erdal.
Tr. Documentado desde mediados del s. XVIII en textos meridionales; tbn. lo usa algún septentrional moderno como Larre. Erdal es con mucho la var. más extendida; hallamos erdel en Arrese Beitia (alternando con erdal), Orixe (Tormes 121), Kirikiño, Enbeita, Lizardi, Oskillaso (Kurl 116) e Ibiñagabeitia (Virgil 22). En DFrec hay 61 ejs. de erdal y 2 de erdel, todos ellos meridionales.
1.
(
c. sg. A),
erdel
(F. pref. de erdara). Cf. euskal.
Beste erdal berba asko.
JJMg BasEsc VI.
Amai edaten gero ikustea / Umeak erdal titia.
AB AmaE 424.
Semearen erdal soñekoak begiratu.
Ag G 116.
Aren aurrian ezeben bein be erdel-antzeko itzik esaten.
Kk Ab II 171.
Euskel ala erdel-egunkari.
Ldi IL 97.
Erdel-izena.
Enb 200.
Anasagasti, erdal idazle.
Gand Elorri 18.
Olantxe diño erdal esaera batek.
Erkiag BatB 138.
Erdal dantza au sartzen ari zaigula.
MAtx Gazt 64.
Erdel giroan itota azi ta ezi.
Ibiñ
Virgil
22.
Erdal izkuntzik etzen izaten, / beti euskeraz izketan.
Ayuso 77-78, 245.
Ikastetxetik urten ta jausi / ikaslek erdal taldera.
Ayesta 93.
Erdal egunkaria ere hartzen zuten gure etxekoek.
Larre ArtzainE 139.
Premiazkoa dugu erdal-euskal hiztegi bat.
MEIG I 96.
Ezin atera bere gaiak gaurkoek bezain huts, garbi eta aratz, batere, ustez behintzat, erdal kutsurik eta gandurik ere gabe.
MIH 251.
v. tbn. Etxabu Kontu 145. AZink 18.
(Precediendo a un verbo).
Naiko lan bait-zizun gizagaixo erdal-kutsatuak euskera aaztu maite-berriaren biurri ezigaitzak menderatu eziñez.
Ldi IL 10.
(Desde el punto de vista de otra lengua diferente del vasco).
BBC-n eginahalak egiten dituzte honelako erdal hitzak baztertzeko.
MIH 188.
(se refiere a anglicismos en galés)
2.
(Sust.).
"
Erdela, habla extraña al país. Sinónimo de erderia. Euskala, erdela beste da ederra
"
Etxba Eib.
"
Erdala, var. de erdela
"
Ib.
ERDAL HERRI (
-lerri gral. ap. A; H),
ERDARERRI (R-uzt ap. A).
País (pueblo, tierra) no vasco (no vasco-hablante).
Beren estudi guziak erdal-errien batean egin ezkero.
Mb IArg I 53.
Giputzkoa ta Bizkai guztiko bazter guztietan ibilli nekatuten buruba, erdal-errijetan baño geijago.
Mg CO 293.
Erdel erritik sartu jakin bai, / Suge bat zorigaiztuan.
AB AmaE 32.
Baiña ioan zan erdal-errira, erdal-errikoa zan da, ta geiago aren barririk euskaldunen artean etzan iakiñ.
Ag AL 110.
Euskalerrian ori gertatzen bazaik, erdalerrietan zer izango da izaz?
Ag G 328.
Erdalerrian erderaz, euskalerrian euskeraz.
A Ardi 81.
Erdel-erriko santuak martirtiak izan dirala geienak.
Kk Ab II 181.
Naparroako erdal-errian.
Or Eus 184n.
Donostitik Erdalerrira, 1945 urtean joan zan lenengo bandera.
AZavala (
in
MendaroTx 437
).
Udazaleak, ia danak, erdel errikoak izaten ziran.
Etxabu Kontu 194.
Bizkai-alde, baita Erdal-erritik ere etortzen itun.
Ataño
TxanKan
60s.
Ez zigun besterik erakutsi Arestik bere erdal herritik, Euskal herriaren eremuetan aurkitzen den Erdal herri horretarik.
MEIG V 135.
ERDAL-GAITZ,
ERDAL-GAIZTO.
"Erdalgaitz, jerigonza de otras lenguas" A DBols. "Erdélgaisto eiñ, hablar mal castellano" Iz ArOñ.
Ez dut ikusten zergatik hartu behar duen euskarak erdal gaiztoaren kutsurik.
MIH 378.
Mondragoeko Juantxo delako batek erdal gaiztoz egin edo kantatu zituen bertsoak aurkitu ditugu.
MEIG I 223.