Tr. La forma jantza se encuentra en algunos autores bajo-navarros, y en textos vizcaínos desde finales del s. XIX; aparece en éstos esporádicamente frente a la más usual dantza, salvo en Echeita y F. Etxebarria, que utilizan exclusivamente j-.
sense-1
(gral.; HtVocGr, Lar, Hb, Gèze, Dv, H; -nz-Lcc, Volt 70, Mic, SP<-ns->, VP 19r, Lar, ArchVocGr, VocBN);
jantza (V-och-m, L; H(ia-));
lantza (R-vid)
Ref.:
A(dantza, iantza, lantza);
Lrq;
EtxbaEib;
IzAls;
ElexpBerg. Danza; baile, fiesta en la que se baila."Danza [...]. Sacar una danza, dantza bat ateratzea [...]. Buena va la danza, ederra zeak dantza, bai suertez ere"Lar.
"Irurean lantza, laurean lantza, gatiuak jan du gore orantza, izan balitz opil bero, ezion janen gore orantza, danza en tres, danza en cuatro [...]"A.
"Domeka arrasaldetan izaten da plazan dantzia"EtxbaEib.
Tr. De uso general, documentado ya en Dechepare. En DFrec hay 249 ejs. de dantza y uno de yantza.
Heuskara, / ialgi adi danzara. E 255.
Etxeari hurbildu zaionean, enzun zitzan melodiá eta danzák. LçLc 15, 25 (He kanta eta danza).
Oi arrezkero nik ez dot zerren / estudiadu danzea. Lazarraga 1195v.
Anreoi erakusteko danzori.
PasqTo
8.
Nola soñu, ala danza. RIs 62.
Danzatu nahi eztena, eztohala danzala. Saug 109.
Erran behar da gauza gaixtoa eta okhasinotsua dela dantza. Ax 413 (V 268).
Eta alaako danzarik egin daben. Cap 107.
Herioa hurbildu da, mira zazu nola trufatzen den zutaz, eta nola deitzen zaituen bere danzara. SPPhil 374.
Ezteietan egiten diren herots, sonü, danza, alageranzia eta sobera ian edatiak. Bp I 112.
Kanta deshonestoak esanaz eta dantza torpeak eginaz. OA 160.
Gure Mundragoen pagatzen dogu dirua danzeagati. Acto 82.
Gazte batek atera nai ezpadu beste eroen danz perillezkora. MbIArg I 163.
Nai omendúte festejatu danzaéki ere. LEBail 220.
Satan, kontent zira / gure dantzako airiaz?AstLas 14.
Eta ezteietan orai / Bertan libertitü, / Danza bat ere orai / Eman behar dükegü. Xarlem 212.
( s. XIX)O neskatilla alango danzetara lagunduten dozubenak!MgCO 134.
Ardura bage edo lotsa bage egiten diran danza eta alkar ukitze peligrozkoetatik. Gco II 40.
Festa ta dantza lotsagarrietan ibiltzea. AA III 631.
Ama garbijak ez deijueela erakutsi dantzarik. JJMgBasEsc 135.
Dantza mota au da Bizkaitarren berenkia. IztD 106.
Nekazariak maite / degu zortzikoa, / dantza beste lekutan / ez dan modukoa. Echag 173.
Taharnak ützi eta dantza kitatü, / Gaiaz eta egünaz bekhan paseiatü. Etch 398.
Nolako soinu halako iantza / Goizian hala atsian. Bordel 85.
Guztia zan arentzat / festa eta dantza. ItFab 62.
Dantza eta jostaketa asko egin zituzten. Lard 79.
Dantzako sala degu / egoki parako. Bil 30.
Dantza has."L'attaquer".HbGH 1929, 87.
Danzak eta taharnak. CatS 46.
Begira neskatxa orren / dantzarako planta. Xe 184.
Danboliñ orren soñuak dantza / txarrak eragiñ dizkigu. Noe 31.
Makilla dantza eta bertsozko jolasak. ABAmaE 285.
Yotzen zituztela superki muxiko, faldango eta bertze dantza suerte hainitz. ElzbPAd 55.
Herriko plazaren erdian, dantza frantsesik baizen ez. ZbyRIEV 1908, 84.
Plazara joan orde, doha dantzara eta ostatura. ArbIgand 44.
Ta eskon-barrien pozgarrirako / kantu ta dantza-soinuak. AzcPB 119.
Lekeitioko Arranegitar neskatilla bati dantzarako mandatu eginarren. ABGuzur 115.
Erdalerriko nasteko dantzak. AgSerm 406.
( s. XX)Atsegiñak, zantzoak eta jantzak. EchtaJos 119s.
Dantza hanitz eman dute, bethi berdin arin eta ixil, eta zoin bere tokitik zeiharkatu gabe. JEBur 142.
Bihar ageriko Jainkoaren aintzinean, zure dantzak ala nere othoitzak baliatuko diren hobekienik!BarbSup 53.
Dantzariek beren dantzak eman ondoan, guziak badoatzi ethorri bezala. Ox 44.
Ogeitamar Bolant / Baziren jantzako.LuzKant 99.
Arrotz-dantza loietan / Zikindu bagarik. Enb 59 (36 jantza).
Garai onian bukatzen dira / gure billerako dantzak. TxB I 266.
Dantzako aireak. JEBer 94.
Zaragi-dantzea. Otx 86.
Iru puntuko dantza tajuz daramate. OrEus 67.
Dantza alai orretako buru, arako Pillar Tinteria. ErkiagArran 34 (36 jantza).
Euskera baztertuta Euskalerria dantzekin salbauta dagolakuan. SMZirik 41.
Artzaingoan ez badut erreusitzen, jinen niz menditik gibelerat, eta lotuko gira biak dantzako ofizioari. LarzIru 52.
Denak gure herriko kantu eta dantza. XaOdol 231.
Emengo parrandak eta dantzak aztuko zaizkidala.TxGarmBordaB 129.
Gazteak dantza barik / zazpi asteetan, / barriro biztu arte / Jesus Pazkoetan.Ayesta 64.
Euskaldun dantzen ikastea, mutxiko, fandango, arin-arin eta, hots, herriko dantza sanoen horiek. LarreArtzainE 280.
Sofia Lorenen dantza bat. MEIG I 191.
azpiadiera-1.1
(Fig.). Bigarren horrek eman zuen buruan, yokarazteko lehenari ikusi etzuen dantza bat. HbEgia 131.
Billarreko makil-dantza. Xe 233.
Baña zeñek sartu nau ni dantza abetan?Iraola 95.
Gabetan zaitzen diye [astronomuak] / izarrari dantza. Arrantz 130.
Ez al duk atxitu / apaltzeko lain, / ta, ai, ura goralarri / ta barne dantza!LdiUO 32.
Zertako ur ondoan naiz ardura jarri, / Xoraturik behatuz tirainen dantzeri?Iratz 56.
Sua darioten izar-dantzen zuzendari, ta gau abestien begirale aizen aur ori!ZaitSof 193.
Ura zan isatzen dantza bizia!AnabPoli 133.
Trenaren dantzeagaz. BilbaoIpuiB 14.
Gau luzea. Ura dantza ikaragarria [ontzian]. Ezin lorik egin. AnabAprika 12.
Eguna aizetsu jaiki zan eta baso-aldean ba-zan orbel-dantza. NEtxLBB 59.
Zeruan eta olerkariaren gogoan ez da gelditzen giroen eta orduen dantza arina. MEIG II 143.
Lapurdiko marinelei, itsaso hondargabearen axalean dantza irristakorrean dabiltzanei. MEIG IV 120.
Orduan kaskabarrak eten zuen bere dantza. MEIG IX 104.
azpisarrera-1
DANTZA-AIRE. Aire de danza, música de danza. Bertan dauzkagu musikuak, / bai eta gure errikuak, / dantz-aire ariñak jotzeko / gogo aundikuak.Yanzi 65.
DANTZA ARI IZAN. Bailar.
Cf. ejs. de dantzan ari izan en DANTZAN. Danza ta kanta aiziren. LEBail 220.
Napoléonen anderea Fernandorekin dantza ari den denboran. ZerbAzk 36.
azpisarrera-5
DANTZA-ARTAZI. Pirueta de baile.
Txirula, danboliña, triska ta zaldabaia jotendabez, dantza artazi ederrak be Jesus Umearen seaska aurrean eiorik. OnaindSTeresa 79.
azpisarrera-6
DANTZA ASKATU. Baile suelto. Dantzara irtetzearekin erantzun du; dantza askatura ordea. JBDei 1919, 278.
Ura zan nere leenengo dantza-saioa; dantza askatuan, alegia.Zendoia 43.
azpisarrera-7
DANTZA ASKE. Baile suelto. Asteko ta amaitzeko pasodoblea joten zan, eta azken aurrekoa "jotea" izaten zan, erdiz-erdi dantza aske ta baltseokoa. EtxabuKontu 29.
Baltseoan egiten eben guztiak ez eben dantza askean egingo.Ib. 40.
azpisarrera-8
DANTZA-ATZESKU. "Celui qui clôt la danse"H.
azpisarrera-9
DANTZA-AURRE(dantzaurre V, G ap. A). "El primer baile o primera suerte del aurresku" A. Aurreskuak ederto egin eban dantzaurrea. ABGuzur 115.
Osaba Iñazio Mari dantzaurrea egiten. AgG 195.
Dantza-aurrea bukatu zutenan. OrQA 191.
azpisarrera-10
DANTZA-AURRELARI.
El que encabeza el baile. Bak agertzen denean, eta Crauko ardantzetan tolarekoan dantza-aurrelari yartzen denean. OrMi 29.
azpisarrera-11
DANTZA-AURREN.
azpisarrerakoSense-11.1
a)(H; dantzaurren V, G-to ap. A). "(G), celui qui conduit la danse" H. "El que baila el zortziko del aurresku" A.
azpisarrerakoSense-11.2
b)El primer baile del aurresku.
Joan bear zaio danboliña dantza aurrena daramanari, txapela eskuan duela, bere ongi etorria egitera. IztD 67.
Dantza aurrena darabillenak eskuakin txalo txalo egitean. Ib. 68.
azpisarrera-12
DANTZA-AURRESKU.
"Celui qui conduit la danse" H.
azpisarrera-13
DANTZA-BURU.
"(BN-lab), el delantero del baile" A. Orra zergatik Ninpak, Euridike dantzaburu zala oianean dantzatzen zirenak, erio errukarriz zure erleak il zituten. IbiñVirgil 118.
azpisarrera-14
DANTZA-BUZTAN.
"(BN-lab), el trasero del baile" A.
azpisarrera-15
DANTZA-DANTZARI.
v. dantzari.
azpisarrera-16
DANTZA-DEI.
Llamada a la danza. Alaitasun, jolasgura, barregozo, dantzadeia, orixe izaten da leen itxaropen, egoarriz ta nekez irabazitako saria. ErkiagArran 118.
azpisarrera-17
DANTZA EGIN(V-gip, G-nav; Lcc (-nz-)). Ref.: Iz ArOñ (dantza in biogu), Als (dantza in). Danzar, bailar. "Dantza in ber dezubei bíyok" Iz Als. "Dantza iten zán" Ib. v. dantzatu; DANTZAN EGIN. Tr. Todos los testimonios antiguos pertenecen a la tradición vizcaína.
Gazteak, egizu danza eta saltu. EgiaK 90.
Neska zarrok danza egin da mutilok dirua pagadu. Acto 84.
Mundubaren zer esana gaitik dantzarik egiten ezpadabee oiñakaz, egiten dabee biotzakaz. JJMgBasEsc 272.
Eztogu egingo dantzarik gero / barruak lagundu barik. AzcPB 93.
Eztauke-ba Mundakan tanbolin soñoa jai-egun guztietan, nai daben beste jantza egiteko, mendiak-gora Demikura joan barik?EchtaJos 41.
Baña neugaz eztau dantzarik egingo. Altuna 32.
Publiko dantza egiten dala / goizeko ordu batian. TxB I 264.
Txirola yo dizuegu, ta ez duzue dantza egin. IrYKBiz 154.
Dantza egiten zuten / itxura ederrian. UztSas 315.
Herodiasen alabak dantza egin zuen guztien aurrean. IBkMt 14, 6 (He, TB, Dv, Ur, Leon dantzatu, Ol, Ker, IBe dantzan egin).
Nai zuanak dantza egin eta besteak begira egon. BBarand 88.
Arratsalde guztia jan-edanian juan zan, grabaziño bidez da abar soiñua, eta dantza egiñez. Gerrika 285.
Korputz-egunean Jaunaren aurrean dantza egiten duten ezpatadantzariak. MEIG I 79.
azpisarrerakoSense-17.1
[Futbol-ekipo] orreik dirade kapaz / danak mugitzeko, / beraien kapritxoan / dantza egiteko. Ayesta 116.
azpisarrerakoSense-17.2
Ugarteko piñondoak ez eben dantzarik egiten. ErkiagArran 68.
azpisarrera-18
DANTZA-EGITE.
Acción de bailar. Arriturik begira egozan gustijak / Itxi ebezan aren dantza egitiak. Enb 207.
azpisarrera-19
DANTZA ERAGIN.
Hacer bailar. v. dantzarazi. Nok lekijan aren kantea / dantza-eragitteko ixurdiai <-ian>. LauxAB 32.
Bigunkiro daragio dantza artasoroak ere bere motots txigortuari. TAgUzt 278.
azpisarrera-20
DANTZA-ETXE.
Local de baile. Mutila behartuko zuen bere automobil haundi ederrean paseiura eraman zezan, dantzaetxe edo zinema batera. MdePr 168.
azpisarrera-21
DANTZA-JAUZI.
"Saut basque, espèce de danse" Hb. "Dantza-jauziak, sauts basques" Foix s.v. danse. Dantza yauzietan hari da lurreko herrautsen gainean. HbEgia 60.
Pilota, dantza-jauzi, makila, mus, irrintzina. JEBur 174 (v. tbn. 114).
Sukaldean nehor ez izanez hain xuxen, dantzan hasi zen, hantxet, tira-ahala, dantza-jauzietan. BarbSup 64.
Xirula jo dautzuegu eta ez duzue dantza-jauzirik eman. LeonMt 11, 17 (He, TB, Dv, Ur, SalabBN, Echn, Samper y Or dantzatu).
azpisarrerakoSense-21.1
(Tipo de danza bajo-navarra). "Iantza Iauziak es el nombre de los bailes de Valcarlos" Satr VocP s.v. iauzi. Yantza-yauzia hasi zelarik, bera ere sartu zen lerroan. Zub 86.
Bolant-yantza, kontra-dantza, yantza-yauzi eta yantza-luzea. Ib. 116.
Euskaldunen sail ñimiñoa an agertuko din "dantza iauziekin": Baztan, Luzaide, Naparroa Behere, Xubero, erri bakoitza bere irra-iauziekin. OrQA 208.
Eta airea hasten daut rai te rai te rai, dantza
jauzien airea. Etchebarne 66.
Hor eman dituztelarik, eta lehenik berek ikasi, hainbeste dantza-jauzi euskaldun eta fandango eta arin-arin. LarreArtzainE 191.
azpisarrera-22
DANTZA-KORDA.
azpisarrerakoSense-22.1
a)(H (kh-)). "Danse en une ligne où l'on se tient l'un l'autre un mouchoir à la main, sorte de danse basque" H. v. SOKA-DANTZA. Erran dezagun ere dantza-korda etzela Azkainen dantzatzen bakarrik, ez-eta beti Azkainen bezala. ZerbAzk 32.
Hala nola gazteak eskuz-esku eztei-eguneko dantza-korda airosean!SoEgHerr 28-1-1960, 1.
azpisarrerakoSense-22.2
b)"Cuerda de baile (corro), farándula" A Apend. "Soka dantza o dantza korda, cuerda de danza (Valcarlos)" VocNav. Cf. ib: "Danzacorda, nombre que dan al cordón que emplean para llevar colgada la guitarra (Roncal)". Gure dantza-khordako gaztek hazienda xuri hek zituzten iduri.ElsbLehE 108.
Gure dantza-korda errabiatua aldean iragaitearekin, xakurra sainga eta sainga emaiten da. BarbLeg 137.
azpisarrera-23
DANTZA-KORRO.
Corro de danzantes. Danza korrua leku askotaik / ondo akonpañadua. Lazarraga (B), 1198v.
azpisarrera-24
DANTZA-LAGUN.
Compañero, pareja en el baile. Dala emoten deutseelako pekatu bidia neskatilla danza lagunari, dala ikusten dagozanai. MgCO 134.
Larraiñeko dantza-lagunak elkarri eragiñikako kanta samur aek. Mok 8.
Berak ba dakiela zein dun dantza-lagun. OrEus 373.
Ejer ziren lore gorri eta zuriak, dantza-lagunen zain dauden neskatilen antzez. MdePr 141.
Dantza-lagunaren pekatu-laguntzalle balin bazera. MAtxGazt 71.
azpisarrera-25
DANTZA LIBRE.
Baile suelto. Gustagarria benetan dantza librea.BBarand 84.
azpisarrera-26
DANTZA LOTU.
Baile agarrado. Arritzekoa da [...] orain errixkaetan dantza lotua dala-ta asi diranekin. AnabUsauri 48.
Tanbolin-txistu alai gozoan / lenago ziran jolasten, / gaur eguneko dantza loturik / ez eben ontzat artutzen. BEnbNereA 229.
Zu zerorri ere etzera beti-beti oso lasai gelditzen dantza lotuan ibilli ondoren. MAtxGazt 65.
Dantza lotu edo baltsekoa ere jotzen ditek. TxGarmBordaB 62.
Garai aietan eman zuten dantza lotuan egiteko baimena.Zendoia 43.
Piezaren bat edo beste jo izango zuten, dantza lotuan esanda entenditzen da. Albeniz 24.
azpisarrera-27
DANTZA LUZE(AN-larr-5vill ap. VocNav; jantza luze BN-baig ap. CEEN). "Danza típica de Betelu que es bailada por Carnaval y en la que toman parte los hombres (casados y solteros) bailando solamente el primero y el último de la cadena que se forma. // Danza típica de Santesteban" VocNav. "Son veintitrés las danzas de muchachos existentes solamente en Valcarlos y Baja Navarra, y sus nombres que, en su mayor parte, hacen referencia a personas, son: Bolant iantza, Iantza luze, Iautzi hegia [...]" CEEN 1971, 192. Bolant-yantza, kontra-dantza, yantza-yauzi eta yantza-luzea. Zub 116.
azpisarrera-28
DANTZA MOTX.
Tipo de danza tradicional. Eta irrintzinaka, dantza-motxetan hasten da Joanes, ganbararen inguruan. BarbSup 104.
azpisarrera-29
DANTZAN(G-azp-nav, AN-gip-5vill, B, BN, S ap. Gte Erd 73; Lcc (-nz-), Urt II 306, Lar, Dv; jantzan V-arr ap. Gte Erd 73). Bailando. "Andar en dança, danzan ibili" Lcc. "Danzar, andar bulléndose, dantzan ibilli" Lar. "Dantzan haritzea, danser" Dv. "Ondo jantzan ioan (V-arr) [...] dantzan ibiltzen da (G-azp, AN-gip-5vill, B), dantzan dabille (G-nav, AN-5vill), dantzan ari da (AN-5vill, BN, S) [...] harekilan ari izan zen dantzan (BN-ciz)" Gte Erd 73. Tr. De uso general en todos los dialectos.
Bethiere iend'artean, iokoan, dantzan, eta atsegin hartzen dabillala. Ax 500 (V 323).
Baleak danzan dakaz / saltoka zugatik.
FProsp
71s.
Ibilli danzan edo berze konpainiatan perilekin. Hm 196.
Ederki hari da danzan, ioko guzietan fetxo da. SPPhil 284.
Hariko dituk bere modan / Dantzan arroka mendiak. Gç 134.
Ian edanetan, güziz tehernetan, iokü edo danzan. Bp I 91.
Eta nola dantzan haritzeak, gorputzeko sensuak bezala, bihotzeko sentimenduak ere higitzen baititu eta idekitzen. HePhil 375.
Luzatzen zioten bein batari ta bein besteari eskua, berekin danzan erabilli naiez. MbIArg 376.
Danzan ta ordikerian. CbEg II 186.
Haren alaba bakharra, allegrantzia guzietan eta gathanbore soinuz zohakona, dantzan. Lg I 220.
Deboxkerian, jokuan, danzan, ostatietan egün hura pasatzen dütenak. CatLan 89.
Jokoan, dantzan, ostatuan edo bertze zenbait dosteta funs-gabetan gainerako denbora enplegatzen dutenek. Brtc 59.
Gozomen handia ümen zian ükhen ikhustez han dantzan. Egiat 190.
( s. XIX)Egunik geiena jokoan, dantzan, ordi-lekuetan emon dozunez. AñEL1 130.
Festan, dantzan ta zorakerietan ibiltzeko emakumeakin. AA III 606.
Asten dira dantzan gabaz neskatilla ta mutil. JJMgBasEsc 109.
Etzaitez ibili danzan emakumiakaz bada bestelan ilgo zara. Astar II 153.
Soñu eta kantakin / umore onean, / aitzurtzen eta dantzan / denbora berean. Echag 257.
Nausia asten zaio festa asko egiten / txutika ipiñi ta dantzan erakusten. ItFab 257.
Batak txilibitua jo, besteak bolingozoa, au dantzan, hura saltoka. IztC 229.
Kantuz uda ziñaraman? / Emazu bada orai dantzan. Gy 4.
Kutxa santaren aurrean dantzan Dabid ibiltze hura etzuen ontzat artu. Lard 188.
Txoriya bañan ere / ariñago dantzan. Bil 70.
Nere andria dantzan zebillen, / begira zeudenen farra!Xe 263.
Negar egin bear ta asko gabiltz dantzan. ABAmaE 222.
Indar asko zuen, / bai, erari orrek, / zergatikan jendia / dantzan ipiñi zuen. JanEd I 95.
Dantzan lehertua zelakotz. ElzbPAd 56.
Hobe litake besta-igandetan lur iraultzen aritzea ezenez eta dantzan. ArbIgand 143.
Andria oian eta / Gibel-andi dantzan. UrruzUrz 23.
Saltoka eta dantzan. AlzSTFer 139.
Berbaz, ibilten nai dantzan. AzcPB 151.
( s. XX)Zaharrak gaztetzen dia, / Oro dantzan ari dia. Xikito 11.
Au esanaz batera asi zan jantzan. EchtaJos 89.
Hok gelditu gabe jauzteka eta dantzan ari baitira. JEBur 141.
Deadar lekaio parregarriak egiñaz ta dantzan ezin asperturik. AgG 42.
Ankak ariñak eta / burua ariñago, / Dantzan obeto daki / Artajorran baño. (Canc. pop. inAgG 45).
Canc. pop. ib. 45.Geldirik ez dago une batian, beti dantzan dabillela diruri!AlzTxib 85.
Gaur ikusiko nor helduko den hobeki, zu othoitzean arizanik, ala ni dantzan jostaturik!BarbSup 53.
Xapeldun arrotz eihartu jaunxkil batekin / zaukun hasi're dantzan. Ox 183.
Neska-mutil gazteak, sail banatan, dantzan asteko pozez. Mok 12.
Ezkonbarrijok dantzan ebiltzan. Altuna 78.
Olio-biltzailleak zugatzeko igalien pean sorgin-dantzan ari dire. OrMi 82.
"Biba Manuel!" esanaz dantzan / larogei urteko atsua. TxB II 179.
Kutxaren ganean dantzan / Ekin eta ekin. Enb 183.
Gazteria dantzan ari zelarik. Zub 85 (116 yantzan).
Donostiarrak nagusi gera, dantzan, abestietan, estropadetan ta Saski-Naski-n. LabEEguna 83.
Atzo erromeriyan ainbeste bider yantzan atara indunan mutilla, nor don?KkAb II 155 (I 74 dantzan).
Pertza albuan, dantzan, Muruko sorgiña. LauxBBa 6 (8 yantzan).
Neska ta mutil, atso ta agure / dantzan ikusten tuguna. OrEus 168.
Arin arin errabian / Dantzan, begiak arrai, / Aitu zira gau guzian. Iratz 19.
Bere herritarrak urhezko aratxearen aitzinean jauzika eta dantzan atxeman zituen. ZerbIxtS 39.
Orra izadi osoa dantzan. OrQA 194.
Ba zabiltzan / ahizpa gazte bi dantzan. MdePo 37.
Au dantzan, ura illetan. Emen jaio, an il. TxillLet 64.
Hogoi bat azeri dantzan abiatu ziren Orkatzeko oilategirat buruz. JEtchep 33.
Bai dantzan, bai birinbolaka, umeteri zikiña. ErkiagBatB 118.
An ibiltzen ziran neska ta mutil dantzan. Salav 41.
Gure denporan neskak jantzan da mutillek tabernan kantetan. (In AlzolaAtalak 93).
Lau Aingeru azaltzen dira dantzan. NEtxLBB 315.
Ta an zeguan gazte jendia / dantzan aguro orduan. UztSas 107.
Zineman eta dantzan uda ta negua. XaOdol 118.
Jelkhi jentiak Urdatzen dantzan. CasveSGrazi 128.
Arritzekoa Berastegin dantzan ez jakitea. JAzpiroz 162.
Guztiak jokuan eta dantzan itxita.Gerrika 215.
Hasiko zaizkizu txistulariak soinua jotzen, eta besteak dantzan. MIH 310.
Cantinflas galtza-jarioak trebe baino trebeago dihardu morrontzan, toreatzen nahiz dantzan. MEIG I 182.
azpisarrerakoSense-29.1
(Fig.). Dantzan abiatutzen zait / bai biotz gaixoa. JanEd I 115.
Baratxuri bat dantzan ur bero pixka baten gañian. SorAuOst 92.
Zer othe dut begietan? / Non da bortha? / Airatu da! / Mahaina dantzan dabila. ElzbPo 205.
Dantzan asi iat orain eskatza, / eztogu bear beterik. AzcPB 94.
Zenbaiten mingañian / premiyua dantzan. AzpPr 54.
Ikara aundi bat ematia, bijiliko babarrun guziyak eta patata bat edo beste dantzan jartzeraño. Iraola 34.
Komedi-tokia da / gure okollua; / beiak adarrak dantzan / ta ik akullua. Enb 161.
Dantzan mertxikak / latsaen axez. LauxAB 39.
Kai argijak margoz beterik / ta ontzijak dantzan uretan. Ib. 61.
Orro bildurgarriz ez-usteko dantzan asi adi, lurra!OrPoem 527.
Bihotza dantzan zedukan, biharamon goizean jaiki zenean. MdeHaurB 24.
Ontziak bota ta bota an zijoan dantzan diruak balio zituan olioa. AnabPoli 61.
Inpernu guzia dantzan asi ba-litz bezela, trumoi ikaragarri bat jo zuan Anboto-aldetik. NEtxAntz 14.
Ipar-aize meeak dantzan ziarduan enparantzako zuaitz goraetan. ErkiagArran 168s.
Nere baitan nabil. Gogo-enparantzan, / ezpai-ardailla det dantzan. NEtxLBB 244.
Azkura batek dantzan / jartzen dit [biotza] barruan. Ib. 335.
Berriro asiko dira / gaur bertsuak dantzan. Basarri(inUztNoiz 30).
Nere ezpainetan daramadan basa-krabelina / hitz zuloetan dantzan darabilan ur berdea. LasaPoem 100.
Goiko mendian lengo ikurrin zarra dabil dantzan.AtañoTxanKan 33.
Patata, aza-trukutz, sebo bildriz batzuk uretan dantzan da txusko bana.Gerrika 102.
v. tbn. Osk Kurl 24.
azpisarrera-30
DANTZA NAHASTU;
DANTZA NAHASTATU.
Baile promiscuo. Eureen erriko dantza naastaubak eta pekatuzkuak guztiz kendutia. fBOlg 153.
Ezin iñundik itxi lei etxian bigira ta okasinoe dantza naastaukorik. JJMgBasEsc 114.
Dantza nastuetan. UrMarIl 74.
Abanera, xotis ta beste arrotz dantza nastuetan. AgG 96.
Dantza nastu ta zinietan izaten al zera?ArgiDL 28.
azpisarrera-31
DANTZAN EGIN (V, G-azp, AN-gip).
Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 73. Bailar. "Aratostiak dira dantzan eitteko" Etxba Eib. "Dantzan ongi egiten du (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 73. v. dantzatu. Tr. Documentado en autores meridionales desde principios del s. XIX.
Ez eutskuzan Jaungoikuak oinak emon dantzan egiteko, ezbada modestijaz pausu egiteko. fBOlg 79.
Inok bere ezin legijala Jaungoikua serbidu, ta diabrubagaz dantzaan egin. Ib. 79.
Dantzan egin daijela, diño San Ambrosiok, emakume adulteriaren alabaak. JJMgBasEsc 135.
Dantzan asko eginda / zeuden ankan torpe. JanEd I 96.
Berak soiñua io ta berak dantzan egiten eban. ABGuzur 110 (116 yantzan).
Esan dau eze biar dantzan egin bearko dozuela. AgKr 64.
Jantzan egin bear dogu soñu au amaittuarte. EchtaJos 196.
Ta gaurko gazte oen illobak ere zure danboliñean egingo dute dantzan. Mok 10.
Lugiñak pozen pozaz / Dantzan egin legi. Enb 168.
Mirentxuk eskatu dau dantzan eiten daun andrakilla bat dotore jantzita. KkAb II 37.
Erodiasen alaba sartu zan, dantzan egin zun, eta Erodesi ta mai-lagunei atsegin izan zitzaien. OrMc 6, 22.
Emakume guztiak giza-soiñu bardiñen otsera dantzan egin eta biotz-ziriketa antzekoen menpe ibili bear ete dabe?ErkiagArran 62.
Azkazubiko atsoagaz edo egin yoan dantzan ala?BilbaoIpuiB 55.
Hamar urte honetan eztut dantzan egin. ArtiMaldanB 216.
Neska bati galdetu zion eia berarekin dantzan egin nahi othe zuan. OskKurl 218.
Jauna, pekatu al da dantzan egitea?MAtxGazt 49.
Auntzak eta antxumeak, dantzan egin zuten aren gaiñean. NEtxLBB 189.
Soñurik baldin bazan / dantzan egin lasa. UztSas 197.
Erodiasen alabeak dantzan egin eban guztien aurrean. KerMt 14, 6 (IBe, Ol dantzan egin; IBk dantza egin, He, TB, Dv, Ur, Leon dantzatu).
Bi domekero dantzan egingo dabeela. EtxabuKontu 44.
Zeiñen baliosoa dan dantzan egitea. BBarand 85.
Dantzan egiteko be, gitarra, flauta, pianu ta panderu. Gerrika 291.
Euskaldun ona izateko, eskas ageri zait nere burua zenbait aldetatik: sagardoa ez dut gogoko, dantzan --askatuan behintzat-- ez dut egiten eta pelotan arras traketsa naiz. MEIG II 92.
v. tbn. MendaroTx 195. Anab Aprika 33. Jantzan egin: FEtxeb 72.
azpisarrera-32
DANTZAN ERAGIN.
Hacer bailar. v. dantzarazi. Israeltarrai [urragorrizko idiskua] mendijan Jaungoikotzat adorau eragin eutseenak; ta Jaungoiko egijazkua ukatuta, dantzan eragin eutseenak. fBOlg 138.
Nai ta nai ez, jantzan eragin eutsan. EchtaJos 89.
Txilibitu-soñuetan / arturik zartie, / a ixangok nagi barik... / dantzan eraitie!Enb 165.
Dantzan eragiteko txilibitu bat lortu ber ebala emon eutsan buruak. BilbaoIpuiB 153.
Diruak txakurrei be dantzan eragitten ei dotse.(V-gip). EZBB I 80.
azpisarrera-33
DANTZA-PIKO.
"(Un tour de) danse, dantza phiko bat" Foix. Eman ditzagun orai zenbait dantza-piko!Ox 38.
Horiek herriak utzi zorian edo zeharo utzirik duen dantza piko bat salbatzea nahi dute. MdePr 43.
azpisarrera-34
DANTZA-SAIO.
Sesión de baile. v. dantzaldi. Dantza-saio ikusgarria egin zuen. TAgUzt 204.
Txintxo dijoa etxera dantza-saioa bukatu ondoren. MAtxGazt 72.
Gazte jendearen dantza-saioak eta irrintziak. NEtxLBB 19.
An pesta izaten dek, eta dantza-saio batzuk egin eta erri aldera. TxGarmBordaB 62.
Ura zan nere leenengo dantza-saioa; dantza askatuan, alegia.Zendoia 43.
v. tbn. BBarand 97. Insausti 24.
azpisarrera-35
DANTZA-SARI.
"(Sal, R), pago a comparsa de bailarines" A.
azpisarrera-36
DANTZA-SARTZAILE.
Triskan edo danza-sartzalle ibiltzea izan dala jolas itsusietarako bidea. AA II 333.
azpisarrera-37
DANTZA-SOINU.
Música bailable. "An ez da besterik, dantza-soñua baño" Etxba Eib. "Dantza-soiñua entzun ezkero, ezin geldik egon" Elexp Berg.
azpisarrera-38
DANTZA-SOKA.
azpisarrerakoSense-38.1
a)(Hb). Danza en la que los bailarines forman una cadena. v. SOKA-DANTZA. Paristik landa zuen minekin ikusi / Dantza soka zutela Azkainen ihesi. HbEsk 100.
Hiltzen naizen egunean, / Aizkideen bilkura / Dantza-sokan etor bedi / Ni lo nagon lekura. ElzbPo 213 (ed. 1991 soka-dantzan; en PAd 14 soka-dantzan ethor bedi).
Dantza-soka ateratzeko / aiña aur izan zuten. "La danza solemne".OrEus 54.
azpisarrerakoSense-38.2
b)(BN ap. A Apend). Fila de danzantes. Amar nerabe azkarrak eta Etxeberriko ta Arburolako biurezandikoak (indianoak), alkarri eskuak emanta, dantzasoka eratu zuten. AArdi 69s.
Eta zuek, mutilok, dantza-sokara bear dezute. Ib. 69.
Dantza-sokaren erdian aker ipurbeltza. SMitxAranz 215.
azpisarrera-39
DANTZA-TALDE.
Grupo de danzas folclóricas. Dantza-talde batzuen aurkitzeko Donapaleu, Hazparne edo herriz kanporat joan behar baginuen guk.LarreArtzainE 280.
azpisarrera-40
DANTZA-ZALE(dantzale Bera). Aficionado al baile. Dantzale es un neol. creado por Arana Goiri en 1897, de dantz(a) 'baile' y -zale: "Deunak: Paskal dantzalia" AG 1502. Hetan luzeki daude danzazaleak <dansasaleac> ohera gabe. SPPhil 370.
Arkitzen du penitente ura dala bulla zalea, danzazalea, sarri dijoala onelako lekuetara. MgCC 144.
Ta ez dauka inok zetan buruba kansau, dantza zaliai piestaan... ondo ibilteko esaten. fBOlg 193s.
Edade guztietako persona dantzazaliak. Ib. 126.
Danok dakigu gure erriya arin, pizkor, zoli ta menditar bezela beti dantzazalia izan dala. LzMEEs 1912, 93.
Urtero etorri oi ziran ezagunak, dantza-zale guztitakoak eta kupel-gorri barkilleroa. AnabUsauri 23.
Irri ta dantza-zale eguan / atzak marpilla baxen zuri. LauxAB 47.
Umore oneko dantza zalea / beti izan nintzan munduan. (In SMZirik 95).
Mutil geienak dantza-zale biurtu zaizkigu. MAtxGazt 72.
azpisarrera-41
DANTZA-ZELAI. Explanada donde se baila.
Dantza-zelaian sartu, ta geldirik, aurreskuaren aurrian egon zan. LhYol 31.