Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gazte.
    tradizioa
    Tr. La forma gaste, además de en algunos autores septentrionales y alto-navarros, y en vizcaínos de sibilantes no muy seguras, la emplean en el s. XX de modo prácticamente sistemático autores como Enbeita, Lauaxeta y Kirikiño, por influencia seguramente de Arana Goiri (cf. A Morf 473 y NeolAG s.v. gaste ). En DFrec hay 821 ejs. de gazte.
    Onom.: Sancha Gaztea. (1330) Arzam 253. Don Gastea de Arburu. (1475) Ib. 253.
    sense-1
    (gral.; SP, Urt I 26, Ht VocGr, VP 31v, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, VocB ); gaste (V, G-azp-bet, AN-egües-arce, L-sar, BN-ad; Volt 87, Mic 7r, Deen I 5) Ref.: Bon-Ond 155; A; A Aezk 292; Lrq; Iz ArOñ (gáste); Iz R 290; Holmer ApuntV; EAEL 214; Elexp Berg; Gte Erd 3, 131.
     Joven; de poca edad (o, con comparativos, de mayor o menor edad); (aplicado a cosas) nuevo. "Puîné, gaztena" Ht VocGr 411. "Potro, caballo nuevo, zaldi gaztea" Lar. Tr. De uso gral.
    Ozaetako jaun gazteak. Mondr 39. Orano, amorea, gazte gituzu. E 199. Txaaltxo gazteak. Miserere 334. Hetarik gaztenak erran ziezón aitári [...]. Lç Lc 5, 12. Nahi diat bada gazteak ezkon ditezen. Lç 1 Tim 5, 14. Zaldun gazte bat. Lazarraga 1145r. Gazte zirean artean. Ib. 1179r. Ai, ene narru zuri gazteak! Ib. (B), 1181vb. Gizon gazteen gogoa ekosaria lasoa. RS 413. Presiden gazte bat. CartEsp 463. Mutil gazte bat. Ber Trat 114r. Joanis gaztea, ordean, / Piarresi aitzindu. EZ Noel 107. Gaztei abisua. Harb 40. Zeren gogoa bethi da gazte. Ax 375 (V 247). Bere adin gaztean. SP Phil 253. Jende gaztia. Tt Arima 68. Ala zaarrak nola gazteak eta seinak. CatAnz 6. Nik ere gazte naizelarik / Nahi dut hasi kursua. Gç 207. Eskoleraziren dütie bere parropietako haur gaztiak. Bp I 22. Aur gazte onen oea. (1705). Egan 1956 (5-6), 28. Iskiribuak gazteagoak eta geroztikakoak direla. ES 100. Zein da iru personetarik gasteago, zarrago edo lenago? Arz 30. Denbora berean gizon gaste bat hurbildu zitzaioen. He Io 19, 16. Bekhanki izan zite jente gazteki eta herriz kanpokueki. Mst I 8, 1. Gaste galardoat. OrorbSerm 98. Alargun gaztea. Mb IArg I 374. Eriotzak orañ baño len artu banindu, asko gazteago artu dituen bezala. Cb Eg II 152. Gaste gaizto gaizki azietatik zarrei datorzkioten pesadunbreak. (103). LE-Ir. Garat gaztenaren eta Ithurbidentzat. Monho 56. Gazteegia zala komulgatzeko. Mg CC 215. Gazteak gazte dala artzen duan bidea. AA III 505. Zein gaztia, zein edade nausikua. fB Ic III 261. Prodigo gaztearen Aita. Jaur 125. Abis bat eman nahi dit muthil gaztiari. Etch 684. Landare [...] zar ta gazte. Izt C 165. Herbi xoro haren pare / gaztetan asko badire. Gy 59. Joaben anaia gazteena. Lard 185. Gazte taldeak zijuazkion. Bv AsL 88. Gazte au oraindik bere amabi urteetara iritxi baño len, gaizki bizi zan. Arr May 23. Bildots gazte bat. Elsb Fram 159. Neskatila gazten artian. Ip Hil 58. Eskuara zaharra eta Erdara gaztea. Arb Igand 17. Nereida gazte bat. Azc PB 205. Gaztiak zauden etseko bortara. Mdg 127. Ezkondu zen bera baino lau urthez gazteagoko Marie Peydouvan batekin. Ox 191. Andoaingo Larreta gazteena. Or SCruz 90. Etzan bein be batzen bere idiako gaste zoroekaz. Kk Ab II 61. Gazte-sail kementsua. Ldi BB 160. Arizti gazte bat. Munita 43. Esteberen anai gazteago bat. Etxde JJ 191. Gaztea zen Piarres Elizalde eta bihotz gaitzeko gizona. Zerb Azk 102. Iturri menditarra / ira gazte-pean. Gand Elorri 67. Txakur gaztea. Erkiag BatB 47. Lenago ume ziñan, gaur gazte biurtzen ari zera. MAtx Gazt 37. Gazte-gaiak batez ere sortu nai nituan nere lanetan. NEtx LBB 127. Gazte-sasoian izan / giñan indarrean. Uzt Sas 298. Gaztiak besta egile. Casve SGrazi 168. Balaki gazteak, baleza zarrak. (B). Inza NaEsZarr 2125. Ba zituen [ahuntzak] bi ume arrunt gazteak. Etchebarne 50. Non pasa bada egun obea / gaztea alaitutzeko? FEtxeb 71. [Aitaren arreba] gazteenak, edade onean zegoala, eskea izan omen zuan. BBarand 33. Senide gazteago bat jaio zitzaion filosofiari. MIH 89. Plinio gaztearen hitzak. MEIG IX 90.
    azpiadiera-1.1
    (Vocativo singular). Tr. Más usado en forma indet.
    Baña ez uste izan, gaztea, guziak dituela estadu onek eskatzen dituan doaiak. AA I 597. --Jaungoikoak diyela egun on [...]. --Baita zuri ere, gazte, ala dizula. Moc Damu 34. Gaztea, nahi dauiat gogorat ixuri / Lurreko min guzieri nausi den pitz hori. Iratz 76. Bai, gazte; alantxe da izan. Bilbao IpuiB 116. Sinhets nezak, gazte. Larz Iru 56. Zer daramak or, gazte? Salav 53. Zer dugu, gazte? MEIG IX 111.
    v. tbn. Gazte: A Ardi 79. JanEd II 88. Or Mi 51. Laux BBa 86. Iratz 51. Izeta DirG 38. BEnb NereA 220. NEtx LBB 160. Gaztea: Lard 395.
    azpiadiera-1.2
    (Vocativo pl.).
    Skribatzen drauzuet, gazteak, zeren gaixtoari garaithu baitzaizkiote. Lç 1 Io 2, 13. O gazteak, egizue, / othoi, dilijenzia. EZ Noel 73. Gasteak, egizu danza. EgiaK 90. Aditzen dezue, gazteak, zenbat ardura eskatzen duan ezkontzeko itzak. AA II 70. Ez gazteak, ez arren ikaratu. Zav Fab RIEV 1909, 31. Eta bereziki zuek gazteak, orhoit zaitezte irakaspen hautaz. Jnn SBi 177. Zuek, gazteak, etzaudete ondo gure illetak entzuten. Ag G 194. Gazteak, lore oriek zuentzako izango dira. Lab SuEm 71. Gaztiak, izan goguan / zartutzian zer daguan. Uzt Sas 241.
    v. tbn. Echag 168. PE 58. Arb Igand 144. Etcham 106. Or Mi 73. Etxde AlosT 16.
    azpiadiera-1.3
    (Vocativo pl. con -ok).
    Jolastu, ba, gazteok, / Jolastu garbirik. Enb 113. Beraz, gabon, gazteok. Ldi BB 12. Ni, aspaldi aldedu nintzan Barkoxetike ta zuek, gazteok, etzaituztet ezagun. Etxde JJ 241. Etzazue geiago nastu mutilla, gazteok. NEtx Antz 49.
    azpiadiera-1.4
    (Uso pred.). De joven, siendo joven. v. GAZTERIK, GAZTETAN.
    Bakezko yuie hil da gazte Sallaberry. Hb Esk 110. Gorphutza da hartarat gazte lehiatzen. Ib. 213. Pago legun bat gazte zaartua / aizkora ankerraren bidez. "De joven". Or Eus 79. Apezteari gazte loturik lehen meza kantatu zuen hogoita-hirur urtetako. Zerb Azk 63.
    azpisarrera-1
    GAXTE (V-arr, G; TL) Ref.: EI 39; EAEL 214.
     (Forma con palat. expresiva). "Blanc-bec" T-L.
    Oraingo gaxte ez gazi ez gezaen artean. Ldi IL 152. Yaiotzez gaxteago dan Eteokelek. Zait Sof 142. Mutiko gaxte bat. Or QA 159. Gaxte ameskor eta ustetsuai dagokienez. Etxde JJ 214.
    azpisarrera-2
    GAZTE-ADIN.
    Juventud, edad juvenil.
    Eldu gaituzu Piarres Etxahundarraren gazte-adiñera. Etxde JJ 22.
    azpisarrera-3
    GAZTE-ADINEKO.
    "Adulto" Lar, Añ.
    azpisarrera-4
    GAZTEAGORIK.
    De más joven, siendo más joven.
    Gazteagorik hasiz gero. MEIG IX 69.
    azpisarrera-5
    GAZTE-HAIZE.
    (Pl.). Cosas de jóvenes.
    Txorakeriak! Gazte-aize txoroak besterik ez dira gure kontuak. NEtx LBB 14.
    azpisarrera-6
    GAZTEAN (BN-arb, S; Dv, A Apend) Ref.: A; Gte Erd 131.
     En la juventud. v. GAZTETAN. Tr. Propio de la tradición septentrional.
    Nor nola gobernatzen baita gaztean [...]. Ax 86 (V 59). Gizon putanera, gaztean bethi hala izatu dena, zahartzean ere komunzki hala ohi dela. Ib. 375 (V 247). Gaizki dena ohitu gaztean. Gy 4. Errexki ditut gaztean hedoi beltzak ihesi. Hb Esk 19. Gaztean dabilana urhats holakotan. Elzb Po 221. Haurrean aingeru, gaztean oi! zein garbi. Zby RIEV 1908, 416. Kantaria ere zen biziki gaztean. HU Aurp 164. Gaztean, Tambour-Major egiten zuen Phesta-Berri guziez. Barb Sup 41. Gaztean ez dut aditu / gizon zuhurren erranik. Etcham 44. Ontsa orhoit baniz gaztean ikusiez. JE Ber 23. Ni're iletsua nitzen / lenago gaztian. Mattin 146.
    v. tbn. Zerb IxtS 100. Xa Odol 32.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Tras gen.). "Gauren gaztean, en nuestra juventud" A Aezk 292.
    azpisarrerakoSense-6.2
    Iesus zirkunsezatzera / Igan zen haur gastean. EZ Eliç 36.
    azpisarrerakoSense-6.3
    (Forma con palat. expresiva).
    Nere gaxtean mojategi batean sartzera niyoan. Or Mi 37. Neure gaxtean. MIH 368.
    azpisarrera-7
    GAZTE-ANTZO.
    A la manera de los jóvenes. "Gazteak gazte antzu, el joven como joven (msLond)" A.
    Gazte denboran ibili zinen gazte antzu, arintki. Ax 186 (V 126). Gazte naiz, eta gazteak gazte antzu, gazte bezala behar du bizi eta gobernatu. Ib. 173 (V 117). Gazte-samarrak geralarik ere, ta, gazte-antzo, sutsu ameskorrak. Ldi IL 102.
    azpisarrera-8
    GAZTEARENA.
    Cosas(s) de joven.
    Erraten ere da eskusatzeko urdakeria infameak: "Zer nai du, gasteaina!". (257). LE-Ir.
    azpisarrera-9
    GAZTE-HASIERA.
    Adolescencia.
    Gazte-asierako urte atsegiñak. Erkiag BatB 191.
    azpisarrera-10
    GAZTE-HAZI (G-azp-goi, AN-gip-larr).
    "Persona que ha crecido prematuramente" A. "Sinónimo de mardul, lozano" Asp ANaf. "Oso gazte hazia da (G-azp) [...] ume hau gazte hazi dator (G-azp-goi, AN-gip)" Gte Erd 210.
    azpisarrera-11
    GAZTE-BELAR.
    "Ageraton, eupatoríoa, gaztebelhárra" Urt I 426.
    azpisarrera-12
    GAZTE BIZI.
    "Ser ingenuo, vivir en las nubes. Berrogei durokin afaixa pagauko dogulakuan hago? Ai..., gazte bizi haiz hi" Elexp Berg.
    azpisarrera-13
    GAZTEDANIK (L-ain ap. A ; SP, Lar Sup).
    Desde joven. En Lar Sup (s.v. nido) se cita el ej. de Ax 178.
    Gazte danik trabaillutan hazia. EZ Man II 108. Gaztedanik behar da Iainkoa zerbitzatu. Ax 184 (V 124). Fin gaitz eginen duk, xoria, baldin gaztedanik ezpadagik kafia. Ib. 178 (V 120). Nobleak hazten ohi diren bezala, bertutetan eta szienzia ederretan gaste danik ikasia zen. SP Phil XI. Horiek oro gaztedanik begiratu izan ditut. Dv Mt 19, 20 (Ur nere gaztedandik; Lç gaztetasunetik). Arras gaztedanik ikhas dezaten erreboteko joko handia. Zby RIEV 1908, 87. Gaztedanik zahartzeraino. HU Aurp 167. Gazte danik bazian geruan azkarki üken zian erraitekuaren hastapena. Const 38. Errepikatu bide zuen gazte danikan. Lf (in Zait Plat XX). Gaztedanik orai arte. Bibl Gen 46, 34 (Urt gaztarasunetik).
    v. tbn. Mb IArg I 179. Dh 198. Prot 69. Hb Esk 165. LuzKant 65. Arb Igand 30. Iratz 156. Or Aitork 149.
    azpisarrerakoSense-13.1
    (Tras bere, etc.).
    Irakhasi derautzu hartaz behar zenduen ezagutza zure gaste danik. SP Phil 40. Ene Iainkoa, argitu eta ukhitu nauzu neure gaste danik. Ib. 507. Oriek guziak gorde ditut nere gaztedandik. Ur Mt 19, 20.
    azpisarrera-14
    GAZTEDANIKAKO; GAZTEDANIKO.
    (Adnom.).
    Horra gazte danikako eritasun baten ondorioa! Lf Murtuts 38. Gaztedaniko nire maisu ua. Or (in Gazt MusIx 10).
    azpisarrera-15
    GAZTE-DANTZA.
    azpisarrerakoSense-15.1
    a) Nombre de una danza ejecutada por jóvenes.
    Gazte dantza. (tít.). Izt D 82. Gazte dantza onetara eramaten dituzte [...] neskatxa gazte maitati aurrenengoak. Ib. 82.
    azpisarrerakoSense-15.2
    b) Baile al que acuden jóvenes.
    Gabeko musika ta gazte-dantza igo zitzaien burura. NEtx LBB 50.
    azpisarrera-16
    GAZTE-DENBORA (V-arr-gip, G-goi-azp, AN-5vill-ulz, B, BN-arb; Lar; gaste-denbora SP; gazte-denpora Añ) Ref.: Iz Ulz; Gte Erd 131.
     "Adolecencia", "mocedad" Lar. Tr. Documentado desde Axular; es usado tanto al Norte como al Sur. En pl. lo hallamos en Arrue y Alzola (Atalak 39).
    Gazte denborako zenbait erhokeriatara bihurtzea. Ax 189 (V 128). Ez zirudien bere gazte denboran lagunak baño txoroagoa, errazago limuriagoa? Lar SAgust 6. Gure aur denbora, gazte denbora ta beste gure denbor guzia. Mb IArg I 62. Gomunta zaite gazte denporatik zeure egilla ta Jangoikuagaz. JJMg BasEsc 267. Ene gazte denbora ükhen düt halako. Etch 178. Bere [Euskararen] gazte denporako janzi eder aberatsakin. Izt C 454. Gazte denboran zoin zoroa izana naizen. Laph 184. Gazte denboraz akordatzen naiz. Xe 242. Zere gazte denboratik. Arr May 63. Gazte denborako orhoitzapen bat. Elsb Fram VI. Gazte denboratik zahartzerainoko lanak. HU Aurp 164. Gazte denbora berriz haste balitz! Ox 145. Gazte denborak aldegiñ ziran. Tx B II 122. Bere gazte denborako lagun batek. Zub 66. Neke latzetan pasa dezute / gazte denbora guzia. Basarri 182. Gazte-denpora alperrik galtzen utzi. Vill Jaink 160. Bere gazte denbora bekatuan eta arinkerian higatu. Ardoy SFran 282. Gaur arritu egiten gera gure gazte denborako ezkontzekin. BBarand 170. Gure urte hoberenak, gazte denbora alabainan, hortxetan iragan ginituenek. Larre ArtzainE 200.
    v. tbn. AA I 605. Echag 235. JanEd I 89. AB AmaE 403. Jnn SBi 90. Moc Damu 8. Ill Testim 22. Mok 16. Etcham 224. Yanzi 221. Zerb Azk 115. Mde HaurB 84. JEtchep 89. And AUzta 46. Salav 42. Lab SuEm 180. Olea 63. Xa Odol 102. Uzt Sas 69. Berron Kijote 50. Ataño TxanKan 190n. JAzpiroz 221. Insausti 301. Albeniz 41. MIH 338. G.-denpora: Ur MarIl 99. Azc PB 177. SM Zirik 8. Arti Ipuin 35. BEnb NereA 233. Etxabu Kontu 205. FEtxeb 12.
    azpisarrera-17
    GAZTE EGIN.
    "Gazte egina, bien conservado; litm.: hecho joven (V-ger-m)" A EY III 264. Cf. H: "Gazte egitea, paraître jeune".
    azpisarrera-18
    GAZTE-EGUN (Dv, A).
    (Pl.). Época, días de la juventud.
    Gazte egunetan egin nituen bekatu batzuek. Mg CC 128. Gazte egunetan beargiña izan danari. VMg 29. Euren gastegunetako gertaerak. Ag Kr 79. Gazte-egunak pozkiro oroi tutelarik. Or Eus 27. Nere gazte egunetako lan egiteak! ABar Goi 45. Gazte-egunetan txit liraiña zalakoaren entzutea ba-eukan. Onaind STeresa 12.
    azpisarrera-19
    GAZTE-GARAI.
    Juventud (época).
    Gazte garaian zarzarorako / ez badezu begiratzen. And AUzta 150. Leen, gure gazte-garaian. Ib. 64. Basa-erri orren ataria nola zan gure gazte-garaian? Zendoia 197.
    azpisarrera-20
    GAZTE-GAZTE.
    (Forma con reduplicación intensiva).
    Emaztekiek eta neskatxa gazte-gaztek ere. Dh 182. Adinaren primaderan, erran nahi da gazte-gaztea. Elzb PAd 32. Oraino gazte-gaztea zelarik. Jnn SBi 172. Jin zen gazte gaztia. Const 41. Gaztiak arrotzen ditu / odolan sukarrak, / gazte-gazte diralik / naizikan senarrak. Yanzi 216. Gazte-gaztea hogoi urtheko neska baten ama batentzat. JEtchep 112. Gazte-gaztea oraino, mutiko ona. Ardoy SFran 244. Basarri ta ni biok giñaden / orduan gazte-gaztiak. Uzt Sas 173. Ba ziren gazte gazteak eta adin puxka bat zutenak. Etchebarne 87.
    v. tbn. Lh Yol 23. Tx B I 43. Zerb IxtS 100. Zait Sof 182. Larre ArtzainE 334.
    azpisarrera-21
    GAZTE-GAZTEAN.
    De muy joven. v. GAZTE-GAZTETAN.
    Nola gazte-gaztean Pariserat joan zen sehi. Zerb Gerlan 57s.
    azpisarrera-22
    GAZTE-GAZTEDANIK; GAZTE-GAZTETANIK.
    Desde muy joven.
    Gazte gaztetanik egiten dituzte [...] anaiatasun [...] iraunkorrak. Izt D 82. Gazte gaztetanik dira neke izerdizkoetara gogoz jarriak. Izt C 219. Gazte gaztedanikan / erritik kanpora. Iparg 345. Urtero joan oi zen Atharratzeko festetara gazte-gaztedanik. Etxde JJ 202. Aita Zarauztarra du gazte gaztedanik Elizondon kokatua. AIr (in Izeta DirG 9).
    v. tbn. MAtx Gazt 91.
    azpisarrera-23
    GAZTE-GAZTERIK.
    De muy joven, siendo muy joven.
    Gazte gazterik jarri zaitean / gure Arbola kutuna. AB AmaE 34. Gazte-gazterik eta ezagutu gabe, galdu zuen bere Ama. Arb Igand 136. Gazte-gazterik asia zera / gure plazetan kantari. Olea 38. Gazte-gazterik tokatu jatan / langillea izatea. FEtxeb 12. Frantxua gaizoa [...] gazte gazterik zendua dena. Larre ArtzainE 279.
    v. tbn. Ox 31. Tx B 242. Bilbao IpuiB 137.
    azpisarrerakoSense-23.1
    (Forma con palat. expresiva).
    Gaxte gaxterik asi omen zan latiñ ikasten. Or SCruz 18.
    azpisarrera-24
    GAZTE-GAZTETAN.
    Siendo muy joven.
    Gazte-gaztetan joana intzan / or Estorilen aurrera. Olea 111.
    azpisarrera-25
    GAZTE-GAZTETATIK; GAZTE-GAZTETANDIK.
    Desde muy joven.
    Gazte gaztetatik Marijari deboziño egijazko bat eukitia. Ur MarIl 36. Olerkitarako zakarren kemena ta etorria gazte-gaztetandik ezagutu genuen. Inza (in Jaukol Biozk XV). Gazte-gaztetatik eta beti izan da euskaltzale. Alzola Atalak 113. Gazte-gaztetatikan / gaur zenbait mirabe / pamelia guzian / berak jaun da jabe. Uzt Sas 258. Ni ere, erentziz-edo eta gazte-gaztetandikan, arrikalari on xamarra izana nintzan. Alkain 153. Gazte-gaztetandik herriaren ahotik jasotzea [esaera zaharrak] . MIH 237.
    v. tbn. Zait Plat 11. MAtx Gazt 105.
    azpisarrera-26
    GAZTE-GAZTETIK.
    Desde muy joven.
    Elizan, gazte gaztetik, kantaderian zabilan. Const 35.
    azpisarrera-27
    GAZTEGIZ.
    "Gaztegiz, gaztegiz, por demasiado joven (Lacombe voc. ms.)" DRA (s.v. gazte).
    azpisarrera-28
    GAZTE-JENDE.
    Juventud, gente joven. "Gazte-jendia zerbeza eaten" ZestErret.
    Gazte jende eder bat / eziñ oberikan. Afrika 51. Dibersiyo bat jartzera nua / gazte jendien artian. Xe 311. Gazte jendia dibertitzeko. Tx B I 67. Soñuaz gañera gazte jendea kantari asi zan. Anab Usauri 53. Gazte-jendeak bi amets ôk ditu. Or Eus 49. Gazte jendien sasoia ta trebetasuna probatzeko. Etxde AlosT 16. Bertako gazte jende mardula / badijoa Australira. Basarri 138. Gaiñezka zegoen gazte iendez. Ibiñ Virgil 25. Atzetik saltoka etorren gazte jendea. Etxabu Kontu 30. Gazte jende kaskarin xamarra. Ataño TxanKan 104. Garai artan, nik ere gazte jende asko neukan neri segitzen zidana. Albeniz 53. Plazan gazte-jendea dantzan ari zen bitartean. MEIG IX 97.
    v. tbn. Noe 38. EusJok 21. Mok 8. Lek SClar 140. And AUzta 70. NEtx LBB 148. Olea 42. Uzt Sas 302. Insausti 169.
    azpisarrerakoSense-28.1
    An zegoen mutil gazte-jendea, artu esku-argiak [...], mendiruntz danak. Zendoia 69.
    azpisarrera-29
    GAZTEKO.
    (Adnom. de gaztean). De la juventud, de los años jóvenes.
    Gazteko usantzak iarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere. Ax 175 (V 117). Nun zarete gazteko / oi! lagun maiteak? Michel LPB 344. Nere haurreko eta gazteko zenbait hitztorio. Elzb PAd 35. Gazteko kezka ments guziak. Xa Odol 103 (v. tbn. 197).
    azpisarrera-30
    GAZTE-LAGUN.
    Joven compañero. Cf. gizon gazte lagunekin (Lg I 225).
    Ene gazte laguneki / libertiturik ere zunbait aldiz. AstLas 15. Zonbeit gazte lagun galduen hantatzeak bizioan barna sar arazi zuen [Andre] . MarIl 96. Ohore guti orotan / bere gazte lagunetan. Bordel 94. Pilota partida bat baitute haren gazte lagunek Españolen kontra hitzhartua. JE Bur 143. Berarekin egoten ziran bere gazte-lagunak, argiontziak eskuetan zituztela. Ir YKBiz 417s. Egun orretan Mariak bere gazte lagun eta aideai apari bat ematen zien. JAzpiroz 187. Oroitzen naizelarik ene gazte lagunez. Larre ArtzainE 208.
    v. tbn. ChantP 254. LuzKant 131. Elzb Po 195. Zby RIEV 1909, 109. HU Aurp 216. Mde Pr 167. Casve SGrazi 44.
    azpisarrera-31
    GAZTE-LEHEN.
    Adolescencia, primeros años de la juventud.
    Gazte-lenean iastatu baitzun emaztekia. Or Aitork 146.
    azpisarrera-32
    GAZTE-LEGE
    Artean, Maitek etzitun uki, / soillik zuten gazte-lege. "Sino que era a ley de jóvenes". Or Eus 82.
    azpisarrera-33
    GAZTE-LORE.
    azpisarrerakoSense-33.1
    a) Flor de la juventud.
    Nik hor baditut bi seme, gazte-lorean irhetsiak, bethikotz galduak! Arb Igand 156. Urte ederrak benetan! Baiña gure gazte-loreak joan zaizkigu. NEtx LBB 62.
    azpisarrerakoSense-33.2
    b) Virginidad.
    Orduan ere gazte-lorea ez dula galdu esan dezakegu, edo garbitasuna. Or MB IX.
    azpisarrera-34
    GAZTE-MOLDETEGI.
    "Academia, akadémia, unibersitátea, [...] gazte moldatégia", "academicus, gaztemoldategigizona" Urt I 68.
    azpisarrera-35
    GAZTERIK; (gral.; H) Ref.: A; Elexp Berg; Gte Erd 131, 136, 210.
     "Siendo joven" A. "Ze gazterik azi den (G-goi, AN-5vill, B)" Gte Erd 210. "Gazterik asko hil zen (G-azp, AN-gip)" Ib. 131. Tr. Documentado desde Leiçarraga, tanto al Norte como al Sur.
    Gazterik hiltzen dena. Lç Ins D, 6r. Iesus gure gatik hasi zen nekean gazterik. EZ Man II 47. Añ gazterik [...] amorio dibinoaz apañdu zenduena. Cb Just 145. Gazterik alhargüntürik. Egiat 218. Oroát ónean ere agidaike, gasterik zar, txikirik ándi. LE Urt ms., 12v (ed. 1846, 33 gazterik). Xurit eztakhidan gazterik bilhua. Etch 678. Ni zartu banok i ago gazterik. AB AmaE 311. Hermann Cohen jüdio zen; gazterik müsizien handi. Ip Hil 49. Gazterik edo mutiltxutan Arratiatik urtenarren. A BGuzur 121. Gazterik ere gazterik eraman zigula gure Yainkoak. Markiegi (in Ldi IL 11). Aski gazterik pilotari adios erran behartu zitzaion. Zerb Azk 115. Orren gazterik Oñatitik oneraño etorri aiz? NEtx Antz 20. Hertzeak gazterik idortzen bide dira. Larz Iru 56. Erririk-erri bertso-jario / asi ziñan zu gazterik. MMant 122. Hirugarren nexkak eskolak finituak zituen biziki gazterik. Etchebarne 115. Bere aita naikue gazterik il ei zan. Gerrika 15. Fr. J. Intxausti gazterik egin da izen on baten jabe. MEIG III 46.
    v. tbn. Arg DevB 152. Tt Arima 38. Mb IArg I 64. AA III 384. Bordel 34. It Fab 44. Hb Esk 144. Elzb Po 193. Xe 250. Bv AsL 195. Elsb Fram 123. Zby RIEV 1908, 415. Jnn SBi 193. AzpPr 29 (-kan). Arb Igand 134. HU Zez 53. Azc PB 167. Arrantz 128. Ag Kr 75. JE Bur 164. Urruz Zer 102. Ox 197. Enb 88. Tx B II 66. Etcham 31. Yanzi 130. Kk Ab II 185. Or Eus 133. Iratz 73. Lf Murtuts 40. Zait Sof 196. Txill Let 82. Anab Poli 63. JEtchep 59. And Auzta 52. Vill Jaink 118. Salav 29. Ibiñ Virgil 23. Ardoy SFran 70. Alzola Atalak 122. Xa Odol 51. Uzt Sas 291. Ataño TxanKan 86. JAzpiroz 13. FEtxeb 208. Larre ArtzainE 279. Insausti 194.
    azpisarrerakoSense-35.1
    (Forma con palat. expresiva).
    Gaxterik eroritakoa. Zait Sof 116. Orren gaxterik mutillekin etxera joatea oso kaltegarri da. MAtx Gazt 74. Zinema hasi zen behin, ez oso gaxterik, hizketan. MIH 328.
    azpisarrera-36
    GAZTETAKO (G-azp ap. Gte Erd 131, H ); GAZTETANGO.
    (Adnom. de gaztetan). Juvenil, de los años jóvenes. Tr. Exclusivamente meridional; -tango se encuentra en autores del s. XX, en su mayoría guipuzcoanos.
    Onen gaztetako pekatuak. Cb Eg III 273. Gaztetako desapijuak. fB Ic app., 23. Nire egun gaztetakuak. AB AmaE 387. Gaztetako egunetara. Ag G 190. Bere gaztetango maite-miñetan. Or Mi 3. Juan ziran gaztetako / gure arrokeriyak. MendaroTx 230. Asmalariyaren gastetako lagun andiya. Kk Ab II 134. Gaztetako poza berritu. NEtx Nola 23. Gaztetako urteetan izan eban gorputzaldia. Erkiag BatB 138. Gaztetako kontuak. Uzt Sas 197. Gaztetako alferra, zartu-ta nekez betea. (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1584. Gaztain zar gizarajoak, gure gaztetako iñude oparoak, betiko galdu zerate. Ataño TxanKan 95. Umetako ta gaztetako jazoerak. Onaind STeresa 117. Aurrena, gaztetako kontuak [...] esan zizkidan [aitona onek] . Insausti 85. Horrelatsu gu, gaztetango irudiei ederretsirik bageunden. MIH 299.
    v. tbn. JJMg BasEsc 13. It Fab 252. Echta Jos 89. Ldi UO 26. Etxde JJ 97. Erkiag Arran 30. Alzola Atalak 97. Gaztetango: Mok 19. TAg U zt 65. Txill Let 29. Erkiag Arran 30.
    azpisarrerakoSense-36.1
    (Forma reduplicada y con palat.).
    Gaxte-gaxtetango maitasunaren indar purrukatzaileak. MEIG I 154.
    azpisarrera-37
    GAZTETAN (V, G ap. A ).
    En la juventud. v. GAZTEAN. Tr. Propio de la tradición meridional; documentado desde mediados del s. XVIII.
    Gaztetan ta zartu bage. Mb IArg I 62. Beeratu egijotzu umiari iduna gaztetan. fB Ic app., 2. Mirariak aurtasunean eta gaztetan ikusi zituztenak, illak ziran. Lard 122. Gastetan ikaskizunak egiteko aitorrek bidaldu ebala Montpellier Parantzekora. Kk Ab II 106. Ni ere gaztetan naiz / egona ardi zaitzen. Yanzi 143. Ipurterrea izan zan gaztetan. TAg Uzt 190. Aritzak eta pagoak gaztetan babesa nai dute. Munita 96. Gaztetan bezelakoa dirudi. NEtx Antz 88. Astuak pe gaztetan politak izaten ei dira. SM Zirik 50. Gaztetan gaizki oitutakoa sekula ezta ondo eziko. And AUzta 118. Komentu batean egon zala morroi gaztetan. Alzola Atalak 65. Gaztetan amaika olako egiñak ez al gera gu? Ataño TxanKan 99. Argi edo ez ain argi, gaztetan ibilli oi jaku bizi guztirako deia ernemin. Onaind STeresa 22. Nere aitak, gaztetan, artzai ta baserria, biak ibiltzen omen zituan. JAzpiroz 29. Zenbait gauzaren kontra agertu nintzen gaztetan. MIH 374.
    v. tbn. Cb Eg II 87. Mg CC 172. JJMg BasEsc 76. Bil 94. Xe 168. AB AmaE 282. AzpPr 120. Ag Kr 83. Echta Jos 126. Alz Bern 54. EusJok 40. EusJok II 157. Inza Azalp 58. Mok 20. Altuna 113. Enb 86. Tx B II 35. JAIraz Bizia 70. Or QA 112. Etxde JJ 274. Txill Let 92. Zait Plat 31. Basarri 33. Uzt Sas 263. Xa Odol 303. BAyerbe 32. Gerrika 38.
    azpisarrerakoSense-37.1
    Apaindu bedi gorputza / neska gaztetan lez. Azc PB 259.
    azpisarrerakoSense-37.2
    (Tras gen.).
    Bere gaztetan maizterra edo errenterua zan. Kk Ab II 80. Ez astorik ez txakurrik etzan emen gure gaztetan. And AUzta 103.
    azpisarrerakoSense-37.3
    (Forma con palat. expresiva).
    Neronek ere gaxtetan jakiteko modua izan nuenez. MEIG VI 185.
    azpisarrera-38
    GAZTE-TARTE.
    Grupo, reunión de jóvenes.
    Gazte-tarte eroan loiki hitz egiten dutenak. Mb IArg I 95.
    azpisarrera-39
    GAZTETATIK (V; gastetatik AN-ulz); GAZTETANDIK (G-azp-to); GAZTETARIK (R-uzt); GAZTETANIK Ref.: A (gaztetandik); EI 155.
     Desde la juventud, desde una edad temprana. v. GAZTEDANIK. Tr. Exclusivamente meridional.
    Gaztetatik kontu andiaz azi zutena. Cb Eg II 184. Gaztetanik zartzeraño kakoturik ta makurturik egon bada. AA III 384. Griña gaiztoak badira gaztetandik artzen. It Fab 262 (141 gaztetandika). Ni ere gaztetatik langille naiz izan. AB AmaE 396. Neketan gaztetanik azia. Ol Imit III 50, 1 (SP ene gaste danik, Ch gastetasuneko denboratik). Guzi ori begiratu (gorde) izan dut gaztetandik asi ta. Ir YKBiz 349. Gaztetatikan lagun / egin giñan oso. Uzt Sas 262. Teresa gaztetatik zer askoren jabe egin zan oar-ikasiz ta experientziz. Onaind STeresa 54. Pagoa gaztetandik moztua izaten da, ta ondoren zabaldu egiten da. Ostolaiz 29. Gaztetatik probatu / zendun neskametza. Insausti 337.
    v. tbn. VMg 58. fb Ic I app. 4. JJMg BasEsc 77. Ur MarIl 35. Arr May 118. Azc PB 358. EusJok 125. Anab Poli 7. Akes Ipiñ 19. MAtx Gazt 30. Zait Plat 43. Ibiñ Virgil 97. Olea 170.
    azpisarrerakoSense-39.1
    (Tras gen.).
    Nire gaztetati onera. And AUzta 129.
    azpisarrera-40
    GAZTETIK (AN-gip; gastetik AN-ulz) Ref.: EI 155; Gte Erd 210.
     Desde joven, desde temprana edad. "Dès la jeunesse" H (sg. Lh, pero no lo encontramos). "Gaztetik in da (AN-gip) [= 'se ha desarrollado desde muy joven']" Gte Erd 210. v. GAZTETATIK.
    Gaztetik behar du ezagun eta ageri. Ax 175 (V 117). Ikási gastetík emastéki lának. LE Prog 118. Artuten dabe ekandu au gustiz gastetik. Astar II 149. Plega hadi gazteti nahi gabe orota. Etch 152.
    v. tbn. Zby RIEV 1908, 92. Xa Odol 33.
    azpisarrerakoSense-40.1
    De la juventud (a, hasta... ).
    Gaztetik zahartzeraiño bekhatutan usatu denak. Ax 92 (V 63). Paratu zitun bertsu ok, batek zer sentitzen dun gaztetik zartzera. Auspoa 77-78, 188.
    azpisarrera-41
    GAZTE-URTE.
    (Pl.). Años jóvenes.
    Aztu jatzu gazte-urteetan ikasija. Mg PAb 162.
    azpisarrera-42
    GAZTEXE.
    "Gaztexe da zure semia enplegu hortako, votre fils est trop jeune pour cet emploi" VocBN 186.
    azpisarrera-43
    GAZTEXEAGO.
    Un poco más joven.
    Zu baino gaztexeago izanarren. A Ardi 91. Onek bere aserre miña gaztexagoei ixuri. Zait Sof 191. Ni baño gaztexeagoa. Salav 45. Basarritarra bera ere, ni baiño gaztexeagoa baiña. BAyerbe 173. Bat ene adintsukoa [...], eta beste guziak gaztexagoak. Larre ArtzainE 279.
    azpisarrera-44
    GAZTEXEGI.
    "Qui est un peu trop jeune" H.
    azpisarrera-45
    GAZTE-ZAHAR.
    Joven de carácter maduro.
    Mutill burutsua zan, gaste-zarra, gurasoen mendean pozik egoana. Ag Kr 57.
    azpisarrera-46
    GAZTE-ZAHARREAN.
    "Gizontasuna eztago gazte-zarrean (V-m, G-bet), la hombría no consiste en la diferencia de edad" A (v. tbn. en Zait Plat 39).
    azpisarrera-47
    ZAHARRIK GAZTERA v. zahar.

    gazte

    gazte
    << gauzatu 0 / 0 geroxe >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper