Harremana

    OEH - Bilaketa

    782 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    mingain.
    etimologikoa
    Etim. De min- (forma de comp. de mihi ) + gain, litm. 'parte superior de la lengua'.
    sense-1
    1. (V-gip, G, AN-gip-larr-5vill-araq-ulz, B; , Mg Nom (mingaña G), Añ (G), Dv (mingaña G), H, VocB , Zam Voc (G)), miingan(e), migain (H (V, G)). Ref.: A; Garate Cont BAP 1949, 363; Iz Ulz (mingañe); Iz Urranz (mingaiña); Iz ArOñ (itxitta); Iz To; EAEL 8; Elexp Berg (mingaiñ); Gte Erd 218; ZestErret .
     Lengua. "Itxi neen aua bete mingañez" Iz ArOñ. "Mingain zikiña izan, beti eta etengabe gaizki-esaka dabilenari [...] esan ohi zaio" ZestErret (cf. MINGAIN-ZIKIN). v. mihi. Tr. De uso general en textos guipuzcoanos. Se documenta también en algunos vizcaínos (msOñ, Arrese Beitia, D. Aguirre, Kepa y Balentin Enbeita, Erkiaga (miinganeko ) y San Martín), alto-navarros (Mendiburu, F. Irigarai) y septentrionales (Etcheberri de Ziburu, y Xalbador). En DFrec hay 12 ejs. de mingain y 1 de mingañ.
    Gogoa mingañak salatu. RIs 39 (C). Arren zuk diezadazu, othoi itzul miñgaña. EZ Man I 116. Ain modu marabillosoan nola gure mingañak ezin explikatu leikean. OA 71. O, miñgañ ditxagabe Jaunaren kontra itzegin dezuna! Cb Eg II 35s. Gure andreak infernuko suge txar baten mingañ edo mistoa baño zorrotzago du. Cb Eg III 369. Mihi-mingañen itxura zuten gar zatietan. Mb IArg I 366 (v. tbn. ib. 145 mihi-mingañ como pareja de sinónimos). Ill zitzaion barruko berotasuna, leortu ta ugartu miñgaña egarriz. VMg 60. Onelakoak markatu bear lirake mingañean burni gorituarekin. AA I 571. Ez da mingañik adierazteko norañoko edertasuna izango dan. AA III 541. Zure serbitzari oni itz egiten diozun ezkero, arkitzen ere naiz motelago eta mingañ astunagoarekin. Ur Ex 4, 10. Espiritu Santuak jartzen ziozkan mingañian itz egokiak. Bv AsL 177. Memori argiya du / abilla mingaña. AzpPr 113. An inguruko miñgaiñ berritxuak. Urruz Zer 89. Mingain zuri-zuria agerian. A Ardi 124. Mingain berexi su antzekoak. Inza Azalp 84. Mingaña lijero ta / atzea nagia. Auspoa 68-69-70, 337. Mingaña ao-sapaian jarriaz astoari ariñago ibilli dedin egiten zaion otsa. Muj PAm 75. Ta oiek berriz gaizki esateko / ez dute mingain motela. Tx B III 58. Mingaña errotik atera nai zuela. FIr 146. Itzegin zazu mingañarekin ta ez atzaparrakin. Alz Burr 43. Gizonik ez mingaina / eziko duenik. Or BM 120. Berak edan lezake luzatuz mingaiña. Or Eus 247. Neskak, berriz, iguinka, mingaña erakutsi nagusiari. Anab Poli 56. Miinganeko zikiñak onezkero aldendurik izango yonaz berbearen berbeaz. Erkiag Arran 138. Daukana soinean, dakiena mingainean bizi izan zan. Zait Plat 151. Ao batean bi mingaineko-edo baitzan. Ib. 103. Naigabe latzak / mingaña lotzen. Gazt MusIx 139. [Gure izkuntza] mingañez eta biotzez bardin / erabilliko bagendu. BEnb NereA 172. Behar ez danik ez du aditu iñork ene mingainetik. Xa Odol 269. Mingain urrea bear litzake / ber'hartaz hitzegiteko. Xa EzinB 76. Mingaña ortzak baño aurrerago ateratzea, arrixku aundia. (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1252. Ura mingaña! Zeruan ziran santu danak erre zizkin. TxGarm BordaB 62. Beiak berotu ta mingaiña ateratzen zuten, da ia itoan jarri. JAzpiroz 76. Eskua baino lasterrago baitzebilen mihingaina. MEIG VI 130 (mingaina en el orig. de Eusk 1983, 248). Mihingain-muturraren bitartez. MEIG VI 100 (mingain-muturraren en el orig. de Eusk 1958, 38).
    v. tbn. (Sólo para autores no guipuzcoanos): AB AmaE 408. Ag Kr 172. Belaus Andoni 21. Enb 161. Yanzi 73. SM Zirik 120. Mingai: msOñ 121v.
    azpiadiera-1.1
    "(No tiene) pepita en la lengua, kiorik ezteu miian, aririk, illerik eztu migañean" Lar. "(No tiene) pepita en la lengua, aririk [...] eztau miñean, (G) mingañean ez du" Añ.
    Gerturik zeunden erabakiak / zirt edo zart emateko, / Zure mingañak etzun illerik / ziran gauzak esateko. Basarri 31. Mingañe(a)n ez du erdoirik. (AN-larr) 'Mingain zorrotza du'. Inza NaEsZarr 469.
    sense-2
    2. (AN-egüés ap. Bon-Ond 140 ; Lar, Añ), migain (Lar, H), mingein (AN-olza ap. Bon-Ond 140 ).
    Paladar.
    sense-3
    3. (G-goi-to, B; VocZeg 286). Ref.: A; Iz To.
     Badajo.
    Asi dira ezkillen mingañak egunaren irteeran Ama Birjiñari diosal egiten. Otag EE 1884b, 523. Ama Birjiñarena deritzaion ezkillari bi miñgañ-dangetako (badajada) eman ezkero, Jesus batian dana desegiten da. Iñarra EE 1893a, 15. Mingañ gabeko txintxarria sasian usteldu zan. Ag G 300. Arran mingain-bagekoa sasian usteldu. Zait Plat 112.
    sense-4
    4. Lengüeta. "(B), lengüeta de cerraja" A. Cf. Ciriquiain Puertos 213: "En 1765 cerrábase, con piedra sillar, por la banda de tierra la mingaia o lengüeta del puente del puerto mayor". v. mihi (6).
    Bi mingain izango ditu [ohol] bakoitzak, ondokoarekin elkartzeko. BiblE Ex 26, 17 (Dv, Bibl mihi, Ur akats, Ol opo, Ker miin).
    sense-5
    5. Timón.
    Onetan ontziari mingaña puskatu zitzaion, ta orduan ixtilluak! Olatuak nora, aruntz ontzia. Manzi GPatroi 141.
    sense-6
    6.
    Erreka denak mingain zetortzik, / bizkor, eretsu ta garbi. EA OlBe 90 (Interpr.?).
    azpisarrera-1
    MINGAINA ASTINDU.
    Hablar, darle a la lengua.
    Ez da atsegiña / degu utsegiña / astindu mingaña / bestela etorriko da / onen ordaña. Auspoa 92, 124.
    azpisarrera-2
    MINGAINA DANTZATU.
    Hablar, darle a la lengua.
    Gezurrarekin ez du baliyo / dantzatutzia mingaña. EusJok II 137. Mingaña neurriz dantzatzia obe. EusJok 140. Neregatikan dantzatu dezu / gaizki esaka mingaña. Tx B I 62. Ezin lezake gaizki / dantzatu mingaña / jatorriz ortarako / ez duanak griña. MendaroTx 48. Ta ontan ere Naparroakin / dantzatu bear mingaiña. MMant 99. Esaera zarrakin / naiz dantza mingaiña, / batzuen ondorena / ez da liraiña. Insausti 140.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Mingaina dantzarazi).
    Mingaña ederki dantzerazirik esaten dutena. Sor Bar 110.
    azpisarrera-3
    MINGAIN-HAGINETATIKO.
    Linguo-dental.
    D- ta t- abots alkarkideak. Mingain-agiñetatiko abotsak dira. Eguzk RIEV 1924, 593.
    azpisarrera-4
    MINGAIN-BEGI. (Pl.). Lengua y ojos.
    Zakurrak makilkatu ta arrikatu, katuai mingain-begiak atera. Etxde AlosT 24.
    azpisarrera-5
    MINGAIN-BERO.
    Fanfarrón, jactancioso.
    Ikasle mingain-beroak oro doaz igesi. Or Poem 545.
    azpisarrera-6
    MINGAINEAN EDUKI.
    Hablar (de), mencionar.
    Bere Birjiña maitagarria / mingañean zeukan beti. And Egun 113. Bederatzi puntuko doñu apañian / beragatik zenbaitek zauzka mingañian. Otañ 80.
    azpisarrera-7
    MINGAINETIK JOAN.
    Irse de la lengua.
    Joan al da mingañetik berritsu ori? Loidi 162.
    azpisarrera-8
    MINGAINETIKO.
    Lingual.
    R- biguna ta l- mingañetiko abotsak dira. Eguzk RIEV 1924, 593.
    azpisarrera-9
    MINGAINETIK TIRATU.
    Tirar de la lengua, hacer decir.
    Onetarako besterik gabe / zidan mingaiñetik tira. Insausti 282.
    azpisarrera-10
    MINGAINEZ.
    De palabra.
    Euskera oso maite... bañan minganez. EgutTo 18-5-1921 (ap. DRA ). Au poza! Onekin naigabeak oro estal dira gaiñez, / irrintzi, poz-dardar, lekaio ta laztan, txaloz ta mingaiñez. Or Poem 552. Mingaiñez uso, barrutik otso. BEnb NereA 168. Tratantia dotore / ari da mingaiñez. Uzt Sas 236. Diru asko mingaiñez, poltsan sosik ez. EZBB II 81. Mingaiñez deken aiña fede eduki ezkero, zer dek, bada, ordu beteko meza? Insausti 30.
    v. tbn. Olea 190. MMant 164. Zendoia 122.
    azpisarrera-11
    MINGAINEZKO. (Adnom.). De palabra.
    Mingañezkuak ez dau balio, / biotzak maite ez badau. BEnb NereA 172. Alperrik dira gure / mingañezko lanak, / egintzaz ez bagara / egizko gizonak. Ib. 254.
    azpisarrera-12
    MINGAIN GAIZTO.
    Mala lengua; (como comp.) murmurador. "Maldiciente, de mala lengua" A.
    Aurpegi illunak atzeratzen ditu mingain gaiztoak, iparrak euria atzeratzen duan eran. AA II 229. Mingañ gaizto aien kastigurako bialdu zituen sua zerioten suge-taldeak. Lard 100. Mingañ gaiztoak ezkontzarik obeenen ere gañera zenbat gaitz eta kalte erakarri litzakean. Arr GB 138. Mingain gaiztoak eragiten du / munduban asko erida. PE 46. Ez uke paltako Austin mendian moskortu egin dala esango lukean mingain gaiztorik. Lek EunD 45. Eztakit nongo mingain gaiztoak esan dizuten alakorik. Etxde JJ 217.
    v. tbn. TAg Uzt 65.
    azpisarrera-13
    MINGAIN-LATZ.
    Maldiciente.
    Erdaldun mingain-latzak / [...] alegiñ aundiak / txit egin dituzte. Izt Po 141. Mingaiñ latz arro zenbait, / astotzar lapiko, / ixilduko dituzte / sekula betiko. Ib. 142.
    azpisarrera-14
    MINGAIN-LEUN.
    Lisonjera.
    Miñgañ leunen esaera gezurrezko eta losentxak ezertan artu etzitzatela. Arr GB 138.
    azpisarrerakoSense-14.1
    Ori da mingain leguna! NEtx Antz 78.
    azpisarrera-15
    MINGAIN-LUZE (V-gip, G, B). Ref.: A; Elexp Berg.
     "Persona sin secretos, litm., de lengua larga" A. "Indiscreto en el hablar. Ari eziozu baezpada be ezer kontau, mingainluze samarra da ta" Elexp Berg. Es posible que en algún ej. se trate de sust. + adj.
    Plazagizon, jokalari, edalea senarra ta mingañluzea emaztea. Cb Senar 110. Orduan esango ditek [...] beste mingaiñ luzen batzuek diruagaitikan ezkontzen aizela. Apaol 46. Kristau onen familietan erroidu eta gerra sortu arteko onik ez duten ixkin mingan-luze aiez baliatu zan. Arr Bearg 488 (ap. DRA ). Mingaiñ-luze ta lotsa-labur. Urruz Iru ziri 76. Ixillik ezin egon zera, mingain-luze? MendaroTx 49. Zarpatsu ta zikiñagoa da gaxoa. Ta... mingain luzea bera bezelakoa. Lab EEguna 91. Nik? Mingain luze beñere deitu al dizut ba? Alz Burr 39. Erriko mingain luzeak "Ozama-neko txoroa" deitzen asi ziran. JAIraz Bizia 127. Etorri zan kapitan berritsu mingainluze batekin. Ib. 60. Artazitxuneko bizi-alargun makur, beterre, mingain luzea. Erkiag Arran 186. Atenai-ko mingain-luzeek ziotenez. Zait Plat 117. Zurru-murrua ba-zebillen mingain luze batzuen artean. NEtx LBB 124. Mingain-luzerik ez da izango apika / eukiko zaituanik zikin-gizatxartzat. Berron Kijote 30. Erriko mingain luzeak ere ari ziran ixiltzen. TxGarm BordaB 173.
    azpisarrera-16
    MINGAIN-MOTEL.
    Tartamudo; torpe en la expresión.
    Mingain-motelak alaxe dira, / itzez nâsi ta kantuz ez. Or Eus 87. Esango dute berriz ere mingain motelak garela euskaldunak. MEIG II 46.
    azpisarrera-17
    MINGAIN-MOTZ.
    Callado, reservado.
    An jardun ziran, ziri emendik eta ziri andik, jo ta ke, baiña, beren aldetik, mingain-motz, belarri-luze, ez zioten itz bat bakarrik ere esan. Loidi 152s.
    azpisarrera-18
    MINGAINPE. (En casos locales de decl. en sing.). Zona bajo la lengua.
    Mingainpetik ateratako ziztu legorra ortzartetik jaurtitzen zuen gizonezkoak. TAg Uzt 83. Bai, ez du mingainpian aririk. (B) 'Gauzak argi esaten ditu'. Inza NaEsZarr 1996.
    azpisarrera-19
    MINGAIN TXAR.
    Mala lengua.
    Pedro, zu etzerala / Juanen adixkiria, / norbaiten mingaiñ txarrak / jarri du itz-biria. MendaroTx 375. Emen auetatik izkutatzen baaiz, ixilduko ditun mingain txarrak. NEtx LBB 29. Mingain txarrak ezin dira / egon oi pakean, / biotz onen zoriona / garraztu naiean. Ib. 355.
    azpisarrera-20
    MINGAIN TXARREKO.
    Malhablado.
    Ango maldizio ta izkuntza neri etzitzaidan gogozko. Kuadrilla aundia giñan ta askoren tartean beti izaten berdeak edo mingain txarrekoak. BAyerbe 52.
    azpisarrera-21
    MINGAIN-ZIKIN.
    "(B), de lenguaje indecente" A.
    Lege onek diona egingo balitz gutxituko lirake mingañ zikiñak. AA II 145 (quizá 'mala lengua').
    azpisarrera-22
    MINGAIN-ZORROTZ (G-to ap. A ), MINGAIN-TXORROTX.
    "Murmurador, litm., de lengua afilada" A.
    Aren amabitxia dan mingain-zorrotza. Or Eus 284. Ikusi-mukusin zetozen mingain txorrotxak zer ebakirik eduki etzezaten. Ataño TxanKan 154.
    azpisarrera-23
    MINGAIN-ZURI.
    "(G-bet), mentiroso, litm., de lengua blanca" A.
    Orrelako kapitan mingainzuri bati, batez ere euskalduna bada, gauza erreza da gezur ta abar gure neskatxa onetako bat itxutzea. JAIraz Bizia 60.
    azpisarrerakoSense-23.1
    Mingañ zuriyaz dabiltzan oeik / biyotza tranpaz betia. Auspoa 114, 107. Ire mingain xuri ori ona agitz xorrotz ekarri diguk. Zait Sof 128.
    azpisarrera-24
    MINGAIN-ZURIKETA.
    Lisonja.
    Zer nai dezu ba? Mingain-zuriketan jardutea? Loidi 135.

    mingain

    mingain
    << 1 merke 0 / 0 modu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper