Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kanpai.
    tradizioa
    Tr. Documentado desde Lazarraga, es de uso frecuente en textos vizcaínos y algo menos en guipuzcoanos. Además de la forma general kanpai , hay en Lazarraga pl. kanpaak (que podría corresponder tanto a kanpa como a kanpaa ), kanpae en Acto , GavS y Gandiaga (tbn. kanpai ); kanpana en Capanaga (-aẽ ; v. infra KANPAIA(K) JO), Cardaberaz, AzpPr (31), Bilintx, Goñi (109), Illarramendi (Pill 30), Orixe, Uztapide y J. Azpiroz, y kanpa en Otxolua, Akesolo (Ipiñ 29) y en una balada vizcaína (Balad 219); hallamos kanpaa en Anduaga (que tbn. emplea kanpai ). En DFrec hay 16 ejs. de kanpai y 1 de kanpana.
    sense-1
    1. (V-gip, G-azp-goi; Añ); kanpae (V; Lcc, Mic 6r, Lar, H); kanpana (G, AN; Deen II 11, VP 14v); kanpaa (V-gip); kanpa (V) Ref.: VocZeg 286; A (kanpa, kanpae, kanpana); Iz UrrAnz, ArOñ (kanpáa); Etxba Eib ; Elexp Berg (kanpae); ZestErret .
     Campana. "Repicar campanas, kanpaiak errepikadu" Lcc. "Kanpanaren mingaña, badajo" VP 14v. "Kanpáia, la campana, bi kanpae" Iz UrrAnz. "Kanpaien miiña" Iz ArOñ. Cf. Holmer ApuntV ASJU 1969, 190: "Kendu neutsan begi bat / imini neutsan barri bat. / Zelemina kanpa, zelemina kanpa / gariburu andi bat".
    Oi ta erre dau / Jandoneanez kalterik, / kanpaak bere / txapitelagaz arturik. Lazarraga 1202v. Erri bateko kanpaetzat eztau bere parerik. Acto 122. Puntu artan Erromako kanpana guziak berez ill ots tristea banatu zuten. Cb Eg II 194. Onenbesterekin agur, bada kanpaeak badarauntza ya. GavS 8. Esan arretaz Avemaritakuak kanpaiak orretarako ots egin daruanian. CrIc 42. Gaba datorrenian mendijen ganera / zeure kanpak dalaiez bijotz samindubak. Laux BBa 22. Txiki, lirain eta zaar, kanpaez betea. Gand Elorri 216 (215 kanpai). Dantza kanpaiak, / ekin anaiak lanari! Basarri 9. Kanpaa zaarra eroan eta bi berriak egiteko. And AUzta 59 (115 kanpai). Kanpai arrabots azkarra entzuten da. Lab SuEm 200. Urruti baten mojen kanpaia / asperenka da illunpean. NEtx LBB 260. Elizetako kanpai asko kañoiak egiteko eroaten zituela. Etxabu Kontu 92. Euskalerriko herriren bateko kanpaiak etengabe dioen bezala. MEIG I 176.
    v. tbn. A AmaE 372. Apaol 85. Ag Kr 60. Tx B 213. Kk Ab II 32. SMitx Aranz 9. Anab Poli 79. Basarri 19. SM Zirik 67. Ugalde Iltz 26. BEnb NereA 77. Uzt Noiz 99. EZBB II 17. Onaind STeresa 69. Ayesta 72. AZink 179. Insausti 39.
    azpiadiera-1.1
    "Kanpaiak ordainduko du (V-gip). La campana pagará (dice uno cuando va amontonando deudas y ninguna piensa pagar. Es decir, que cuando muera, ahí quedarán todas)" AEF 1921, 43s.
    azpiadiera-1.2
    (Como segundo miembro de compuestos). "Aingeru-kanpai (V-gip, G-goi), campana menor de la torre" A.
    Goizeko bostak, egunsentia, / eliz-kanpaiaren otsa. BEnb NereA 78.
    v. tbn. Ag G 362. Etxde JJ 150.
    azpiadiera-1.3
    "Tximinixa-kanpaia, la campana de [la chimenea]" Iz ArOñ.
    Aurreko baztarrean lurreko sua, kanpana aundi batekin. JAzpiroz 165.
    sense-2
    2. Toque de campana. v. KANPAI-HOTS.
    Egia da kanpai triste bat dantzudala. AB AmaE 392. Nabaitzen dira musika eta kanpanak. Ill Pill 30. Alako baten entzun zan merkatuko kanpaia, merkatua zabaltzen zala adierazoteban kanpaiak. Kk Ab II 109. Mezaren lenen kanpairako. Etxde JJ 147. Taupadaka asi yakon biotza, zertzuk kanpai ete ziraneko arrenkuraz. Erkiag Arran 155. Egun erdiko kanpaia. Gand Elorri 63. Amabietako kanpaiak elizako kanpantorrean. Alzola Atalak 83. Kanpaia urrutira. NEtx LBB 196. Seguru izango da agoniko kanpa. (V-arr). Balad 219. Abe Mariko kanpanak jota. JAzpiroz 162. Bigarren kanpaien, danak barruan. Gerrika 98.
    v. tbn. SMitx Aranz 11. Azurm HitzB 66. EZBB II 33. Etxabu Kontu 91.
    azpiadiera-2.1
    (Como segundo miembro de comp.). "Ostikanpae, campana de San Martín que anuncia tronada (G-azp)" Bähr ArcGp 398. "Aingeru-kanpaia, repique de niño muerto" Etxba Eib. "Ill kanpaia, campana que toca a muerto. Norgaittik ete da ill kanpaia?" Ib. "Su-kanpaia, campana que avisa un incendio o alguna otra calamidad" Ib.
    Onetan ill kanpaiak asitzen dira. Cb Eg II 101 (v. tbn. il-kanpai Laux BBa 84, Muj PAm 65, Erkiag Arran 168, SM Zirik 27, NEtx LBB 370). Beste iaietan lez / io zirean su-kanpak / ta surik inon ez. Azc PB 258. Eguerdiko naiz illuntziko aingeru-kanpaiak ots-egiten badau, bertan txapela erantzi eta errezetan ditu zintzo iru Agur Mariyak. Kk Ab II 189. Joaleari eragin dio / au da lên argi kanpana. "Primera campana del alba". Or Eus 238. Amets-kanpaiak. Laux AB 25. Ordu-kanpaiak. Gand Elorri 68.
    azpisarrera-1
    KANPAIA JO; KANPAIAK JO. a) Hacer sonar la(s) campana(s). Cf. KANPAIAK JO.
    Jo zirean kanpai guztiak. Añ MisE 131. Alan ezta pekatu kanpaiak jotia. Astar II 69. Entzun eban Aita San Franziskoren konbentuan joten ebeela kanpaia maitiñetarako. Ur MarIl 47. Zure alabantzan / kanpanak jotzia. Bil 99. Iru aldiz egunean eskilla edo kanpaiak jo zitezela. Aran SIgn 82. Piztiak gizonari utzitzeko zazpi erritako kanpaiak jo bear dirala. Ag G 126n. Jo zuan kanpaia beste puska batean. Muj PAm 65. Kanpak joten diñardubela nabaitzen dot. Otx 168. Uztaillaren ogei ta seian / goizetik jotzen kanpanak. Uzt Sas 44. Gaixoa il agiñean jarri zanean, egokion kanpaia joteko agindu eban abade barriak. Etxabu Kontu 75.
    v. tbn. Sor Bar 47. NEtx LBB 45.
    (Fig.).
    Igaz zan Ondarribi / bandera eramana, [...] / aurten oriotarrak / jo dute kanpana. Auspoa 59, 83.
    b) "Masturbatu" HErot.
    azpisarrera-2
    KANPAIA JOARAZI; KANPAIAK JOARAZI. Hacer tocar la(s) campana(s).
    Kanpaiak yo-erazo ebezan mezatarako ta buldea zabaltzeko. Or Tormes 107.
    azpisarrera-3
    KANPAIAK JO; KANPAIEK JO. Sonar la(s) campana(s). Cf. KANPAIA JO.
    Ave Mariako kanpaẽak io dagianean. Cap 132. Kanpaiak joten dabenean. Itz Azald 203. Baña merkatuko kanpaiak jo dabe? Kk Ab II 109. Erlojuak ixildu barik kanpaiak jo ta jo diardu. SM Zirik 67. Egun batean elizatxoko kanpaia jo ta jo asi zan. NEtx LBB 99.
    azpisarrerakoSense-3.1
    Biaramonean, kanpaiak illarra jo ebenean.Erkiag Arran 166.
    azpisarrera-4
    KANPAI HANDI.
    "Kanpae handi, bueltarik jotzen ez duen kanpaia, agonikoa" ZestErret .
    azpisarrera-5
    KANPAI-BELAR. "Kanpai bedarra (Rhinantus mediterraneus)" Elexp Berg.
    azpisarrera-6
    KANPAI-BUELTAKO.
    azpisarrerakoSense-6.1
    a) Volteo de campanas.
    Gero jo kanpan bueltakuak erriyan, allegatu zerala jakiteko. Iraola 18. Emen jakin genduan nola altxafuego eta kanpai bueltako zelebratu zuten eguerdian. Insausti 239 (cf. ib. 242 kanpai jirako ta guzi).
    azpisarrerakoSense-6.2
    b) "Kanpaibueltako, bueltak ematen dituen kanpaia" ZestErret .
    azpisarrera-7
    KANPAI-DEI. Toque (aviso, llamada) de campanas.
    Orduan billa zinduzen jarraituz kanpai-deiari. NEtx Antz 71.
    azpisarrera-8
    KANPAIDUN. Que tiene campana.
    Kanpaidun erlojurik ere etzan palta. Etxde JJ 28.
    azpisarrera-9
    KANPAI-ERREPIKA. Repique de campana.
    Kanpai errepike ta / eleizako kantuz. Ayesta 65.
    azpisarrera-10
    KANPAI-JIRAKO; JIRAKO KANPAI. Volteo de campanas.
    Bezperatikan asten dirade / alaitasun -zipriztiñak: / jirako kanpai, arbola jartze, / ttunttun eta danboliñak. Insausti 149. Seguran berriz altxafuegoak, / kanpai jirako ta guzi. Ib. 242.
    azpisarrera-11
    KANPAI-JOALDI. Toque de campanas.
    Alantxe izan zan kanpai jo-aldi bien tartea. Etxabu Kontu 75.
    azpisarrera-12
    KANPAI-JOLE. Tocador de campana.
    Baiña bada Burgosen / katedral bikaiña, / torre aundi ta txikiz / altxatua gaiña. / Barruan Papamoscas / kanpai-jole apaiña. Insausti 59.
    azpisarrera-13
    KANPAI-JOTZE. Acción de tocar las campanas.
    Apaiza errian eztalako-edo, kanpai-jotzea luzatzen badute. NEtx Antz 11.
    azpisarrera-14
    KANPAI-MIHI. "Badajo de campana, kanpae mia" Lcc. "Kanpaa-miiña, el badajo de la campana" Iz ArOñ s.v. miiñ.
    azpisarrera-15
    KANPAI-HOTS. Toque de campana; sonido de campana. "Ruido o sonido de las campanas, kanpai otsa" Izt. "Sonido de campana. Batzutan guretik entzuten die Elgetako kanpai-otsak" Elexp Berg.
    Kanpae otsa dozu barriz. Mg PAb 81. Kanpai ots zindo ta kalerik kaleko soñuen zarata bizigarriakaz. Ag Kr 60. Kanpai-otsak torrian, / zuriz jantzi zadi! Laux AB 22 (BBa 118 kanpa-otsa). Burua kanpai-barruan sartu ta gortuarte bezala kanpan-otsak entzuten idukitzen zituzten. A EY IV 234. Kanpaiots alaiak mendi ta ibarretan zear doaz. EgutAr 5-3-1958 (ap. DRA ). Inguruetako eleixak be kanpai-otsean ekiten deutsie. Akes Ipiñ 20. Egun erdian, lana utzita, / itzal gose naizenean... / kanpai otsera, Ama laztana, / berriz zaitut biotzean. NEtx LBB 339. Abe Marikoaren kanpai-otsa dator. Ib. 196. Azkenean kanpai ots bi joten ziran. Etxabu Kontu 75. Guk ezagutzen genduan kanpai-otsetik, gizasemea zan edo emakumezkoa zan. BAyerbe 122. Lenengo kanpai otsien zur egon biar eban. Gerrika 98 (ib. 83 kanpan ots).
    v. tbn. SMitx Aranz 90. Gand Elorri 71. Lab SuEm 199. Alzola Atalak 88.
    azpisarrerakoSense-15.1
    Gure ardien kanpai-otsa ote? NEtx Antz 50.
    azpisarrera-16
    KANPAI-SARI. "Kanpa-sari (msOch), estipendio por tocar campanas" A.
    azpisarrera-17
    KANPAI-SOINU. "Repique, errepikea, kanpa]ña[i-soñua" Añ. v. KANPAI-HOTS.
    Erriko eta ingurumaiko elizetan puskatzeko zorian jotzen zituzten ezkill edo kanpai-soñuak. Arr GB 119. Arimakaitik arren egiteko joten daben kanpai soñua. Ag Kr 25n. Kanpai soiñua orduantxe. Ugalde Iltz 34. Baiña kanpai-soiñu diferenteak oso. Gizasemea bazan [ildakoa], modu batera; eta emakumezkoa bazan, beste batera. BAyerbe 122.
    azpisarrera-18
    KANPAI-TOKI. Campanario. v. kanpandorre.
    Kanpa-tokiko soka bategaz / urkatuko dot burua. Azc PB 255. Aterpedun kanpai toki zar bat egoan. Etxabu Kontu 92.

    kanpai

    kanpai
    << kalejira 0 / 0 kantaldi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper