OEH - Bilaketa

782 emaitza dantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (119)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
festa.
tradizioa
Tr. La forma besta es propia de la tradición septentrional. P(h)esta (documentado ya en CatLan 101 y JesBih 489), es bastante frecuente en autores navarro-labortanos desde la segunda mitad del s. XIX (cf. tbn. Mihura (114) phestaburu ). Los autores guipuzcoanos emplean festa y pesta ; fiesta es raro en éste dialecto. En vizcaíno sólo se documentan, aunque escasamente, las formas piesta y fiesta (festa en T. Etxebarria). En SermAN (3v) y Lizarraga de Elcano (Ong 52v) hay festa , y besta en los baztaneses CatB (15), Legaz e Izeta (DirG 63). En Mendigacha hay fiesta . En DFrec hay 77 ejs., meridionales, de festa , 44 (39 sept.) de besta y 23 (17 sept.) de pesta .
sense-1
1. (V-gip, G-azp, Ae, BN-baig; Volt 79, Lar, H), besta (AN-ulz, B, L, BN, S; SP, Urt II 445, Ht VocGr 360, Lar, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H), pesta (G-azp, AN-larr, ph- L, BN; ph- Arch VocGr, Dv, H), pezta (Ht VocGr), piesta (V-gip; Chaho), fiesta (AN-5vill, R; Chaho, H). Ref.: A (besta , phesta); Lrq (besta); EI 178s.; Gketx Loiola (su-pesta); Iz R 314; Iz Ulz e Izeta BHizt (besta); AtBou 385; ZestErret.
Fiesta. "Eliza-phesta, la fête locale" Arch VocGr. "Erdibésta, la media fiesta" Iz Ulz. "Ogei ta bosgárnian Santiagoko fiestá" Iz R 314. v. jai.
Tr. De uso general (aunque en el s. XX parece que lo evitan algunos autores puristas del Sur). En la tradición occidental se emplea para referirse a 'fiesta, reunión de gente hecha con la intención de divertirse' (herriko festak, bertsolari festa, etc.) y es raro encontrarlo significando 'conmemoración (gralmte. religiosa)' (eliza besta, Bihotz Sakratuaren besta, etc.). En la tradición septentrional se emplea con ambos sentidos (también en SermAN 3v). En unos pocos autores guipuzcoanos y algún vizcaíno de los ss. XVIII y XIX se encuentra también como 'fiesta (religiosa)': Festak eta jai egunak santifikatu (OA 4); Asunzioko fiesta (Cb Just 38); Gorde bear diran jaiak eta pestak. Ub 175 (v. tbn. Mb IArg I 363, Lard 536, Arr May 196, Ag Ioan 219).
Zein sainduren besta daten orhit egun berian. E 20. Urthe oroz Ierusalemera Bazko bestán. Io 2, 41. Heriotzeko orena da negu eta besta. [...]. Besta, zeren orduan behar baita pausatu. Ax 200 (V 134). Alabaiña trabaillu hura guztia bestatzat hartzen dute. Ib. 488 (V 315). Egün zoin besta begiratzen dügü? Bp II 93. Ez da hori egin behar bestako denboran, beldurrez zerbait altaramendu izan ez dadin populuaren artean. He Mt 26, 5. Ekusten dituzu fest batean danzari ederki apaindu jaunziak. Mb IArg I 377. Nazioneko besta dute ohoratu. Iraultza 73. Joaten zeralako olgantza edo pesta lekuetara. Mg CC 123. Geijago zaurituten dabee nire bijotza zuben berbeeta piestaz legez esanak. Mg PAb 103. Zeinetan [....] egiten jakan piestia Ama Birjiniaren sorrera edo Konzepzionoiari. FrantzesB II 27. Ikusi arren semia fiestarik fiesta, erromerijarik erromerija. JJMg BasEsc 11s. Mariaren bihotz garbiaren besta, zeina zelebratua izanen beita Aboztuko [...]. JesBih 415. Igande eta Bestetan Meza osoa entzutea. CatLuz 19. [Aitak] bere atseginaren markatzeko egiten du besta bat manifikoa. Jaur 126. Besta orotako handiena dela Bazko Besta. CatS 103. Uztailaren 14an zelebratzen dugu besta nazionala delakoa. Elsb Fram 75. Pesta bat zitzaion bere apez lagunek deitzen zutenean. HU Aurp 117. Oiarzungo Euskal Festetan sarituba. Moc Damu 1. Gartha egunetan eta Phesta bezpera batzutan. CatJauf 87. Gure begietako besta hunek badirau hemezortzi kilometraren luze. JE Ber 42. Azkaingo bestetan. Zerb Azk 117. Ardoa ta tripa-festarik bada, an dituzu gure mutillak. NEtx LBB 205. Jendea izigarri atxikia da besta horri. Etchebarne 112. Datorren ostegunean etorriko gera, Tolosako pesta ikusiz. TxGarm BordaB 101. Pijon ta Zipri festa atontzen / agertu zirean bero. FEtxeb 94. Debekatu zituen jaialdi horiek, zomorro-festa bihurtu zirelako edo. MEIG I 75.
v. tbn. GavonC (1705) Egan 1956 (5-6), 28. Mb IArg I 326. AA III 552. Echag 115. Bil 144. Arr GB 117. FrantzesB II 105. Noe 28. JanEd I 107. Xe 197. Zab Gabon 57. AB AmaE 117. Alz STFer 111. Iraola 116. Ill Testim 22. Arrantz 154. Mok 21. Tx B II 43. SMitx Aranz 215. Etxde JJ 177. Vill Jaink 122. Salav 75. Etxba Ibilt 486. JAzpiroz 144.
Besta: Mat 7. EZ Noel 120. Harb 128. Bela 6. SP Phil 405. Arg DevB 50. Gç 192. Ch I 19, 6. Mst I 19, 6. Lg II 207. Mih 111. CatLan 14. Brtc 15. Egiat 200. Mercy 6. Dh 58. Etch 472. Bordel 41. Gy 80. Hb Esk 84. LuzKant 63. Elzb Po 206. Jnn SBi 84. Ip Hil 17. Arb Igand 135. Xikito 11. Ox 157. Const 28. Zub 109. Etcham 101. JE Ber 102. Yanzi 66. Lf Murtuts 26. Mde Pr 47. Arti Ipuin 84. JEtchep 114. Larz Iru 28. Ardoy SFran 116. Xa Odol 47. Mattin 106. Casve SGrazi 44.
Pesta: CatLan 101. Prot 69. It Fab 145. Izt C 194. Aran SIgn 211. Ud 31. Zab Gabon 94. Bv AsL 115. Arr May 196. AzpPr 38. Moc Damu 16. Urruz Zer 102. StPierre 24. Ox 74. Muj PAm 51. Zub 59. Etcham 126. Laux AB 89. Or Eus 139. ABar Goi 31. Iratz 31. Lf Murtuts 53. JEtchep 67. Basarri 121. MAtx Gazt 75. Salav 108. Uzt Sas 111.
Phesta: JesBih 489. Laph 107. ChantP 308. Lap 57 (V 30). Zerb IxtS 90. Larz Iru 132.
Fiesta: Acto 499. Cb Just 95. Oe 97. BertsZB 168. DurPl 54. Mg CO 249. Astar II 150. Añ EL2 133. AB AmaE 262. Iraola 63. Tx B I 250. Mdg 128. Alzola Atalak 140.
Piesta: fB Olg 60. AB AmaE 27.
azpiadiera-1.1
"Venez sans façon, ethor zaite pestarik gabe. Ne faites pas de façon, ez egin pestarik" Ht VocGr 360.
azpiadiera-1.2
"Phesta, [...] jour de la naissance de quelqu'un. Zure phesta da bihar, c'est votre fête demain" H.
azpiadiera-1.3
(Pl.). Fiestas, agasajo.
Mutikotxoak sei bat illabete izango zituan [...]. Sugur-motzak alako irri bat egin zion, eta aurtxoak berebiziko pestekin erantzun zion. Ugalde Iltz 32.
azpiadiera-1.3.1
(En compuestos copulativos).
Hain besta-balakadura sarkharria egin ziotzan. Birjin 346. Bizitz-izpiritualean Jainkoak giten dauzkigun besta-mainhei darraizte frogantza garratzak. " Caresses" . Ib. 392.
sense-2
2. (Como segundo miembro de compuestos). "Hitz elkartuetan 'multzoa', 'taldea', 'ugaritasuna' adierazteko erabiltzen da, enfasia emanez. Hau dek ontzi-festa hau! " ZestErret. " Plater-festa, plater multzoa, pila" Ib. " Horko eskapulaioa zintzilika [...], horko kurutze-festa, horko argizai-pilla! " Ib. (s.v. kurutze ).
azpisarrera-1
FESTA-HAIZE.
"Festarako gogoa, ilusioa. Debatik ta jendia etorri itea festa-haize horrekin, ta jende asko zeon mezetatik ertenda " ZestErret.
azpisarrera-2
FESTA BERRI (AN-gip; A Apend; besta-b. B, L-ain, S; SP, Urt I 344, VocBN, Gèze, Dv, H, VocB; pesta-b. Lar in Aq 1369, Arch VocGr (ph-)). Ref.: A (besta-); SMuj EEs 1921, 29; Lrq (besta-). Día de Corpus Christi. "Fête-Dieu" Dv.
Egun berezia ohi da / Besta Berri eguna, / sakramendua ohoratzeko / ordenatu zaikuna. EZ Noel 122. Besta berriz Jesüs Jaunaren korpitz saintiaren ohoretan. Bp II 84. Besta berriko [prozesionetan] . Mercy 32. Korpus-Kristi edo festa berria. AA III 56. Festa-Berrirako pastoralak. "Autos para el día de Dios" . Berron Kijote 137. Gure Bestaberriko dantza. Larre ArtzainE 191.
v. tbn. Besta-berri: Harb ẽ 5r. Hm 216. Gç 95. JesBih 415. UskLiB 190. Etch 480. Arch Fab 139. Elsb Fram 162. Zby RIEV 1908, 85. Etchebarne 39. Pesta-berri: Ox 37. Barb Sup 41 (ph-). JE Bur 183 (ph-).
azpisarrera-3
FESTA BERRI ZAHAR. "Bestaberri zahar (L-côte), la infraoctava del Corpus" A.
azpisarrera-4
FESTA-BURU. v. festaburu.
azpisarrera-5
FESTA-EGILE.
Juerguista.
Ez nikek suhi hoberik nahi! Pilotari handia, sosduna, batere ez phesta egilea! Zerb BiGo 309.
azpisarrera-6
FESTA EGIN (besta e. SP, H, Dv; bestegin Urt II 444), FESTAK EGIN. (Aux. tripersonal). Agasajar, halagar; acariciar, hacer gracias, juegos. "Besta egitea, faire de grandes caresses" Dv. "Besta egin dauku, il nous a fêté. Hainitzak izan dira egin dauzkun bestak" H. v. festatu.
Bihurtu zen semeari egin zioen bere aitak besta gehiago, bethiere etxean bere manuko egon zeikanari baiño. Ax 554 (V 354). Ontasunari egiten dio besta eta begitarte. Ib. 422 (V 273). Egiten diote besta eta begitarte. "Applaudit sibi similibus" . Ch III 54, 14. Nola pesta egiten zuten inozent odolez. Iraultza 111. Nausia asten zaio [txakurrari] festa asko egiten, / txutika ipiñi ta dantzan erakusten. It Fab 257. Hiriko arratoiñak behiñ / Behar ziola besta egiñ, / Baserriko arratoiñari, / Hagitz moduz eta oneski. "Invita" . Gy 35. Artzaiak festak egiten dizkate Kathaliñi eta gero beste doñuan kantatzen dute au: [...]. Sor AKaik 112. Artu zuban [usua] besuan, / maitatu eta festak egiñaz. Tx B II 53.
v. tbn. Noe 36. Besta egin: Hb Esk 39. Prop 1892, 116.
azpisarrera-7
FESTA-EGUN (bestegun Urt; phestegun H). Día de fiesta, festivo. "Celebrare diem festum, besteguna zelebratzea" Urt IV 373. Tr. De uso frecuente al Norte y mucho menos al Sur.
Besta egunean ere debeku zen [...] bide luzerik iragaitea. Ax 200 (V 134). Lege zaharrean etzitzaion Iainkoari on hartzekodunak besta egunetan eska litezin zor zitzaiena. SP Phil 166. Ziren, bada, jentill batzu besta egunean adoratzerat ethorri izan zirenetarik. He Act 12, 20. Iñauteriko / festa egunean. Echag 257. Elizako Besta egunez. CatS 95. Igande eta phesta egunetan sakramenduetarat hurbildu. Laph 139. Igande eta besta egunetan meza osoa enzutea. Legaz 31. Beraz hazilaren lehen eguna zuan; dakikan bezala, besta eguna, biziek hilentzat othoitz egiten dutena. Elzb PAd 19. Maria txit santaren pest-egunak. Arr May 195. Gauak egun eginez, igandeak astelegun, phesta egunak ortzirale, aztaparrez, jeinuz, xuhurtziaz bilduko dute [...] umeen hazteko ala altxatzeko doia. JE Bur 103. Azalduko zarela / besta-egunian. Yanzi 113. Besta egunek berek beti elizatik zuten hastea. Ardoy SFran 85. Bidanin, festa egun batean, alkartu giñan. BBarand 149.
v. tbn. (Sólo para textos meridionales). Festegun: Mb IArg I 47. Arr May 96. Pesta-egun: Insausti 163. Pestegun: Or Eus 13. Piesta-egun: fB Olg 56.
azpisarrera-8
FESTA-EZTEI. "Adjicialis, adjicialia, besteztáiak, bestaburu eztáiak" Urt I 171.
azpisarrera-9
FESTA-IGANDE (Pl.). Domingos y días de fiesta.
Meza inzünen düzü, Besta Igandes deboki. CatLan 14. Besta Igandetan. CatLuz 20. Besta igandeen ungi santifikatzea. Arb Igand 186.
azpisarrera-10
FESTA KANBIAKOR (besta ganbiakor Hb; besta khanbiakor S ap. Lh). "Fête mobile" Hb y Lh.
azpisarrera-11
FESTAN. De fiesta.
Baña pekatubakaz ezagun, adiskide ta etxekotu dana, dabill gero piestan pekatubakaz. Mg CO 106. Beti prest daudenak deretxa danean, festan, dantzan, ta zorakerietan ibiltzeko emakumeakin. AA III 606. Infantatxoa zeren dan jaio, / Donostiako jendea, / festan egunaz, / gabean festan, / dago naikeraz betea. Echag 143. Etzan sekula bere fiestan ikusten, / Etzalako auzotik iñora urteten. AB AmaE 418. Aita ta ama festan ditugu. Moc Damu 11. Izigarri duk orduan tentamendua, phestan eta zurrutean, behere hautan bizitzeko. Larz Iru 62. Lanian bakan ari da eta / bestan al duen guzian. Mattin ( in Xa EzinB 89 ).
azpisarrerakoSense-11.1
Disfrutando, pasándoselo bien.
Uli beltzak baltsan, / Nun ez diren, saltsan! / Tzirri, tzirri, tzirritan, / Mariorratzak pestan, / Ainharak lorietan! Ox 90. Satan zaharra bestan dabila / gure herri trixte huntan. Mattin 62. Seme, egun bihotza bestan badabilkit, / zu etortzeak egin diola badakit. Xa Odol 307. Txori eta hegastiak / ditiagü baguetan, / Orotan üngürünian, / gure biekilan bestan. Casve SGrazi 58.
azpisarrera-12
FESTA ON. ¡Feliz fiesta!
Emazter besta on! [tít.] Besta on, aboztuko / Birjina Maria! / Zure geriza-pean, / gu denen loria! Etcham 101. Zeta-paperaz inguraturiko paket bat [...] Theresaren haur-eskribuan markaturik: "Besta on". Mde HaurB 68.
azpisarrera-13
FESTETAN. De fiesta.
Nagusi, etxekoandre / eta mirabeak / plazan daude, itxirik / etxeko ateak; / bai, bai, bai, festetan / zar eta gazteak. Echag 185. Gaur zeru-lurrak pestetan dira. Basarri 8.
festa
<< farregura 0 / 0 festari >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper