Tr. La forma general es motz;mutz se documenta en textos suletinos. Motsa lo emplea Azkue en su ed. de las poesías de E.M. Azcue. En DFrec hay 59 ejs. de motz; hay tbn. 6 de motx.
Onom.: Galindo Moça. (1026) Arzam 345.
Don Martin Motça. (1254) Ib. 345.
sense-1
I.(Adj.).
azpiadiera-1.1
1.
(V, G, AN)
Ref.:
A;
IzArOñ(aarixa). Mocho, desmochado; mutilado; truncado.
"Motza es también toda cosa que en castellano llaman motilada"Ech 59r.
"Aari motz, auntz motz, carnero y cabra desmochados"A.
Cf. belarrimotz, besamotz, HANKA MOTZ, etc.Cf. tbn. MIH 388: "Hizkuntza, honenbestez, ez da grauzkio-motza, grauzkio-gabea baino". Ogia laberatzean motz edo adardun egiten da. "Ras ou cornu".RS 344 (tbn., con alguna variación, en Saug 154).
Izan zan tantai bat legez aretx motzetan. ABAmaE 169.
Bestela zabiltz Erniyo aldeko / ari motzen antzera. EusJok 104.
Ormamokor beltz, erdi-erroiztu, ke-bide motz, arruztai urratu eta abar. LhYol 6.
Garai bateko intxaur-arbola lodien tokian iru epaitondo motz. Mok 16.
Zuhaitz motz batzuen gerizan. ZerbGerlan 72.
Auek dituzu mendi motzak, gaña zelaia dutenak. AnabAprika 8.
Ea, gure zaldi motza dezagun perra. AnabAprika 8.
Ea, gure zaldi motza dezagun perra. ArtiOlerti 1960, 157.
Arte motz baten adarburuan eseri zan. "En el tronco de una desmochada encina".BerronKijote 126.
azpiadiera-1.1.1
Cortado (refiriéndose a la parte que ha sido cortada).
Gure akerrak ditu / punta biak motzak, / zeren galdu ziozkan / neguko izotzak. IztPo 115.
Begi bat itxua du / adar biyak motzak. Xe 298.
Ezen bere sudur / motzak eztuen egin usainik kontentuz. ArtiMaldanB 216.
Batek anka bat paltako zuen, / bestiak bi beso motzak. UztSas 125.
azpiadiera-1.1.2
"Cacharro [...] txarro motza, maketsa"Aq 1347.
azpiadiera-1.2
2.
(SP, Urt IV 98, Lar, Añ). Pelado, trasquilado."Motz [...] cosa [...] tresquilada, mocha y sin barba"Ech 59r.
"Tondu"SP.
"Pelón"Lar, Añ.
v. kaskamotz, burumotz. Okhasinoa kopetan [...] illetsu da [...] baiña [...] gibel aldean, motz, soil, garbal, karsoil eta ille gabe. Ax 153 (V 101).
Bideaz beste aldetik, mendi motza dago. ErkiagBatB 119.
azpiadiera-1.2.1
"Implume"Lar, Añ.
azpiadiera-1.3
3.
(V, G, L, BN-lab; VocBN, H);
mutz (S)
Ref.:
A;
EI 356;
Lrq(mutz). Huraño, poco amistoso, seco (ref. a personas o a palabras, saludos, etc.)."Brusque"VocBN.
"Gizon motzarekin dut egiteko, j'ai affaire à un homme impatient, rude, brusque"H.
"Cassant, sec, mutz"LhEusk 1919-1920 (I) 80.
Cf. HOTZ ETA MOTZ. Errepuesta haur, hunein hotza, motza eta gogorra enzun dezatenean. Ax 606 (V 390).
Isilik badago, motz eta motela dala. Astar II 189.
Eta [agur] egiten badeutsazu bere, da modu motz eta astunagaz. Ib. 26.
Añ otza, motza, motela ta gogoezekoa aurkituteban Anjel ori eze aspertu zan noizbaiten neskatillea. AgKr 183.
Juaten zare astozar bat baño motzago oe-ondora, artu an dagonaren eskubitorra [...] ta or konpon. KkAb I 18.
Arrazoi-bide aundirik gabe / dabil tankera motzian. Tx(inImazAuspoa 24, 151).
Motz dagoanagaitik esaten da. (V-ger). AEY III 336.
Arrotz bat antzo jendartean motz, / ezin garhaituz gogo-herabea. MdePo 73.
Eskutitz bat egin zion, motza. MdeHaurB 48.
"Agur" motz bat esan diot. TxillLet 44.
Errespetozko lagunai erantzun motzak emoten. AlzolaAtalak 48s.
azpiadiera-1.3.1
Hartarakotz errana da, ala herioa motz, / tristezia baizen eztu uzten deusik ondokotz. EZMan I 43 (Harriet traduce "rigoureuse").
azpiadiera-1.4
4.
(gral.; SP, VocBN, Dv, H, VocB);
mutz (S)
Ref.:
A;
Lrq(mutz);
IzArOñ;
IzUlz(lúzia);
EtxbaEib;
EAEL 211;
ElexpBerg;
GteErd 304;
ZestErret. Corto; corto de estatura."Sudur motza, nez camus"SP.
"Eskua eta erhiak motzak ditu"H.
"Corto y grueso en proporción"VocB.
"Romo, corto de talla"A.
"Sudur motz bat (V-gip, G-goi-azp, AN-gip, B)"GteErd 304.
Zurginaren etxea zotzez, zotzez ere motzez. OPr 444.
Naturalistek diote bipera dela suge motz gaixto bat. TtOnsa 37s.
Katamotza esaten jako musu motza dabelako. MgPAb 174s.
Zapata zapal edo motzak. Ib. 94.
Zezenak izan behar ditu sorbaldak zabal, lephoa lodi eta yunta motzak. DvDial 92s (It y Ur labur, Ip llabür).
Txamarra ori motzegi daukazu. BvAsL 50.
Ire sudur motza. UrruzUrz 49.
Bere pipa motz eta beltza. ElzbPAd 9.
Nere bigaitxu motsa. AzcPB 89.
Prankotarren balenka motzak. AgAL 102.
Gizon motz, gazte, sendokote, arpegi zabal bat. Ag
t Kr 189.
Egan egin nai t'oraindik motzak / egoak. Biozk 28.
Arpei zorrotz sur-luze / ala motz sur bako?Enb 171.
Makilla motz batekiñ. TxB II 164.
Gona motz gorri bat. OrMi 98.
Nesken ule motzak. KkAb II 54.
Ilharka motz batek jaunzten dio [...] azal kazkarra. JEBer 17.
Izkillu motza erabilli al izango da."Armas cortas".EAEg 16-5-1937, 1665.
Gerria geienean motza [arteak]. Munita 44.
Neskatxa bat short direlako galtza motz petrailak soinean. ZerbAzk 30.
Geroago ta aituago... geroago ta motzago [purua]. NEtxAntz 107.
Bisera motza buruan. ErkiagBatB 176.
Zispa motzak sorbaldetan zintzilik dituela. Ib. 146.
Basarritikan kalerakua / etzan oso bide motza. UztSas 106.
Sabela aundi, gerritik gora motz. BerronKijote 111.
Egur estaka motz bat. BBarand 137.
Praka motz senduakin agertu zan. Gerrika 155.
Bere sotana motzarekin. LarreArtzainE 154.
Liburua motzagoa dela izena baino. Honek Euskalerriko argizagi-ola aipatzen du eta liburuan ez da Gipuzkoakoa besterik aztertzen. MEIG III 145.
v. tbn. Sor Bar 25. Ud 121. Alz Bern 60. Lh Yol 9. Laux BBa 118. Etxde JJ 9. Basarri 82. Salav 33. Etxabu Kontu 175. Ataño TxanKan 42.
azpiadiera-1.4.1
Oiek [txoper oiek] ez dute señik egingo / argi luzetik motzera. Basarri 170.
azpiadiera-1.4.2
Contraído (hablando de palabras).
Beste izkera zakar, trakets, latz eta motz au. "Contraído".Mok 17.
azpiadiera-1.4.3
(Con sentido temporal). Itxoron biar degun / denbora motzian. Bil 30.
Igantian, üda betheko egün bat zen [...] üngürüz haatik hanitxek nahi beno mutzago. Eskual 11-12-1908, 3.
Bat-batetan txirularen dei motz eta samiñ bat aditu izan zan. LhYol 30.
Ixiltarte motza. ZaitSof 107.
Eguna luzeago edo motzago. Munita 115.
Edariak emanen zion mozkorraldi motz eta laburregiari. MdeHaurB 20.
Lipar motz batean. TxillLet 34.
Bi herrietako delegatiak jünta ziteie eta, bi burrat edan eta, mutz eginik düziela bide baitezpadakoa. Herr 24-11-1960, 3.
Ez zitzaion alditxo ura motz egin. UgaldeIltz 31.
Uda motza izango da an. UztSas 349.
[Beor] bakar batzuek oso igel-aldi motza izaten dutela: ordutakoa.Insausti 176.
Naiz [soldaduska] orduan baño bastante motzagoa dagoan. Albeniz 61.
azpiadiera-1.4.3.1
"Kandelaria otz, negua joan da motz (AN)"Aq 63 (pág.).
azpiadiera-1.5
5.
(V, L; SP)
Ref.:
A;
EtxbaEib;
ElexpBerg. Desafilado; romo, sin punta."Émoussé"SP.
v. kamuts. Ihabaliaren ezpatak punta motz, ahoa lanputs. OPr 274.
Artu biarko da billaukerijako arma motz ta ugartuba. MgPAb 206.
Ala adar motzekin iñori gaitzik egin etzegion [idiskoak]. VMg 85.
Erremientarik zorrotzeenak dira motzak, pekatuzko dantzaak kenduteko. fBOlg 34.
Urteten deutsu motzak axkoriak. Astar II 111.
Burdiñ ez motzak. ABAmaE 452.
azpiadiera-1.6
6.Insuficiente, deficiente, escaso. Hura guziek kasik ardiets dezaketela, bai eta adimendu motzenek ere. SPPhil 541.
Itzpide luzea eta irabazi motza. IztC 179.
Jakinduri motza dutenak. BvAsL 114.
Zelan kantau gaur nire / lira motz txikiak?ABAmaE 179.
Giza-lege motza. AzpPr 99.
Izena berik motz dela eta itsusi?HUZez 176.
Zerbait onik uts badu, eskier nago eztela izanen gai motzegia zuelakotz. AIrRIEV 1928, 605.
Ofrezimentu luzia baño / errezo motza azkenian. TxB II 65.
Gure buru motzok etxaukuaguz ba orretarako gertaute-ta. KkAb II 153.
Nere irizbidea motza bai-da. LabEEguna 77.
Ez zan motzagua izan Aragille eta onen emaztiari sartu jakuen bildurra. EtxbaIbilt 462.
Ez jarri bada uste osorik / emengo laguntz motzetan. Olea 230.
Motz agertzen dira, osatu gabe, zenbait aipamen. MEIG III 148.
azpiadiera-1.6.1
(Referido a personas)."Euskaraz jakin gabe motz gelditzen zera (G-azp-goi)"GteErd 223.
Cf. A EY III 267: "Dotriña-metzak [sic, seguramente errata por motzak] dire, son cortos en aprender el catecismo (AN-larr)". Alkate, bai, alkate, teniente ere motza. (Leiza, 1590). ReinEusk 89 (glosado "no era para hacer el oficio de alcalde ni de teniente").
Paperik ez duben gizona motza, salduba eta galduba arkitzen dezu. AJauregiEE 1885b, 269.
Ederrez ain motza dala. LdiBB 30.
Izneurtuetan betegarri edo "ripio" askotxo oi-dirala... Olerkari motzak oi dute ori ere. LdiIL 36.
Neonek ere egiten aal ditut nere motzean zenbait oartxo. Ib. 12.
Baña gizona gizartean osoago izateko sartzen da, ta ez motz eta marketsago izateko. EguzkGizAuz 96.
Ni erdal izkuntzan oso motz nengoan. AZink 68.
azpiadiera-1.6.1.1
--Baditek gizon baten premia, Martolo. --Bai, motz daude Etxeberrin gizon gabe. ZabGabon 29.
azpiadiera-1.7
7.Inculto, ignorante, sin preparación. Euskaldun baserritar motzen motzenak ere ondo daki bada zer esan nai deban Asiak. IztC 11.
Baziran aberatsak, bai ta ere jakintsuak [...] eta, oen artian, txit motzak eta pobriak ere. BvAsL 140.
Erlojeru, arotz, / errementari motz. ArtiMaldanB 221.
azpiadiera-1.7.1
(Fraile) lego."Lego [...]. en las Religiones, anai motza"Lar.
Fraile motz batek logelaraiño / eraman zidan mezua. Zendoia 178.
azpiadiera-1.8
8.
(Vc, Gc ap. A
; Añ, Aizk). Que no habla vasco; extranjero, extraño al país."Bascongado [...] el que no lo es, motza"Añ.
"Romancista [...] (frase jocosa) motza"Ib."Los bascongados llaman así a los pasiegos y montañeses por lo torpes, flojos y negados que son para el trabajo"Aizk.
"3.º apodo con que se designa a gentes del Sur; [...] 7.º (V, msZar, voc.), vasco que ignora la lengua de su país"A.
Cf. RIEV 1925, 552 (carta a Peñaflorida, 1783): "Me están cada día estos gaztelau motzes mortificando". Cf. tbn. Tx B III 65: "Euskeraz ikasteko / belarriak motzak". v. erdaldun, belarrimotz. [Bizkaitar] gizonak emeturik / dirudije motzak. (Abando, 1819; probablemente de VMg). Eusk 1977, 423.
Baita askok berbetan, / dirudie motzak. ZavFab,
RIEV 1907, 93.
Ai motza alperretan etorria. UlibBAP 1962, 29n (hablando de un bilbaíno).
Motzakin nastau garealako. ABAmaE 83.
Motz edo maketuak sartu yakuz Bizkaian. (1895). AG 544.
Ederki mintzatu itzakiola erderaz motz aietako bati. UrruzEzale 1897, 261a.
Uri andietako euskaldun motzen seme alabentzako. AEEs 1916, 113.
Ama Euzkadi daukogulako / motzen azpijan aulduta. Enb 35.
azpiadiera-1.9
9.Corto de entendimiento, tonto."Bai, bai ulertuit txistia; enauk hain motza"ZestErret.
Arrotz ta erbestekuak makal, baldan, baldres, motz, oker, zital, asto ta dongaak diriala. 'Romos'.MgPAb 167.
Motza ta gauzak esango ditue nigaitik baiña, ezagututen dot nik zeiñ zer dan. AgAL 59.
Ziria sartu nai diak, baño ez nauk añ motza. AgG 305.
Anaiari ondo kaso egiteko ta abar, motz samarra dala-ta. TxGarmBordaB 47.
azpiadiera-1.10
10.
(V; ZamVoc)
Ref.:
A;
HolmerApuntV;
EAEL 217;
GteErd 223, 140. Feo."Belarrietara motzago iten da (V-arr)"GteErd 223.
Urrea suan sartzen ezpada, iluna ta motza geratuten da. AñMisE 69.
Gorputza dauko berak / ezin ederraua: / otso-belarrijakaz / akerren burua: / surra zapal-zapala, / begi okertua [...]. / Ez jakuz iziotuko / erraijak danori, / arrika bialtzeko / errege motz ori? KarlBB 289.
Zeu eskeko motz eta loia zara-ta. Altuna 98.
Ez zindudan baña nai, Zeure argi miak / agertzen eustalako maite danen motza. "La fealdad de cuanto amaba".LauxBBa 68.
Ikusi eziñaren irudi motz ta ezaiñak. ErkiagArran 154.
Tximiñoi bat bera baiño be motzagoa ei zan-da. BilbaoIpuiB 84.
Ibillera motzagorik orraitiño!Ib. 60.
Guzti-guztiek bildurgarrizko motzak be etzireala izango. AkesIpiñ 28.
Ongi derizkiot / zure arima motz / horri. ArtiMaldanB 216.
Bardin maitatzen gaitu / eder, polit, motza. BEnbNereA 184.
v. tbn. Alz Bern 79.
azpiadiera-1.10.1
(Referido a comportamientos, acciones, etc.). Puska batekiñ atzeratzia / badakizute motz dala. EusJok 92.
Bai dala gauz ederra adiskidetasuna! Ta, bai motza gorrotoa!Munita 153.
Esan bear eutsan, bai, arpegi-arpegira bere egikizun motz au. BilbaoIpuiB 136.
Ordaindu gabe aldegitia / gizonarentzat txit motza. UztSas 225.
azpiadiera-1.11
11.Conciso, breve (hablando de palabras, textos, etc.). Ixill eta motz jolasa, / itza bakan ta eskasa [...] / egoten bagerade, / loa laster datorkiyo. Echag 105.
Eskeñi nai dizkiat itz motz auek. LdiIL 38.
Itz motzak sarritan gizakumeak eratxi ta zuzendu izan oi ditute. 'Pocas palabras'.ZaitSof 23.
Ez ditake hitz motz batez ihardets. GAlm 1951, 45.
Koloka du idazkera, ta oikoa baño motzago esakera. TxillLet 135.
Ateraldi labur eta motz batez oro finkatu aintzin. LarreArtzainE 26.
[Metahizkuntza da] asmatua izan den mintzatzeko modu motz eta soila. MEIG VIII 30.
azpiadiera-1.11.1
"Ez daut elhe motzik eman, il ne m'a pas dit un traître mot"Lh.
Haranek ez zuen artikulu motzik jalgi. Herr 5-11-1959, 3.
azpiadiera-1.12
12.
(V, G-goi, AN-erro, L-ain-côte, NB, Ae; H)
Ref.:
A;
EI 355. Triste. Entzunik barriz zaldunak berba au, juan zan motz. UrMt(V) 19, 22 (Ur (G) y Ker itun, He tristatua, Or goibel; Lç tristerik, Dv ilhunik, Ol goibeldurik, IBk nahigabeturik, IBe atsekabez).
Au [illuna] dalako motza, motel eta otza. ABAmaE 344.
Ainbeste atsakabagaz / il iatan biotza, / ta mundua neuretzat / biurtu zan motsa. AzcPB 342 (en Ur PoBasc 219 motza).
Eguraldi otza, / zerua motsa. Ib. 290 (en Ur PoBasc 228 motza).
Alangoen arpeia egon oi da motza. Enb 163.
Aspertua zegoen azkenengo urtetan arek sortu zion bizi motzarekin. NEtxLBB 68.
azpiadiera-1.13
13.
(V-gip ap. ElexpBerg). Poco hablador, reservado; tímido."Aura dan motzakin kapaz da gorri-gorri jarri tta berbaik pe ez eitteko"ElexpBerg.
Euskaldunok, kartak euskeraz idazten, oso motzak izan gaituzu. NEtxNola 41.
Euskaldunok egintzetan luzeak eta erranetan motzak, laburrak gerala. Herr 24-10-1957, 4.
Nere motzean, emendik ikusten nituan kontu oiek guziak. Baiña barruak ez ninduan erabakitzen [...] ezer egiteko. NEtxLBB 90s.
Biurri xamarrari [maixuak] kenduaz / beatz-puntetako otzak. / Guri etzigun ezer egiten, / ain giñan bildurti motzak.Insausti 74.
1.
(AN-5vill-erro, Ae; Lh)
Ref.:
VocPir 292;
AAezk 296;
GarateRIEV 1931, 423. "Partie sexuelle de la femme"Lh.
Cf. mutxurdin.
azpiadiera-2.2
2."Toro semental"(G-azp, comunicación personal)
sense-3
III.(Adv.).
azpiadiera-3.1
Brevemente, de modo conciso. Lur-azalean edo barnean gertatzen diranak oro ezagunak izango bagenitu, labur eta motz mugatuak baitira. ZaitPlat 43.
Gertaerak ain laburki ta motz aipatzen dizkigute. BerronKijote 176.
Esandakoak, motz eta laburkiro esana izanik ere, garbi adierazten du lan egokia aukeratu duela. MEIG II 68.
azpisarrera-1
ATE-MOTZv. 1 ate.
azpisarrera-2
BARNEKO MOTX;
BARRENEKO MOTXv. barneko, barreneko.
azpisarrera-3
DANTZA MOTXv. dantza.
azpisarrera-4
ESTADU MOTZEAN. (Estar, quedar) sin nada.
Nola premio oiek / Pellorentzat zian, / Juan Jose atzian / gelditu da utsian, / estadu motzian. AzpPr 37.
Bartolo arkitzen zan / estadu motxian, / iñor emakumerik / etzaukan etxian. TxB II 103.
azpisarrera-5
JAUZI MOTXv. jauzi.
azpisarrera-6
MOTX. (Forma con palat. expresiva).
azpisarrerakoSense-6.1
A)(Adj.).
azpiadiera-1.1
a)
(gral.; HtVocGr 343, Dv, H; mutxS)
Ref.:
A;
EI 141;
EtxbaEib;
IzAls(azkazal);
EAEL 211;
ElexpBerg. Corto; de corta estatura.
"Galtza motxak, culotte d'homme"Dv.
"Jauzi motxa, saut à pieds joints"Ib."Como diminutivo de motz, tiene todas las acepciones de esta palabra con la significación naturalmente restringida"A.
"Azkazal motxak, las uñas cortas"IzAls.
Beren galtza mutxetara. Egiat 167.
Gorontza txit motxak. AA II 120.
Pipa motxa aotzean. ZavFab,
RIEV 1909, 38.
Belhar motxa den tokian. DvDial 73 (Ip txipi).
Badira bertze drain motx batzuek. DvLab 113.
Txamarra motx bat. AranSIgn 60.
Oinetako motxak. JEBur 140.
Gona motxak jantzita. TxB II 108.
Ziraun luzerik, satagin motxik / sumatzen badu tartetan. OrEus 317.
Burnizko oiak motx xamarrak ankaluze aientzat. JAIrazBizia 40.
Aulkia zeukan bear baiño motxago. AndAUzta 86.
Gure besoak motxegiak direla dena besarkatzeko. VillJaink 152.
Su-iskillu motxa. ErkiagBatB 188.
Bera mutil motxa zan, da [...] erropak, aundiegi zituan. BasoM 146.
Amona motx potxolo bat zan. JAzpiroz 15.
Ostera jendea bueltatu da illea motxagoa eramatera. Albeniz 197.
Hitzak motx, hotzak kuxkurturik baleude bezala. MIH 355.
AB AmaE 468. Hb Esk 185. Elzb PAd 29. Zub 66. Anab Usauri 107. NEtx Antz 75. Munita 86. Zendoia 157.
azpiadiera-1.1.1
(Con sentido temporal)."Bertso-saiua bai motza izan dala"ZestErret.
Berrogei ta amar urte aundi! Ez motxak!Mok 5.
Lênen-talka motxa da. OrEus 30.
Gau motxean. Ib. 214.
Ega motxean. EAOlBe 12.
Itzaldi motx eta beroa. SMitxAranz 188n.
Aldi motxerakoak [muntegiak]. Munita 149.
Gure biziaroa motxegia da. VillJaink 27.
Abendua motxa da ta / badoa eguna. UztAuspoa 22, 88.
Kanta motxak abestu. 'Deductum dicere carmen'.IbiñVirgil 48.
Hogei urte motxetan. AzurmHitzB 49.
Emengo gure bizitza oso laburra edo oso motxa dala. BAyerbe 185.
v. tbn. Anab Usauri 89. Loram Y 1933, 336. NEtx Antz 128. Gand Elorri 197. Insausti 52.
azpiadiera-1.1.1.1
Puntu motxean, ots, zortziko txikiaren neurrian. LekSClar 123.
azpiadiera-1.2
b)Mutilado, al que le falta una parte del cuerpo; desmochado, mocho.
"(R-uzt), mocho, animal descornado"A.
"Manco"EtxbaEib.
Mingaiñez bezain besoz motx geldi baledi. OrEus 33.
Masti-ondo motxak. ErkiagBatB 168.
azpiadiera-1.2.1
(Refiriéndose a la parte que ha sido cortada). Antoniok zerentako du xamar mahanka, besua mutx ükhen eta. Eskual 28-2-1908 (ap. DRA).
Esku motxari aizkol-kertena / iñola ezin ezarri. EusJok 143.
Batek begiya itxuba zuben, / besua motxa bestiak. TxB I 27.
azpiadiera-1.3
c)
(Urt, Lar, Añ). "Calvus, [...] illez gabétua, motxa, [...] motza"Urt V 98.
"Pelón","pelado"Lar,
Añ.
azpiadiera-1.4
d)Avaro, poco generoso.
Lagunari biurtzen zaizkon zerbitzuetan motx eta zikinkara izatea. Mih 53 (Harriet cita este ej., pero da la forma motz).
azpiadiera-1.5
e)Deficiente, insuficiente.
--Orra Jaungoikuak ordaña eman. --Ez motxa're. SorBar 80.
Orrekiñ, jakiak gutxitzen zijoazen [...]. Abelera motxa. JMBELG 55.
Ala ere, zure irakaskizuna ez diteke batere motxago. OrQA 124.
Exkaxa ta motxa izango litzake apaindura. TxillLet 60.
Biziak eskeintzen digun guztia zein motx eta ezdeusa den gure gose-egarria asetzeko. VillJaink 119.
Baiña gizonaren almena motxa, sarri askotan. ErkiagBatB 117.
v. tbn. NEtx LBB 309.
azpiadiera-1.6
f)Cobarde.
Bere burua motx ez egin nai. "No queriendo sentar plaza de miedoso".OrEus 266.
azpisarrerakoSense-6.2
B)(Sust.).
azpiadiera-2.1
a)"Mot obscène, partie sexuelle de la femme"H.
Cf. mutxurdin.
azpiadiera-2.2
b)"(G-to), hueco en una mesa de juego, por la ausencia de un jugador, cuyas cartas las ve el compañero del ausente; también se juega así sin cuarto compañero"A.
MOTZA ETA POTZA (Lar);
MOTZA ETA TAPOTZA. "Lirondo, mondo y lirondo, motza, ta potza"Lar.
Ah motza eta tapotza! Ongi asmatu zikan Anton Tripaki iri izena ipiñi zikanak!DicM(ed. 1877) 63 (AB Dic 68 tbn. motza eta tapotza).
azpisarrera-9
MOTZARENA JO. Realizar el acto sexual.
"Hondartzan bikote asko motzarena jotzen ibiltzen direla esaten dute (AN-gip)"HErot.
azpisarrera-10
MOTZDUN;
MOZDUN. (El) que tiene (...) corto.
Iñor ez dot ikusi belarri-motzdunik / gogotik biarrean ekiten dautsanik. Enb 162.
Ezertako ez diran belarri-mozdunak. Ib. 162.
b)
(V-m, L, BN, S)
Ref.:
A;
Lh. "Fallar. Eztituak motz egin dau, el injerto ha fallado, no ha prendido. Tiroak motz egin dau, ha fallado el tiro"A.
"Manquer"Lh.
azpisarrera-13
MOTZ EGON. "Motz egona da, il est resté coi"Lh.
azpisarrera-14
MOTZ-HERRI. "Motz-erriak, pueblos encartados, o pasiegos o montañeses de las montañas de Santander"Aizk.
azpisarrera-15
MOTZ ETA ZORROTZ. Concisamente y con precisión.
Zenonek motz eta zorrotz egiten zituen korapilo-matazak arilketan. ZaitPlat 40.
[Itzaldiaren bigarren tankera] , motz eta zorrotz, bizi ta zaloi [...] arloaren egiabideak ezarten dituena. Ib. 123.
azpisarrera-16
MOTZ GELDITU.
azpisarrerakoSense-16.1
a)
(V-gip). Quedarse corto, no llegar a lo esperado, lo deseable o lo correcto.
"Eun urte dauzkala esan neban, da igual motz geldittuko nitzan"ELexpBerg.
Motz geldittuko giñekela irudi zaigu Jesusen bizitzaz lau itz berenik ezpaginduzke esango. InzaAzalp 58.
Emen ere, orretarako, ez aal ginake motz geldituko. Ldi(carta a EArzdi, 17-2-1930, ap. DRA).
Jan-edanean motz gelditzen zeran bakarra. LabEEguna 64.
Gure irudimena motz gelditzen zala asmaketan. NEtxLBB 12.
Lagunik gabe motz geldituko naiz mendian. Ib. 22.
Hizkuntza bat ikasteko [...] bide erosoa eskeintzen duten libururik gehienak motz gelditu ohi dira beren egitekoan. MEIG II 109.
azpiadiera-1.1
(Con palat. expresiva). Motx gelditu naiz esaten Ama-Semeen lana. OrPoem 551.
azpisarrerakoSense-16.2
b)"(G-to), llevarse un chasco (pop.)"A.
azpisarrerakoSense-16.3
c)Quedarse callado.
"(L, BN, S), rester court, coi, en panne"Lh.
a)"Motz motza utzi du, il l'a laissé tout court"Dv.
azpisarrerakoSense-20.2
b)Secamente.
Bortz pinta ezantza baizik etzaizkit gelditzen, karatxo! daut adiarazten motz-motza ene lagunak. JEBer 51.
Le Capitole! erran zuen motz-motza emazte gazteak. JEtchep 80.
Irakurle gazte batek karta bat igortzen daut motz-motza hitz hauiekin: [...]. LfHerr 4-8-1960, 1.
azpiadiera-2.1
Concisamente.
Berek ere naski pundu hortan hein batean eta moz-motza emaiten zituen xehetasunak!EtchebMGaric 138.
azpisarrerakoSense-20.3
c)Sin más, simplemente.
Zonbaitek deitzen dituzte oraino ere argi-xakurrak; milafrangar xahar batek argiak deitzen zituen motz-motza. LfHerr 11-1-1962, 4.
azpisarrera-21
MOTZ-MOTZ EGINv. moztu.
azpisarrera-22
MOTZ-MOTZIK.
azpisarrerakoSense-22.1
a)Secamente, fríamente.
Igaro aurrera berbarik egiten geratu baga, motz motzik ta bekoki astun bategaz. MgCO 142.
azpiadiera-1.1
(Con palat. expresiva).Concisamente.
Bizidunai esanaz / euskalki motx-motxik: / "Umantak izan giñan / ta ez aintzagatik". SMitxAranz 235.
azpisarrerakoSense-22.2
b)(Estar, etc.) pelado, sin plumas.
Jaio zan mozolua luma baga, motz motzik edo billosik. MgPAb 177.
azpisarrerakoSense-22.3
c)(Estar, etc.) triste.
Alabetan badabe, zeure arpegiko iluntasunagaz, motz motzik egonagaz [...] agertuten dozu alabanza areek emoten deutsuben atsakabe edo pesadunbria. Astar II 26.
Gaurrartian mots motsik / bizi izan zirean, / gaur ganik, ai ze pozik! / biziko direan. AzcPB 47.