Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    lan.
    tradizioa
    Tr. De uso general, aunque escaso en textos meridionales anteriores a 1750; falta por ejemplo en RS, Beriain, Capanaga, Ochoa de Arin, Arzadun, Barrutia o F. Elizalde (v. behar, trabailu ); sí lo usa sin embargo el alavés Lazarraga; v. además langin en RS y Ochoa de Arin. Es además relativamente poco frecuente en textos vizcaínos, en los que es más usual (al menos hasta el s. XX) bear.
    sense-1
    1. (gral.; SP, Urt II 280, Ht VocGr, VP 53r, Lar, Aq p. 63, VocS 143, Añ, Izt 41v, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ) Ref.: A; Lrq; Iz Als (zarrogúk), ArOñ, To ; Etxba Eib ; Gketx Loiola (ipur-txuri); Holmer ApuntV ; Elexp Berg; Gte Erd 25, 147ss; ZestErret .
     Trabajo, faena, labor, tarea, quehacer. "Travail, peine, affaire" SP. "6 lanes o su-aldi en 24 horas. Cada uno seis tochos que son 3 quintales (s. XVII)" Luis M. Ecenarro (Elgóibar). "(El herrero de Arganda él se lo) fuella y él se lo macha y él se lo lleva a vender a la plaza, berak lan ta berak jan" Lar. "El Abad de donde canta, de allí yanta, nondik lan, andik jan" Ib. (s.v. abad). "El que bien trabaja debe comer bien, to to saluxan, nola lan, ola jan" Aq p. 63. "Travailler, lanari lothu" VocS. "Ejercicio, que hacer, trabajo" Izt 41v. "Lana uzkaldu, zapaldu, mendeatu, dominar el trabajo, hacer la mayor parte del mismo" Iz To. "Lanetik, esaten dabe, ez dala iñor aberastu" Etxba Eib. "Ipur-txuri galanta dek ori lanerako" Gketx Loiola (s.v. ipur-txuri). "Lan aundia dute (G-azp, B, BN-arb), lan aundiarekin daude oraingo bolada onetan (AN-5vill)" Gte Erd 25. "Ez dute lana orren maite (B)" Ib. 147. Tr. Casi exclusivamente septentrional antes de mediados del s. XVIII; a partir de dicha época su uso se hace general, aunque relativamente menos frecuente entre los vizcaínos.
    Gure eskuezko lana benedikatzen baitu. Lç Ins E 6r. Koleraren iraungitzeko on da zerbait lani lotzea, bertzetan pensatzea. Ax 316 (V 210). Lan-ihesi Krastora, han ere iakia bera eztator ahora. O Pr 295. [Amudioak] lan geiago hartzen du egin dezakeien baino. SP Imit III 5, 4. Lana akhabatzean. Gç 57. Lot zakizko lanari, zure trabailluak luze iraun behar ez balu bezala. He Gudu 123. Ez dut artako bear den hasti ta denbora ta zuek ere orain beste egiteko ta lan-arazoekin arkitzen zarazte. Mb IArg I 324. Zerua irabazteko lanak ta egitekoak. Ub 142. Arik aurrerako biar edo lanak geratuten dira ijeliarentzat. Mg PAb 127. Zeregin ta lan santuetan. Añ LoraS 179s. Aisa inendúgu langáu. LE Ong 25r. Gizonak arretarekin egin bear ditu gizonari dagozkan lanak. AA I 573. Ezin eragin diot / lanaren zankua. Izt Po 166. Lanari jarrikitzea. MarIl 30. Goizetik arratsera oi da aren lana: / tripa ezin jasoa, / ezer ezin jana. It Fab 42. Uzten dituzte lanak gero egiteko. Hb Esk 213. Lanak ez du baxatzen aitoren semerik. Ib. 88. Israeltarrak edozein lanetan txit trebeak ziran. Lard 64. Lan hartan eman denbora galdua izatu da enetzat. Dv Lab 368. Lan oetan adituak direnak. Zab Gabon 107. Ibilkerea, alperrak lanera eroaten dabena lakoxea. A BGuzur 116. Heriotzea hurbiltzen ikustea baino dorpeago, saminago, jasan gaitzago izan bide da harentzat lana eskutik utzi behar ukaitea. HU Aurp 123. Beste zeintzuk lan dagoz galerazota jai-egunean? Itz Azald 94.
    ( s. XX) Eltu gra lanek apura arazten gitein tenprara. Mdg 139. Etxean lan andirik etzegoan eretietan. Ag G 17. Laguneri esku emaitea nuen lan bakarra. StPierre 38. Izurako daunatuak bazuen lan, zonbait egunez, Lohilakaten makilak hautsi hexurren xuxentzen. Barb Sup 146 (cf. LAN IZAN). Elheak errex, lanak ez. Ox 122. Ekin lanari! Enb 136. Amaitu ebenian dantzarijak lana, / emoutsen ardau zuri ta txokor bana. Ib. 207. Baratzetako lanari ere / sudurra dute zimurtzen. Etcham 226. Berrikeri oriek itzik itz euskeratzea lan gaitza baitzen. Or Mi VI. Amabi kanerdiko, lan polita dute. Or Eus 148. Baditu lan geiago ere artoak. TAg Uzt 292. Azkubeko semea gazterik hil zen lanak higatua. Zerb Azk 80. Ixillik egotea ezten ire gogoko lana. NEtx Antz 47. Etxean aurreko lanik ezpalego bezela. Ib. 74. Illunpeko lan artan ixil-ixilik ari zan. Anab Poli 33. Ogei lagunen lanak egiten / dago makina bakarra. Basarri 132. Illargiak berak mugatzen ditu lan bakoitzari dagozkion egunak. Ibiñ Virgil 75. Lotu zen haatik bere lan berriari asmatzen dugun karrarekin. Ardoy SFran 129. Lana auzoan eta miztorra aoan. NEtx LBB 177. Lo ta lan, bertan egiten ditu. Ib. 101. Lan aundia emoten deutse abade biei. Alzola Atalak 123. Lana tamañan ona da baña / ez da komeni geiegi. Uzt Sas 169. Kontrabandoai esaten zaio / askotan "gaueko lana". Ib. 178. Lana egin, ta ez eman. (AN-larr). Inza NaEsZarr 1233. Egiteko hau hartzen badugu, geure bizirako lana hartzen dugula. MIH 41.
    v. tbn. (Para textos meridionales anteriores al s. XIX): Lar Carta a Gandara 162. Cb Eg II 6. Oe 39. LE Prog 118.
    azpiadiera-1.1
    (Como segundo miembro de comp.). "Travail, ouvrage de divers genres, lana est accompagné en ce cas d'un mot préfixe qui en détermine le sens, kanpo-lana [...]" H. AxN explica golde nabarretan eta golde pikoetan (470) por golde lanetan. v. auzolan, azpilan, baso-lan, burulan, eskulan, idazlan, ikaslan, ikuslan, ALFER-LAN, BETE-LAN, ERTI-LAN, etc.
    Hark zuen Tudelarat Ebro lerrarazi, / hartakotz Erromano lan eginarazi. Hb Esk 70. Beste batzuetan arotz-lanetan ari izaten zaigu. A Ardi 137s. Estuasunetatik ateratzeko beso-lana baño biurrikeri-lana sarrigo egiten zuan. Muj PAm 6. Iru aldiz ispia-lanetan arrapatu zulako. Or SCruz 81. Ara ta ona nabillen onek, euskel-lan aundirik ezin dut burutu. Zait Sof 5. Bere eleiz-lanak utzi gabe, jarraitu zuan mendi-zugaitz lanetan. FLab (in Munita 150). Josketa lan batzuk egiten ari nintzan. Etxde JJ 110. Bere apez lan guziak arta eta amodio handienarekin egiten zituena. Zerb Azk 77. Itzul-lanak. Ibiñ Virgil 22. Noizko bukatuko ote dituzu hiztegiaren prestalanak? MEIG I 95.
    v. tbn. Ayerb EEs 1915, 260n (pintura-lan). Barb Sup V (sator-lan). Alzola Atalak 131 (tesis-lana). Garm EskL I 126 (zur-lan).
    sense-2
    2. (Gralmente. pl.). Apuro, dificultad; preocupación, quebradero de cabeza. "Lanak izanen ditu horren egiteko, il aura du mal à, il lui sera difficile de faire cela" Dv. "Travail, occupation, embarras, difficulté. Eman dautazut behingo lan, [...]. Lan txarrean sarthu zare, vous êtes entré en mauvais affaire" H. "Irabazten naiko lanak izan ditu." Gte Erd 283. Cf. LANAK EMAN. "Lanak izan nittun dana ondo ulertzen" ZestErret.
    Sekula nik ez oi dot beste lanik, / onela iragaiten jat gau-egunak. Lazarraga 1186r. Nik dudan lana, / ezin errana, / zer koeinta dudan higan. O Po 10. Lagundu behar dioe alkarri bizitzako lan ta neke guzietan. Ub 222. Goguan artu baga nekezari gaixuen lan ta lorrak. Mg PAb 152. Bildu zirenian harat / aitzindari guziak, / lanak ziren orduan. FrantzesB II 26. Trena okertu eta / izan ziran lanak. PE 122 (v. LAN IZAN). Ehun gizonek ere aski lan ukhanen zuten elgar aditzeko. Elsb Fram 58. Lanak ditut gogoeta gaixtoen kentzen nere izpiritutik. Jnn SBi 65. Hek baino beharragoak direla ezin biziz lanak dituzten pobreak. HU Zez 188. Alkarri lagunduta're / bizitzen naiko lan bada. Tx B III 135. Lanak ditut bizkitartean irria ezin atxikiz. JE Ber 87. Ingeles bat Leaburura baletor ta euskeraz mintzatzen ezpaleki, gizon-erdi ez, laurden izatea ere, hmm! naikoa lan. A Ardi 12. Arritzeko da zer lanak dituzten arat eramateko bear dituzten aparexuak. FIr 134. Zer lanak ikusi gintuen heieri herrixka horren hutsarazteko. Zerb Gerlan 107. Ezin okertuz lanak baditu. Or Eus 172. Ugazalaba illobira bidaltzen etzun lan aundirik izango. Etxde AlosT 39. Tximistak jota naiko lan dabilki biziari eusten. Munita 90. Bazeuket oekin naiko lan. Etxde JJ 29. Zuri lenbaitlen esateagatik eta larriarekin atsegingarririk aztutzeko bildurrez, lanak ibilli ditut. Anab Poli 138. Naikoa lan eta buruaren hauste daduka haren dirua konta eta gordetzearekin. Arti Ipuin 66. Badabizkite / udaran naikoa lanak. Basarri 164. Izan zituen bere lanak latiña menderatzen. Vill (in Gand Elorri 18). Maribik naikoa lan badu, / artu dun gizon pardelarekin. NEtx LBB 387. Emen sortzen dira lanak. (In Uzt Noiz 109). Ondo dantzatzen daude, / sekulako lanak. Uzt LEG II 205. Gaur den egunean ere lanik aski Oihenarten neurtitzak baino legunagorik, landuagorik, jasoagorik egiten. MIH 238s. Diglosia hor daukagu geure gizartean, eta lanak izango ditugu horretaz libratzen. MEIG VII 42.
    v. tbn. EusJok II 19. ABar Goi 27. Markiegi in Ldi IL 10. Lf Murtuts 34. Auspoa 97, 19. JAIraz Bizia 79. Txill Let 69. Xa Odol 14.
    azpiadiera-2.1
    (Interj.).
    Ai, au lana! Cb Eg II 18 (Dv LEd 46 hau lana). Nagusi jauna, auxen da lana / amak bigaltzen nau berorrengana. Bil 77. Au lana, nai ez dedana egin bear! Moc Damu 24. Jesus, au lana! Ill Pill 10. Oh! Oh! Hauxe da lana! Barb Sup 25. Au lana! Zer egin bear diagu orain? TP Kattalin 192. Au lana! Or QA 188. Hau lana! [...] ostatu batera joan beharko diat jatera. MEIG IX 108.
    azpiadiera-2.2
    "Accident fâcheux, hauxe da bada lana gerthatu zautana! voyez donc l'accident qui m'est arrivé!" H.
    sense-3
    3. (Ht VocGr 357 y 394, Lar, Añ, H).
    Trabajo, obra; acción. "Examiner un travail, lan bat eskuztatzea" Ht VocGr. "Ouvrage, lana, obra" Ib. v. lanegin. Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es de uso gral. desde principios del XIX.
    Han gogoan iragaten / Ditut denbora ioanak, / Han neurekin iragaten / Zure eskuen lanak. EZ Eliç 341. Finean armiermek bethi gaixtatzen tuzte erleen lanak. "L'ouvrage". SP Phil 429 (He 433 lana). Sorginkeria ez, nekazari on baten lana da ori. Mb IArg I 211. Orazioak esanaz, limosnak emanaz ta lan onak egiñaz. Ub 213. Hortako zerbitzatu niz La Fontainaren lanaz. Arch Fab 11. Eskuliburua, Kempis, Egunoroko lan onak edo besteren bat. Ur MarIl 3. Zergatik utzi paretetan / marbalo lan hauk dilindan? Gy 90. Ain bere gogoko lan andi hura bukatu zuenean. Lard 212. Zuk egin duzu lurra bere asentuen gainean, eta zure eskuetako lanak dire zeruak. Dv He 1, 10 (TB lanak, IBk lana; Lç, He obrak, Ker egintza). Jinkollo baten lan da zeta. Ip Dial 4 (Ur, Dv lana; It obra). Espiritu Santuaren graziyaz ta birtutez eta egiya guztiyagaz argiz yantziriko lan Beseleel barri arek egin euena. Ur BulaAl 40 (el editor traduce "como"; BulaG 553 lan). Egiñ dituzun lan edo obra on guziak galtzea. Arr May 36. Eskentzen deizüt ene zahartarzüneko lan txipi hau. Ip Hil V. Nere biotza nola poztu dan lan au irakurtzean. Etxeg (in Ag AL 7). Erronkariko euskara gaiaz egin digun lan ederrean. FIr 178. Urlia yaunak lan bat agertarazi du arestian. Ldi IL 61. Hizkuntza landu klasiko edo berrietan dagozen maisu lanak irlandaraz emaiten dituztenak. Mde Pr 245. Utz dezagun hortan Hiztegia, lan bat gaitza dela erranik. Zerb Azk 64. Zeruaren lana da au. NEtx Antz 63. [Sariaren beste zatia] Azpeitia de Eskauriaza andrearen lanari emon yakon. Vill (in Bilbao IpuiB 5). Max Frischen [...] lanetik euskeratua. Lab SuEm 165. Erdi-Aroko lan mistikuak. Etxba Ibilt 453. Santxo Elsokoari buruz lan bat egiteko oar batzuk eskatu neutsazan. Alzola Atalak 106. Argitaratu ebazan euskal lan batzuk. Ib. 108. Gizonen bertutea lanetan ezagun. Xa Odol 93. Au ere zure semeen lana da noski! Ataño TxanKan 199. Bi liburutan edo bi lan berezitan. MIH 252. [Gehienok] ikusi dugun teatro lan hau. MEIG III 81.
    azpiadiera-3.1
    Probidentziaren plana eta lana ikhusten ez duenak, ixtorioan, itsu handi bat da. Elsb Fram 87. Mundua ezin ditekela izan ustegabearen lan edo frutua. Vill Jaink 41. Izadia, adimen baten lana ote da? Ib. 45. Ori, elurren bildurrak egindako lana zala esan genduan guk. Uzt Sas 349.
    sense-4
    4. Trabajo, empleo, ocupación, oficio. "Laneko laguna dut (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 251.
    Dendari, zapatari edo beste lan edo ofizijoko bateko ugazabak. Astar II 67. Yakinen meneko da kontratuzko lana. Hb Esk 209. Lan gabe bizitze au tristea da eta guziz gogaitkarria. Arr GB 49. Zortzi orduko lana gura genduke. Ag G 354. Ia elduten garean ni neure etxera ta i lana aurkituko dokan lekuren batera. Kk Ab I 14. Sortetxetik lekorako ezkondu ziren eta lan eske Donostirat eman zuten. FIr 131. Enrikek eztin lanaren bearrik emaztea mantentzeko. ABar Goi 42. Emakume ta gaztetxuen lana arautu. Eguzk GizAuz 165. Lan bako orrei jaten emoteko. Ib. 160s. Guztiok lan guztietarako egokiak ezkara-ta. Ib. 116. Erri-gudari izatearren lana utziko balu. EAEg 13-11-1936, 285. Loteriarik onena, lana. And AUzta 40. Lanerako baimena, karneta eta bertze gañerakoak. Izeta DirG 57. Andik aurrera lanik gabe bizitzeko lain eskuratu zuten. NEtx LBB 70. Zergatik utzi duzu Kuski lanik gabe? Lab SuEm 177. Lan beharrez edo, behintzat etxetik Parisera joan da. Xa Odol 165. Pabrika asko egin ezkero / errian lana ugaldu. Uzt Sas 169. Aitarentzako zer deskantsua / lanera asi zanian! Ib. 209. Nere koñaduak an lana zeukalako. Albeniz 83. Egunean zortzi orduko lanak aspertzen zuen. MIH 336. Zinean naizenean [...] ez didate laneko arazoek bakean uzten. Ib. 148.
    azpiadiera-4.1
    (En casos locales de decl. sing.). Lugar de trabajo.
    Meditazionea egin diteke noiz-nahi ta non-nahi, bidean, lanean, jende-artean, Elizan, etxean, baieta ohean ere. Dh 94. Ikusirik beraz lanetik komentuan sartzera zohala, bere fraide lagunen aintzinean, eman ziren haren bidean. Jnn SBi 106. Egun batian joan zan lanera eta nagusi onak diyo. PArt (in Bil 172). Illuntzean lanetik etxera nekaturik etorrenean. Echta Jos 12. Geroztik ez zuan onik / ez etxe t'ez lanean. Jaukol Biozk 16. Lanerako berebilla bearrezko zaien gintza-gizonak. EAEg 21-11-1936, 354. Andoni lanera beste edozein tokitara bañan gogo geiagorekin ez zan joaten. JAIraz Bizia 102. Guzia beti berdin, egunero ordu berean lanera, egunero lankide berak, egunero hizketaldi berak. Mde Pr 149. Gizon bat kausitu nuen gero lanetik etxerat zoala, tresnak bizkarrean. JEtchep 110. Lanetik etxerakoan, batez be eguerdietan, an egoten nintzan eurai begira. Etxabu Kontu 168.
    sense-5
    5. "(Sal), cosecha de trigo temprano, a diferencia de la cosecha de trigo tardío, que se llama bratzen o brazen" A.
    sense-6
    6. Trabajo, en oposición a 'capital'. Cf. LANETIK BIZI IZAN.
    Lanetik dator irabaztia, / irabaztetik ogija. Enb 68. Lanak eta lanaren irabaziak banatzea. Eguzk GizAuz 145. Guzti-guztia langillearen lanetik datorkie. Ib. 56. Lana, Aurrebegiramena eta Eraman-ekarri zaingoa. "Departamento de Trabajo". EAEg 18-10-1936, 78. Lana gitxitu ta urritu da lantegi batzuetan. Erkiag BatB 183.
    sense-7
    7. "Relación social. Orrekin ez det lanik, no tengo relaciones con ése. Relaciones de noviazgo. Biak lana artu emen doia, dicen que ambos han entablado relaciones de noviazgo" JMB At.
    azpisarrera-1
    HAUR-LAN. v. haur.
    azpisarrera-2
    LANA IZAN. v. LAN IZAN.
    azpisarrera-3
    LANAK EGIN (Tras -ko). Dar por terminada una estancia.
    Gure Lurdesek emengo lanak egin ditu. Ori ederregia jarri zaigu Bordaberrirako. TxGarm BordaB 81.
    azpisarrera-4
    LANAK EMAN (G-azp; emon V-gip). Ref.: Elexp Berg (lan); Gte Erd 205; ZestErret. Dar quehacer; costar. "Ume au azteak lanak eman zizkigun (G-azp)" Gte Erd 205. "Bakarrik ibiltze horrek lanak emate zizkiun" ZestErret. "Norbait edo zerbait menderatzea zaila gertatu. Harek oaindik gazte askoi lanak emango zizkiyok" Ib.
    Andik etxera naizenerako / lanak eman dizkidea. Noe 29. Gero ta gero ere lanak eman ziozkan Ordenari onek. Bv AsL 199. Ja hein hunen kokatzeak ere lanak emanen diozkate gure langilei. HU Aurp 112. Zarra izanarren lanak emango zituan orratik bizkaitarren bati eltzen bazion. Ag G 100. Lanak ematen dizka / edertu eziñak. Urruz Zer 105. Lanak ematen nitun / sasoi nuan arte. Tx B I 201. Geldirik egon arazten bakarrik lanak ematen dituzte. Lab EEguna 71. Bidasoko muga oiek / eman dituzte lanak. Yanzi 153. Lanak eman bear dizkigu aize petral onek. Etxde JJ 104. Ganbeluaren gañera igotzeak ematen ditu lanak. Anab Aprika 35. Haranbillet ta Agerrek oino / emanen dazkote lanak! Mattin 59. Zutik egoiteak berak lanak eman zauzkitan. Xa Odol 333. Lanak emango ditu / ondo ikastiak. Uzt Sas 357. Aditzarekin, esaldiaren buruan, doazen atzizki batzuek ere lanak ematen dituzte. MIH 104.
    v. tbn. Alz STFer 119. A Ardi 17. Auspoa 63-64, 111. BAyerbe 175.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Lan eman).
    Gere burua mantendutziak / lan ematen zigulako. Uzt Sas 209.
    azpisarrerakoSense-4.2
    (Con cuantificadores o adj.). "(Ya nos dará en que) entender, lanik asko emango digu" Lar. "Pago ipurdi haiel ateatziak lan earrak emate zittun" ZestErret.
    Osasuna duenari ere lanik eta ekhairik asko emaiten dioena. Ax 202 (V 135). Sobra lan ematen daroku gure gutizia desordenatuen kontentatzeak. Ch I 11, 2 (Mst, Ip sobera arranküratzen gira). Eriotzako gaixua datorrenian, ziñuan, berak emongo dau lanik asko. JJMg BasEsc ed. 1845, 280. Nere buruak ere ematen dit franko lan. Lab EEguna 92. Jai koskor ori lan geiago ematen ari zait Nizako jaiak baño. Ib. 94. Ez digu esateko batere lanik eman. Munita 69. Etzion lan ederra eman aitari bere irugarren aingeru arekin! NEtx LBB 126. Olakoxe lanak eman dizkit neri liburu onek. Uzt Sas 23. Edozeiñekin probatuta're / lan txarra emango diola. Ib. 228.
    azpisarrera-5
    LANAK IZAN. v. LAN IZAN.
    azpisarrera-6
    LAN-ALDATU. "Atxéenondua (egon aldixa). Lanáldatua atxéenonduen páre" Iz ArOñ.
    azpisarrera-7
    LAN ALFER. Trabajo inútil. "Lan alferra, travail sans profit" H s.v. alferra. "Lan auher bat egin düzü (S)" Gte Erd 13.v. ALFER-LAN.
    Lan lasterra, lan alferra. O Pr 297. Ez det uste derala / egin lan alferra, / ipuiak ifintzean / gure zortzikoan. It Fab 16. Lan alferra eta kaltekorra. Dv Lab 24. Gaiñera berrikeri oriek itzik itz euskeratzea lan gaitza baitzen, eta lan alperra, diodanez. Or Mi VI. Alferrik egotea eta lan alferra egitea, bardin. Zerb GH 1936, 115. Lan alferra egin. Vill Jaink 44. Betiko leloak utzirik, beraz, ez dirudi lan alferra dakarren mandatu horri begiratzea. MIH 320.
    azpisarrera-8
    LAN-ARITZE. Desempeño, actividad.
    [Lanari] oien lan-aritzeari eta eskubideei begirapena opako zaie. "En su situación y en los derechos adquiridos". EAEg 11-10-1936, 21.
    azpisarrera-9
    LAN-ASMO. Proyecto de trabajo.
    Gure lan-asmoa auxe da. Lenbizi, al-dan zeatzenik arloa argi ikusi. Ldi IL 79. Batzordeari beste Batzorde bat erantsi zitzaion, lan asmoa mami biurtu zezan. EAEg 24-11-1936, 375.
    azpisarrera-10
    LAN-BANAKETA. División del trabajo.
    Beraz, antxe ikasi bide zuen lan-banaketa Platonek. Zait Plat 13. Zuzentzan ere lan-banaketa sortu dugu beste gaietan bezala. MIH 321.
    azpisarrera-11
    LAN-BAZKIDE.
    Ildako maizterraren lan-bazkidearengana [dijoaz luzapenaren onurak] . "Socio". EAEg 1-11-1936, 186.
    azpisarrera-12
    LAN-BEHAR. Trabajo, quehacer. "Quehaceres, ocupaciones, zeregiñak, lan bearrak" Añ (s.v. hacer).
    Egun guztiko lan-bear santuetan Jesus gogotik iños kendu baga. Añ LoraS 165. Lan-bearrik premia gabe egiten eztuenak. Añ CatAN 37.
    azpisarrera-13
    LAN-BITARTE.
    azpisarrerakoSense-13.1
    a) Tiempo de trabajo.
    Lan bitartean, gomutau zaitez zagozala Jaungoikoaren aurrean. Itz Azald 204. Kantua darie, lan bitartean, garo-biltzalleai. TAg Uzt 278.
    azpisarrerakoSense-13.2
    b) Tiempo libre, descanso en el trabajo; tiempo entre dos trabajos. v. lanarte.
    Mutil au joaten zan leorrera lan bittartietan, euskaldunak egozan lekuetara. Echta Jos 306. Goiz-Argi irakurri / lan-bitartietan / buruz jokatuteko / baserri-lanetan. BEnb NereA 110. Etxekuak arin eta ondo egin, eta kanpokorik ez eban galduko lan bitarte guztietarako. Gerrika 35.
    azpisarrera-14
    LAN BIZI.
    Gudaritzako lan biziak egiteko gai ez diranak. "Inútiles para el servicio activo". EAEg 6-11-1936, 232. Gudaroztearen lan bizietara igaro dedilla. "Pase al servicio activo". Ib. 27-1-1937, 911.
    azpisarrera-15
    LAN-BURDINA. Utensilio de trabajo. v. lanabes.
    Lur-gizon bakar baten / zer dira aleginak, / ezpadaukaz idiak / eta lan-burdinak. Azc PB 333 (in Ur PoBasc 195 lar burdiñak).
    azpisarrera-16
    LAN-DANTZA. Danza de faenas.
    Sagarraren ta tipularen ta / lan-dantza denen pausoan. Or Eus 349.
    azpisarrera-17
    LAN-DESLAN (Sust.). Hacer y deshacer.
    Penagarri da gure jendea atergabeko lan-deslanean ikustea. MEIG IV 51. Komeni litzaigukeelakoan, agian, gure atergabeko lan-deslana egin-desegiteari begiralditxo bat eskaintzea. MEIG VII 29. Peneloperen lan-deslanean segitzea. MEIG VI 123.
    azpisarrera-18
    LANEAN.
    azpisarrerakoSense-18.1
    a) Trabajando. "Ekin gintzan lanian, comenzamos a trabajar" Iz ArOñ (s.v. ekin). Cf. supra (4) ejs. de lanean 'en el lugar de trabajo'. Tr. Documentado ya en Leiçarraga, desde mediados del s. XVIII es de uso gral., aunque relativamente menos frecuente entre los vizcaínos.
    Azken hauk oren bat egin dié lanean, eta gure bardin egin dituk. Lç Mt 20, 12 (He, Dv, Ol lanean hari(tu), Echn lanean aitu; SalabBN trabaillatu, Samper, Hual trabajatu, Leon lan egin). Ola, guazen igitara, / ari gaitezen lanean. Elizalde 113s. Eztela astelegunetan bezala lanean eta trabailluan ibili behar bestetan. Mat 110s. Lanean hausten dire egun gustiez eta hilzen. Gç 30. Polbor zati bat bere aitzinean zuela lanean hari zen batez, polborak sua artu. Mb IArg II 353. Abiatu zirelakotzat lanean argitu orduko. Lg II 196. Jainkoarentzat ta nere salbamenduarentzat hari naiz lanean. Dh 218. Lanian diarduban gorputzak nosbait atseen biar daben legez. fB Olg 17. Zeren ikusten zuen / lertutzen lanean. It Fab 54. Gau ta egun beti lanian. Xe 242. Egon zen hogei eta hamar urthe ixiltarzünian, lanian eta itzalian. Ip Hil 153. Komentuetan elgarrekin otoitzean eta lanean bizi diren guzien kontra. HU Zez 99. Nausiarekin zen goizetik hasten lanean Karno, arratsean harekin gelditzeko. JE Bur 61. Izketan ta berriketan eramango zioten, baño ez lanean, ez orixe. Ag G 122. Eguna baño len asten ginduan lanean. Or Mi 94. Lanian iñardutiak darakar gose ori. Otx 110. Beti ikasten eta lanean bere gela-barruan. Alzola Atalak 110. Lanean jarraik eta Jainkoa ohora. Xa Odol 189. Opiziua bukatu du ta / semia ai da lanean. Uzt Sas 205.
    v. tbn. (Para autores anteriores a 1750): EZ Man II 138. Ch I 18, 2.
    azpiadiera-1.1
    Langilleak kai lanean eta kapitana [...] dena ikusten. JAIraz Bizia 45. Kontrabando lanean. Etxde JJ 38. katz-lanean ibiltzen nintzan. Salav 55. Liburu berrien kritika lanean hasten naizen bakoitzean, meta aurkitzen dut pilatua. MEIG III 121.
    azpisarrerakoSense-18.2
    b) "Lanean ezartzen nuzu, me pones en un aprieto (BN-lab)" Broussain (ap. DRA).
    azpisarrera-19
    LAN EGIN (gral.; Lar, VocS 139, Añ, Gèze 353, H); LANGIN (BN, S; Foix ap. Lh; langite SP, Arch VocGr, H). Ref.: A (lan egin, langin); Lh (langin); Lrq /lángite/; Etxba Eib; Elexp Berg. Trabajar. "Opérer, launegin" VocS 239 (cf. nota de laneman). v. BEHAR EGIN, trabailatu; cf. lanegin. Tr. Documentado ya en Leiçarraga; desde mediados del s. XVIII, y sobre todo en el XX, su uso aumenta tanto al Norte como al Sur, aunque sólo es general entre los guipuzcoanos. No hay ejs. de participio langin, aunque sí de langite-.
    Trabaillatzen gara gure esku propiéz lan eginez. Lç 1 Cor 4, 11. Zuen egiteko propién egitera eta zuen esku propiéz langitera. Lç 1 Thess 4, 11. Dakienak lan daidi, eztakienak ler daidi. RIs 23. Enzün meza saintia, ez lanik egin. Bp I 91. Josef saintiareki langiten ari zela. Bp II 35. Gizon gai ori landu, ta leunduko bada maisuaren erreglakin lan egin, ekin ta ekin bear da. Cb EBO 46. Utzi zion lan egiteari. AA II 43. Goiz guztian lan egin / eta bazkaltzera. It Fab 79. Lan egizie. Arch Fab 169. Alhorretan langitez / dirua zela bilzen. Ib. 171. Han ere lan eginez bizi da jentia. Ip Dial 41 (It lan eginda, Ur biar eginda, Dv lanean hariz). Nork egiaz, onek bezela, sei gizaldi ta erdian Elizaren alde lan egin du? Bv AsL 75. Ah! ez duk lanik egin nahi igandearekin. Arb Igand 87. Langiten hasiak. Prop 1898, 112. Ez daud eskribitan oboro, aski lan egitia baita gore San Pedro egun andiarentako. Mdg 140. Lan eiteko gorputzen / palta talentua. JanEd II 119. Aroak hala laguntzen du nun hango laborariak ez baitu lan egiterik. Zerb Metsiko 324. Zintzuak lan eiten dau / ta egin-arazi. Enb 182. Lan egiteko iñor gutxi ta / mayian eziñ kabitu. Tx B II 60. Lanik egin gabe bizitzeko beste duana. Lab EEguna 62. Zuk zeure kontura lan egin nai dozu, ezta? Eguzk GizAuz 132. Laborariek jakinen dute nolaz lan egin jainkozki. Iratz 179. Literatur alorrean ere lan egin zuen Caradar-ek. Mde Pr 257. Maiatzean ordu asko ditu argiak lan egiteko. NEtx Antz 9. Parkatu, baiña, apari ostean lan egiterik ez dot oitura. Bilbao IpuiB 191. Kolejiora gabe lan egitera bidaltzea hoba zukeen gurasoek. Osk Kurl 207. Ez eukan egunero lan egin bearrik. Erkiag BatB 47. Lan egiñagaz artuten dogu / naikoa bizi izateko. BEnb NereA 181. Teatroan ere lan egiña al zera? Lab SuEm 208. Biyar ere ez genduke / lanikan egin nai. Lasarte (in Uzt Noiz 124). Badaki ere zentzuz eta sakonki lan egiten. MEIG III 156. Horien kontra lan egin nahi izatea dela alfer lana egitea. MEIG IX 83.
    v. tbn. (Para textos no guipuzcoanos): Etch 498. CatBus 24. Gy 237. Dv LEd 70. Hb Egia 128. Legaz 27. AB AmaE 416. Ag AL 45. Kk Ab I 66. Leon Mt 20, 12. Akes Ipiñ 22. Ardoy SFran 136. Etxabu Kontu 106. FEtxeb 66. Larre ArtzainE 185.
    azpisarrerakoSense-19.1
    "Lan eginago eta naiago (Sal), cuanto más trabaja, más quiere" A.
    azpisarrerakoSense-19.2
    (Con lan determinado). "Lana egin bearrian, denbora alperrik galtzen (V-gip, G-azp, AN-gip)" Gte Erd 157.
    Gero lana egiteko / aita ta amarekin. Echag 62. Erakutsiko diot lana egiten. Izt C 240. Lana egiten duenak saria edo jornala merezi du. Lard 393. Ez du lana egiten xoilki begientzat. Hb Esk 174. Oraiñ lana egin bañan / naiago luke ill. Xe 252. Jan nai baduk lana egin zak. Apaol 113. Jai-egunean biarra edo lana eginagaz. Itz Azald 93. Nik lana egingo neban gogotik, eta berak etxea txukundu. Ag Kr 157. Lana egin daben ezkero, saria gura dabe. Or Tormes 3. Lana egiñaz aberastuak / dabiltza ondo jantzita. Tx B II 39. Lana egin bear orrek ikara sartzen dit. ABar Goi 30. Gaztetan naiko lana egin zun. Etxde JJ 268. Baizik lana beltz egiñda. Olea Auspoa 39, 137. Emen jateko lana egin bear da. Anab Poli 86. Lana egiñaz nai badu batek / jatekoa irabazi. Basarri 174. Beti egoten zan prest euskeraren alde lana egiteko. Alzola Atalak 101. Kontzientzira lana egin omen zuan arek. Uzt Sas 339. Errekalden fabrikan lana egiten nuan. Albeniz 109.
    v. tbn. PE 55. Ud 29. Sor Bar 97. Goñi 109. Iraola 82. EusJok 117. Inza Azalp 5. JAIraz Bizia 81. And AUzta 124. BAyerbe 55.
    azpisarrerakoSense-19.3
    (Con determinantes).
    Zulo andi onetan lan asko egin oi zalako entzuera badegu. Izt C 66. Amaika lan alperrik / egin du tristiak! Ud 33. Biar eta lan asko egiten dabenak. Itz Azald 160. Mündin emazte deno izanen da aphez, / eta hurak biziko lan güti eginez. Xikito 9. Ez ahal duk holako lanik eginen? Barb Sup 99. Lan geiago egin biarko zeunke. Altuna 62. Lan gutxi egin baño / ondo jan ta edan. Tx B 166. Albait lanik gitxien egin eta albait ondoen bizi. Eguzk GizAuz 115. Orain astoakin lan asko egiten da. And AUzta 103. Nahi ta nahi ez lan gogorra egin behar dela. MEIG IX 51.
    azpiadiera-3.1
    Gure euskalduna bere lan egin bidenabar, eizian aritzen zen. FIr 136.
    azpisarrerakoSense-19.4
    Artalde ez dunak ere egin du aukera / diruz, gauza-truke edo lan-egin-aldera. Or Eus 12.
    azpisarrera-20
    LAN EGINARAZI. Hacer trabajar. v. LAN ERAGIN.
    Argentinan milla lan eginarazi ziozkaten. Zerb Azk 85.
    azpisarrerakoSense-20.1
    (Con lan det.).
    Pegoiari ederki / lana egin-arazi, / berak pikoarekin / beñere ez asi. Xe 224. Ez deie jandarmei aski laster lana egin arazi. HU Zez 128. Askori gogoko etxaken lana egiñazo bearko leuskioe. Eguzk GizAuz 116. Guztiei ta bakotxari izentauriko lana egiñazoten dautse. Ib. 116.
    azpisarrera-21
    LAN EGINARAZLE; LAN EGINARAZTALE (El) que hace trabajar.
    Igandez lan eginaraztaleak beharrik gabe. Hb Egia 36.
    azpisarrera-22
    LAN-EGINTZA. v. langintza.
    azpisarrera-23
    LAN-EGITE. v. langite.
    azpisarrera-24
    LAN-EGITEKO. Quehacer.
    Merkatari ta langille bere lan-egitekoan alfer ta nagi dabillenari etorri oi zaionaren erako bat. Mb IArg I 80. Zeren kontuz ta ongi nere lan-egiteko txiki orretan haritu zarazten. Ib. 210.
    azpisarrera-25
    LAN EGOKI.
    "Lan-egokiya, lan zehatz baterako esku politekoa denari esan ohi zaio. Neska hori lan-egokiya dek hortako" ZestErret.
    azpisarrera-26
    LAN ERAGIN (eraiñ V-gip ap. Elexp Berg). Hacer trabajar. v. LAN EGINARAZI.
    Arrotzak ez lan daidik, ez deraidik. O Pr 37. Musde Tiraz bear düzü bikaritto bat galthatü / hari lan eragin eta zihaurek untsa phausatü. Etch ( ap. Etxde JJ 273; cf. Etch 498 lanak eragin). Langilleai jai-egunez lan eragiñaz. Eguzk GizAuz 159. Jai-egunetan be lan eragin dautse. Ib. 161. Zezenei lan eragiezue, gizonak. Ibiñ Virgil 74.
    azpisarrerakoSense-26.1
    Hacer funcionar.
    Orduan jarria zan, Hidroeléctrica-tik Olaberri indar-etxera, kablea, aren bidez Hidroeléctrica-tik lan eragin zezaieten. AZink 49.
    azpisarrerakoSense-26.2
    (Con det., adj., etc.). "Hauei oaintxe lana eraitia earki kostatzea" ZestErret.
    Lan edo gauz hau niri eragiteko. Mb IArg I 51. Begira jai osoetan lan debekaturik egin, edo eragin ote dezun. AA II 59. Berari eragiten zaiozkan neke andiko lan gogorrak. Izt C 176. Lan danak niri eraginda. And AUzta 59.
    v. tbn. Ag G 68. KIkG 54. Eguzk GizAuz 31.
    azpisarrera-27
    LAN-ERDI (En caso ines. indet.). Mitad del trabajo, de la actividad. v. ERDI-LAN.
    Baiña Mendizabalek / aurrea artu dio, / eta bere aldeko / dirua da io, / lan erditan kentzean / bi enbor da geio. Insausti 214.
    azpisarrera-28
    LAN-ERREMINTA. Herramienta de trabajo. v. lanabes.
    Aziendaz ta lan-erremintaz / bagenedukan indarra. Tx B II 61 (lo recoge tbn. Salav 25).
    azpisarrera-29
    LAN-ESKAS. "Manque de travail" Dv. "Chômage" Lh.
    azpisarrera-30
    LAN ETA LAN. Trabajando sin parar.
    Bere ogei ta amar urtetaraño lan ta lan ta izerditan haritzea. Mb IArg I 108. Estáien gérta lán ta lán, néke ta néke, bizitu ta bizitu ta gero ilóndoan deus ez arkitu. LE Prog 102. Ni nebillen artean / lertzen lan eta lan. It Fab 56. Orretara, aspoak lan-eta-lan, aunatu egiten da ibilkaria. Anab Usauri 121. Lan-da-lan bere aulkian eserita igaro zuan egon osoa. AArrue Egan 1955 (3-4), 9. Lan da lan, gizajoa. NEtx Antz 112. Erbestean lan eta lan jardun, eta orra, errian bertan soloak landa eta alorrak larre. Erkiag BatB 93. Ezin egonik ari da, lan ta lan, bere egingoa egiten. Vill Jaink 57. Lan eta lan beti. Alzola Atalak 129. Beti urrats edo biharamun hobe baten peskizan lan eta lan bere bertso lanetan ari zaikun gizon hori. Larre (in Xa Odol 14). Betor Ejion / bere ezin-geldituzko gurpillarekin / eta betoz aizpa aiek lan-ta-lan. Berron Kijote 158. Periko, bere gurasoakin, lan da lan dabil. Tx BordaB 55.
    v. tbn. A Ardi VII. BAyerbe 66. Albeniz 23.
    azpisarrera-31
    LANETIK BIZI IZAN. Vivir del trabajo.
    Lanetik bizi dire Eskaldun gizonak. Hb Esk 185. Laboraria, edo lanetik bizi zaren jendea. Jnn SBi 21. Moxkortzea orori gerta dakiguke: aberats ala pobre; lanetik edo lanik gabe bizi. HU Zez 203. Ta Arranondotarrak, guztizko jolas zaleak izanda be, lanetik bizi bear dabenak dira gizagaixoak. Ag Kr 60. Dena den, urte xarrago guti dikee jastatu lanetik bizi direnek. JE Bur 119. Bideak legor eta lepoak bustiak lanetik bizi geranok. NEtx LBB 182. Langileak ziren Laskorreko jendeak, eta lanetik bizi, bereziki artzaingoatik. Ardoy SFran 34.
    azpisarrerakoSense-31.1
    Bertze jende, bere lanetik bizi behar direnak. Dh 71. Ederkiena bizi bertzen lanetik. Elzb Po 213. Uribarrin gure lanetik bizi geranok, nere aitak dionez, ez omen degu iñoren etsai ta aldeko izan bear. NEtx Antz 23.
    azpisarrera-32
    LAN-EZBEHAR.
    Donostiko lan-ezbearren aurkako Bazkunaren legezko Batzorde Zuzendaria. "Accidentes del Trabajo". EAEg 2-12-1936, 437.
    azpisarrera-33
    LANEZKO. De trabajo.
    Bestetarako ere bidea zela Jangoikoaren bide hau ezagutu nuen nik an fite aski ta laster, ta ezagutu nuen, diodan, nere lanezko bidez. Mb IArg I 51. Gelditu zen lanezko irabaz-biderik bage. Mb IArg II 353. Bere bizi lanezko eta gordean. Lap 315 (V 143). Herri batek bere gogozko eta lanezko esperientzietan, ohituretan bildu dituen jakitateak. Mde Pr 41.
    azpisarrera-34
    LAN-GALDE. Solicitud de trabajo.
    Superiorak hartzen zituen gure langaldeak ipar Euskal Herri huntarik eta haren eskutik ginauzkan guk gure manuak eta lanak, norat joan eta zer egin. Larre ArtzainE 265.
    azpisarrera-35
    LAN-GARAZKI. Acción, participación (en un negocio, empresa...).
    Orren lan-garazkiok erosteko eskubidea baltzuak berea dau. Eguzk GizAuz 154. Lan-garazkiok sortuaz batera, beste ainbeste domu-garazki [...] sakeleratu begiz garatz baltzuak. Ib. 154.
    azpisarrera-36
    LANIK-EZ (V-gip). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 209. (Uso det.). Paro, falta de trabajo. "Egunetik egunera aundixaua da lanikeza" Elexp Berg. "Lanik ez aundia dago (G-azp-goi)" Gte Erd 209.
    Lanik-eza, bizi-eziña, zerga eta kontribuzioak. Munita 22. Benturaren nai ta nai-ezko lanik-eza ezin eramanik, lapurretara beartu zuan. Anab Poli 113. Egun bateko lanik-ezak ez gaituela goseak ilko. Ataño MLanak 71.
    azpisarrerakoSense-36.1
    Ocio.
    Jauregietako lanikez eta erregaloakin nunbait, [...] eman zan zerbait txorakeri eta zabarkerietara. Aran SIgn 5. Egun eder argiak, gosari onak, lanik-ezak eta tuntunaren soñuak indar andia dute gogamen naigabetsuak kendu ta ankarik astunenak astintzeko. Ag G 46.
    azpisarrera-37
    LAN-INDAR. Fuerza de trabajo. "Lan-indarraren teoria" Gte Erd 268.
    Salgei dagozan gauzen balioaren neurri bakarra langilleak gauza orreik egiteko erabilli ta sautu bear izan dauan lan indarra ei da. Eguzk GizAuz 51. Bigarren aldiko bost orduetan be langilleak izerdia atera ta lan-indarra sautu dau. Ib. 58.
    azpisarrera-38
    LAN-ITUNPEN.
    Itxastarren lan-itunbenak. "Contratos de trabajo". EAEg 15-1-1937, 809.
    azpisarrera-39
    LAN IZAN (trans. e intrans.). Costar trabajo; resultar difícil, ser duro. "Embarras, difficulté. Orori khausitzia lan dük, il est difficile de plaire à tous" Lrq. "Lan izan, sinisteak lan du (costar)" A Apend.
    Neke gogorra ta lan lizake oriekin an burutzea. Mb IArg I 238. Sinisteak ere lan du! Izt C 188 (v. tbn. en el mismo contexto in Tx B 122; lanak ditu A Ardi 24, Munita 80; lanak daukaz Etxba Eib s.v. besagaña). Lan liteke, beraz, hulako atzematea, diru truk ere. Hb Egia 132. Mingaña isillikan / irukitzen lan da. EusJok II 127. Ingelesak lan dik / mokadurik onena / alemanak jan dik! Auspoa 76, 61. Publikora erten da / sufritutzen lan da. AzpPr 24. Pobriak lan du nekatu gabe / bizi-modua sortzia. Tx B II 152. Ba du lan aurrera sartzen. Or Eus 416. Aukeran beti bizi / nai duenak lan du. (AN). A EY IV 87. Lan da min au eramaten! Basarri 156. Hor ere ukan zuen lan bazter xahutzen. Ardoy SFran 205. Lan du biotzak orain / zu emen uztea. NEtx LBB 335. Lan da zure obrak oro ezartzea lerroan. Xa Odol 158. Ororen kontentatzen / lan izanen duzu, / gonbidatu guziak / jiten bazauzkitzu. Mattin 110.
    azpisarrerakoSense-39.1
    (Con lan det.).
    Lana da sinhestea orduko gizona, / barnetik kharra yari, katoliko zena. Hb Esk 50. Lizar-abar eta lasto egoak dardara... / eiztaririk an danik asmatzen lana da. Or Eus 47.
    azpisarrerakoSense-39.2
    (Pl.). "Sua piztu zan geure aurrian sasixan, da lanak izan giñuzen emendatzen" Elexp Berg. "Sinesteak baditu lanak! (AN-5vill)" Gte Erd 166.
    azpisarrera-40
    LAN-IZERDI. Sudor del trabajo.
    Zetako baserritar gaixoari / galdu euk bere lan-izerdia, / urteko yanaria? Zav Fab, RIEV 1909, 30. Aurtzaroan yolasti, mutiletan amets-bera, / lan-izerdiak eta ondo-atsedena. Ldi BB 100.
    azpisarrera-41
    LAN-KURRIKA.
    "Un par de tenazas llamadas lan-corricas grandes, un par de tenazas llamadas lan-corricas pequeñas" (1857). GoiBur 269.
    azpisarrera-42
    LAN-LAGUN. Compañero de trabajo. v. lankide.
    Naiz osaba Garto-k / lan-lagun ustez / udakide deitu. Ldi UO 30.
    azpisarrerakoSense-42.1
    [Gai] hauek ditu lan-lagunik onenak. "Las que le sirvan mejor". MEIG IX 118s (en colab. con NEtx). con NEtx).
    azpisarrera-43
    LAN-LEGEDI.
    Lan-legedia bete bearrean. "Legislación del Trabajo". EAEg 14-3-1937, 1273.
    azpisarrera-44
    LAN-MAHAI. Mesa de trabajo.
    Noan nere lan-maira. Biarko errezeta batzuek egin eta idazkiren bati erantzun bearra izango det. NEtx Antz 81.
    azpisarrera-45
    LAN-MAILA. Categoría profesional.
    Bunibide guzietan ari diran lanarien lan-sariak, lan-mallei dagokien aldetik berdindu bitez. "Categorías". EAEg 27-12-1936, 659.
    azpisarrera-46
    LAN-MODU.
    azpisarrerakoSense-46.1
    a) Tipo de trabajo, tipo de obra.
    Guzien buru eta maisutzat Beszel eta Oliab autu zituen, naiz urre, zillar eta kobrean, naiz arri, zur, eun eta oialean edozein lan-modu egiteko jakinduri betea ematen ziela. Lard 81. Jira gaitean gu euskaldunak / orain geren lur maitera, / non aurkituko degun [Calderón de la Barcaren] lan modu / oek antzezteko (imitar) era. RArt EE 1881b, 49.
    azpisarrerakoSense-46.2
    b) Tipo de trabajo, tipo de actividad. "Ta ze lan-mou iruitze zak?" ZestErret (s.v. zer).
    Abiatu zan geroz buruan erabilten Juez ta onen gisako lana dutenak zer ikuskizun ta kontu estua Jaungoikuaren tribunalian eman biarra izango duten, eta nolako arriskuan arkitzen dan anima, lan-modu orietan bizi dana, betiko galtzeko. Bv AsL 85.
    azpisarrera-47
    LAN-NEKE. Trabajo, penalidad.
    Glori ta atseginz zenbat ere emen lan-neke andiagoak dituen anbat gero zeruan andiagoa. Mb IArg I 304. Lan-neke gitxi au orde-kitutuko deust beti iraungo daben zoriontasunaz. Añ EL1 65. Ez lan-neke-bear andiak igaro ezkero, ezpada paseo ta dibersiño ostean. Añ LoraS 188.
    azpisarrera-48
    LAN-OINARRI.
    Lanpide bakoitzari dagozkion lan-oñarriei begirapena opako zaie. "Bases de trabajo". EAEg 5-11-1936, 222. Gintza jabeak [...] lan oñarriak diotenaren arauz, eginkizun eta lan-saria izendatu bezaizkiote. Ib. 13-11-1936, 285.
    azpisarrera-49
    LAN-OPOR. Paro en el trabajo, huelga.
    Oviedoko ikaztegietan langilek lanophor edo grebak hasirik. Herr 20-3-1958, 1.
    azpisarrerakoSense-49.1
    Zeru-lurrok egin baiño len aldirik izan bazan zergatik esan lan-opor ziñaudela? "Opere cessabas". Or Aitork 316.
    azpisarrera-50
    LAN-OZPEN. "Crisis laboral. Lan-ozpen aundia dago bolara ontan" Gketx Loiola.
    azpisarrera-51
    LANPE (En casos locales de declinación sing.). "Lanpian, bajo la servidumbre del trabajo. Bizimodu guztia lanpian pasau [...]. Ori beti lanpian bizi izan da ba" Elexp Berg.
    Neke, gatx eta lanpian bagaukaz ezta gorroto deuskulako, ezpada geure onerako. Astar I 40. Lanpetik ezin atera, iñorako betik ez baizaigun geratzen. Ataño TxanKan 85.
    azpisarrerakoSense-51.1
    Nik bizi guzia igare dut lanan pean. ZMoso 45.
    azpisarrera-52
    LAN-SAIO. Jornada de trabajo.
    Lan-saioak urritu dirala edo lanak uts eman duala-ta gintzari langillez arindu bearra baletorkio. "Por reducciones de jornada". EAEg 13-11-1936, 285.
    azpisarrera-53
    LAN-TRESNA. Utensilio, herramienta de trabajo. v. lanabes.
    Urrengo egunerako lan-tresna batzuk erosi bearra zeukala-ta. TAg Uzt 139. Bitartean, bildu bitzate mikrosoiñu-ondoan, mai batean edo, beren lanerako paper eta lan-tresnak. NEtx LBB 194. Bere lan-tresnak, geienetan, bere gurasoek utziak ditu. Garm EskL I 20. Beste gañerako traste ta lan-tresna guziak ere bai. Ataño TxanKan 50.
    azpisarrera-54
    LAN-UGARI. "Persona que tiene muchas despachaderas (AN-larr)" A EY III 276.
    azpisarrera-55
    LAN-XEDE. Plan, proyecto.
    Erromatik munduko lau bazterrerat helarazten dituzte beren lan-xede edo planak. Herr 4-4-1963, 1.
    azpisarrera-56
    LAN-ZURI. "Lan-txuri, el que trampea en el trabajo acudiendo a lo más hacedero (G-to)" A EY III 344.
    Zuek lan-zuri beti. Ol Ex 5, 17 (Ur alperkerian zaudete, Dv alfer zaudete, Bibl alferrak zuek, BiblE alfer hutsak zarete). Gizon gorpuzgillea, lan zuri. (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1323.

    lan

    lan
    << KORAPILOZKO DANTZA 0 / 0 LARRAIN-DANTZA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper