Tr. De uso general, aunque escaso en textos meridionales anteriores a 1750; falta por ejemplo en RS, Beriain, Capanaga, Ochoa de Arin, Arzadun, Barrutia o F. Elizalde (v. behar, trabailu ); sí lo usa sin embargo el alavés Lazarraga; v. además langin en RS y Ochoa de Arin. Es además relativamente poco frecuente en textos vizcaínos, en los que es más usual (al menos hasta el s. XX) bear.
sense-1
1.
(gral.; SP, Urt II 280, Ht VocGr, VP 53r, Lar, Aq p. 63, VocS 143, Añ, Izt 41v, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB)
Ref.:
A; Lrq; Iz Als (zarrogúk), ArOñ, To ; Etxba Eib ; Gketx Loiola (ipur-txuri); Holmer ApuntV ; Elexp Berg; Gte Erd 25, 147ss; ZestErret. Trabajo, faena, labor, tarea, quehacer. "Travail, peine, affaire" SP. "6 lanes o su-aldi en 24 horas. Cada uno seis tochos que son 3 quintales (s. XVII)" Luis M. Ecenarro (Elgóibar). "(El herrero de Arganda él se lo) fuella y él se lo macha y él se lo lleva a vender a la plaza, berak lan ta berak jan" Lar. "El Abad de donde canta, de allí yanta, nondik lan, andik jan" Ib. (s.v. abad). "El que bien trabaja debe comer bien, to to saluxan, nola lan, ola jan" Aq p. 63. "Travailler, lanari lothu" VocS. "Ejercicio, que hacer, trabajo" Izt 41v. "Lana uzkaldu, zapaldu, mendeatu, dominar el trabajo, hacer la mayor parte del mismo" Iz To. "Lanetik, esaten dabe, ez dala iñor aberastu" Etxba Eib. "Ipur-txuri galanta dek ori lanerako" Gketx Loiola (s.v. ipur-txuri). "Lan aundia dute (G-azp, B, BN-arb), lan aundiarekin daude oraingo bolada onetan (AN-5vill)" Gte Erd 25. "Ez dute lana orren maite (B)" Ib. 147. Tr. Casi exclusivamente septentrional antes de mediados del s. XVIII; a partir de dicha época su uso se hace general, aunque relativamente menos frecuente entre los vizcaínos.
Gure eskuezko lana benedikatzen baitu. LçIns E 6r.
Koleraren iraungitzeko on da zerbait lani lotzea, bertzetan pensatzea. Ax 316 (V 210).
Lan-ihesi Krastora, han ere iakia bera eztator ahora. OPr 295.
[Amudioak] lan geiago hartzen du egin dezakeien baino. SPImit III 5, 4.
Lana akhabatzean.Gç 57.
Lot zakizko lanari, zure trabailluak luze iraun behar ez balu bezala. HeGudu 123.
Ez dut artako bear den hasti ta denbora ta zuek ere orain beste egiteko ta lan-arazoekin arkitzen zarazte. MbIArg I 324.
Zerua irabazteko lanak ta egitekoak. Ub 142.
Arik aurrerako biar edo lanak geratuten dira ijeliarentzat. MgPAb 127.
Zeregin ta lan santuetan. AñLoraS 179s.
Aisa inendúgu langáu. LEOng 25r.
Gizonak arretarekin egin bear ditu gizonari dagozkan lanak. AA I 573.
Ezin eragin diot / lanaren zankua. IztPo 166.
Lanari jarrikitzea. MarIl 30.
Goizetik arratsera oi da aren lana: / tripa ezin jasoa, / ezer ezin jana.ItFab 42.
Uzten dituzte lanak gero egiteko. HbEsk 213.
Lanak ez du baxatzen aitoren semerik. Ib. 88.
Israeltarrak edozein lanetan txit trebeak ziran. Lard 64.
Lan hartan eman denbora galdua izatu da enetzat. DvLab 368.
Lan oetan adituak direnak. ZabGabon 107.
Ibilkerea, alperrak lanera eroaten dabena lakoxea. ABGuzur 116.
Heriotzea hurbiltzen ikustea baino dorpeago, saminago, jasan gaitzago izan bide da harentzat lana eskutik utzi behar ukaitea. HUAurp 123.
Beste zeintzuk lan dagoz galerazota jai-egunean?ItzAzald 94.
( s. XX)Eltu gra lanek apura arazten gitein tenprara. Mdg 139.
Etxean lan andirik etzegoan eretietan. AgG 17.
Laguneri esku emaitea nuen lan bakarra. StPierre 38.
Izurako daunatuak bazuen lan, zonbait egunez, Lohilakaten makilak hautsi hexurren xuxentzen. BarbSup 146 (cf. LAN IZAN).
Elheak errex, lanak ez. Ox 122.
Ekin lanari!Enb 136.
Amaitu ebenian dantzarijak lana, / emoutsen ardau zuri ta txokor bana. Ib. 207.
Baratzetako lanari ere / sudurra dute zimurtzen. Etcham 226.
Berrikeri oriek itzik itz euskeratzea lan gaitza baitzen. OrMi VI.
Amabi kanerdiko, lan polita dute. OrEus 148.
Baditu lan geiago ere artoak. TAgUzt 292.
Azkubeko semea gazterik hil zen lanak higatua. ZerbAzk 80.
Ixillik egotea ezten ire gogoko lana. NEtxAntz 47.
Etxean aurreko lanik ezpalego bezela. Ib. 74.
Illunpeko lan artan ixil-ixilik ari zan. AnabPoli 33.
Ogei lagunen lanak egiten / dago makina bakarra. Basarri 132.
Illargiak berak mugatzen ditu lan bakoitzari dagozkion egunak. IbiñVirgil 75.
Lotu zen haatik bere lan berriari asmatzen dugun karrarekin. ArdoySFran 129.
Lana auzoan eta miztorra aoan. NEtxLBB 177.
Lo ta lan, bertan egiten ditu. Ib. 101.
Lan aundia emoten deutse abade biei. AlzolaAtalak 123.
Lana tamañan ona da baña / ez da komeni geiegi. UztSas 169.
Kontrabandoai esaten zaio / askotan "gaueko lana". Ib. 178.
Lana egin, ta ez eman. (AN-larr). InzaNaEsZarr 1233.
Egiteko hau hartzen badugu, geure bizirako lana hartzen dugula. MIH 41.
v. tbn. (Para textos meridionales anteriores al s. XIX): Lar Carta a Gandara 162. Cb Eg II 6. Oe 39. LE Prog 118.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.)."Travail, ouvrage de divers genres, lana est accompagné en ce cas d'un mot préfixe qui en détermine le sens, kanpo-lana [...]"H.
AxN explica golde nabarretan eta golde pikoetan (470) por golde lanetan. v. auzolan, azpilan, baso-lan, burulan, eskulan, idazlan, ikaslan, ikuslan, ALFER-LAN, BETE-LAN, ERTI-LAN, etc. Hark zuen Tudelarat Ebro lerrarazi, / hartakotz Erromano lan eginarazi. HbEsk 70.
Beste batzuetan arotz-lanetan ari izaten zaigu. AArdi 137s.
Estuasunetatik ateratzeko beso-lana baño biurrikeri-lana sarrigo egiten zuan. MujPAm 6.
Iru aldiz ispia-lanetan arrapatu zulako. OrSCruz 81.
Ara ta ona nabillen onek, euskel-lan aundirik ezin dut burutu. ZaitSof 5.
Bere eleiz-lanak utzi gabe, jarraitu zuan mendi-zugaitz lanetan. FLab(inMunita 150).
Josketa lan batzuk egiten ari nintzan. EtxdeJJ 110.
Bere apez lan guziak arta eta amodio handienarekin egiten zituena. ZerbAzk 77.
Itzul-lanak. IbiñVirgil 22.
Noizko bukatuko ote dituzu hiztegiaren prestalanak?MEIG I 95.
v. tbn. Ayerb EEs 1915, 260n (pintura-lan). Barb Sup V (sator-lan). Alzola Atalak 131 (tesis-lana). Garm EskL I 126 (zur-lan).
sense-2
2.(Gralmente. pl.).Apuro, dificultad; preocupación, quebradero de cabeza."Lanak izanen ditu horren egiteko, il aura du mal à, il lui sera difficile de faire cela"Dv.
"Travail, occupation, embarras, difficulté. Eman dautazut behingo lan, [...]. Lan txarrean sarthu zare, vous êtes entré en mauvais affaire"H.
"Irabazten naiko lanak izan ditu."GteErd 283.
Cf. LANAK EMAN."Lanak izan nittun dana ondo ulertzen"ZestErret.
Sekula nik ez oi dot beste lanik, / onela iragaiten jat gau-egunak. Lazarraga 1186r.
Nik dudan lana, / ezin errana, / zer koeinta dudan higan. OPo 10.
Lagundu behar dioe alkarri bizitzako lan ta neke guzietan. Ub 222.
Goguan artu baga nekezari gaixuen lan ta lorrak. MgPAb 152.
Bildu zirenian harat / aitzindari guziak, / lanak ziren orduan.FrantzesB II 26.
Trena okertu eta / izan ziran lanak. PE 122 (v. LAN IZAN).
Ehun gizonek ere aski lan ukhanen zuten elgar aditzeko. ElsbFram 58.
Lanak ditut gogoeta gaixtoen kentzen nere izpiritutik. JnnSBi 65.
Hek baino beharragoak direla ezin biziz lanak dituzten pobreak. HUZez 188.
Alkarri lagunduta're / bizitzen naiko lan bada. TxB III 135.
Lanak ditut bizkitartean irria ezin atxikiz. JEBer 87.
Ingeles bat Leaburura baletor ta euskeraz mintzatzen ezpaleki, gizon-erdi ez, laurden izatea ere, hmm! naikoa lan. AArdi 12.
Arritzeko da zer lanak dituzten arat eramateko bear dituzten aparexuak. FIr 134.
Zer lanak ikusi gintuen heieri herrixka horren hutsarazteko. ZerbGerlan 107.
Ezin okertuz lanak baditu. OrEus 172.
Ugazalaba illobira bidaltzen etzun lan aundirik izango. EtxdeAlosT 39.
Tximistak jota naiko lan dabilki biziari eusten. Munita 90.
Bazeuket oekin naiko lan. EtxdeJJ 29.
Zuri lenbaitlen esateagatik eta larriarekin atsegingarririk aztutzeko bildurrez, lanak ibilli ditut. AnabPoli 138.
Naikoa lan eta buruaren hauste daduka haren dirua konta eta gordetzearekin. ArtiIpuin 66.
Badabizkite / udaran naikoa lanak. Basarri 164.
Izan zituen bere lanak latiña menderatzen. Vill(inGandElorri 18).
Maribik naikoa lan badu, / artu dun gizon pardelarekin. NEtxLBB 387.
Emen sortzen dira lanak. (In UztNoiz 109).
Ondo dantzatzen daude, / sekulako lanak. UztLEG II 205.
Gaur den egunean ere lanik aski Oihenarten neurtitzak baino legunagorik, landuagorik, jasoagorik egiten. MIH 238s.
Diglosia hor daukagu geure gizartean, eta lanak izango ditugu horretaz libratzen. MEIG VII 42.
v. tbn.
EusJok II 19. ABar Goi 27. Markiegi in Ldi IL 10. Lf Murtuts 34. Auspoa 97, 19. JAIraz Bizia 79. Txill Let 69. Xa Odol 14.
azpiadiera-2.1
(Interj.). Ai, au lana!CbEg II 18 (Dv LEd 46 hau lana).
Nagusi jauna, auxen da lana / amak bigaltzen nau berorrengana. Bil 77.
Au lana, nai ez dedana egin bear!MocDamu 24.
Jesus, au lana!IllPill 10.
Oh! Oh! Hauxe da lana!BarbSup 25.
Au lana! Zer egin bear diagu orain?TPKattalin 192.
Au lana!OrQA 188.
Hau lana! [...] ostatu batera joan beharko diat jatera. MEIG IX 108.
azpiadiera-2.2
"Accident fâcheux, hauxe da bada lana gerthatu zautana! voyez donc l'accident qui m'est arrivé!"H.
sense-3
3.
(Ht VocGr 357 y 394, Lar, Añ, H). Trabajo, obra; acción."Examiner un travail, lan bat eskuztatzea"HtVocGr.
"Ouvrage, lana, obra"Ib.v. lanegin. Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es de uso gral. desde principios del XIX.
Han gogoan iragaten / Ditut denbora ioanak, / Han neurekin iragaten / Zure eskuen lanak. EZEliç 341.
Finean armiermek bethi gaixtatzen tuzte erleen lanak. "L'ouvrage".SPPhil 429 (He 433 lana).
Sorginkeria ez, nekazari on baten lana da ori. MbIArg I 211.
Orazioak esanaz, limosnak emanaz ta lan onak egiñaz. Ub 213.
Hortako zerbitzatu niz La Fontainaren lanaz. ArchFab 11.
Eskuliburua, Kempis, Egunoroko lan onak edo besteren bat. UrMarIl 3.
Zergatik utzi paretetan / marbalo lan hauk dilindan?Gy 90.
Ain bere gogoko lan andi hura bukatu zuenean. Lard 212.
Zuk egin duzu lurra bere asentuen gainean, eta zure eskuetako lanak dire zeruak. DvHe 1, 10 (TB lanak, IBk lana; Lç, He obrak, Ker egintza).
Jinkollo baten lan da zeta. IpDial 4 (Ur, Dv lana; It obra).
Espiritu Santuaren graziyaz ta birtutez eta egiya guztiyagaz argiz yantziriko lan Beseleel barri arek egin euena. UrBulaAl 40 (el editor traduce "como"; BulaG 553 lan).
Egiñ dituzun lan edo obra on guziak galtzea. ArrMay 36.
Eskentzen deizüt ene zahartarzüneko lan txipi hau. IpHil V.
Nere biotza nola poztu dan lan au irakurtzean. Etxeg(inAgAL 7).
Erronkariko euskara gaiaz egin digun lan ederrean. FIr 178.
Urlia yaunak lan bat agertarazi du arestian. LdiIL 61.
Hizkuntza landu klasiko edo berrietan dagozen maisu lanak irlandaraz emaiten dituztenak. MdePr 245.
Utz dezagun hortan Hiztegia, lan bat gaitza dela erranik. ZerbAzk 64.
Zeruaren lana da au. NEtxAntz 63.
[Sariaren beste zatia] Azpeitia de Eskauriaza andrearen lanari emon yakon. Vill(inBilbaoIpuiB 5).
Max Frischen [...] lanetik euskeratua. LabSuEm 165.
Erdi-Aroko lan mistikuak. EtxbaIbilt 453.
Santxo Elsokoari buruz lan bat egiteko oar batzuk eskatu neutsazan. AlzolaAtalak 106.
Argitaratu ebazan euskal lan batzuk. Ib. 108.
Gizonen bertutea lanetan ezagun. XaOdol 93.
Au ere zure semeen lana da noski! AtañoTxanKan 199.
Bi liburutan edo bi lan berezitan. MIH 252.
[Gehienok] ikusi dugun teatro lan hau. MEIG III 81.
azpiadiera-3.1
Probidentziaren plana eta lana ikhusten ez duenak, ixtorioan, itsu handi bat da. ElsbFram 87.
Mundua ezin ditekela izan ustegabearen lan edo frutua. VillJaink 41.
Izadia, adimen baten lana ote da?Ib. 45.
Ori, elurren bildurrak egindako lana zala esan genduan guk. UztSas 349.
sense-4
4.Trabajo, empleo, ocupación, oficio."Laneko laguna dut (G-azp, AN-gip)"GteErd 251.
Dendari, zapatari edo beste lan edo ofizijoko bateko ugazabak. Astar II 67.
Yakinen meneko da kontratuzko lana. HbEsk 209.
Lan gabe bizitze au tristea da eta guziz gogaitkarria. ArrGB 49.
Zortzi orduko lana gura genduke. AgG 354.
Ia elduten garean ni neure etxera ta i lana aurkituko dokan lekuren batera. KkAb I 14.
Sortetxetik lekorako ezkondu ziren eta lan eske Donostirat eman zuten. FIr 131.
Enrikek eztin lanaren bearrik emaztea mantentzeko. ABarGoi 42.
Emakume ta gaztetxuen lana arautu. EguzkGizAuz 165.
Lan bako orrei jaten emoteko. Ib. 160s.
Guztiok lan guztietarako egokiak ezkara-ta. Ib. 116.
Erri-gudari izatearren lana utziko balu.EAEg 13-11-1936, 285.
Loteriarik onena, lana. AndAUzta 40.
Lanerako baimena, karneta eta bertze gañerakoak. IzetaDirG 57.
Andik aurrera lanik gabe bizitzeko lain eskuratu zuten. NEtxLBB 70.
Zergatik utzi duzu Kuski lanik gabe?LabSuEm 177.
Lan beharrez edo, behintzat etxetik Parisera joan da. XaOdol 165.
Pabrika asko egin ezkero / errian lana ugaldu. UztSas 169.
Aitarentzako zer deskantsua / lanera asi zanian!Ib. 209.
Nere koñaduak an lana zeukalako.Albeniz 83.
Egunean zortzi orduko lanak aspertzen zuen. MIH 336.
Zinean naizenean [...] ez didate laneko arazoek bakean uzten. Ib. 148.
azpiadiera-4.1
(En casos locales de decl. sing.).Lugar de trabajo. Meditazionea egin diteke noiz-nahi ta non-nahi, bidean, lanean, jende-artean, Elizan, etxean, baieta ohean ere.Dh 94.
Ikusirik beraz lanetik komentuan sartzera zohala, bere fraide lagunen aintzinean, eman ziren haren bidean. JnnSBi 106.
Egun batian joan zan lanera eta nagusi onak diyo. PArt(inBil 172).
Illuntzean lanetik etxera nekaturik etorrenean. EchtaJos 12.
Geroztik ez zuan onik / ez etxe t'ez lanean. JaukolBiozk 16.
Lanerako berebilla bearrezko zaien gintza-gizonak.EAEg 21-11-1936, 354.
Andoni lanera beste edozein tokitara bañan gogo geiagorekin ez zan joaten. JAIrazBizia 102.
Guzia beti berdin, egunero ordu berean lanera, egunero lankide berak, egunero hizketaldi berak. MdePr 149.
Gizon bat kausitu nuen gero lanetik etxerat zoala, tresnak bizkarrean. JEtchep 110.
Lanetik etxerakoan, batez be eguerdietan, an egoten nintzan eurai begira. EtxabuKontu 168.
sense-5
5."(Sal), cosecha de trigo temprano, a diferencia de la cosecha de trigo tardío, que se llama bratzen o brazen"A.
sense-6
6.Trabajo, en oposición a 'capital'.Cf. LANETIK BIZI IZAN. Lanetik dator irabaztia, / irabaztetik ogija. Enb 68.
Lanak eta lanaren irabaziak banatzea. EguzkGizAuz 145.
Guzti-guztia langillearen lanetik datorkie. Ib. 56.
Lana, Aurrebegiramena eta Eraman-ekarri zaingoa."Departamento de Trabajo".EAEg 18-10-1936, 78.
Lana gitxitu ta urritu da lantegi batzuetan. ErkiagBatB 183.
sense-7
7."Relación social. Orrekin ez det lanik, no tengo relaciones con ése. Relaciones de noviazgo. Biak lana artu emen doia, dicen que ambos han entablado relaciones de noviazgo"JMBAt.
azpisarrera-1
HAUR-LAN.
v. haur.
azpisarrera-2
LANA IZAN.
v. LAN IZAN.
azpisarrera-3
LANAK EGIN(Tras -ko). Dar por terminada una estancia. Gure Lurdesek emengo lanak egin ditu. Ori ederregia jarri zaigu Bordaberrirako.TxGarmBordaB 81.
azpisarrera-4
LANAK EMAN(G-azp; emon V-gip). Ref.: Elexp Berg (lan); Gte Erd 205; ZestErret. Dar quehacer; costar. "Ume au azteak lanak eman zizkigun (G-azp)" Gte Erd 205. "Bakarrik ibiltze horrek lanak emate zizkiun" ZestErret. "Norbait edo zerbait menderatzea zaila gertatu. Harek oaindik gazte askoi lanak emango zizkiyok" Ib. Andik etxera naizenerako / lanak eman dizkidea. Noe 29.
Gero ta gero ere lanak eman ziozkan Ordenari onek. BvAsL 199.
Ja hein hunen kokatzeak ere lanak emanen diozkate gure langilei. HUAurp 112.
Zarra izanarren lanak emango zituan orratik bizkaitarren bati eltzen bazion. AgG 100.
Lanak ematen dizka / edertu eziñak. UrruzZer 105.
Lanak ematen nitun / sasoi nuan arte. TxB I 201.
Geldirik egon arazten bakarrik lanak ematen dituzte. LabEEguna 71.
Bidasoko muga oiek / eman dituzte lanak.Yanzi 153.
Lanak eman bear dizkigu aize petral onek. EtxdeJJ 104.
Ganbeluaren gañera igotzeak ematen ditu lanak. AnabAprika 35.
Haranbillet ta Agerrek oino / emanen dazkote lanak!Mattin 59.
Zutik egoiteak berak lanak eman zauzkitan. XaOdol 333.
Lanak emango ditu / ondo ikastiak. UztSas 357.
Aditzarekin, esaldiaren buruan, doazen atzizki batzuek ere lanak ematen dituzte. MIH 104.
v. tbn. Alz STFer 119. A Ardi 17. Auspoa 63-64, 111. BAyerbe 175.
azpisarrerakoSense-4.1
(Lan eman). Gere burua mantendutziak / lan ematen zigulako. UztSas 209.
azpisarrerakoSense-4.2
(Con cuantificadores o adj.)."(Ya nos dará en que) entender, lanik asko emango digu"Lar.
"Pago ipurdi haiel ateatziak lan earrak emate zittun"ZestErret.
Osasuna duenari ere lanik eta ekhairik asko emaiten dioena. Ax 202 (V 135).
Sobra lan ematen daroku gure gutizia desordenatuen kontentatzeak. Ch I 11, 2 (Mst, Ip sobera arranküratzen gira).
Eriotzako gaixua datorrenian, ziñuan, berak emongo dau lanik asko. JJMgBasEsc ed. 1845, 280.
Nere buruak ere ematen dit franko lan. LabEEguna 92.
Jai koskor ori lan geiago ematen ari zait Nizako jaiak baño. Ib. 94.
Ez digu esateko batere lanik eman. Munita 69.
Etzion lan ederra eman aitari bere irugarren aingeru arekin!NEtxLBB 126.
Olakoxe lanak eman dizkit neri liburu onek. UztSas 23.
Edozeiñekin probatuta're / lan txarra emango diola. Ib. 228.
azpisarrera-5
LANAK IZAN.
v. LAN IZAN.
azpisarrera-6
LAN-ALDATU.
"Atxéenondua (egon aldixa). Lanáldatua atxéenonduen páre" Iz ArOñ.
azpisarrera-7
LAN ALFER.
Trabajo inútil. "Lan alferra, travail sans profit" H s.v. alferra. "Lan auher bat egin düzü (S)" Gte Erd 13.v. ALFER-LAN. Lan lasterra, lan alferra. OPr 297.
Ez det uste derala / egin lan alferra, / ipuiak ifintzean / gure zortzikoan.ItFab 16.
Lan alferra eta kaltekorra. DvLab 24.
Gaiñera berrikeri oriek itzik itz euskeratzea lan gaitza baitzen, eta lan alperra, diodanez.OrMi VI.
Alferrik egotea eta lan alferra egitea, bardin. ZerbGH 1936, 115.
Lan alferra egin.VillJaink 44.
Betiko leloak utzirik, beraz, ez dirudi lan alferra dakarren mandatu horri begiratzea. MIH 320.
azpisarrera-8
LAN-ARITZE.
Desempeño, actividad. [Lanari] oien lan-aritzeari eta eskubideei begirapena opako zaie. "En su situación y en los derechos adquiridos".EAEg 11-10-1936, 21.
azpisarrera-9
LAN-ASMO.
Proyecto de trabajo. Gure lan-asmoa auxe da. Lenbizi, al-dan zeatzenik arloa argi ikusi. LdiIL 79.
Batzordeari beste Batzorde bat erantsi zitzaion, lan asmoa mami biurtu zezan.EAEg 24-11-1936, 375.
azpisarrera-10
LAN-BANAKETA.
División del trabajo. Beraz, antxe ikasi bide zuen lan-banaketa Platonek. ZaitPlat 13.
Zuzentzan ere lan-banaketa sortu dugu beste gaietan bezala. MIH 321.
LAN-BEHAR.
Trabajo, quehacer. "Quehaceres, ocupaciones, zeregiñak, lan bearrak" Añ (s.v. hacer). Egun guztiko lan-bear santuetan Jesus gogotik iños kendu baga. AñLoraS 165.
Lan-bearrik premia gabe egiten eztuenak. AñCatAN 37.
azpisarrera-13
LAN-BITARTE.
azpisarrerakoSense-13.1
a)Tiempo de trabajo.
Lan bitartean, gomutau zaitez zagozala Jaungoikoaren aurrean. ItzAzald 204.
Kantua darie, lan bitartean, garo-biltzalleai. TAgUzt 278.
azpisarrerakoSense-13.2
b)Tiempo libre, descanso en el trabajo; tiempo entre dos trabajos.
v. lanarte. Mutil au joaten zan leorrera lan bittartietan, euskaldunak egozan lekuetara. EchtaJos 306.
Goiz-Argi irakurri / lan-bitartietan / buruz jokatuteko / baserri-lanetan. BEnbNereA 110.
Etxekuak arin eta ondo egin, eta kanpokorik ez eban galduko lan bitarte guztietarako. Gerrika 35.
azpisarrera-14
LAN BIZI.
Gudaritzako lan biziak egiteko gai ez diranak. "Inútiles para el servicio activo".EAEg 6-11-1936, 232.
Gudaroztearen lan bizietara igaro dedilla. "Pase al servicio activo".Ib. 27-1-1937, 911.
azpisarrera-15
LAN-BURDINA.
Utensilio de trabajo. v. lanabes. Lur-gizon bakar baten / zer dira aleginak, / ezpadaukaz idiak / eta lan-burdinak. AzcPB 333 (in Ur PoBasc 195 lar burdiñak).
azpisarrera-16
LAN-DANTZA.
Danza de faenas. Sagarraren ta tipularen ta / lan-dantza denen pausoan. OrEus 349.
azpisarrera-17
LAN-DESLAN(Sust.). Hacer y deshacer. Penagarri da gure jendea atergabeko lan-deslanean ikustea. MEIG IV 51.
Komeni litzaigukeelakoan, agian, gure atergabeko lan-deslana egin-desegiteari begiralditxo bat eskaintzea. MEIG VII 29.
Peneloperen lan-deslanean segitzea. MEIG VI 123.
azpisarrera-18
LANEAN.
azpisarrerakoSense-18.1
a)
Trabajando. "Ekin gintzan lanian, comenzamos a trabajar" Iz ArOñ (s.v. ekin). Cf. supra (4) ejs. de lanean 'en el lugar de trabajo'. Tr. Documentado ya en Leiçarraga, desde mediados del s. XVIII es de uso gral., aunque relativamente menos frecuente entre los vizcaínos.
Azken hauk oren bat egin dié lanean, eta gure bardin egin dituk. LçMt 20, 12 (He, Dv, Ol lanean hari(tu), Echn lanean aitu; SalabBN trabaillatu, Samper, Hual trabajatu, Leon lan egin).
Ola, guazen igitara, / ari gaitezen lanean. Elizalde 113s.
Eztela astelegunetan bezala lanean eta trabailluan ibili behar bestetan. Mat 110s.
Lanean hausten dire egun gustiez eta hilzen. Gç 30.
Polbor zati bat bere aitzinean zuela lanean hari zen batez, polborak sua artu. MbIArg II 353.
Abiatu zirelakotzat lanean argitu orduko.Lg II 196.
Jainkoarentzat ta nere salbamenduarentzat hari naiz lanean. Dh 218.
Lanian diarduban gorputzak nosbait atseen biar daben legez. fBOlg 17.
Zeren ikusten zuen / lertutzen lanean. ItFab 54.
Gau ta egun beti lanian. Xe 242.
Egon zen hogei eta hamar urthe ixiltarzünian, lanian eta itzalian.IpHil 153.
Komentuetan elgarrekin otoitzean eta lanean bizi diren guzien kontra. HUZez 99.
Nausiarekin zen goizetik hasten lanean Karno, arratsean harekin gelditzeko.JEBur 61.
Izketan ta berriketan eramango zioten, baño ez lanean, ez orixe. AgG 122.
Eguna baño len asten ginduan lanean.OrMi 94.
Lanian iñardutiak darakar gose ori.Otx 110.
Beti ikasten eta lanean bere gela-barruan.AlzolaAtalak 110.
Lanean jarraik eta Jainkoa ohora.XaOdol 189.
Opiziua bukatu du ta / semia ai da lanean. UztSas 205.
v. tbn. (Para autores anteriores a 1750): EZ Man II 138. Ch I 18, 2.
azpiadiera-1.1
Langilleak kai lanean eta kapitana [...] dena ikusten. JAIrazBizia 45.
Kontrabando lanean. EtxdeJJ 38.
katz-lanean ibiltzen nintzan. Salav 55.
Liburu berrien kritika lanean hasten naizen bakoitzean, meta aurkitzen dut pilatua. MEIG III 121.
azpisarrerakoSense-18.2
b)"Lanean ezartzen nuzu, me pones en un aprieto (BN-lab)" Broussain (ap. DRA).
azpisarrera-19
LAN EGIN (gral.; Lar, VocS 139, Añ, Gèze 353, H);
LANGIN (BN, S; Foix ap. Lh; langite SP, Arch VocGr, H).
Ref.: A (lan egin, langin); Lh (langin); Lrq /lángite/; Etxba Eib; Elexp Berg. Trabajar. "Opérer, launegin" VocS 239 (cf. nota de laneman). v. BEHAR EGIN, trabailatu; cf. lanegin. Tr. Documentado ya en Leiçarraga; desde mediados del s. XVIII, y sobre todo en el XX, su uso aumenta tanto al Norte como al Sur, aunque sólo es general entre los guipuzcoanos. No hay ejs. de participio langin, aunque sí de langite-.
Trabaillatzen gara gure esku propiéz lan eginez. Lç1 Cor 4, 11.
Zuen egiteko propién egitera eta zuen esku propiéz langitera. Lç1 Thess 4, 11.
Dakienak lan daidi, eztakienak ler daidi. RIs 23.
Enzün meza saintia, ez lanik egin. Bp I 91.
Josef saintiareki langiten ari zela. Bp II 35.
Gizon gai ori landu, ta leunduko bada maisuaren erreglakin lan egin, ekin ta ekin bear da. CbEBO 46.
Utzi zion lan egiteari. AA II 43.
Goiz guztian lan egin / eta bazkaltzera. ItFab 79.
Lan egizie. ArchFab 169.
Alhorretan langitez / dirua zela bilzen. Ib. 171.
Han ere lan eginez bizi da jentia. IpDial 41 (It lan eginda, Ur biar eginda, Dv lanean hariz).
Nork egiaz, onek bezela, sei gizaldi ta erdian Elizaren alde lan egin du?BvAsL 75.
Ah! ez duk lanik egin nahi igandearekin. ArbIgand 87.
Langiten hasiak. Prop 1898, 112.
Ez daud eskribitan oboro, aski lan egitia baita gore San Pedro egun andiarentako. Mdg 140.
Lan eiteko gorputzen / palta talentua. JanEd II 119.
Aroak hala laguntzen du nun hango laborariak ez baitu lan egiterik. ZerbMetsiko 324.
Zintzuak lan eiten dau / ta egin-arazi. Enb 182.
Lan egiteko iñor gutxi ta / mayian eziñ kabitu. TxB II 60.
Lanik egin gabe bizitzeko beste duana. LabEEguna 62.
Zuk zeure kontura lan egin nai dozu, ezta?EguzkGizAuz 132.
Laborariek jakinen dute nolaz lan egin jainkozki. Iratz 179.
Literatur alorrean ere lan egin zuen Caradar-ek. MdePr 257.
Maiatzean ordu asko ditu argiak lan egiteko. NEtxAntz 9.
Parkatu, baiña, apari ostean lan egiterik ez dot oitura. BilbaoIpuiB 191.
Kolejiora gabe lan egitera bidaltzea hoba zukeen gurasoek. OskKurl 207.
Ez eukan egunero lan egin bearrik. ErkiagBatB 47.
Lan egiñagaz artuten dogu / naikoa bizi izateko. BEnbNereA 181.
Teatroan ere lan egiña al zera?LabSuEm 208.
Biyar ere ez genduke / lanikan egin nai. Lasarte(inUztNoiz 124).
Badaki ere zentzuz eta sakonki lan egiten. MEIG III 156.
Horien kontra lan egin nahi izatea dela alfer lana egitea. MEIG IX 83.
v. tbn. (Para textos no guipuzcoanos): Etch 498. CatBus 24. Gy 237. Dv LEd 70. Hb Egia 128. Legaz 27. AB AmaE 416. Ag AL 45. Kk Ab I 66. Leon Mt 20, 12. Akes Ipiñ 22. Ardoy SFran 136. Etxabu Kontu 106. FEtxeb 66. Larre ArtzainE 185.
azpisarrerakoSense-19.1
"Lan eginago eta naiago (Sal), cuanto más trabaja, más quiere"A.
azpisarrerakoSense-19.2
(Con lan determinado)."Lana egin bearrian, denbora alperrik galtzen (V-gip, G-azp, AN-gip)"GteErd 157.
Gero lana egiteko / aita ta amarekin. Echag 62.
Erakutsiko diot lana egiten. IztC 240.
Lana egiten duenak saria edo jornala merezi du. Lard 393.
Ez du lana egiten xoilki begientzat. HbEsk 174.
Oraiñ lana egin bañan / naiago luke ill. Xe 252.
Jan nai baduk lana egin zak. Apaol 113.
Jai-egunean biarra edo lana eginagaz. ItzAzald 93.
Nik lana egingo neban gogotik, eta berak etxea txukundu. AgKr 157.
Lana egin daben ezkero, saria gura dabe. OrTormes 3.
Lana egiñaz aberastuak / dabiltza ondo jantzita. TxB II 39.
Lana egin bear orrek ikara sartzen dit. ABarGoi 30.
Gaztetan naiko lana egin zun. EtxdeJJ 268.
Baizik lana beltz egiñda. OleaAuspoa 39, 137.
Emen jateko lana egin bear da. AnabPoli 86.
Lana egiñaz nai badu batek / jatekoa irabazi. Basarri 174.
Beti egoten zan prest euskeraren alde lana egiteko. AlzolaAtalak 101.
Kontzientzira lana egin omen zuan arek. UztSas 339.
Errekalden fabrikan lana egiten nuan.Albeniz 109.
v. tbn. PE 55. Ud 29. Sor Bar 97. Goñi 109. Iraola 82. EusJok 117. Inza Azalp 5. JAIraz Bizia 81. And AUzta 124. BAyerbe 55.
azpisarrerakoSense-19.3
(Con determinantes). Zulo andi onetan lan asko egin oi zalako entzuera badegu. IztC 66.
Amaika lan alperrik / egin du tristiak!Ud 33.
Biar eta lan asko egiten dabenak. ItzAzald 160.
Mündin emazte deno izanen da aphez, / eta hurak biziko lan güti eginez. Xikito 9.
Ez ahal duk holako lanik eginen?BarbSup 99.
Lan geiago egin biarko zeunke. Altuna 62.
Lan gutxi egin baño / ondo jan ta edan. TxB 166.
Albait lanik gitxien egin eta albait ondoen bizi. EguzkGizAuz 115.
Orain astoakin lan asko egiten da. AndAUzta 103.
Nahi ta nahi ez lan gogorra egin behar dela. MEIG IX 51.
azpiadiera-3.1
Gure euskalduna bere lan egin bidenabar, eizian aritzen zen. FIr 136.
azpisarrerakoSense-19.4
Artalde ez dunak ere egin du aukera / diruz, gauza-truke edo lan-egin-aldera. OrEus 12.
azpisarrera-20
LAN EGINARAZI.
Hacer trabajar. v. LAN ERAGIN. Argentinan milla lan eginarazi ziozkaten. ZerbAzk 85.
azpisarrerakoSense-20.1
(Con lan det.). Pegoiari ederki / lana egin-arazi, / berak pikoarekin / beñere ez asi. Xe 224.
Ez deie jandarmei aski laster lana egin arazi. HUZez 128.
Askori gogoko etxaken lana egiñazo bearko leuskioe. EguzkGizAuz 116.
Guztiei ta bakotxari izentauriko lana egiñazoten dautse. Ib. 116.
azpisarrera-21
LAN EGINARAZLE;
LAN EGINARAZTALE(El) que hace trabajar. Igandez lan eginaraztaleak beharrik gabe. HbEgia 36.
azpisarrera-22
LAN-EGINTZA.
v. langintza.
azpisarrera-23
LAN-EGITE.
v. langite.
azpisarrera-24
LAN-EGITEKO.
Quehacer. Merkatari ta langille bere lan-egitekoan alfer ta nagi dabillenari etorri oi zaionaren erako bat. MbIArg I 80.
Zeren kontuz ta ongi nere lan-egiteko txiki orretan haritu zarazten. Ib. 210.
azpisarrera-25
LAN EGOKI. "Lan-egokiya, lan zehatz baterako esku politekoa denari esan ohi zaio. Neska hori lan-egokiya dek hortako"ZestErret.
azpisarrera-26
LAN ERAGIN(eraiñ V-gip ap. Elexp Berg). Hacer trabajar. v. LAN EGINARAZI. Arrotzak ez lan daidik, ez deraidik. OPr 37.
Musde Tiraz bear düzü bikaritto bat galthatü / hari lan eragin eta zihaurek untsa phausatü. Etch( ap.
EtxdeJJ 273; cf. Etch 498 lanak eragin).
Langilleai jai-egunez lan eragiñaz. EguzkGizAuz 159.
Jai-egunetan be lan eragin dautse. Ib. 161.
Zezenei lan eragiezue, gizonak. IbiñVirgil 74.
azpisarrerakoSense-26.1
Hacer funcionar. Orduan jarria zan, Hidroeléctrica-tik Olaberri indar-etxera, kablea, aren bidez Hidroeléctrica-tik lan eragin zezaieten. AZink 49.
azpisarrerakoSense-26.2
(Con det., adj., etc.)."Hauei oaintxe lana eraitia earki kostatzea"ZestErret.
Lan edo gauz hau niri eragiteko. MbIArg I 51.
Begira jai osoetan lan debekaturik egin, edo eragin ote dezun. AA II 59.
Berari eragiten zaiozkan neke andiko lan gogorrak. IztC 176.
Lan danak niri eraginda. AndAUzta 59.
v. tbn. Ag G 68. KIkG 54. Eguzk GizAuz 31.
azpisarrera-27
LAN-ERDI(En caso ines. indet.). Mitad del trabajo, de la actividad. v. ERDI-LAN. Baiña Mendizabalek / aurrea artu dio, / eta bere aldeko / dirua da io, / lan erditan kentzean / bi enbor da geio. Insausti 214.
azpisarrera-28
LAN-ERREMINTA.
Herramienta de trabajo. v. lanabes. Aziendaz ta lan-erremintaz / bagenedukan indarra. TxB II 61 (lo recoge tbn. Salav 25).
azpisarrera-29
LAN-ESKAS.
"Manque de travail" Dv. "Chômage" Lh.
azpisarrera-30
LAN ETA LAN.
Trabajando sin parar. Bere ogei ta amar urtetaraño lan ta lan ta izerditan haritzea. MbIArg I 108.
Estáien gérta lán ta lán, néke ta néke, bizitu ta bizitu ta gero ilóndoan deus ez arkitu. LEProg 102.
Ni nebillen artean / lertzen lan eta lan. ItFab 56.
Orretara, aspoak lan-eta-lan, aunatu egiten da ibilkaria. AnabUsauri 121.
Lan-da-lan bere aulkian eserita igaro zuan egon osoa. AArrueEgan 1955 (3-4), 9.
Lan da lan, gizajoa. NEtxAntz 112.
Erbestean lan eta lan jardun, eta orra, errian bertan soloak landa eta alorrak larre. ErkiagBatB 93.
Ezin egonik ari da, lan ta lan, bere egingoa egiten. VillJaink 57.
Lan eta lan beti. AlzolaAtalak 129.
Beti urrats edo biharamun hobe baten peskizan lan eta lan bere bertso lanetan ari zaikun gizon hori. Larre(inXaOdol 14).
Betor Ejion / bere ezin-geldituzko gurpillarekin / eta betoz aizpa aiek lan-ta-lan. BerronKijote 158.
Periko, bere gurasoakin, lan da lan dabil. TxBordaB 55.
v. tbn. A Ardi VII. BAyerbe 66. Albeniz 23.
azpisarrera-31
LANETIK BIZI IZAN.
Vivir del trabajo. Lanetik bizi dire Eskaldun gizonak. HbEsk 185.
Laboraria, edo lanetik bizi zaren jendea. JnnSBi 21.
Moxkortzea orori gerta dakiguke: aberats ala pobre; lanetik edo lanik gabe bizi.HUZez 203.
Ta Arranondotarrak, guztizko jolas zaleak izanda be, lanetik bizi bear dabenak dira gizagaixoak. AgKr 60.
Dena den, urte xarrago guti dikee jastatu lanetik bizi direnek. JEBur 119.
Bideak legor eta lepoak bustiak lanetik bizi geranok.NEtxLBB 182.
Langileak ziren Laskorreko jendeak, eta lanetik bizi, bereziki artzaingoatik. ArdoySFran 34.
azpisarrerakoSense-31.1
Bertze jende, bere lanetik bizi behar direnak. Dh 71.
Ederkiena bizi bertzen lanetik. ElzbPo 213.
Uribarrin gure lanetik bizi geranok, nere aitak dionez, ez omen degu iñoren etsai ta aldeko izan bear. NEtxAntz 23.
azpisarrera-32
LAN-EZBEHAR.
Donostiko lan-ezbearren aurkako Bazkunaren legezko Batzorde Zuzendaria."Accidentes del Trabajo".EAEg 2-12-1936, 437.
azpisarrera-33
LANEZKO.
De trabajo. Bestetarako ere bidea zela Jangoikoaren bide hau ezagutu nuen nik an fite aski ta laster, ta ezagutu nuen, diodan, nere lanezko bidez. MbIArg I 51.
Gelditu zen lanezko irabaz-biderik bage. MbIArg II 353.
Bere bizi lanezko eta gordean. Lap 315 (V 143).
Herri batek bere gogozko eta lanezko esperientzietan, ohituretan bildu dituen jakitateak. MdePr 41.
azpisarrera-34
LAN-GALDE.
Solicitud de trabajo. Superiorak hartzen zituen gure langaldeak ipar Euskal Herri huntarik eta haren eskutik ginauzkan guk gure manuak eta lanak, norat joan eta zer egin. LarreArtzainE 265.
azpisarrera-35
LAN-GARAZKI.
Acción, participación (en un negocio, empresa...). Orren lan-garazkiok erosteko eskubidea baltzuak berea dau. EguzkGizAuz 154.
Lan-garazkiok sortuaz batera, beste ainbeste domu-garazki [...] sakeleratu begiz garatz baltzuak. Ib. 154.
azpisarrera-36
LANIK-EZ (V-gip).
Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 209. (Uso det.). Paro, falta de trabajo. "Egunetik egunera aundixaua da lanikeza" Elexp Berg. "Lanik ez aundia dago (G-azp-goi)" Gte Erd 209. Lanik-eza, bizi-eziña, zerga eta kontribuzioak. Munita 22.
Benturaren nai ta nai-ezko lanik-eza ezin eramanik, lapurretara beartu zuan. AnabPoli 113.
Egun bateko lanik-ezak ez gaituela goseak ilko. AtañoMLanak 71.
azpisarrerakoSense-36.1
Ocio. Jauregietako lanikez eta erregaloakin nunbait, [...] eman zan zerbait txorakeri eta zabarkerietara. AranSIgn 5.
Egun eder argiak, gosari onak, lanik-ezak eta tuntunaren soñuak indar andia dute gogamen naigabetsuak kendu ta ankarik astunenak astintzeko. AgG 46.
azpisarrera-37
LAN-INDAR.
Fuerza de trabajo. "Lan-indarraren teoria" Gte Erd 268. Salgei dagozan gauzen balioaren neurri bakarra langilleak gauza orreik egiteko erabilli ta sautu bear izan dauan lan indarra ei da. EguzkGizAuz 51.
Bigarren aldiko bost orduetan be langilleak izerdia atera ta lan-indarra sautu dau. Ib. 58.
azpisarrera-38
LAN-ITUNPEN.
Itxastarren lan-itunbenak. "Contratos de trabajo".EAEg 15-1-1937, 809.
azpisarrera-39
LAN IZAN (trans. e intrans.).
Costar trabajo; resultar difícil, ser duro. "Embarras, difficulté. Orori khausitzia lan dük, il est difficile de plaire à tous" Lrq. "Lan izan, sinisteak lan du (costar)" A Apend. Neke gogorra ta lan lizake oriekin an burutzea. MbIArg I 238.
Sinisteak ere lan du!IztC 188 (v. tbn. en el mismo contexto in Tx B 122; lanak ditu A Ardi 24, Munita 80; lanak daukaz Etxba Eib s.v. besagaña).
Lan liteke, beraz, hulako atzematea, diru truk ere. HbEgia 132.
Mingaña isillikan / irukitzen lan da. EusJok II 127.
Ingelesak lan dik / mokadurik onena / alemanak jan dik!Auspoa 76, 61.
Publikora erten da / sufritutzen lan da. AzpPr 24.
Pobriak lan du nekatu gabe / bizi-modua sortzia. TxB II 152.
Ba du lan aurrera sartzen. OrEus 416.
Aukeran beti bizi / nai duenak lan du. (AN). AEY IV 87.
Lan da min au eramaten!Basarri 156.
Hor ere ukan zuen lan bazter xahutzen. ArdoySFran 205.
Lan du biotzak orain / zu emen uztea. NEtxLBB 335.
Lan da zure obrak oro ezartzea lerroan. XaOdol 158.
Ororen kontentatzen / lan izanen duzu, / gonbidatu guziak / jiten bazauzkitzu. Mattin 110.
azpisarrerakoSense-39.1
(Con lan det.). Lana da sinhestea orduko gizona, / barnetik kharra yari, katoliko zena. HbEsk 50.
Lizar-abar eta lasto egoak dardara... / eiztaririk an danik asmatzen lana da. OrEus 47.
azpisarrerakoSense-39.2
(Pl.)."Sua piztu zan geure aurrian sasixan, da lanak izan giñuzen emendatzen"ElexpBerg.
"Sinesteak baditu lanak! (AN-5vill)"GteErd 166.
azpisarrera-40
LAN-IZERDI.
Sudor del trabajo. Zetako baserritar gaixoari / galdu euk bere lan-izerdia, / urteko yanaria?ZavFab,
RIEV 1909, 30.
Aurtzaroan yolasti, mutiletan amets-bera, / lan-izerdiak eta ondo-atsedena. LdiBB 100.
azpisarrera-41
LAN-KURRIKA. "Un par de tenazas llamadas lan-corricas grandes, un par de tenazas llamadas lan-corricas pequeñas"(1857). GoiBur 269.
azpisarrera-42
LAN-LAGUN.
Compañero de trabajo. v. lankide. Naiz osaba Garto-k / lan-lagun ustez / udakide deitu. LdiUO 30.
azpisarrerakoSense-42.1
[Gai] hauek ditu lan-lagunik onenak. "Las que le sirvan mejor".MEIG IX 118s (en colab. con NEtx).
con NEtx).
azpisarrera-43
LAN-LEGEDI.
Lan-legedia bete bearrean."Legislación del Trabajo".EAEg 14-3-1937, 1273.
azpisarrera-44
LAN-MAHAI.
Mesa de trabajo. Noan nere lan-maira. Biarko errezeta batzuek egin eta idazkiren bati erantzun bearra izango det. NEtxAntz 81.
azpisarrera-45
LAN-MAILA.
Categoría profesional. Bunibide guzietan ari diran lanarien lan-sariak, lan-mallei dagokien aldetik berdindu bitez."Categorías".EAEg 27-12-1936, 659.
azpisarrera-46
LAN-MODU.
azpisarrerakoSense-46.1
a)Tipo de trabajo, tipo de obra.
Guzien buru eta maisutzat Beszel eta Oliab autu zituen, naiz urre, zillar eta kobrean, naiz arri, zur, eun eta oialean edozein lan-modu egiteko jakinduri betea ematen ziela. Lard 81.
Jira gaitean gu euskaldunak / orain geren lur maitera, / non aurkituko degun [Calderón de la Barcaren] lan modu / oek antzezteko (imitar) era. RArtEE 1881b, 49.
azpisarrerakoSense-46.2
b)Tipo de trabajo, tipo de actividad.
"Ta ze lan-mou iruitze zak?"ZestErret(s.v. zer).
Abiatu zan geroz buruan erabilten Juez ta onen gisako lana dutenak zer ikuskizun ta kontu estua Jaungoikuaren tribunalian eman biarra izango duten, eta nolako arriskuan arkitzen dan anima, lan-modu orietan bizi dana, betiko galtzeko. BvAsL 85.
azpisarrera-47
LAN-NEKE.
Trabajo, penalidad. Glori ta atseginz zenbat ere emen lan-neke andiagoak dituen anbat gero zeruan andiagoa. MbIArg I 304.
Lan-neke gitxi au orde-kitutuko deust beti iraungo daben zoriontasunaz. AñEL1 65.
Ez lan-neke-bear andiak igaro ezkero, ezpada paseo ta dibersiño ostean. AñLoraS 188.
azpisarrera-48
LAN-OINARRI.
Lanpide bakoitzari dagozkion lan-oñarriei begirapena opako zaie."Bases de trabajo".EAEg 5-11-1936, 222.
Gintza jabeak [...] lan oñarriak diotenaren arauz, eginkizun eta lan-saria izendatu bezaizkiote.Ib. 13-11-1936, 285.
azpisarrera-49
LAN-OPOR.
Paro en el trabajo, huelga. Oviedoko ikaztegietan langilek lanophor edo grebak hasirik. Herr 20-3-1958, 1.
azpisarrerakoSense-49.1
Zeru-lurrok egin baiño len aldirik izan bazan zergatik esan lan-opor ziñaudela?"Opere cessabas".OrAitork 316.
azpisarrera-50
LAN-OZPEN.
"Crisis laboral. Lan-ozpen aundia dago bolara ontan" Gketx Loiola.
azpisarrera-51
LANPE(En casos locales de declinación sing.). "Lanpian, bajo la servidumbre del trabajo. Bizimodu guztia lanpian pasau [...]. Ori beti lanpian bizi izan da ba" Elexp Berg. Neke, gatx eta lanpian bagaukaz ezta gorroto deuskulako, ezpada geure onerako. Astar I 40.
Lanpetik ezin atera, iñorako betik ez baizaigun geratzen. AtañoTxanKan 85.
azpisarrerakoSense-51.1
Nik bizi guzia igare dut lanan pean. ZMoso 45.
azpisarrera-52
LAN-SAIO.
Jornada de trabajo. Lan-saioak urritu dirala edo lanak uts eman duala-ta gintzari langillez arindu bearra baletorkio."Por reducciones de jornada".EAEg 13-11-1936, 285.
azpisarrera-53
LAN-TRESNA.
Utensilio, herramienta de trabajo. v. lanabes. Urrengo egunerako lan-tresna batzuk erosi bearra zeukala-ta. TAgUzt 139.
Bitartean, bildu bitzate mikrosoiñu-ondoan, mai batean edo, beren lanerako paper eta lan-tresnak. NEtxLBB 194.
Bere lan-tresnak, geienetan, bere gurasoek utziak ditu. GarmEskL I 20.
Beste gañerako traste ta lan-tresna guziak ere bai. AtañoTxanKan 50.
azpisarrera-54
LAN-UGARI.
"Persona que tiene muchas despachaderas (AN-larr)" A EY III 276.
azpisarrera-55
LAN-XEDE.
Plan, proyecto. Erromatik munduko lau bazterrerat helarazten dituzte beren lan-xede edo planak. Herr 4-4-1963, 1.
azpisarrera-56
LAN-ZURI.
"Lan-txuri, el que trampea en el trabajo acudiendo a lo más hacedero (G-to)" A EY III 344. Zuek lan-zuri beti. OlEx 5, 17 (Ur alperkerian zaudete, Dv alfer zaudete, Bibl alferrak zuek, BiblE alfer hutsak zarete).
Gizon gorpuzgillea, lan zuri. (AN-ulz). InzaNaEsZarr 1323.