OEH - Bilaketa

782 emaitza dantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (119)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
gantz.
sense-1
1. (V-ger-m-gip, G, AN-larr-araq-erro-ulz-egüés-ilzarb-olza, B, BN, Sal, S; Lar, Añ, Lecl, Dv, H), ganz (BN, S; Ht VocGr, VP , VocS , Mg PAb 87, Arch VocGr, VocBN , VocB ) Ref.: A (gantz, ganz); Bon-Ond 749; ZMoso 69; Iz ArOñ (gantz), Ulz (gantza); Etxba Eib, Asp Leiz2 e Izeta BHizt (gantza); Arin AEF 1980, 64; Satr VocP (gantz).
Grasa animal, manteca, saín. "Graisse" Ht VocGr, VocS. "Jugo. Ganza duena, jugoso" VP 52v. "Enjundia <enx->" Lar. "Saín, grosura de animal" Ib. "Untura, la materia con que se unta" Ib. "Gordo, manteca del animal", "grasa", "grosura", "manteca de puerco", "unto" Lar, Añ. "Graisse, gras du ventre" Lecl. "Saindoux salé" Bon-Ond 749 (cf. 748: "Manteka (AN-egüés-ilzarb-olza), saindoux"). "Grasa o gordura que está en el vientre después de los intestinos y antes del pellejo, del cual se hace manteca fres[c]a" VocB. "Manteca de puerco dura y salada y toda grasa de animal o enjundia" A. "Manteca en rama" ZMoso 69. "Zenbat gantz, gantzak, ollógantzak, txarrígantzak, también de las personas; las mantecas; es más gruesa que baásaa, y está alrededor de toda la tripa, principalmente a los dos lados. Gantza, txarri-koipia. Gantza urtu, los carboneros la llevaban sin derretir y la derretían" Iz ArOñ. "Eztauko gantzik, gésal batzuk besteik, se dice del cerdo flaco" Ib. s.v. gesal. "Babak gantzakin, ikasgiñen eguneroko janarixa" Etxba Eib. "Ollo zar aundi onek, urtebeterako gantzak eukazen" Ib. s.v. ollo-gantzak. "Grasa de gallina" Asp Leiz2. "Zerri gizenak gantza franko. Gantza aunitz" Izeta BHizt. "Se usa [para condimentar la comida] aceite y manteca (en vasco: gantza) (Ae)" CEEN 1971, 347. Tr. Documentado principalmente en textos septentrionales y guipuzcoanos; en vizcaíno sólo lo hemos encontrado en esta acepción en el s. XX.
Hek ungi irakit gantz guti batekin batean. Mong 591. Danielek pikearekin, ganzarekin eta illearekin opill bat egin zuen. (Dan 14, 26). Gco I 147 (Dv bilgor, Ur sebo, Ol zigo, Ker koipe). Gantzarekin egositako baba jatera. Izt C 229. Ez da ere geldituko nere jai andirako gantza goizeraño. Ur Ex 23, 18 (Ol, Bibl gantza, Ker gantzik; Dv urina). Etxekandreari gantza; / Nausiari azken putza. Zby RIEV 1909, 104. --Arpegi txarrekoa. --Osoro. --Irantzalleren bat. --Irantzallea? Jun! Gantzak ateratzen dituana ezpada. Ag G 111 (v. infra GANTZ-ATERATZAILE). Oiek gozatu burruntzaliyan / urturik zerrian gantza. MendaroTx 164. Ene aurra yaiorik zan, ta igurtzika ari nintzaiolarik, gantz erantsiez garbitzen. Ldi IL 30. Zerri basurdên zati berberak / ditu muxarrak barnean; / eizeko oriek zerri-antz dute / gantzean ta gizenean. "En la manteca y en la carne" . Or Eus 89. Aberea [...] hil-eta, gantza eta ezurrak aldarean erretzen zituzten, haragia aldiz gizonek jateko atxikitzen. Lf CEEN 1973, 128.
v. tbn. Markiegi in Ldi IL 10. Erkiag BatB 92.
azpiadiera-1.1
(G-azp, L-ain, Sal, R-uzt; SP, VocBN ) Ref.: A; ZestErret .
(Uso sing. o pl.). Gordura del cuerpo (especialmente del humano). " Gantza, zilkoaren azpiko partea, la panse. Gantza, graisse de corps" SP. "Graisse qui s'attache au corps des personnes ou des animaux, et qui s'annonce par l'obésité du même corps" VocBN . "Panza" A. " Gazteik hiltzan; eztakit gantzak alkar jota eo nola bukau zan " ZestErret. En G-azp es corriente la expr. gantzak urtzen dicha con referencia al ejercicio físico.
Gantza loditzen hasi ziok, gaxua, sabel ondun. Etch 416. Handiak ere dire, gizenak, denak gantz. Hb Egia 131. Gantzak ere bazituzan / ikaragarriyak [katuak] . Noe 80. Gantzaz baino buruz aberatsago iduritu baitzitzautan. HU (ap. Ox 201). Eskasa gantzan? / Dunana jan zan! Ox 117. [Gizonek] begitartea zimail dute, eta gantza arin. JE Ber 18. Jan-ondoan, Bizkai-dantza: / bestek ez andretan dantza, / gizonik bada; badabillake / ur biurtu arte gantza. Or Eus 167 (v. tbn. 287). Esan bezela gure kontura / gizentzen dutenak gantza. MendaroTx 143. Odolostiak eiñgo zittuala bere [fraille gizenaren] gantzekin. Etxba Ibilt 461. Belar egiteak gantza urtzen, andereak edertzen. EZBB I 64. Basakarana bezelakoxea niñun; alperrikako gantz ta koipe-kutsurik gabea. Ataño TxanKan 115.
azpiadiera-1.1.1
Ama, gantz aundikoa ezpazan bere, ama zan-ta, minberaa jarri zan, semetxuaren illetak entzunik.Erkiag BatB 79.
sense-2
2. Rendimiento, aprovechamiento. Cf. GANTZA EMAN (b), GANTZA KENDU, GANTZAK ATERA.
Zergak gantzaz ornituagotu omen ditezke. "Mayor rendimiento contributivo" . EAEg 1-3-1937, 1182.
azpisarrera-1
GANTZA BEHERA IRENTSI.
Tragar, engullir.
An, goian, bere ao gosetu ezin asegarriak irikituak zaduzkaten, ola mutilak egotziko ziezkatenak aopaldi batean gantzabeera iresteko. Lh Yol 11.
azpisarrera-2
GANTZA EGIN. "(Au fig.) Balaku hoiek egiten diote gantza, ces flatteries l'enflent, lui donnent un sentiment de complaisance en soi" H.
azpisarrera-3
GANTZA EMAN. (g. emon V ap. A, que cita el msOch; H (V)). a) Dar pie, dar impulso.
Deabruak milla asmu ta labankerigaz putza ta gantza emoten deust [...] etse au infernurako egiteko. Añ EL2 76 (EL1 67 diraust [...] egin daidela). Ni deungerako puztu edo okerrerako gantza niri emoten eusten deabruak. Ib. 35 (EL1 30 tentatu ninduen). Emon eikiezuz guztiai onerako burubideak eta gantza. Ib. 43 (EL1 37s on-bide ta konseju onak).
b) Producir, dar fruto.
Gudarako lanean ari diran gintzak aalik gantza geien eman dezaten neurriak artzea. "Eficacia". EAEg 13-6-1937, 1804.
azpisarrera-4
GANTZAK ATERA. "Gantzak (AN-araq), ganancias. Gantzak aterako ditu!, ¡vaya ganancias que va a sacar!" Satr VocP.
Beroien eginkizunei aalik gantza geien atera al izateko. "Para la mejor utilización de sus servicios" . EAEg 20-12-1936, 600.
azpisarrera-5
GANTZAK ELKAR JO. "Juntarse las mantecas, que dicen en Bilbao" Garate Cont RIEV 1933, 98. "Gantzak alkar jo, diagnóstico vulgar de ciertas muertes repentinas. Gantzak alkar jota ill ei da bart bere oian" Etxba Eib.
azpisarrera-6
GANTZA KENDU. Sacar rendimiento.
Burnibide guziaz batera baliatzea bear-bearrezkoa da, beroiei al dan gantza guzia kenduz. "Obtener una mayor eficiencia" . EAEg 30-10-1936, 170. Belardiei aalik gantza geien kendu naiean. "Obtener el mejor aprovechamiento" . Ib. 11-6-1937, 1795.
azpisarrera-7
GANTZAK TRABATU. "Gantzak trabatzen zaitu, la graisse vous empêche" SP.
Gantzak hanbat trabatu gabe, mendixka horren gainera igan zenean. Elzb PAd 2. Etzaitu gantzak hainitz trabatzen bide hori guzia hoin laster egiteko! Zerb Ipuinak 334.
azpisarrerakoSense-7.1
( Gantza t. ).
Hogoi urthe hartan jan dituen oilaxko ixterrek gantza guti trabatzen diote! Barb Sup 98.
azpisarrera-8
GANTZ-ATERATZAILE. Sacamantecas. Cf. gantzero.
--Zeiñ, zeiñ? --Joanesen semea. --Zabaletakoa? [...]. --Berbera. --Jas! Ta onek gantz ataratzallea izango dala. Ag G 112.
azpisarrera-9
GANTZ GEZA (Sal, S, R ap. A; Foix ap. Lh), GANTZ GEZAL (G-to ap. A), GAZKEZA (Aq (AN) A). "Manteca sin derretir" Aq 94. "Saindoux" Lh.
Turmentinaren lekuan balia zaitezke ganz gesaz edo urin hurtuz. Mong 590 (v. tbn. 592 ganz g]r[ezaz y 592 gansgisaz). [Zepoari usaia kenzeko] bear du paratu ganza gezaa edo ganadu belzarena edo olloarena. BerastAzer 129.
azpisarrera-10
GANTZ-NEURTZAILE. Aparato medidor de grasa.
Emen ikusten da, ontarako erabiltzen dan gantz-neurtzallea. Oñatibia Baserria 124. Gomazko tapakin itxi gantz-neurtzallea. Ib. 125s.
azpisarrera-11
GANTZ SORTU. "(V), nutrir. Es costumbre decir al ver comer sobre todo a un animal: gantz sortu dakiola, que se le convierta en enjundia" A. "Gantz sortu dakizuela (V-ger), que se os convierta en manteca; fórmula que equivale a 'que os aproveche'" Ib. s.v. gantz. Cf. tbn. A Apend: "Gazkez biurtu dakizula (AN-ulz)".
azpisarrera-12
GANTZ TXIGOR. Recogido en A Apend con la indicación "etze" (?). Cf. gantxigor.
azpisarrera-13
GANTZ URTU. "Manteca helada, gantz ziatua, urtua, koipe gazia" Lar in Aq 1407.
Bata, uraren antzekoa, urin eta gantz urtuaren edukoa. Zait RIEV 1933, 64.
azpisarrera-14
GANTZ ZIHOTU. "Manteca helada, gantz ziatua, urtua, koipe gazia" Lar in Aq 1407 (A s.v. ziatu).
gantz
<< gandor 0 / 0 garbitasun >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper