense-22.1
    a) Secamente, fríamente.
    Igaro aurrera berbarik egiten geratu baga, motz motzik ta bekoki astun bategaz. Mg CO 142.
    azpiadiera-1.1
    (Con palat. expresiva). Concisamente.
    Bizidunai esanaz / euskalki motx-motxik: / "Umantak izan giñan / ta ez aintzagatik". SMitx Aranz 235.
    azpisarrerakoSense-22.2
    b) (Estar, etc.) pelado, sin plumas.
    Jaio zan mozolua luma baga, motz motzik edo billosik. Mg PAb 177.
    azpisarrerakoSense-22.3
    c) (Estar, etc.) triste.
    Alabetan badabe, zeure arpegiko iluntasunagaz, motz motzik egonagaz [...] agertuten dozu alabanza areek emoten deutsuben atsakabe edo pesadunbria. Astar II 26. Gaurrartian mots motsik / bizi izan zirean, / gaur ganik, ai ze pozik! / biziko direan. Azc PB 47.
    azpisarrera-23
    MOTZ-ZEHARKATU.
    Cambiar bruscamente de dirección.
    Eskuin gira motz-zeiharkatu, Doniane-Garazirat buruz. JE Ber 8.
    azpisarrera-24
    MOZTXEAGO.
    Algo más retraído.
    Beste batzuk, eskolan moztxeagoak igual, baiña begi edo buru argiagokoak zirala. Insausti 305.
    azpisarrera-25
    NESKA MOTZ v. neska.
    azpisarrera-26
    HOTZ ETA MOTZ v. hotz.

    motz

    motz
    << DANTZA MOTX 0 / 0 DANTZA NAHASTU >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper