Tr. Libertitu es la forma propia de la tradición septentrional; al Sur la hallamos en Etxaide, Aresti y P. Perurena (Harrip 14); cf. además libertsio en bersolaris guipuzcoanos. Dibertitu aparece en la tradición meridional, así como en Tartas, en Bordel (que tbn. emplea libertitu ) y en unos versos de Valcarlos. Desde mediados del s. XIX el uso de dibertitu queda reducido a textos populares.
sense-1
1.
(L, BN, S; Chaho, Hb);
dibertitu (Urt II 5, VP 20v, Chaho, Hb)
Ref.:
Lh;
Lrq(liberti). Divertir(se).v. jostatu. Aioari gusto emateagatik, noizean beñ joko onestoren batean dibertitzen zan. CbJust 28.
Bena gazte nizano ni ere / nahi nuzu libertitu. AstLas 15.
Erakústea malizia gisaórtan inozentéi, ta alá dibertitzea, ta yágo déna, exkusatzeko errátea, dibertitzeagátik iteuntéla. LEProg 112.
Khiristi neskatileki / beiniz libertitüren. Xarlem 805.
Parre egiten nuen, dibertitzen nintzan, baña esaten nion, egoteko geldi. MgCC 110.
Dibertitzeko edo pensamentua barraiatzeko. Gco I 404.
Asko olgeetan dira, kaza, pelota, palanka, boleeta ta beste joko modu, interes gitxijan dibertietan dabeenetan. JJMgBasEsc 147.
Bata gauza batian, ta bestia bestian dibertiduteko ta olgeetako. fBOlg 27.
Egunaz eta gabaz / dibertitu nairik, / ez da kanta, dantza ta / soñuba besterik. Echag 70.
Besta hartan ongi libertitzeko xedetan. MarIl 71.
Ene ixter begiak ditian liberti. Etch 72.
Neskatilla gaztiak / etziztela fida, / [...] / serioski diberti, / goizik erretira. Bordel 171.
Etsaia aisa libertitzen da / beti gerla den etxian. Ib. 85.
Ongi zoakon afera / libertitzen zen gogara. Gy 23.
Alferrak liber[ti]tzen yauregietan. ElzbPo 215.
Serorak balinbadire, dohazila hekien gana eta han beren lagunekin apur bat liberti. ArbIgand 145.
Aitzindari andana bat, soineko arrunt batzuekin libertitzen hari, denboraren iragaiteko. Prop 1906, 37.
Penak utzita umore onez / denak diberti gaitian. EusJok II 57.
Denbora pasa dibertitzeko / kantak jarri al banitza. TxB II 177.
Oneski libertitzeko. Etcham 39.
Diberti zaitezte ongi / Gazteak munduan. LuzKant 108.
Bera konbidatu zuten maikideak oi zitun bertso eztentsu ta sentikorraz libertitzen. EtxdeJJ 273s (51n dibertitzen).
Orduan gobernuak futbola ekarri zuen, baina populua etzen honekin libertitzen. ArtiIpuin 48.
Diberti zaizte al dan ondona. Lizaso(inUztNoiz 100).
Eskola libroa eta gazten libertitzeko plaza bat ere eraikiz. XaOdol 88.
Gaztiak dibertitu / naia berez dauka. AZink 41.
v. tbn.
ChantP 254. Const 25. Ardoy SFran 89. Dibertitu: MendaroTx 199. Yanzi 113.
sense-2
2.Desviarse, apartarse. Obstinaturik baitago bere malizian eta gaixtakerian halako moldez non ezpaita posible diberti eta separa ahal dadin bere obiektoaganik. TtOnsa 29.
azpiadiera-2.1
Distraer(se). Nork enzuten du Meza osoa? --Meza guzian presente dagonak, dibertitu bage bere borondates. El 62.
[Orazioan] lau ta bost ordu egoten zan, ordu bat bederik batere diberti gabe, bete artean. CbJust 37.
Gogotik joan zitzaitala / nori zer agindu nuen, / mila zurruburru hutsek / nindutela libertitzen. FrantzesB I 15.
Eztirela ikhusgarri hüts ezpiritiaren libertitzia, eta goguaren inganatzia egiten dien batzü baizik. CatS VIII.