Tr. La forma gaste, además de en algunos autores septentrionales y alto-navarros, y en vizcaínos de sibilantes no muy seguras, la emplean en el s. XX de modo prácticamente sistemático autores como Enbeita, Lauaxeta y Kirikiño, por influencia seguramente de Arana Goiri (cf. A Morf 473 y NeolAG s.v. gaste ). En DFrec hay 821 ejs. de gazte.
Onom.: Sancha Gaztea. (1330) Arzam 253.
Don Gastea de Arburu. (1475) Ib. 253.
sense-1
(gral.; SP, Urt I 26, HtVocGr, VP 31v, Lar, Añ, Lecl, ArchVocGr, VocBN, Gèze, Dv, H, VocB);
gaste (V, G-azp-bet, AN-egües-arce, L-sar, BN-ad; Volt 87, Mic 7r, Deen I 5)
Ref.:
Bon-Ond 155;
A;
AAezk 292;
Lrq;
IzArOñ(gáste);
IzR 290;
HolmerApuntV;
EAEL 214;
ElexpBerg;
GteErd 3, 131. Joven; de poca edad (o, con comparativos, de mayor o menor edad); (aplicado a cosas) nuevo.
"Puîné, gaztena"HtVocGr 411.
"Potro, caballo nuevo, zaldi gaztea"Lar.
Tr. De uso gral.
Ozaetako jaun gazteak. Mondr 39.
Orano, amorea, gazte gituzu. E 199.
Txaaltxo gazteak. Miserere 334.
Hetarik gaztenak erran ziezón aitári [...]. LçLc 5, 12.
Nahi diat bada gazteak ezkon ditezen. Lç1 Tim 5, 14.
Zaldun gazte bat. Lazarraga 1145r.
Gazte zirean artean. Ib. 1179r.
Ai, ene narru zuri gazteak!Ib. (B), 1181vb.
Gizon gazteen gogoa ekosaria lasoa. RS 413.
Presiden gazte bat. CartEsp 463.
Mutil gazte bat. BerTrat 114r.
Joanis gaztea, ordean, / Piarresi aitzindu. EZNoel 107.
Gaztei abisua. Harb 40.
Zeren gogoa bethi da gazte. Ax 375 (V 247).
Bere adin gaztean. SPPhil 253.
Jende gaztia. TtArima 68.
Ala zaarrak nola gazteak eta seinak. CatAnz 6.
Nik ere gazte naizelarik / Nahi dut hasi kursua. Gç 207.
Eskoleraziren dütie bere parropietako haur gaztiak. Bp I 22.
Aur gazte onen oea. (1705). Egan 1956 (5-6), 28.
Iskiribuak gazteagoak eta geroztikakoak direla. ES 100.
Zein da iru personetarik gasteago, zarrago edo lenago?Arz 30.
Denbora berean gizon gaste bat hurbildu zitzaioen. HeIo 19, 16.
Bekhanki izan zite jente gazteki eta herriz kanpokueki. Mst I 8, 1.
Gaste galardoat. OrorbSerm 98.
Alargun gaztea. MbIArg I 374.
Eriotzak orañ baño len artu banindu, asko gazteago artu dituen bezala. CbEg II 152.
Gaste gaizto gaizki azietatik zarrei datorzkioten pesadunbreak. (103). LE-Ir.
Garat gaztenaren eta Ithurbidentzat. Monho 56.
Gazteegia zala komulgatzeko. MgCC 215.
Gazteak gazte dala artzen duan bidea. AA III 505.
Zein gaztia, zein edade nausikua. fBIc III 261.
Prodigo gaztearen Aita. Jaur 125.
Abis bat eman nahi dit muthil gaztiari. Etch 684.
Landare [...] zar ta gazte. IztC 165.
Herbi xoro haren pare / gaztetan asko badire. Gy 59.
Joaben anaia gazteena. Lard 185.
Gazte taldeak zijuazkion. BvAsL 88.
Gazte au oraindik bere amabi urteetara iritxi baño len, gaizki bizi zan. ArrMay 23.
Bildots gazte bat. ElsbFram 159.
Neskatila gazten artian. IpHil 58.
Eskuara zaharra eta Erdara gaztea. ArbIgand 17.
Nereida gazte bat. AzcPB 205.
Gaztiak zauden etseko bortara. Mdg 127.
Ezkondu zen bera baino lau urthez gazteagoko Marie Peydouvan batekin. Ox 191.
Andoaingo Larreta gazteena. OrSCruz 90.
Etzan bein be batzen bere idiako gaste zoroekaz. KkAb II 61.
Gazte-sail kementsua. LdiBB 160.
Arizti gazte bat. Munita 43.
Esteberen anai gazteago bat. EtxdeJJ 191.
Gaztea zen Piarres Elizalde eta bihotz gaitzeko gizona. ZerbAzk 102.
Iturri menditarra / ira gazte-pean. GandElorri 67.
Txakur gaztea. ErkiagBatB 47.
Lenago ume ziñan, gaur gazte biurtzen ari zera. MAtxGazt 37.
Gazte-gaiak batez ere sortu nai nituan nere lanetan. NEtxLBB 127.
Gazte-sasoian izan / giñan indarrean. UztSas 298.
Gaztiak besta egile. CasveSGrazi 168.
Balaki gazteak, baleza zarrak. (B). InzaNaEsZarr 2125.
Ba zituen [ahuntzak] bi ume arrunt gazteak. Etchebarne 50.
Non pasa bada egun obea / gaztea alaitutzeko?FEtxeb 71.
[Aitaren arreba] gazteenak, edade onean zegoala, eskea izan omen zuan. BBarand 33.
Senide gazteago bat jaio zitzaion filosofiari. MIH 89.
Plinio gaztearen hitzak. MEIG IX 90.
azpiadiera-1.1
(Vocativo singular). Tr. Más usado en forma indet.
Baña ez uste izan, gaztea, guziak dituela estadu onek eskatzen dituan doaiak. AA I 597.
--Jaungoikoak diyela egun on [...]. --Baita zuri ere, gazte, ala dizula. MocDamu 34.
Gaztea, nahi dauiat gogorat ixuri / Lurreko min guzieri nausi den pitz hori. Iratz 76.
Bai, gazte; alantxe da izan. BilbaoIpuiB 116.
Sinhets nezak, gazte. LarzIru 56.
Zer daramak or, gazte?Salav 53.
Zer dugu, gazte?MEIG IX 111.
v. tbn.
Gazte: A Ardi 79. JanEd II 88. Or Mi 51. Laux BBa 86. Iratz 51. Izeta DirG 38. BEnb NereA 220. NEtx LBB 160. Gaztea: Lard 395.
azpiadiera-1.2
(Vocativo pl.). Skribatzen drauzuet, gazteak, zeren gaixtoari garaithu baitzaizkiote. Lç1 Io 2, 13.
O gazteak, egizue, / othoi, dilijenzia. EZNoel 73.
Gasteak, egizu danza. EgiaK 90.
Aditzen dezue, gazteak, zenbat ardura eskatzen duan ezkontzeko itzak. AA II 70.
Ez gazteak, ez arren ikaratu. ZavFabRIEV 1909, 31.
Eta bereziki zuek gazteak, orhoit zaitezte irakaspen hautaz. JnnSBi 177.
Zuek, gazteak, etzaudete ondo gure illetak entzuten. AgG 194.
Gazteak, lore oriek zuentzako izango dira. LabSuEm 71.
Gaztiak, izan goguan / zartutzian zer daguan. UztSas 241.
v. tbn. Echag 168. PE 58. Arb Igand 144. Etcham 106. Or Mi 73. Etxde AlosT 16.
azpiadiera-1.3
(Vocativo pl. con -ok). Jolastu, ba, gazteok, / Jolastu garbirik. Enb 113.
Beraz, gabon, gazteok. LdiBB 12.
Ni, aspaldi aldedu nintzan Barkoxetike ta zuek, gazteok, etzaituztet ezagun. EtxdeJJ 241.
Etzazue geiago nastu mutilla, gazteok. NEtxAntz 49.
azpiadiera-1.4
(Uso pred.).De joven, siendo joven.
v. GAZTERIK, GAZTETAN. Bakezko yuie hil da gazte Sallaberry. HbEsk 110.
Gorphutza da hartarat gazte lehiatzen. Ib. 213.
Pago legun bat gazte zaartua / aizkora ankerraren bidez. "De joven".OrEus 79.
Apezteari gazte loturik lehen meza kantatu zuen hogoita-hirur urtetako. ZerbAzk 63.
azpisarrera-1
GAXTE (V-arr, G; TL)
Ref.:
EI 39;
EAEL 214. (Forma con palat. expresiva)."Blanc-bec"T-L.
Oraingo gaxte ez gazi ez gezaen artean. LdiIL 152.
Yaiotzez gaxteago dan Eteokelek. ZaitSof 142.
Mutiko gaxte bat. OrQA 159.
Gaxte ameskor eta ustetsuai dagokienez. EtxdeJJ 214.
GAZTEAGORIK. De más joven, siendo más joven.
Gazteagorik hasiz gero. MEIG IX 69.
azpisarrera-5
GAZTE-HAIZE. (Pl.).Cosas de jóvenes.
Txorakeriak! Gazte-aize txoroak besterik ez dira gure kontuak. NEtxLBB 14.
azpisarrera-6
GAZTEAN (BN-arb, S; Dv, AApend)
Ref.:
A;
GteErd 131. En la juventud.
v. GAZTETAN. Tr. Propio de la tradición septentrional.
Nor nola gobernatzen baita gaztean [...]. Ax 86 (V 59).
Gizon putanera, gaztean bethi hala izatu dena, zahartzean ere komunzki hala ohi dela. Ib. 375 (V 247).
Gaizki dena ohitu gaztean. Gy 4.
Errexki ditut gaztean hedoi beltzak ihesi. HbEsk 19.
Gaztean dabilana urhats holakotan. ElzbPo 221.
Haurrean aingeru, gaztean oi! zein garbi. ZbyRIEV 1908, 416.
Kantaria ere zen biziki gaztean. HUAurp 164.
Gaztean, Tambour-Major egiten zuen Phesta-Berri guziez. BarbSup 41.
Gaztean ez dut aditu / gizon zuhurren erranik. Etcham 44.
Ontsa orhoit baniz gaztean ikusiez. JEBer 23.
Ni're iletsua nitzen / lenago gaztian. Mattin 146.
v. tbn. Zerb IxtS 100. Xa Odol 32.
azpisarrerakoSense-6.1
(Tras gen.)."Gauren gaztean, en nuestra juventud"AAezk 292.
azpisarrerakoSense-6.2
Iesus zirkunsezatzera / Igan zen haur gastean. EZEliç 36.
azpisarrerakoSense-6.3
(Forma con palat. expresiva). Nere gaxtean mojategi batean sartzera niyoan. OrMi 37.
Neure gaxtean. MIH 368.
azpisarrera-7
GAZTE-ANTZO. A la manera de los jóvenes.
"Gazteak gazte antzu, el joven como joven (msLond)"A.
Gazte denboran ibili zinen gazte antzu, arintki. Ax 186 (V 126).
Gazte naiz, eta gazteak gazte antzu, gazte bezala behar du bizi eta gobernatu. Ib. 173 (V 117).
Gazte-samarrak geralarik ere, ta, gazte-antzo, sutsu ameskorrak. LdiIL 102.
azpisarrera-8
GAZTEARENA. Cosas(s) de joven.
Erraten ere da eskusatzeko urdakeria infameak: "Zer nai du, gasteaina!". (257). LE-Ir.
azpisarrera-9
GAZTE-HASIERA. Adolescencia.
Gazte-asierako urte atsegiñak. ErkiagBatB 191.
azpisarrera-10
GAZTE-HAZI (G-azp-goi, AN-gip-larr). "Persona que ha crecido prematuramente"A.
"Sinónimo de mardul, lozano"AspANaf.
"Oso gazte hazia da (G-azp) [...] ume hau gazte hazi dator (G-azp-goi, AN-gip)"GteErd 210.
azpisarrera-11
GAZTE-BELAR. "Ageraton, eupatoríoa, gaztebelhárra"Urt I 426.
azpisarrera-12
GAZTE BIZI. "Ser ingenuo, vivir en las nubes. Berrogei durokin afaixa pagauko dogulakuan hago? Ai..., gazte bizi haiz hi"ElexpBerg.
azpisarrera-13
GAZTEDANIK (L-ain ap. A
; SP, LarSup). Desde joven.
En Lar Sup (s.v. nido) se cita el ej. de Ax 178. Gazte danik trabaillutan hazia. EZMan II 108.
Gaztedanik behar da Iainkoa zerbitzatu. Ax 184 (V 124).
Fin gaitz eginen duk, xoria, baldin gaztedanik ezpadagik kafia. Ib. 178 (V 120).
Nobleak hazten ohi diren bezala, bertutetan eta szienzia ederretan gaste danik ikasia zen. SPPhil XI.
Horiek oro gaztedanik begiratu izan ditut. DvMt 19, 20 (Ur nere gaztedandik; Lç gaztetasunetik).
Arras gaztedanik ikhas dezaten erreboteko joko handia. ZbyRIEV 1908, 87.
Gaztedanik zahartzeraino. HUAurp 167.
Gazte danik bazian geruan azkarki üken zian erraitekuaren hastapena. Const 38.
Errepikatu bide zuen gazte danikan. Lf(inZaitPlat XX).
Gaztedanik orai arte. BiblGen 46, 34 (Urt gaztarasunetik).
v. tbn. Mb IArg I 179. Dh 198. Prot 69. Hb Esk 165. LuzKant 65. Arb Igand 30. Iratz 156. Or Aitork 149.
azpisarrerakoSense-13.1
(Tras bere, etc.). Irakhasi derautzu hartaz behar zenduen ezagutza zure gaste danik. SPPhil 40.
Ene Iainkoa, argitu eta ukhitu nauzu neure gaste danik.Ib. 507.
Oriek guziak gorde ditut nere gaztedandik. UrMt 19, 20.
azpisarrera-14
GAZTEDANIKAKO;
GAZTEDANIKO. (Adnom.). Horra gazte danikako eritasun baten ondorioa!LfMurtuts 38.
Gaztedaniko nire maisu ua. Or(inGaztMusIx 10).
azpisarrera-15
GAZTE-DANTZA.
azpisarrerakoSense-15.1
a)Nombre de una danza ejecutada por jóvenes.
Gazte dantza. (tít.). IztD 82.
Gazte dantza onetara eramaten dituzte [...] neskatxa gazte maitati aurrenengoak. Ib. 82.
azpisarrerakoSense-15.2
b)Baile al que acuden jóvenes.
Gabeko musika ta gazte-dantza igo zitzaien burura. NEtxLBB 50.
azpisarrera-16
GAZTE-DENBORA (V-arr-gip, G-goi-azp, AN-5vill-ulz, B, BN-arb; Lar; gaste-denboraSP; gazte-denporaAñ)
Ref.:
IzUlz;
GteErd 131. "Adolecencia","mocedad"Lar.
Tr. Documentado desde Axular; es usado tanto al Norte como al Sur. En pl. lo hallamos en Arrue y Alzola (Atalak 39).
Gazte denborako zenbait erhokeriatara bihurtzea. Ax 189 (V 128).
Ez zirudien bere gazte denboran lagunak baño txoroagoa, errazago limuriagoa?LarSAgust 6.
Gure aur denbora, gazte denbora ta beste gure denbor guzia. MbIArg I 62.
Gomunta zaite gazte denporatik zeure egilla ta Jangoikuagaz. JJMgBasEsc 267.
Ene gazte denbora ükhen düt halako. Etch 178.
Bere [Euskararen] gazte denporako janzi eder aberatsakin. IztC 454.
Gazte denboran zoin zoroa izana naizen. Laph 184.
Gazte denboraz akordatzen naiz. Xe 242.
Zere gazte denboratik. ArrMay 63.
Gazte denborako orhoitzapen bat. ElsbFram VI.
Gazte denboratik zahartzerainoko lanak. HUAurp 164.
Gazte denbora berriz haste balitz!Ox 145.
Gazte denborak aldegiñ ziran. TxB II 122.
Bere gazte denborako lagun batek. Zub 66.
Neke latzetan pasa dezute / gazte denbora guzia. Basarri 182.
Gazte-denpora alperrik galtzen utzi. VillJaink 160.
Bere gazte denbora bekatuan eta arinkerian higatu. ArdoySFran 282.
Gaur arritu egiten gera gure gazte denborako ezkontzekin. BBarand 170.
Gure urte hoberenak, gazte denbora alabainan, hortxetan iragan ginituenek. LarreArtzainE 200.
v. tbn. AA I 605. Echag 235. JanEd I 89. AB AmaE 403. Jnn SBi 90. Moc Damu 8. Ill Testim 22. Mok 16. Etcham 224. Yanzi 221. Zerb Azk 115. Mde HaurB 84. JEtchep 89. And AUzta 46. Salav 42. Lab SuEm 180. Olea 63. Xa Odol 102. Uzt Sas 69. Berron Kijote 50. Ataño TxanKan 190n. JAzpiroz 221. Insausti 301. Albeniz 41. MIH 338. G.-denpora: Ur MarIl 99. Azc PB 177. SM Zirik 8. Arti Ipuin 35. BEnb NereA 233. Etxabu Kontu 205. FEtxeb 12.
azpisarrera-17
GAZTE EGIN. "Gazte egina, bien conservado; litm.: hecho joven (V-ger-m)"AEY III 264.
Cf. H: "Gazte egitea, paraître jeune".
azpisarrera-18
GAZTE-EGUN (Dv, A). (Pl.).Época, días de la juventud.
Gazte egunetan egin nituen bekatu batzuek. MgCC 128.
Gazte egunetan beargiña izan danari. VMg 29.
Euren gastegunetako gertaerak. AgKr 79.
Gazte-egunak pozkiro oroi tutelarik. OrEus 27.
Nere gazte egunetako lan egiteak!ABarGoi 45.
Gazte-egunetan txit liraiña zalakoaren entzutea
ba-eukan. OnaindSTeresa 12.
azpisarrera-19
GAZTE-GARAI. Juventud (época).
Gazte garaian zarzarorako / ez badezu begiratzen. AndAUzta 150.
Leen, gure gazte-garaian. Ib. 64.
Basa-erri orren ataria nola zan gure gazte-garaian? Zendoia 197.
azpisarrera-20
GAZTE-GAZTE. (Forma con reduplicación intensiva). Emaztekiek eta neskatxa gazte-gaztek ere. Dh 182.
Adinaren primaderan, erran nahi da gazte-gaztea. ElzbPAd 32.
Oraino gazte-gaztea zelarik. JnnSBi 172.
Jin zen gazte gaztia. Const 41.
Gaztiak arrotzen ditu / odolan sukarrak, / gazte-gazte diralik / naizikan senarrak. Yanzi 216.
Gazte-gaztea hogoi urtheko neska baten ama batentzat. JEtchep 112.
Gazte-gaztea oraino, mutiko ona. ArdoySFran 244.
Basarri ta ni biok giñaden / orduan gazte-gaztiak. UztSas 173.
Ba ziren gazte gazteak eta adin puxka bat zutenak. Etchebarne 87.
v. tbn. Lh Yol 23. Tx B I 43. Zerb IxtS 100. Zait Sof 182. Larre ArtzainE 334.
azpisarrera-21
GAZTE-GAZTEAN. De muy joven.
v. GAZTE-GAZTETAN. Nola gazte-gaztean Pariserat joan zen sehi. ZerbGerlan 57s.
azpisarrera-22
GAZTE-GAZTEDANIK;
GAZTE-GAZTETANIK. Desde muy joven.
Gazte gaztetanik egiten dituzte [...] anaiatasun [...] iraunkorrak. IztD 82.
Gazte gaztetanik dira neke izerdizkoetara gogoz jarriak. IztC 219.
Gazte gaztedanikan / erritik kanpora. Iparg 345.
Urtero joan oi zen Atharratzeko festetara gazte-gaztedanik. EtxdeJJ 202.
Aita Zarauztarra du gazte gaztedanik Elizondon kokatua. AIr(inIzetaDirG 9).
v. tbn. MAtx Gazt 91.
azpisarrera-23
GAZTE-GAZTERIK. De muy joven, siendo muy joven.
Gazte gazterik jarri zaitean / gure Arbola kutuna. ABAmaE 34.
Gazte-gazterik eta ezagutu gabe, galdu zuen bere Ama. ArbIgand 136.
Gazte-gazterik asia zera / gure plazetan kantari.Olea 38.
Gazte-gazterik tokatu jatan / langillea izatea.FEtxeb 12.
Frantxua gaizoa [...] gazte gazterik zendua dena. LarreArtzainE 279.
v. tbn. Ox 31. Tx B 242. Bilbao IpuiB 137.
azpisarrerakoSense-23.1
(Forma con palat. expresiva). Gaxte gaxterik asi omen zan latiñ ikasten. OrSCruz 18.
azpisarrera-24
GAZTE-GAZTETAN. Siendo muy joven.
Gazte-gaztetan joana intzan / or Estorilen aurrera.Olea 111.
azpisarrera-25
GAZTE-GAZTETATIK;
GAZTE-GAZTETANDIK. Desde muy joven.
Gazte gaztetatik Marijari deboziño egijazko bat eukitia. UrMarIl 36.
Olerkitarako zakarren kemena ta etorria gazte-gaztetandik ezagutu genuen. Inza(inJaukolBiozk XV).
Gazte-gaztetatik eta beti izan da euskaltzale. AlzolaAtalak 113.
Gazte-gaztetatikan / gaur zenbait mirabe / pamelia guzian / berak jaun da jabe. UztSas 258.
Ni ere, erentziz-edo eta gazte-gaztetandikan, arrikalari on xamarra izana nintzan. Alkain 153.
Gazte-gaztetandik herriaren ahotik jasotzea [esaera zaharrak]. MIH 237.
v. tbn. Zait Plat 11. MAtx Gazt 105.
azpisarrera-26
GAZTE-GAZTETIK. Desde muy joven.
Elizan, gazte gaztetik, kantaderian zabilan. Const 35.
azpisarrera-27
GAZTEGIZ. "Gaztegiz, gaztegiz, por demasiado joven (Lacombe voc. ms.)"DRA(s.v. gazte).
azpisarrera-28
GAZTE-JENDE. Juventud, gente joven.
"Gazte-jendia zerbeza eaten"ZestErret.
Gazte jende eder bat / eziñ oberikan. Afrika 51.
Dibersiyo bat jartzera nua / gazte jendien artian. Xe 311.
Gazte jendia dibertitzeko. TxB I 67.
Soñuaz gañera gazte jendea kantari asi zan. AnabUsauri 53.
Gazte-jendeak bi amets ôk ditu. OrEus 49.
Gazte jendien sasoia ta trebetasuna probatzeko. EtxdeAlosT 16.
Bertako gazte jende mardula / badijoa Australira. Basarri 138.
Gaiñezka zegoen gazte iendez. IbiñVirgil 25.
Atzetik saltoka etorren gazte jendea. EtxabuKontu 30.
Gazte jende kaskarin xamarra. AtañoTxanKan 104.
Garai artan, nik ere gazte jende asko neukan neri segitzen zidana. Albeniz 53.
Plazan gazte-jendea dantzan ari zen bitartean. MEIG IX 97.
v. tbn.
Noe 38. EusJok 21. Mok 8. Lek SClar 140. And AUzta 70. NEtx LBB 148. Olea 42. Uzt Sas 302. Insausti 169.
azpisarrerakoSense-28.1
An zegoen mutil gazte-jendea, artu esku-argiak [...], mendiruntz danak. Zendoia 69.
azpisarrera-29
GAZTEKO. (Adnom. de gaztean).De la juventud, de los años jóvenes.
Gazteko usantzak iarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere. Ax 175 (V 117).
Nun zarete gazteko / oi! lagun maiteak?MichelLPB 344.
Nere haurreko eta gazteko zenbait hitztorio. ElzbPAd 35.
Gazteko kezka ments guziak. XaOdol 103 (v. tbn. 197).
azpisarrera-30
GAZTE-LAGUN. Joven compañero.
Cf. gizon gazte lagunekin (Lg I 225). Ene gazte laguneki / libertiturik ere zunbait aldiz. AstLas 15.
Zonbeit gazte lagun galduen hantatzeak bizioan barna sar arazi zuen [Andre]. MarIl 96.
Ohore guti orotan / bere gazte lagunetan. Bordel 94.
Pilota partida bat baitute haren gazte lagunek Españolen kontra hitzhartua. JEBur 143.
Berarekin egoten ziran bere gazte-lagunak, argiontziak eskuetan zituztela. IrYKBiz 417s.
Egun orretan Mariak bere gazte lagun eta aideai apari bat ematen zien. JAzpiroz 187.
Oroitzen naizelarik ene gazte lagunez.LarreArtzainE 208.
v. tbn.
ChantP 254. LuzKant 131. Elzb Po 195. Zby RIEV 1909, 109. HU Aurp 216. Mde Pr 167. Casve SGrazi 44.
azpisarrera-31
GAZTE-LEHEN. Adolescencia, primeros años de la juventud.
Gazte-lenean iastatu baitzun emaztekia. OrAitork 146.
azpisarrera-32
GAZTE-LEGE Artean, Maitek etzitun uki, / soillik zuten gazte-lege. "Sino que era a ley de jóvenes".OrEus 82.
azpisarrera-33
GAZTE-LORE.
azpisarrerakoSense-33.1
a)Flor de la juventud.
Nik hor baditut bi seme, gazte-lorean irhetsiak, bethikotz galduak! ArbIgand 156.
Urte ederrak benetan! Baiña gure gazte-loreak joan zaizkigu. NEtxLBB 62.
azpisarrerakoSense-33.2
b)Virginidad.
Orduan ere gazte-lorea ez dula galdu esan dezakegu, edo garbitasuna. OrMB IX.
azpisarrera-34
GAZTE-MOLDETEGI. "Academia, akadémia, unibersitátea, [...] gazte moldatégia","academicus, gaztemoldategigizona"Urt I 68.
azpisarrera-35
GAZTERIK;
(gral.; H)
Ref.:
A;
ElexpBerg;
GteErd 131, 136, 210. "Siendo joven"A.
"Ze gazterik azi den (G-goi, AN-5vill, B)"GteErd 210.
"Gazterik asko hil zen (G-azp, AN-gip)"Ib. 131.
Tr. Documentado desde Leiçarraga, tanto al Norte como al Sur.
Gazterik hiltzen dena. LçIns D, 6r.
Iesus gure gatik hasi zen nekean gazterik. EZMan II 47.
Añ gazterik [...] amorio dibinoaz apañdu zenduena. CbJust 145.
Gazterik alhargüntürik. Egiat 218.
Oroát ónean ere agidaike, gasterik zar, txikirik ándi. LEUrt ms., 12v (ed. 1846, 33 gazterik).
Xurit eztakhidan gazterik bilhua. Etch 678.
Ni zartu banok i ago gazterik. ABAmaE 311.
Hermann Cohen jüdio zen; gazterik müsizien handi. IpHil 49.
Gazterik edo mutiltxutan Arratiatik urtenarren. ABGuzur 121.
Gazterik ere gazterik eraman zigula gure Yainkoak. Markiegi(inLdiIL 11).
Aski gazterik pilotari adios erran behartu zitzaion. ZerbAzk 115.
Orren gazterik Oñatitik oneraño etorri aiz?NEtxAntz 20.
Hertzeak gazterik idortzen bide dira. LarzIru 56.
Erririk-erri bertso-jario / asi ziñan zu gazterik. MMant 122.
Hirugarren nexkak eskolak finituak zituen biziki gazterik. Etchebarne 115.
Bere aita naikue gazterik il ei zan. Gerrika 15.
Fr. J. Intxausti gazterik egin da izen on baten jabe. MEIG III 46.
v. tbn. Arg DevB 152. Tt Arima 38. Mb IArg I 64. AA III 384. Bordel 34. It Fab 44. Hb Esk 144. Elzb Po 193. Xe 250. Bv AsL 195. Elsb Fram 123. Zby RIEV 1908, 415. Jnn SBi 193. AzpPr 29 (-kan). Arb Igand 134. HU Zez 53. Azc PB 167. Arrantz 128. Ag Kr 75. JE Bur 164. Urruz Zer 102. Ox 197. Enb 88. Tx B II 66. Etcham 31. Yanzi 130. Kk Ab II 185. Or Eus 133. Iratz 73. Lf Murtuts 40. Zait Sof 196. Txill Let 82. Anab Poli 63. JEtchep 59. And Auzta 52. Vill Jaink 118. Salav 29. Ibiñ Virgil 23. Ardoy SFran 70. Alzola Atalak 122. Xa Odol 51. Uzt Sas 291. Ataño TxanKan 86. JAzpiroz 13. FEtxeb 208. Larre ArtzainE 279. Insausti 194.
azpisarrerakoSense-35.1
(Forma con palat. expresiva). Gaxterik eroritakoa. ZaitSof 116.
Orren gaxterik mutillekin etxera joatea oso kaltegarri da. MAtxGazt 74.
Zinema hasi zen behin, ez oso gaxterik, hizketan. MIH 328.
azpisarrera-36
GAZTETAKO (G-azp ap. GteErd 131,
H);
GAZTETANGO. (Adnom. de gaztetan).Juvenil, de los años jóvenes.
Tr. Exclusivamente meridional; -tango se encuentra en autores del s. XX, en su mayoría guipuzcoanos.
Onen gaztetako pekatuak. CbEg III 273.
Gaztetako desapijuak. fBIc app., 23.
Nire egun gaztetakuak. ABAmaE 387.
Gaztetako egunetara. AgG 190.
Bere gaztetango maite-miñetan. OrMi 3.
Juan ziran gaztetako / gure arrokeriyak.MendaroTx 230.
Asmalariyaren gastetako lagun andiya. KkAb II 134.
Gaztetako poza berritu. NEtxNola 23.
Gaztetako urteetan izan eban gorputzaldia. ErkiagBatB 138.
Gaztetako kontuak. UztSas 197.
Gaztetako alferra, zartu-ta nekez betea. (AN-5vill). InzaNaEsZarr 1584.
Gaztain zar gizarajoak, gure gaztetako iñude oparoak, betiko galdu zerate. AtañoTxanKan 95.
Umetako ta gaztetako jazoerak. OnaindSTeresa 117.
Aurrena, gaztetako kontuak [...] esan zizkidan [aitona onek]. Insausti 85.
Horrelatsu gu, gaztetango irudiei ederretsirik bageunden. MIH 299.
v. tbn. JJMg BasEsc 13. It Fab 252. Echta Jos 89. Ldi UO 26. Etxde JJ 97. Erkiag Arran 30. Alzola Atalak 97. Gaztetango: Mok 19. TAg Uzt 65. Txill Let 29. Erkiag Arran 30.
azpisarrerakoSense-36.1
(Forma reduplicada y con palat.). Gaxte-gaxtetango maitasunaren indar purrukatzaileak. MEIG I 154.
azpisarrera-37
GAZTETAN (V, G ap. A). En la juventud.
v. GAZTEAN. Tr. Propio de la tradición meridional; documentado desde mediados del s. XVIII.
Gaztetan ta zartu bage. MbIArg I 62.
Beeratu egijotzu umiari iduna gaztetan. fBIc app., 2.
Mirariak aurtasunean eta gaztetan ikusi zituztenak, illak ziran. Lard 122.
Gastetan ikaskizunak egiteko aitorrek bidaldu ebala Montpellier Parantzekora. KkAb II 106.
Ni ere gaztetan naiz / egona ardi zaitzen. Yanzi 143.
Ipurterrea izan zan gaztetan. TAgUzt 190.
Aritzak eta pagoak gaztetan babesa nai dute. Munita 96.
Gaztetan bezelakoa dirudi. NEtxAntz 88.
Astuak pe gaztetan politak izaten ei dira. SMZirik 50.
Gaztetan gaizki oitutakoa sekula ezta ondo eziko. AndAUzta 118.
Komentu batean egon zala morroi gaztetan. AlzolaAtalak 65.
Gaztetan amaika olako egiñak ez al gera gu? AtañoTxanKan 99.
Argi edo ez ain argi, gaztetan ibilli oi jaku bizi guztirako deia ernemin. OnaindSTeresa 22.
Nere aitak, gaztetan, artzai ta baserria, biak ibiltzen omen zituan. JAzpiroz 29.
Zenbait gauzaren kontra agertu nintzen gaztetan. MIH 374.
v. tbn. Cb Eg II 87. Mg CC 172. JJMg BasEsc 76. Bil 94. Xe 168. AB AmaE 282. AzpPr 120. Ag Kr 83. Echta Jos 126. Alz Bern 54. EusJok 40. EusJok II 157. Inza Azalp 58. Mok 20. Altuna 113. Enb 86. Tx B II 35. JAIraz Bizia 70. Or QA 112. Etxde JJ 274. Txill Let 92. Zait Plat 31. Basarri 33. Uzt Sas 263. Xa Odol 303. BAyerbe 32. Gerrika 38.
(Tras gen.). Bere gaztetan maizterra edo errenterua zan.KkAb II 80.
Ez astorik ez txakurrik etzan emen gure gaztetan. AndAUzta 103.
azpisarrerakoSense-37.3
(Forma con palat. expresiva). Neronek ere gaxtetan jakiteko modua izan nuenez. MEIG VI 185.
azpisarrera-38
GAZTE-TARTE. Grupo, reunión de jóvenes.
Gazte-tarte eroan loiki hitz egiten dutenak. MbIArg I 95.
azpisarrera-39
GAZTETATIK (V; gastetatikAN-ulz);
GAZTETANDIK (G-azp-to);
GAZTETARIK (R-uzt);
GAZTETANIKRef.:
A(gaztetandik);
EI 155. Desde la juventud, desde una edad temprana.
v. GAZTEDANIK. Tr. Exclusivamente meridional.
Gaztetatik kontu andiaz azi zutena. CbEg II 184.
Gaztetanik zartzeraño kakoturik ta makurturik egon bada. AA III 384.
Griña gaiztoak badira gaztetandik artzen. ItFab 262 (141 gaztetandika).
Ni ere gaztetatik langille naiz izan. ABAmaE 396.
Neketan gaztetanik azia. OlImit III 50, 1 (SP ene gaste danik, Ch gastetasuneko denboratik).
Guzi ori begiratu (gorde) izan dut gaztetandik asi ta. IrYKBiz 349.
Gaztetatikan lagun / egin giñan oso. UztSas 262.
Teresa gaztetatik zer askoren jabe egin zan oar-ikasiz ta experientziz. OnaindSTeresa 54.
Pagoa gaztetandik moztua izaten da, ta ondoren zabaldu egiten da. Ostolaiz 29.
Gaztetatik probatu / zendun neskametza. Insausti 337.
v. tbn. VMg 58. fb Ic I app. 4. JJMg BasEsc 77. Ur MarIl 35. Arr May 118. Azc PB 358. EusJok 125. Anab Poli 7. Akes Ipiñ 19. MAtx Gazt 30. Zait Plat 43. Ibiñ Virgil 97. Olea 170.
azpisarrerakoSense-39.1
(Tras gen.). Nire gaztetati onera. AndAUzta 129.
azpisarrera-40
GAZTETIK (AN-gip; gastetikAN-ulz)
Ref.:
EI 155;
GteErd 210. Desde joven, desde temprana edad.
"Dès la jeunesse"H(sg. Lh, pero no lo encontramos).
"Gaztetik in da (AN-gip) [= 'se ha desarrollado desde muy joven']"GteErd 210.
v. GAZTETATIK. Gaztetik behar du ezagun eta ageri. Ax 175 (V 117).
Ikási gastetík emastéki lának. LEProg 118.
Artuten dabe ekandu au gustiz gastetik. Astar II 149.
Plega hadi gazteti nahi gabe orota. Etch 152.
v. tbn. Zby RIEV 1908, 92. Xa Odol 33.
azpisarrerakoSense-40.1
De la juventud (a, hasta... ). Gaztetik zahartzeraiño bekhatutan usatu denak. Ax 92 (V 63).
Paratu zitun bertsu ok, batek zer sentitzen dun gaztetik zartzera. Auspoa 77-78, 188.
GAZTEXE. "Gaztexe da zure semia enplegu hortako, votre fils est trop jeune pour cet emploi"VocBN 186.
azpisarrera-43
GAZTEXEAGO. Un poco más joven.
Zu baino gaztexeago izanarren. AArdi 91.
Onek bere aserre miña gaztexagoei ixuri. ZaitSof 191.
Ni baño gaztexeagoa. Salav 45.
Basarritarra bera ere, ni baiño gaztexeagoa baiña. BAyerbe 173.
Bat ene adintsukoa [...], eta beste guziak gaztexagoak. LarreArtzainE 279.
azpisarrera-44
GAZTEXEGI. "Qui est un peu trop jeune"H.
azpisarrera-45
GAZTE-ZAHAR. Joven de carácter maduro.
Mutill burutsua zan, gaste-zarra, gurasoen mendean pozik egoana. AgKr 57.
azpisarrera-46
GAZTE-ZAHARREAN. "Gizontasuna eztago gazte-zarrean (V-m, G-bet), la hombría no consiste en la diferencia de edad"A(v. tbn. en Zait Plat 39).