Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    labain.
    tradizioa
    Tr. Documentado en autores meridionales desde Micoleta. Labain es la forma propia de los autores guipuzcoanos y laban la de los vizcaínos; hay un ej. de laban en Barandiarán (aizkur-laban ). En DFrec hay 6 ejs. de labain y 2 de laban.
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (Lar (-añ), Dv (+ -añ G), H (+ -añ)); laban (V, G ap. A ; Añ, Dv (V), H (V, G)).
    Falaz, falso, adulador, engañoso, vano. "Doblado, fingido, labaña, sabelzuria" Lar. "Soflamero, labaiña, loisentxaria" Ib. "Zalamero" Añ. "Fallacieux, en parlant de paroles, d'insinuations adroites" Dv. "Insinuant, persuasif, doux, flatteur" H.
    Borondatea forsadurik / berba labanes finjidu. "Fingir con palabras suaves". Mic TAV 3.1.27. Agur Gandara Jauna, giputz labaiña, dirudizuna, lausengaz <-ar> ta txuriketaz apaindua. Lar Carta a Gandara 161. Berba labanakaz ateraten deutsaz beste lau onega. Mg CO 91. Giputzak dirala labañak beren itzkeran. Mg CC XIV. Arroturik Bela eroa Aizeri askotako aren erausi labañekin. VMg 16. Gezurra bazerion ere, jaso [zuen] [...] itz labañekin Erregetzeraño. Ib. 73. Miina labana daukalako enbusteruba edo enbusteria dala. fB Ic II 218. Erregu, palagu eta berba labanakaz sartu eraso eutsen fijanza galgarri orretan. Astar II 128. Gaistuen jardunetan / ta berba labanetan / ez arren koipetu. Ur CancB III 90. Eztaiela inoz guzur labanak / bere titulua loitu. Azc PB 245. Bonaparte labanak / [...] azpiratu nai eban / Iuan Maria Mastai. Ib. 219. Mutill gazterik bikañenak abitu ziran Paulari jarraika, txurikeri labañak ixuriaz. Ag G 371. Zeuen buruera orrek zabaltzeko sortu eikezuez izmitzik eta elemelerik labanenak, arinenak. A EEs 1916, 109s. [Sofistek] itzaldi arro, anpatu ta labanak iaulkiten zituzten. Zait Plat 111. Berba labanak eta azalpen zeatzak emon deutsaz gudu-gizonak. Erkiag BatB 163.
    v. tbn. Laban: Añ LoraS 64. Otx 100. Laux AB 49.
    azpiadiera-1.1.1
    Gezurti, itz labañ zaleak [...] igo oi dute sarri leku goietara, agindupetik agintari izaitera.VMg 73.
    azpiadiera-1.2
    2. (G; VP 52v, Lar, Dv (+ -añ G), H (+ -añ), Garate Cont RIEV 1935, 351); laban (V, G; Lar, Añ, Dv (V), H (V, G)) Ref.: A (labain, laban); Etxba Eib (laban); Elexp Berg (laban); ZestErret.
     Resbaladizo, peligroso (uso prop. y fig.); liso, suave, húmedo, que se desliza fácilmente. "Resbaladizo, lugar en que es fácil resbalar" Lar. "Al lugar resbaladizo decimos en un dialecto labasturia; y labana a una cosa que por lisa es resbaladiza" Ib. (s.v. alabastro). "Labaña es Bascuence, que significa resbaladizo, resbaladero" Ib. (s.v. albañar). "Resbaladero" Añ. "Resbalar, [...] (V) laprastau, arri labanean ibilli o egon" Ib. "Glissant" Dv. "1. glissant, en parlant d'une pas, d'une endroit où on glisse aisément. Bide, harri labaina, chemin, pierre glissants. // Glissant, en parlant d'un objet qui glisse, échappe, est difficil à retenir. Aingira bezain labaña. // Gluant, visqueux. Lohi labaña, boue gluante. // Poli, rendu poli, uni, lisse. Arri leun labaina, [...]. 2. au fig., dangereux, ce en quoi le pas est glissant, l'erreur facile" H. "Gure kale aldatza, izotzegaz egoten zan oso labana" Etxba Eib. "Izotza ein ddau ta oso labana dago bidia" Elexp Berg. Cf. Arzdi Peces 379s: "(Mugil chelo, M. auratus), etc. que en Bilbao y hasta Mundaca llaman muble, [...] en la ría de Bilbao a veces laban".
    Abarka oneek leun ta labanak dagoz. Mg PAb 118. Kalzada lauban ala aldapa labanian lasterrago? fB Olg 187. Edaateko gozuen ta usain gozuen gurarija, [...] gorputzerako gauza leunen ta labanen gurarija. fB Ic II 253 (277 sendagarririk labanenen). Larriaren andiz odolezko izerdi laban batek emon eta alde guztietati odol tantaak zara zara eriozan. Añ EL2 216. Betiko galduteko arri labanaren ganean nauke ene gaistakeriak. Ib. 161 (30 y 61 arri laban; cf. labainarri). Txirrian zeriozkan malko-tanto labañak. 'Los hilos de lágrimas que de puro gozo destilaban sus ojos'. Aran SIgn 46. Guztiz bire labañak / senti ditut emen, / ar zazute kargua / nere arimaren. Xe 162. Zergaitik bear dogun / guk toki txarretan / irago atx arte ta / leku labanetan. AB AmaE 359. Irurogei urtean arri labanetan / dabillana, jausteak zau ikaraketan? Ib. 324 (241 arri labanean). Eskumakoa [eskua] bigun da laban arpegitik erabilkola. Ag AL 87. Zelaiak koska ta utsune gabe, aspaldikorik laban, guri ta bikañenak. Ag G 201. Gaztelera txukun, ondo ebagia egiten eban, min labanagaz. "Desenvoltísima lengua". Or Tormes 105. Ixango zala gixon bat gure artian, / [...] jausi obenian / egingo eztañik aiñ leku labanian. Enb 124. Plomua motxa eta / gañera labaña. MendaroTx 364. Bere bidetik okertu gabe, zuzen eta labain [zijoan ontzia] . TAg Uzt 233. Ez naiz irrixtatzen aldapa labainean (irristakor, lerrakor). Or QA 149. Lanak izan ditugu atsegiñaren aldapa labaiñean tenk egiteko. Txill Let 69. Gari elduaren koloreko adats ugari ta labana zintzilik, lepatxokoa osoro estalduten eutsala. Erkiag Arran 26. Ur-aska andia, beti urez betea, [...] lau alderdietan bardin bardiñik, arri laban egokiak ditue. Ib. 134. Esku mee bigun labanak. Ib. 68. Aingiria labana dala! SM Zirik 101. Lurra adore labanez, / bigun eta epel. Gand Elorri 196. --Nere biotz oni zerraillen bat jarriko diot. / --Denen bearrean arkituko zera, bide labain orretan... NEtx LBB 90. Lau arri labain berdotzez. Zendoia 181. Bizi-izatearen bi malda labainen arteko zinbulu-zanbulua. "La peligrosa oscilación entre las dos pendientes". MEIG IX 117. (en colab. con NEtx)
    azpiadiera-1.2.1
    Egan dijoa / zeruko aingeru galaia, / [...] ego urrezkoz erdibiturik / aize-labañen erraia. "Entrañas de la resbaladiza atmósfera." Aran CancB III 286.
    azpiadiera-1.2.2
    (H).
    Resbaladizo, delicado, comprometido. "Egiteko labañean zara, eztakutz nola irtengo zeran, vous êtes en un affaire glissante, je ne sais pas comment vous en sortirez" H.
    Labana da ba irakurburu onen asiera. Bildurrez nago [...]. Ag G 296. Idazti xumea egitekoz, [...] asi nintzaizun aukera-naiean. Bai laster erorbide labaiñik begiz yo ere. Markiegi (in Ldi IL 12). --Zer akats arkitzen dizkiezu gaurko bertsolariei? --Galdera labaña da au, alazankoa! Auspoa 54, 147.
    azpiadiera-1.2.3
    Apodakako aizkur-labanak.JMB ELG 60 (cf. en la misma pág. aizkur-labanduak).
    azpiadiera-1.2.4
    [Bideak] tristura laban bat damoian zerbait du. 'Rezuma lánguida tristeza'. Gand Elorri 198.
    azpiadiera-1.2.5
    Labainak ditu meakak. "Sus caderas no son muy salientes." Or Eus 86.
    azpiadiera-1.2.6
    (Tiempo)húmedo.
    Denpora ona egoan guztietan ekarten neutsan [...]. Baña laban edo euria bazan, ez neutsan artzen. Gerrika 136.
    azpiadiera-1.3
    3. (G?, L? ap. A; Dv (+ -añ), H (+ -añ)), laban (Dv (V), H (V, G)). "Lubrique, impudique" Dv. "Qui se laisse aisément aller au mal, faible, fragile" H. "Impúdico, lascivo" A.
    Ez deutsubez iños esaten belarrira berba laban edo amorezkorik? Mg CO 137. Begira urliari edo sandiari gaitzerako deia daramaten itz labañak esan diozkatzun. AA II 145. Sazerdotiak, [...] zainduten ditubee geure arimak, [...] mundu gaistuak ta aragi labanak engainau ta goitu ez dagizan. fB Ic I 211. Mundu laban onen peligrubetatik libreetako. JJMg BasEsc 132. Eureen doktriñia izanik labana, erraza ta aragijaren erara datorrena. Ib. 169. [Kondenadurik] aragijazko pekatubagaitik. Ain da labana, ain da pelleburuz betia, [...] dago katigu gizona bere sareetan. Astar II 141 (v. tbn. 143). Adiskide deungeari berba labanak edo nasaiak esan. Añ EL2 135. Bizikera labain / orri itzuri [egiñ] . "Lisonjera vida". Gazt MusIx 107. Bustiñez labain dago / alboko zingira; / labaiñago da mutilla / neskatxaren belarrira. NEtx LBB 261.
    v. tbn. Laban: Azc PB 156s. BEnb NereA 161.
    sense-2
    II. (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    (G ap. A ); laban (V, G ap. A ).
    "Lo resbaladizo" A.
    azpisarrera-1
    LABAINEAN. "Labanean (V-m), jugar a resbalar en un plano inclinado: podría extenderse a la 'patinación'" A.
    azpisarrera-2
    LABAIN EGIN (V-gip). Resbalar(se). "Laban eiñ, resbalar. Eskillaretan laban eiñda jausi zan berañok" Etxba Eib. "Resbalar. Bedarretan laban eiñ dda estatara jausi naiz" Elexp Berg.
    Dantza arinian, oin bijak laban eginda, plaziaren erdijan jausita geratuten dira. fB Olg 68s. Larrapast edo laban eginda iausi zala gizatoa. A BGuzur 152. [Itxaroa] ateman ez dunaren baitan, kiribilkatuz ezarian labain egiten du, oña suberoan erre-arte. 'Se desliza en quien nada sabe'. Zait Sof 178.
    azpisarrera-3
    LABAIN-LABAIN. Completamente resbaladizo. "Sukaldeko baldosa labain labaña dao" ZestErret.
    Egoan Yesus larririk, / odol-izerdi laban labana / emoten gorputz guztitik. Añ EL2 234. Aingira guztien bezelako laban-labana. SM Zirik 101.
    azpisarrera-4
    LABAIN-LABAINKA. Deslizándo(se).
    [Odeiok] mendien gañetatik laban labanka doaz, / itxas orroetsuruntz astiro ixillik. AB AmaE 431.
    azpisarrera-5
    LABAIN-LEKU. "Glissoire, lieu où l'on est exposé à manquer du pied" H (s.v. labaintegi).
    azpisarrera-6
    LABAIN-TOKI. "Glissoire, lieu où l'on est exposé à manquer du pied" H. v. labaintegi.

    labain

    labain
    << kurkuil 0 / 0 lagun >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper