OEH - Bilaketa

782 emaitza dantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (119)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
garbitasun.
tradizioa
Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, salvo en suletino. En DFrec hay 15 ejs.
sense-1
1. (V-gip, G, AN, L, BN, R; SP, Urt I 32, VP 33r, Lar, , Dv, H, VocB ), garbitarzun (S; Arch VocGr) Ref.: A; Lh ( garbitarzün ); Etxba Eib; Elexp Berg .
Limpieza, pulcritud, aseo. "Netteté" SP. "Aseo" Lar. "Claridad de ojos, garbitasuna, txautasuna " Ib. "Curiosidad, aseo" . "Pureté, propreté, netteté, chasteté, [...]. Uraren garbitasuna, la pureté de l'eau. Etxearen garbitasuna, la propreté de la maison" Dv. " Korputzian ardura badau garbittasunak, espirituan ardura dau geixago " Etxba Eib. v. xahutasun.
Garbitasun andian txukunki jazten diradenak. Izt C 213. [Ganaduak] biar dabela garbitasun andija ta azpi sikuba. Ur Dial 71 (It, Dv garbitasun; Ip xahütarzün ). Garbitasunean da jazkera onean dago edertasunik erdia. Ag Kr 217. Korta ta abeletxetan garbitasuna sartzia. ForuAB 107. Garbitasun-eskasa. [...] Mahain gainak okaztagarriak. JE Ber 29. [Ibaiak] garbitasuna galtzen dutelakotz [...] zikinkeriaz nahastekaturik. Zub 18. [Etxeko] garbitasun eta zuritasunak. Anab Poli 75. Iñoiz bazituan [...] zorri zuri-baltzak, baiña aspaldian [...] garbitasun aundiagoz bizi izan da. Erkiag BatB 115.
v. tbn. Añ EL2 151. Sor AuOst 71. Ir YKBiz 273n. NEtx LBB 70. Ostolaiz 55.
azpiadiera-1.1
Zelai ta belardi ioriak [...]. Garbitasunaren usain onetan [...]. Zait Plat 20. Baserriko bizitzaren pakea eta garbitasuna. Ibiñ Virgil 82.
azpiadiera-1.2
Laister igarri zion goi aldeko garbitasunari baiñan ala ta guziz ere aterkia [...] artu zun. Etxde JJ 12.
azpiadiera-1.3
(Ht VocGr, VP , Lar, (V, G), Dv, H, VocB ).
"Pureté", "chasteté" Ht VocGr. "Pureza" VP 33r, Lar, . "Castidad", "honestidad" . " Garbitasuna da berthuterik ederrena " Dv.
Arimako eta gorputzeko garbitasuna. Mat 290. Sanduek duten garbitasuna. Ber Trat 95r (53r y 53v garbitazun ). Ez ukitzeak [...] begiratzen du kastitatea eta garbitasuna. Ax 418 (V 271). Arimako garbitasuna. Cap 129. Bazindu ere aingeruen garbitasuna. Ch IV 5, 1. Konzienziako garbitasuna <-sona>. (Munárriz, c. 1750). FLV 1989, 104. Lujuriaren kontra, kastidadea, garbitasuna. CatBurg 40 (Cb CatV 57, Añ CatAN 59, CatBus 34 kastidade(a) edo garbitasuna; v. tbn. en contexto similar Añ LoraS 170s, Gco I 472, AA II 134 garbitasun(a) edo kastidadea; Astar II 149 boto garbitasun edo kastidadekua; garbitasuna sólo en CatLuz 26). Neska zantar [...], garbitasuna galdubak. Mg PAb 95. Garbitasun edo honestidadeak. LoraS 162. Garbitasuna gordetzeko. AA II 32. Oiturén garbitasunak. " Pureza de costumbres" . (1858) BBatzarN 179. Egin zuen garbitasunaren botua. Jnn SBi 78. Dantza jende gazteen garbitasunaren hobia dela. Arb Igand 143. Kontzientziako garbitasuna. CatJauf 144. Begiratzen baduzu / Zuk garbitasuna. LuzKant 145. Emaiguzu, Jauna, biotz-garbitasun aundia! ArgiDL 96. Gure jostetek bazuten holako edertasun bat, garbitasun bat. JEtchep 87. Ez izan lizuna, / animak izan dezan / bere osasuna, / diruz etzazu saldu / zuk garbitasuna. Auspoa 39, 88. Orain arte legez, garbitasunez, itxaropenez, alkartuta jokatzen badogu. Gerrika 270.
v. tbn. Harb 71. SP Phil 182. Gç 196. OA 5. CatLav 212 (V 107). Arz 53. El 84. Iraz 59. Urqz 41. He Gudu 70. Mb IArg I 128. Lg II 116. Mih 43. Brtc 221. Ub 221. Dh 273. JJMg BasEsc 50. fB Ic III 314. JesBih 432. MarIl 33. Jaur 366. CatBus 46. Ur MarIl 27. Hb Egia 53. Lard 4. Bv AsL 93. Arr May 200. Zby RIEV 1908, 420. Azc PB 43. Itz Azald 72. Ag G 352. GMant Goi 24. Inza Azalp 55. KIkV 60. KIkG 48. Ox 23. Laux BBa 122. Tx B I 168. Enb 87. SMitx Aranz 160. Etxde AlosT 103. Or Aitork 198. Etxba Ibilt 487. Gand Elorri 148. BEnb NereA 105. Berron Kijote 161. Ardoy SFran 115. Balad 228.
azpiadiera-1.4
Pureza, ausencia de mezcla.
Lengoaia komun guztiak bata bertzearekin nahasiak direla. Baiña euskara bere lehenbiziko hastean eta garbitasunean dagoela. Ax 20 (V 11). Ezta [...] zer miretsi, baldin eskuara gelditu bada nahastakadurarik gabe, bere garbitasunean. ES 98. Giputzuan [sic] dezutela iñora juan bage, erbestean arkituko ezdezuten garbitasuna. [...] obe dezute alaba [...] ezkondu emengo tratalari aberats batekin. Lar Cor 153. Othoi, garbitasunaren estakuruz ez garbikeriarik egin. "Sous prétexte de pureté, ne faisons pas de purisme" . GH 1923, 187. Izkuntza baten garbitasuna / ez nolanaitan zikindu. Olea 80. Orduko irizpidea euskal hitzak eta erdal hitzak bereizteko garbitasuna izan zen. MEIG VII 126. Ez naiz gure hizkuntzan erdal kutsurik ikusi nahi ez luketenetakoa, basajendea besterik ez garela izan adieraziko bailuke garbitasun horrek. Ib. 132.
v. tbn. Mg PAb 186. Izt C 36s. Lander RIEV 1910, 602.
azpiadiera-1.5
" Zenbaitek lan izanen dute beren garbitasunaren atheratzeko, quelques-uns auront de la peine à démontrer leur innocence" Dv.
Egunen batean nik agertuko det zure garbitasun eta kulparik eza. Arr GB 28 (v. tbn. 30, 132). Zorionekoak [...] haurtzaroko garbitasunean irauten dutenak! MEIG I 129.
azpiadiera-1.6
(Ref. al habla, a la expresión). Claridad, nitidez. " Eriak mihi loditua du, ez da garbitasunekin mintzo, le malade a la langue épaissé, il ne parle pas avec netteté" Dv.
Egingo dot alegina al daidan garbitasunik andijenagaz bere ganian berba egiteko. Astar II 133.
sense-2
2. Limpieza, acción de limpiar. v. garbiketa.
Eskaratz da sokondo guztietako garbitasunak egiten ebazan. Echta Jos 12. Txalupa-garbitasunak. Ib. 103. Hango garbitasunaren egiteko, bi italiano. StPierre 23. Garbitasuna errexenetarik da beraz; untzitaraka ura igorriz behien zangoetarat egiten dute. Zerb Metsiko 211. Etxeko garbitasunez [...] kontu guti artzea. FIr 173. Atzekoaldean garbitasunerako tokia. JAIraz Bizia 40. Auzoko andrea eskeiñi yakan, jaten emoteko ta garbitasuna egiteko. Erkiag BatB 99 (v. tbn. 69). Etxeko lanik gizakumiak / batere ez du ikusten, / garbitasun ta gure jatordu / eta erropa zar josten. Auspoa 39, 66. Bakarra denetako: jateko, garbitasun, jostura egite. Larz Iru 86. Etxeko garbitasun guzia [egin] . Ataño MLanak 11. Fededunek dute erabiltzen eliza eta artatzen, ala garbitasun ala zerbitzu mailean. Larre ArtzainE 319.
azpiadiera-2.1
(Fig.).
[Aitortza on bat egiteko] gogo-garbitasuna egiñarren [...]. Etxde JJ 221.
azpiadiera-2.2
[Errizaiñak] egundoko garbitasuna egingo dabela auzune inguru orretan, eskeiñi dabe agintariak. Erkiag batB 185.
sense-3
3. (V-m-gip, G-goi, AN-olza; Dv, H) Ref.: A Apend; Iz ArOñ; JMB At; Elexp Berg .
Aclaración, explicación; noticia, dato. "Éclaircissement, renseignement. [...] Egiteko horren gainean behar nuke zerbait garbitasun, j'aurais besoin de quelque éclaircissement [...]. Ezin atheratu ditu bere zuzenaren garbitasunak, [...] les preuves de son droit. Ez du garbitasunik eman nahi hean nola iragan diren gauzak, il ne veut pas donner d'explication [...]. Gauza horren gainean nihork ez daki garbitasunik, personne ne sait là-dessus la pure vérité" Dv. "Éclaircissement d'une affaire, d'une question. Gauza horren gainean eztut izan garbitasunik, je n'ai pas d'éclaircissement, de connaissance précise quant à cette chose. Syn. xahutasuna " H. " Garazlari-artean sartzeko zagoz? Garbitasun asko ta onak eskuratu arte ez sartu, [...] hasta conseguir muchos y buenos informes (V-ger-ple)" A EY III 304. " Garbitasunak (V-m, AN-olza), informes" A Apend. " Ezkontzaako garbittasunak: documentos y averiguaciones para el casamiento" Iz ArOñ 111. "Aclaración de un asunto. [...] Ibilli giñan preguntez [...] baiña ezkiñuan garbittasunik etara " Elexp Berg. Cf. GARBITASUN-PAPER. v. argitasun (2). Tr. Documentado en el msOñ y en autores occidentales del s. XX. Al Norte se encuentra en Duvoisin, Hiriart-Urruty y StPierre.
Zergatik onerian, aurraren bidebagatasuna agirian ifinteko garbitasunik etara ezin leikian. msOñ 232r. Gutarik batbederak beretzat Jainkoari garbitasun emanen dio. Dv Rom 14, 12. Batzuek diotenaz [...]; Ez dugu oraino garbitasun osorik, baizik ere, [...] hil dela. HU Aurp 73 (v. tbn. Zez 62 garbitasun oso ). Garbitasunik jakiten ahal badugu, emanen ditugu, jakin arau. Ib. 187. Ugutzau (bautizar) bearko da [mutikoa] [...], elizako garbitasunak zuzentzeko. Echta Jos 21. Billabide orretan garbitasun aunexek jarriko dira: jabiaren abixen-ixenak, burdikijaren zenbakija eta burdiki orren zetarikotasuna. ForuAB 97. Santa Cruzek, bere egiteen garbitasuna emango [...] zion. Or SCruz 128, 61 garbitasuna eman . Itundu ziran [...] zorotegira bialtzeko; zuzendu ebezan biar ziran garbitasun gustiyak Diputaziñuan. Kk Ab II 95. Aurrerakoen garbitasunak / Erronkarin dira arkitzen. " Los datos" . Or Eus 207. Baezpada, laixter garbitasunak egin zituan: ezkondua zala esan zion. JAIraz Bizia 108. Soldautzarako garbitasunak, zerzeladak, azi-orraziak konpontzen, udaletxera joan bear dauala. Erkiag BatB 159. 1952garren urtean asi ziran [...] jakintsu au doatsu egiteko garbitasun eta agiriak billatzen. Alzola Atalak 135. Orrelan, laster genduzan eskuetan garbitasun guztiak. Gerrika 240. Nola urte asko diran, ez det garbitasunik agertzen. Albeniz 118.
v. tbn. StPierre 38. Mok 18. Akes Ipiñ 15. NEtx LBB 114. Etxabu Kontu 220.
azpiadiera-3.1
(Ref. a una cuenta, deuda, etc.). Aclaración, ajuste, liquidación.
Nere dirurik agiri ez ta / ni ez negoen kontentu / nere diruen garbitasuna / paperaz niyon eskatu. PE 149. Garbitasunak egitten doguzanean, emongotzudaz orrek diru guztiok. Echta Jos 337. Bialdu nizun zor-agiri edo fakturan, zuren zorren garbitasuna zijoakizun. NEtx Nola 17. [Untziaren] kontu ta garbitasunak [...] arteztu ta erabilten zituan. Erkiag Arran 88. Arrobi aundi ori indarrez kendu zigutenean, orko garbitasunak egitera joan zan batean, ala esan omen zioteken semeari. Ataño TxanKan 27.
azpiadiera-3.1.1
(Como primer miembro de compuestos).
Euzkadiko Uri-Jabetza Elkarteen garbitasun-Batzordea Bilbaon sortu-eraziaz. "Comisión liquidadora" . EAEg 16-1-1937, 817. [Idazkiak] Garbitasun-Idazkolari ez ematea. "Oficina Liquidadora" . Ib. 25-1-1937, 895.
azpiadiera-3.2
Documentación personal. v. GARBITASUN-PAPER.
[Jendarmeak] Prantzirako garbitasunak eskatu [ziten] . Or SCruz 30. Etxera ziranean, nagusia aldegiña zan, eta an zeuden emakumeai, aren garbitasunak ego paperak ateratzeko agindu ziten. Ib. 30.
azpisarrera-1
GARBITASUNEZKO .
(Adnom.). De castidad.
Birjinitateko eta garbitarzünezko estatia. CatLan 160.
v. tbn. Dh 259. Egin zituzten garbitasunezko eta pobreziazko botuak. Laph 139. Naiz ta berak izan ez indarrik garbitasunezko bizitza ederrerako. Ag Serm 254s.
azpisarrerakoSense-1.1
De limpieza.
Asi garbitasunezko aldakuntza orretan; egingo dozuben gustija gixakumien osasunerako [...] ixango da-ta. (1917). ForuAB 107.
azpisarrera-2
GARBITASUN-LORE.
Castidad.
Ez eskatu zure ezkon-lagunari, zerorrek ez dezun garbitasun-lorerik. MAtx Gazt 35 (v. tbn. 80).
azpisarrera-3
GARBITASUN-PAPER.
Documentación.
[Karlista] bakoitzari bere garbitasun-papera emango zaio, iñork nekarazi ez dezan. Or SCruz 34. Non dezu garbitasun-papera? --galdegin zioten [jendarmeak] . Ib. 30.
garbitasun
<< gantz 0 / 0 gaskoi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper