OEH - Bilaketa

782 emaitza dantza bilaketarentzat

Sarrera buruan (119)


Sarrera osoan (496)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
eman.
tradizioa
Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos. La forma emon es general en vizcaíno y en roncalés. Hay además algún testimonio de emun en textos vizcaínos: Sandailia (12), doctrina de N. de Zubia (168), msOñ2 (114v); tbn. Lazarraga emplea emun (junto a algún ej. de emon --B30 1204v-- y de eman --A23 1195r--) y el sust. vbal. emaite- (en una ocasión emute-). Hallamos eman junto a emon en fray Juan de Zumárraga (99), y omon en Ortuzar (Oroig 41). En Oihenart (Pr 224, en la explicación del refrán) hay un ej. aislado de emuitea, seguramente errata (cf. emaitea en el mismo refrán). La forma man sólo la hallamos en el baztanés Echenique (Mt 6, 11) y en CatUlz. En DFrec hay 2223 ejs. de eman y 124 de emon. Las formas sintéticas se documentan, en autores septentrionales, hasta comienzos del s. XVIII (más tarde tbn. los emplea a menudo Goyhetche). Al Sur son raros los verbos fuertes ya en los textos del s. XVI, pero se vuelven a encontrar a menudo en autores del s. XX. Se emplean casi exclusivamente verbos tripersonales (demogula lekhu Ax 291 (V 193)). Se documenta como bipersonal en Pouvreau (Phil 85 demakegula), Argaignarats, Goyhetche (157 ikhara demana) y en unos pocos autores meridionales del s. XX. La forma demagun ('supongamos') es la única forma sintética empleada al Sur después del s. XVI y antes del XX. Algunos autores del s. XX "reinventan" formas sintéticas de indicativo del tipo damaio, damotso, tripersonales pero con el infijo -a- propio históricamente de los bipersonales. Para las formas conjugadas supletivas con este sdo., p. ej. en Arren diguela gure andrea (MLastur 32), Baietare konplitzeko didan penitentzia (E 43), Esker draukat neure Iainkoari (Lç Rom 1, 8), Esker diarokat neure Iainkoari (Lç 2 Tim 1, 3), Despedidan indazu laztan bat laztana (CancAmV 9)-- v. Lfn Syst 428ss.
sense-1
I. (Vb.).
azpiadiera-1.1
1. (G, AN, L, B, BN, Sal, S; Volt 31, SP, Urt I 21, Ht VocGr, VP 23v, Lar, Aq 1263, VocS , , Gèze, Dv, H), emon (V, R; Mic 6, Lar, , Dv, H), emun (V-gip), man (AN-araq-ulz-olza-erro, B; Dv), emen (R-is), omon (V-ger) Ref.: A (eman, emon, emun , man , omon); Bon-Ond 156; Lrq; EI 260; Echaide Nav 324; Iz UrrAnz (emon), R 306 y 406; Etxba Eib 105; Holmer ApuntV 20; Zubk Ond (amari); JMB At; EAEL 63.
Dar, entregar; producir. " Zerbéit ékun banu emenen díar biótzeki (R-is)" Iz R 406. Azkue da la indicación dialectal BN para emon, pero no encontramos citada dicha var. en este dialecto en ninguna otra fuente; podría tratarse de un error (el mismo autor, p. ej., incluye las formas conjugadas demola, demogula, s.v. emon). Tr. De uso general en todas las épocas y dialectos.
Damu gaitzik emazteak hari eman dithia. E 117. Emango ditugu txaaltxo gazteak. Miserere 334. Naiago dot "to" bat, ze amabi "emon deiat". "Que doce 'te daré'" . RS 40. Zuk au, nik au, zozkereak emon dau. "Dado lo ha la suerte" . Ib. 67. Geuren egunorosko ogia eman drazaguzu egun. Ber Trat 92r. Manatzen zuen Iainkoak Lege Zaharrean fruitu guztietarik primizia eman ziazotela. Ax 170s (V 115). Limosna emaiteko. Cap 94. Erier eman behar zaieia korpitz saintia eta hura hetara lagüntü? Bp I 1745. Berehalaxe eman zioela haren semeari konseillaritasuneko arropa. ES 168. Bera pobre bazan ere, bere janaria ere eman nai zien. Cb Eg III 338. Eman zaroen tronpeta bana. Lg I 213. Jaungoikoak ondasunak ugari ematen badizkigu guk ere premian daudenai ugari eman bear diegu. Gco II 37. [Ogija da] edo geuk geure lan, neke, ta izerdijagaz irabazija, edo norbaitek emona. Astar II 260. Emon zerbait eskekoren bati. Ur MarIl 120. Bere neskatxa senarrari emaztetzat eman. Lard 37. Nuizian behin [gatz] iñhar baten emaitiak hanitx gaitzetatik begiratzen dütü [behiak] . Ip Dial 69. Urde bati eman bazineza lur-sagar gordina. Dv Lab 261. Ezkontzeko ustean naiz, eta alkandora bat eman bear didazu. Urruz Urz 42. Behar-ondoko bat ederra eman deie. HU Zez 134. Badud bi erretrato onki guardatruk, bata emon zaitadan Sn. Juan de Luzen. Mdg 139. Txanpon bat bakarra etziran eman. Ag G 121. Bi musu eman diozkat. Barb Sup 54. Ontzako urria eman bazendu. Tx B I 188. Saldu ezin dana emon egin biar da. Otx 90. Gero jaun hunek Jakuleti bere botigako flaskorik ttipiena eman baitzion. Lf Murtuts 34. Ta aparia ta armusua be emongo deutsuezela. Bilbao IpuiB 179. Obus pusketa batzuek eman nizkion nik, eta pozik geratu zan. Ugalde Iltz 19.
azpiadiera-1.1.1
(En sdo. fig., o hablando de cosas abstractas). " Sentenzia eman, pronunciar sentencia" VP 88v. "Votar por alguno, botoa eman " Lar.
Bitarteko eman niagon. AzkPo IV. Nik Martin, zuri Maria, ematen derauzut neure fedea zuzaz berze emazterik ez egiteko. PromBeor 20. [Ieinkoak] ehori eztemaio oren baten ephia. E 35. Zeinek bere burua eman ukhan baitu gure bekhatuakgatik. Gal 1, 4. Iainkoak skribuz eman draukun legea da. ABC I 5r. Jaun Zerukoak oni demala / bizi ona ta luzea. Lazarraga A24, 1196v. Oneinbat bider eriotzea / zerren emaiten didazu? Ib. A3, 1164v. Niri bakarrik itxirik emun deustan pena. Ib. A, 1151v. Ezin emaiko ari fama gaiztorik besteai bezala. (Goizueta, 1622). ReinEusk 134. (podría tratarse de una forma conjugada de segunda persona) Zer ere sentenzia eman baituke Iainkoak. EZ Man I 58. Berri on bat eman nahi deratzuet. Ax 604 (V 388). Herri huni izena eman zitzaioela Sara. ES 155s. Erromako Enperadorei hanbat ekhai eta egiteko eman zioten jendaki suhar eta azkar hura. Ib. 109. Sinistu ote deban edo eman krediturik amesai. OA 146. Korputzari osasuna emateko. Iraz 40. Eta plazer beno haboro phena emaiten diela. Mst I 22, 2. Nai zutenik egiteko aldirik eman bage. Mb IArg I 284. Nik ez dakit nola eskerrak eman. Cb Eg II 48. Beraren besoetan anima eman. Ib. 180. Laguntzarik batere eman gabe. Lg I 305. Preferenzia eman zioen ilhuntasun hari. Mih 127. Mariak eman zuan orretarako bere baiezkoa. Ub 61. Seaskatik bezela eman zituan santidade andiko señale ezagunak. Mg CC 163. Ta emen gau txaarren bat emongo ete deuskuben? Mg PAb 153. Loari bere orduak emanda. VMg X. Begira zere buruari opa izan diozun eriotza, [...]: "urari emango diot nere burua", esaten due batzuek. AA II 114. Nork eman legikedan goiza iristea? Ib. 7. Baña ez det bekaturik egingo, lenago lepoa eman. AA III 488. Bere aintzindariei haserretzeko bidea emanez. Dh 47. Bein emon ezkero inori ezkonduteko berbia. fB Ic III 358. Emana da, bethikotz, konfraristei indulientzia osoa. JesBih 470. Eman baitio gizonari bizia. MarIl 74. Gizon balio andiko asko txit eman izan ditu erri onek. Izt C 472. Ez diot, nere ustez, / iñortxori eman, / ez orain eta ez len, / nigatik zer esan. It Fab 256. Bere buruari gizon traste baten itxura emaiten dio Loiolako semeak. Laph 65. Nurk eman dü elizari photere hori? CatS 90. Arako kontsejurik ez diot nai eman. AB AmaE 285. Orduan enijoa botorik ematen, / Ez danari euskaldun uts utsik agertzen. Ib. 332. Ez eman iñori eskandal ta pekatuko biderik. Bv AsL 166. Iñork ez zion astebeteko bizirikan emango. Apaol 75. Etsenplu ona eman. CatJauf 81. Gure Pipi inozentiari ikara aundi bat ematia. Iraola 34. Esango det, ordea, zerk eman zidan egun aietan iguinik andiena. A Ardi 117. Adiskideai goraintzi eta eskumuñak eman. Ib. 7. Onra aundiya eman diyote / partiduba irabaztiak. Tx B I 27. Mutil areri karreran bat emon biar eutsola. Kk Ab II 71. Arrotza nintzan, ta zuek aterbea eman zenidaten. Ir YKBiz 422. Erantzun argi / zuzen bat nik ezin eman. EA OlBe 45. Ideia on bat eman baititazu. Mde Pr 182. Konfiantza ori neri etzidaten sekula eman. Vill Jaink 19. Zonbat maitasun froga ez daukuzu eman? Xa Odol 308.
azpiadiera-1.1.2
(Ejs. de contextos menos frecuentes).
Goizean denborak hala emaiten duenean, zuek itsasoan zabiltzaten marinelok [...]. Mat 327. Bisita emoten joanik. Urqz 79. Arrazioak emanten [sic] du eman dakioten beren nezesarioa biziaren pasatzeko. SermAN 5v. Elizako aiteek atentzione handi bat eman bai diote. Lg I 191. Bena igor litzakezu bere mubliak eta zerbitxariak, heen errege bati eman den bezala ezartera. AR 205. Ez du bada iñork ere zer atxakiarik eman Gipuzkoaren mugapeko lurrai. Izt C 149. Etzuen keja bat eman. Mg CC 249. Ez zan negarrik ikusiko, ez malko bat emongo. Mg CO 61. Jauna, emon eustan injurija andija, ezin aztu jat. Ib. 69. Istorioak ematen du. 'L'histoire rapporte que' . Jaur (ap. Dv). Behar da eman hauzi, behar egin gudu. Gy 238. Gizona bere pekatuetatik libre eman zan. Arr May 95. Bearko zuen berak ere demisionea eman. HU Aurp 129. Onek laurok gitxitan / emoten dabe mus, / kentzen dau edozeinek / ezertxu badakus. 'Darse mus' . Azc PB 88. Giltza emon eutsan atiari. Otx 150. 1469garren urtean agertzen eman zan elorri-gañeko Miraria. SMitx Aranz 30. Basarritarrak probetxu gabe / izerdi asko eman du. Uzt Sas 244.
azpiadiera-1.1.3
(L, BN, S; H) Ref.: A; Lrq .
Cantar (una canción, versos), publicar (un libro, texto...), dar (una conferencia, clase...), etc. "Meza, bezperak, predikua ematea" H. "Tocar (música)" A.
Nork emaiten eben musika oa. Lazarraga A, 1144r. Doni Joanen emana Abendoaren hogoi eta bortzean milla sei ehun [...]. "Datum apud Sanctum Ioannem de Luz" . ES 147 (cf. Lar: "Fecha, data, emana"). Ja nonbait eman dügü auherkeria bizio güzien ama zela. Egiat 199. Plaza agirikoetan itz-neurtuak kantuz emateko oitura gozo Euskal-errietako au. Izt C 215. Orai emanen dudan ixtorioak adiarazten ahal daroku [...]. Jnn SBi 66. Katedralean eman dute Kredo, guziek: hunkigarri zen. HU Zez 160. Zezenketa edo korrida andi bat ematera dijoala. Urruz Zer 131s. Goazen beraz eta emagun krinolinen kantu zaharra. Barb Sup 23. Edan. Kanta. Eman buhame dantza. PierKat 62. Guda-soroskiei buruz Euzko-Jaurlaritzak eman duan Oroaginduari dagokiona. EAEg 2-6-1937, 1745. Donibane-Lohitzunen misione bat eman zuela. Zerb Azk 56. Irlandararen oraingo egoeraz idazlan bat eman dezadan Euzko Gogoa-ko orrialdeetan. Mde Pr 203. Hitzaldi bat eman zuen. Ib. 261. Lelo ezagun bat emaitera noa. " Dicturus sum canticum" . Or Aitork 334. Eldu den Bazkotan, Azkaindarrekin emaiteko dugu "Orreaga" pastorala. Larz ( in Alzola Atalak 118 ). Ene lehen pertsua leihoaren kanpotik eman banuen ere. Xa Odol 39. Aihertarrek eman zituzten kantu baten bertsuak, Ortzaizeko Elizan, koralen bestan ororentzat. Larre ArtzainE 283.
v. tbn. Const 40. Emon: Onaind STeresa 85.
azpiadiera-1.1.4
(Participio en función de adj.).
Obra emendailluzkoak, emanen gaiñekoak. 'Obras de añadidura, por encima de las impuestas' . Ax 497 (V 321). Eztü gaiza emanari sorik egiten, bena emailiaganat [...] ützültzen da. Mst III 5, 4.
azpiadiera-1.1.5
Acceder a tener relaciones sexuales. " Emoten dabena, (familiar) ramera. Emoten dabena dala esaten dabe gaizki gura detsenak " Etxba Eib. "Entre hombres, eufemísticamente, hacer, o más bien dejarse hacer, la mujer el amor. Zer, andriak eztosk emoten ala? " Elexp Berg . "Borondate oneko neskia i dok, dana emoteko daukan ortaikua" Ib. Con sdo. similar es conocido tbn. en zonas guipuzcoanas y alto-navarras.
azpiadiera-1.1.6
"[Igarkizuna] igarri ezin duenak ematen esan oi du Gipuzkoan, Bizkaian alderik geinetan izten " A EY III 378.
azpiadiera-1.2
2. (G-azp; Dv, H) .
(Sintagma nominal en caso alativo). Traer, llevar, echar a; poner en. " Emazu burua hunat, tournez la tête de ce côté-ci" Dv. " Emaiok/-on bihatza ahora! Norbaiti buruz "oso ona dela" [...] estaen ari direnean [...], ez dela hain ona adierazteko erabiltzen da [...]. --Mutil hori on huts-hutsa den. --Bai, bai, emaiok bihatza ahora! " ZestErret . v. BURU(TA)RA EMAN. Tr. De uso gral. al Norte desde Leiçarraga. Cf. eman < eraman en textos populares guipuzcoanos desde finales del s. XIX.
Konseillu eduki zezaten [...] hura heriotara eman lezatenzat. " Pour le mettre à mort" . Mt 27, 1. Hautsterriz hautsaren burura ematea. EZ Man I 32. Obretara emateko dohain iguzu arren. EZ Man II 57. Baitaki ustekabetan / demakela hobira. Arg DevB 146. Heien bistara eman baino lehen. Mong 586. Zañiala drano aixkora phikua eman. " Ad radicem ponere" . Mst III 53, 3 (SP errora eman; Echve sustraian ipintzia ). Mundurat eman behar zuen umea. Lg II 99. Ohartzen denean artzain nagia eta axola-gutikoa duela, laster eman beza kanporat. Dv Lab 269. Surat ematea laiteke laburrenik. Ib. 340. Hausten tuzu luzara zure ophilak eta emaiten laberat ongi krokant egin arte. ECocin 40. Hiltzen ditugu nabala marraza emanez lephora. Elsb Fram 145. Jainko-legea bazterrerat eman. HU Aurp 83. Begietarat errauts emaiteko. Ib. 145. Sos batzu bazterrera eman baditugu. Mattin 52.
azpiadiera-1.2.1
Eman zen bazter batetarat, yarri zen ahuspez. Lg II 257.
azpiadiera-1.2.2
(Lar, ).
"Traducir, hizkuntza bat bestera itzuli, biurtu, eman " Lar. Cf. infra euskaraz eman.
Liburua hau [...] egiña franzezez eta Piarres Detcheberry edo Dorrek eskararat emana. INav 1. Lateratik euskerara eman dituzte. Ibiñ Virgil 1.
azpiadiera-1.3
3. (G; Lar, Dv, H), emon (V) Ref.: A (eman, emon); JMB At .
(Con sintagma nominal o sust. vbal. en caso dativo). Ponerse a, darse a, entregarse a, dedicarse a. "Dar en llover, nevar, euriari, elurrari eman dio " Lar. Cf. ES 179: Alferkeriari bere buruak emanez; A: "Emonez (R), insistiendo". Tr. De uso general. El sujeto en caso absoluto es el más frecuente entre los autores septentrionales, aunque ya Etcheberri de Ziburu emplea el ergativo; en J. Etchepare y en Txillardegi hay ejs. con ergativo y con caso absoluto. Al Sur se emplea sobre todo el ergativo (ya en Cardaberaz y Mendiburu (IArg I 383); es general en vizcaíno), pero emplean caso absoluto los guipuzcoanos Lardizabal, Arrue (May 180) y Lizardi.
Zakusanean hiria idolatriari emana. Act 17, 16. Bozari eman diote. EZ Noel 66. Zeren ni naiz haragiz eta haragiari emana. Ax 476 (V 308). Ez arnoari emana, ez kolpe emaillea, baiñan maltsoa eta moderatua. He 1 Tim 3, 3. Zunbait ordüz estüdiuari emana. Mst III 33, 1. Eta ark eta beste biak oiuari eman. Mb IArg I 383. Jokoari eta tabernari eman dio. Cb Eg III 369. Ikharatu zituzten filistindarrak non eman baitzitzaizkon ihesari. Lg I 261. Emoten deutsa negarrari. Mg CO 54. Eman zaite Mariaren debozioneari. MarIl 31. Eskuak garbitzeari eman zitzaion. Lard 454. Gizon bat sal-erosiari oso emana. Bv AsL 25. Bat batean ematen diote denak algara aundiaz parrari. Ib. 137. Tarrapataka, lasterrari eman. Elzb PAd 45. Aste bat bera bakarrik eman balezote eskuararen irakasteari. JE Bur 180. Nola ezbaituk anbat ekusten, aian ezkapatan iazanian, eziai ekusen lasterrari emoiten. Mdg 164. Zuurtziari eman gaitezen. FIr 165. Eskutan biurrika erabiltzeari eman baigatzaio. Ldi IL 28. Jendaki guzia tzarkeriari eman zen. Zerb IxtS 13. Aragia nausiturik, ari buruz osoz eman nintzaionean. Or Aitork 39. Ito bearrez eman dio eztulari. Txill Let 140. Eman natzaio irakurtzeari. Ib. 48. Aida esanda, gurdiak eman zion berako bideari. NEtx LBB 23. Parrari eman zion bereala. Ataño TxanKan 15. Guztiak igesari emon eutsen. Gerrika 53. Harroak gara euskaldunok, eta ametsari oso emanak. MEIG VIII 27.
azpiadiera-1.3.1
(H).
Entregarse, darse (a una persona). Tr. Documentado en textos de todos los dialectos. Después del s. XVIII no es frecuente este uso en la tradición meridional.
Ezen speranza diát zuen orazionéz emanen natzaizuela. Philem 1, 22. Egun Jainkoa Jainkoa gatik / gizonari ematen da. Ezcurra 37s. Emaiten dala guztia. "Dándose todo" . Cap 147. Ene ezin hautsizko fideltasunaz emaiten natzaitzu. SP Phil 70. Bera zeuri dakizun emon. Acto 507. Jinkuari da eman. Mst III 7, 2. Debru nere etsai higuinari eman hatzaio. Dh 145. Eman gaitzon Mariari bere haurtzat. MarIl 82. Jaunari eman direnak Jaunarenak baitire. Etcham 54. Norbati eman nintzan maitearen maitez. Xa Odol 341.
v. tbn. Bv AsL 35.
azpiadiera-1.3.2
(Lar, Dv) .
(Con sintagma nominal o sust. vbal. en caso alativo). Darse a, entregarse a, dedicarse a. "Venéreo, aragizko gauzeetara emona " . Tr. Documentado en autores de todos los dialectos (excepto en suletino), ya desde Leiçarraga.
Hala nola hanbat emanak baikara gure buruen onhestera. Ins D, 8v. Ian-edanera eta emaztetara emana. Ax 375 (V 247). Ez othe zara emana berehala gaizki minzatzera zure lagunaz? SP Phil 519. Gogoa obra gaixtoetarat emana izanez. He Col 1, 21. Emon zaiteze gauza humillak egitera. LoraS 57. Gaizkirat eman ziren. Dh 125. Gazte atsegin galgarrietarat eman batetarik. Jaur 406. Israeltarrak jainko gezurrezkoetara eman ziran ezkero. Lard 138. Ondu eta oso deboziora eman. Arr May 23s. Eman zan bizi-modu berri artara. Bv AsL 108. Naiz bera ez izan biziro Eliz-gauzetara emana. Ag AL 5. Zaldun-liburuak irakurteari emona zan. Onaind STeresa 23. Malguagoak eta diplomaziara emanagoak dira. MIH 123.
azpiadiera-1.3.3
(Trans.).
Bere erara azi zuten. Libertade orrekin galdu ta bizioetara eman zuten. Cb Eg II 188.
azpiadiera-1.4
4. (H, A) .
(Con sintagma nominal en inesivo o expresiones de valor adverbial). Poner(se). " Enegan eman dute hutsa, ils m'ont donné la faute" H. v. jarri, paratu. Tr. Empleado abundantemente por autores septentrionales no suletinos y por el navarro Irigaray.
Nola beraz eztuk ene dirua bankean eman. "¿Pourquoi n'as-tu mis mon argent à la banque?" . Lc 19, 23. Priesaz eman dut pluma eskuan. CartEsp 459. Zeren obran eman duten Iainkoaren errana. EZ Man I 131. Zubirik ezten lekhuan oiñak emanik. Ax 143 (V 94). Sendatu nahi duenak behar ditu erremedioak eman. SP Phil 346. Zure baithan eman baititut ene esparanza gustiak. 45. Eman nazazu nahi duzun lekhuan. Ch III 15, 2. Preso emana izan zela Joanes. He Mt 4, 12. Nahiz bere burua eman bere aitaren haserraduraren gerizean. Lg I 310. Heien leialtasuna frogan eman. Mih 124. Begien aitzinean eman behar ditugu Elizaren manuak. Brtc 160. Eman gaiten ahalik eta khartsukienik haren maithatzen. Dh 244. Ahuspez eman gaiten. MarIl 78. Ihes emanen ditu debru guziak. Ib. 95. Yanot kontentik zen eman. Gy 233. Preso eman duteneko, urkhatzen da. Elsb Fram 164. Zurubia eman zuen murruari kontra. Arb Igand 80. Hauiek behar zaituzte sendatu eta zangoen gainean eman! Barb Sup 69. Zaldiz eman zen mendiz mendi. FIr 134. Joare tzar hori jo ta jo eman baita. Barb Leg 126. Etsaigoa emanen diat hire eta emaztearen artean. Zerb IxtS 10. Bigarren sinadura emak hemen. Larz Iru 40. [Oreina] Jakesek kanitaz eman du pusketan. Balad 173. (cf. Jnn SBi 57: hautsi zen beraz untzia eta pusketan eman) Diru eskasia duk eman estakuru. Xa Odol 201. Mahainaren gainean emanik ogia. Etchebarne 45.
azpiadiera-1.4.1
Mahaina ematen du eta askaria zerbitzatzen. Larz Senper 112.
azpiadiera-1.4.2
(SP) .
(Es frecuente en expresiones del tipo euskaraz eman 'poner en vascuence, traducir al vascuence').
Silvain Pouvreau apezak eskaraz emana. SP Imit XXI. Desiratzen nuen zenbait meditazione gure erdaran ematea. Brtc 7. Eskaraz eman baitu Testament Berria. Hb Esk 149. Imitazione bat, Duvoisinek emana eta Haristoyek argitaratua. Zerb Azk 59. Herri horren izena euskaraz nola eman ez jakin eta, latiñezko forma gorde diot. Mde Pr 247. "Mündian malerusik". Ona gipuzkeraz emana. Etxde JJ 89n. Eztabaida au luzexkoa dan arren, osorik emango dizut euskeraz, alik eta zeatzen itzulita. Zait Plat 127. Hamaika gai, esaera, ipuin eta gertakari hartu zituen eta euskaraz eman. MIH 165.
azpiadiera-1.4.3
" Andre hori ongi emana da bethi, cette damme est toujours bien mise" Dv. " Bere ederrenean eman zen, il revêtit ses plus beaux habits" Ib. Cf. fr. bien mis.
Kanpoz ontsa emana zen iduriz. Ainitz sos ba ahal zuen berekin. JEtchep 114.
azpiadiera-1.5
5. (Dv, H), emon (V ap. A ).
Pasar, dedicar (una cantidad de tiempo). Tr. Documentado en todos los dialectos.
Ea zertan iaioz gero eman duzuen denbora. EZ Man I 85. Zein denbora labur emaiten dudan, preparatzen naizenean. SP Imit IV 1, 5. Zazpi urthe eman zituen zure ohoretan tenplu guziz magnifiko baten egiten. Ch IV 1, 4. Eman izan zituzten zazpi urthe tenplu haren egiten. Lg I 329. Santuak eren bizitzak tormentuen artean ematea deseatzen zuen. Gco I 441. Emaitez orano egünko egünaren. UskLiB 12. Denbora ez da gaizki emana izanen. "Mal employé" . Dv Dial 43 (It, Ur igaroa, Ip iraganik). Eurai begira alditxo bat emotiarren. Kk Ab I 32. Oren bat eta erdi etziren eman Garateko lepuala heltzeko. Const 31. Atsaldea alai eman. Or Eus 193. Denpora dohainik eta urririk emate bat zen. Arti Ipuin 67. Bidean eman zuten hamar egun Beirouth-etik eta Kanbora. Etchebarne 116. Bere bizia gehienik XVIIgn mendean emanaz. MIH 235.
azpiadiera-1.6
6. (Lar, , H) .
(Con sintagma en caso prolativo). Considerar, tomar por. "Darlo por hecho, egintzat eman " Lar (s.v. hacer). (Recogemos ejs. de todos los autores).
Iragaiten zaitzun denbora, emazu galdutzat. Ax 160 (V 107). Emaztetan eztabillan apheza, emazu saindutzat. Ib. 362 (V 239). Orregatik eman behar ditugu gaistotzat ango fraide ta sorore on guziak? Mb IArg I 264. Ez eman niri erregetasuna, ta oiei andikiena? Tximo utstzat eman? VMg 73. Azal txit ederra izan arren [obra onak], usteltzat emango ditu. AA III 543. [Ez dago] dantza naastaubak pekatu mortalaren beeko okasinoetzat emoten eztitubanik. fB Olg 94. Beste jakitunak peligrosotzat emoten zitubeen pausubetatik. JJMg BasEsc 160. Badakit nik, txorotxat emango nautena. Izt C 239. San Pablo bereala iltzat eman zuten. Lard 509. Norbaitek eman zuen gauza bat arras egiatzat. Elsb Fram 71. Konzilioak Nestorio erejetzat eman zuen. Arr May 166. [Epaia] aldatua edo ezereztzat emona izango da? Itz Azald 37. Au guzia gezurtzat ematen dudala. Goñi 104. Dirutzarekikoa egintzat eman dezagun. Ldi IL 96. Ta jarritakoa? Galdutzat eman nai dek? ABar Goi 71. Ongi egintzat eman bearko dugu. Berron Kijote 141.
azpiadiera-1.6.1
Etzan orrenbesterekin ere mendetutzat eman deabru gaistoa. ' Ni con tanto se dió por vencido' . Aran SIgn 25.
azpiadiera-1.7
7. (En expresiones del tipo: jaten (o jatera(t))eman y edaten (o edatera(t)) eman, 'dar de comer, de beber'). "(Dar de) comer, jaten emon " . Tr. De uso gral. El sust. vbal. recibe el suf. inesivo en guipuzcoano y vizcaíno. En los dialectos orientales (incluidos los alto-navarros) se emplea el caso alativo; tbn. en Ochoa de Arin (100). Mendiburu emplea el inesivo (IArg I 251). En un ej. de Tartas (Arima 91) se encuentra el inesivo, aunque normalmente emplea el alativo.
Ezne edatera emaitez hazi zaituztet. 1 Cor 3, 2. Egarri denari edatera ematea. Ber Doc 90r. Edoskitzera zioen eman bere Haurrari. EZ Noel 51. Abre mutuei ere, etzekiela eman iatera eta ez edatera. Ax 70 (V 46). Gose direner iatera emaitia. Bp I 51. Emon eusten beaztuna yaten, eta egarri nintzanean binagrea [...] edaten. EL2 221. Aberea berotua edo izerditua badago etzaio eman bear edaten. It Dial 75 (Ur edaten emon, Dv e Ip edatera eman). Baldin lurrari eman behar badiot nere gorphutza jatera. Dv LEd 158. Othoi, emadazkik dilista horiek jaterat. Zerb IxtS 22. Eskeko errukarri bat da, eta gure ama zanaren oroipenez, jaten eman diot. NEtx Antz 89.
azpiadiera-1.7.1
(Otras expresiones con sust. vbal. en caso alativo --inesivo en vizcaíno--. Cf. ADITZERA EMAN.).
Halakoei ezagutzera eman nahi drauean eure afekzione paternala. Ins A, 2v. Gauza hura zeren baita ematen orhoitzera. EZ Man I 27. Eman balekio hautatzera, ea zein lukeien nahiago. Ax 156 (V 104). Egiak ulerretan emaiteko. Cap 81. Ontasunak ez dira gureak, Iainkoak eman derauzkigu lantzera. SP Phil II 269. Gauza sakratua eta Iainkoak begiratzera eman zioena. Ib. 401. Endelgatzera emaiten dela elizako hirur misterio handiren ezagutzia. Tt Onsa 48. Gurutzea adoratzera eman. Cb Eg III 244. Ezagutzerat eman behar zuena. Lg II 112. Israel-ko semeai emango zien Kanaango lurra ikustera. Lard 107. Komuniatzerat eman baino lehen. Laph 188. Denborak eman zuan argiro ezagutzera. Bv AsL 31. Bere obretan agertzerat emaiten duen botherean. Lap 33 (V 18). Piarresi ziozkan guretzat Jainkoak / Atxikitzerat eman argi fedezkoak [sic] . Zby RIEV 1908, 603. Jakittera eman zuan nor dan Jesus. Inza Azalp 49. Erakustera eman eta ondo frogatu. Vill Jaink 82.
azpiadiera-1.8
8. Producir; dar (fruto, etc.).
Lurrak eman beza belhar ferde hazi emaillea. ES 172. Gernikako arbola / da bedeinkatua, / [...] / Eman ta zabal zazu / munduan frutua. Iparg 339. Zazpi urte abuztu ugaria eman bear zutenak. Lard 54. Bortz laurden hezkurrek ematen dute hiru laurden olio. Dv Dial 106. Behiak zenbat esne eman dezakeen, zer esne mota eta zenbat denboraz. Dv Lab 244. Osto, lore, garau mizkeak eman bear zituzkean kimua. Ag G 141. [Iturria] gelditu zen betikotz urre emaitetik. Etcham 143. Urtean eun bat milla pezeta eman ditu gutxienez mendi orrek. Munita 116. Lurrak bere uzta eman dezan. Or Aitork 394. Orai arte hiruna gaitzurutara emaiten zauzkun [intzaur-ondoak] . JEtchep 48.
azpiadiera-1.9
9. (Como verbo ligero, en contextos en los que también pueden aparecer verbos como egin, etc.).
Paseo bat emon. Cap 127 (v. tbn. paseoa eman Mg CC 132; cf. Con egin Ostolaiz 118). Lokartu arteo eman errepaso bát konzienziai. LE Prog 102. Eman ezazü gerla / bizia gal artio. Xarlem 1327 (v. tbn. gerla, gerra eman Iraultza 107, Mg CC 129, AA II 165, Gy 223, Tx B I 105, etc.). Eman bear zaizka bere maneadurak eta jorrak. AA III 443. Ordutik ez demo pausurik batere. Gy 144 (v. tbn. pauso(a) eman Gco I 437, Apaol 75, Alz Ram 117, etc.). Zure artaldeai ikusi bat eman. Lard 38. Aurreneko tiroa Santa Kruzi emateko. Or SCruz 44. Eskubi-aldera bira eman. Anab Poli 37 (v. bira emon Enb 144, Etxabu Kontu 57). Txurrut bat emon ostean. Bilbao IpuiB 70 (v. tbn. txurrut eman Urruz Urz 39. Eun eztarrik batera emandako karraxi izugarri bat entzun zan. Ugalde Iltz 34. Gerorako uzten nuen, azken orrazketa eman gabe. MEIG IX 89.
azpiadiera-1.10
10. (Expresiones como beldurrak eman, txarraldiak eman 'dar miedo, dar un ataque', con sujeto en caso ergativo, sin objeto explícito). Recogemos ejs. de todos los autores que lo emplean.). v. 1 jo.
Uste etzuen gaitz batek eman ta erori zen zalditik. Mb IArg I 329. Andik irugarren egunean iltzeko gaitzak eman zion. Cb Eg II 182. Zuek esango dezue zer apetek edo eroaldik eman didan onetarako. GavS 5. Joánze negarres etxéra: ematen dióte somíñek; erditzen dá. LE Urt (ms.) 118v. Eman zioen oñaze izugarriak. AA I 430. Lotan zegoala eman zion eztulak añ gogorki. AA II 144. Aldi gesto batek emongo baleuskijo. Astar II 225. Zerbait egingo zioten bildurrak Faraoni eman zion. Lard 64. Heriotzeko izerdi hotzak ematen darot. Dv LEd 165 (Cb Eg II 90 izerdi otzak ematen dit ). Ta ez eutson emon ba barreak. Bilbao IpuiB 227. Gaur eztakit zerk ematen didan. NEtx Antz 84. Ta ontan atake batek eman zion. JAzpiroz 141.
v. tbn. Izt C 227.
azpiadiera-1.10.1
(Hablando de fenómenos atmosféricos).
Bustiak edo elurrak ematen badio, orduan komeriak izango dira. AZink 132. Baiña neguan, elurteak ematean, etxeetara ekarri bear. BAyerbe 120 (cf. ib. 120 elurrak eman).
azpiadiera-1.10.1.1
Iguzkiak [...] luzeago egin behar du itzala arratsaldean eguerdian baiño. Zeren eguerdian gaindik behera artez, eta arratsaldean saihetsetik, soslai emaiten baitu. Ax 120 (V 192; cf. ejs. de eguzkiak jo s.v. 1 jo ).
azpiadiera-1.11
11. (H, Lh) .
(Con dativo). Parecerse a. " Aitari emaiten du, il ressemble à son père." Lh.
Praubezia eta umilitatia elgarri hain emanak dituzu nun iduri baitute bi ahizpa direla. AR 271s. Ezi gauza horiek oro hain elgarri emanak dituzu, nun bataren izaria bestiaren xedia baita. Ib. 11.
azpiadiera-1.11.1
(Expresiones del tipo ondo (gaizki) eman, 'encajar bien (o mal), ser apropiado, estar bien', eder(ki) eman 'ser hermoso, bonito').
Zeñ eder ematen due [zeru] oriek gau argi batean. AA III 350. Ayuntamentu jauna / alkate ta guzi, / [...] / kopañiyan etzuen / ematen itxusi! PE 123. Nik esango dizkitzut / egiyak garbiyak, / nun nai ondo ematen du / gauza ondo jarriyak. AzpPr 42. Arrokeria edozeñetan txarto edo gaizki ematen duan gauza da. Inza Azalp 126. Gutxiyo danak gaizki ematen du / geiago dana tentatzen. Tx B I 225. Eskekuek obeto emoten dau yantzi zirzillez. Kk Ab II 60. Ill-obi oiek kanpotik eder ematen dute. Ir YKBiz 402. Beren urdin argiarekin oso ederki ematen dute beste zuaitzen tartean. Munita 83. Bati geiegi esanda ere / ez degu ondo emango. Uzt Sas 202.
azpiadiera-1.11.2
Sentar bien, dar buen aspecto.
--Zer gaizki ematen diyon mantilla orrek! --Nola ez diyo emango gaizki? Iraola 71.
azpiadiera-1.11.3
( -tara eman, aplicado a colores).
San Juanek Sardonix deitzen dion arri zuri-gorritara ematen duan bat. AA III 350. Berilo deitzen dioen berdetara ematen duan arri eder bat. Ib. 351.
azpiadiera-1.11.4
(Gc ap. A). (En las formas ematen du/dute o zuen/zuten, 'parece(n), parecía(n)'). Parecer. " Apharantziak hola emaiten du " Lh. Tr. Documentado en textos guipuzcoanos y septentrionales. Hay algunos ejs. de autores vizcaínos.
Beltz ematen du lurrak orduan! Hb Egia 38. Arrosa eder batek baño ederrago ematen zuela jarri zan. Arr GB 54. Aise ezagutu zinintuzken [...] Luhustarrak, hiritar emaiten baitute. JE Bur 24. Oraiñ beste gauza bat ematen du. Ag G 369. Ematen zuan mendigañeko otsua. EusJok II 150. Leialak ere ematen dute. Anab Aprika 85. Apurtxu bat lodiago emoten dau. Erkiag BatB 201. Erdia falta zaion mendi bat ematen du. Osk Kurl 105. Etxekoandre arek orduan ematen zuan amar bat urte gazteagoa. Salav 33. Onek Bordaberriko semea baño, markes baten semea ematen du. TxGarm BordaB 58.
azpiadiera-1.11.4.1
Parece (que). (Uso impersonal, puede ir seguido de oración completiva con suf. -(e)la ).
Ala ematen du beintzat, askoren neurtitzak begiztatzean. Inza ( in Jaukol Biozk VI ). Eztik ematen ba. Nire agindurik ezpaituk betetzen. Etxde JJ 69. Eta joan dirala ematen du. Txill Let 27. Ematen zuan biotzak bi parti egin bear zuala. Salav 79. Maitagarrien zelaietan sartu zerala ematen du. NEtx LBB 31. Ematen zuan bi belarriak / bear zitula puskatu. Insausti 255.
azpiadiera-1.11.5
(En autores guipuzcoanos se encuentran las expresiones ederki (ondo) eman ere! 'no faltaba más', siempre con sentido irónico).
--Zer uste dezu zuk, emengo izenak berak ez direla goierrian? --Emengo izenak? Ederki eman ere. Emen deitzen dira: Anxelmita, Rupertita, Mikelita. Alz STFer 118. Nerau prisiondegira? Bai ederki eman ere alajaiña, euskal-errian dan gizonik onraduena izanta. Urruz Zer 60. Utzi ezkero sartuko litzake baten eztarriko zuloan. Ondo eman ere. Lab EEguna 91. Besteek ere guk bezela yokatuko lutekela uste al dezute? ...Ederki eman ere! Ldi IL 136. Engrazi damu bidera etorri? Ederki eman ere! Etxde JJ 188. --Barka zaidazu. --Baita ondo eman ere! Zere etxean zaude! Lab SuEm 173. Ondo eman ere. Nik jantzi zaharra soñean... ta zuk buruko, mantal eta apainketa guziak? Ib. 200.
v. tbn. NEtx LBB 134.
azpiadiera-1.11.6
Considerar, echar (una edad).
Ez lioke iñork irurogei urte emango, alakoa da bere sasoia. Zab Gabon 26.
azpiadiera-1.12
12. (AN-larr ap. Asp Leiz2 ) .
(En expresiones del tipo eman dezagun, demagun, emagun 'supongamos, admitamos, pongamos (que)'). Tr. Documentado en autores septentrionales no suletinos (ya desde Chourio) y en la tradición meridional.
Baiñan emagun hala dela, eta gauza guziak bere gogara dituztela. Ch III 12, 4. Demagun milla urte bizi nadilla. Cb Eg II 89. Demagun eria konfesatu dala. AA I 540. Emagun bada gizon bakhar batek pairatu dituzkela marthirio suerte horiek guziak. Dh 172. Emon daigun ezin baserrikuak jatsi leitekezala astegunian kalera. Astar II 74. Eman dezagun ororen artean phisu dutela hamar libera. Dv Lab 76. Emagun baietz. Hb Egia 132. Uzten bahite, hiriko medikuen ganat joaiteko, eman dezagun Baionarat. JE Bur 124. Emagun bi toki izen: "Akelarre", "Otso-lezea". 'Pongamos por ejemplo' . FIr 165. Emagun Martin zakar xamar aritu zala [...]. Baño, neska mutillaganatu? [...]. Jesus, Jesus, Jesus! Anab Usauri 45. Eman dezagun betikoa dela. Vill Jaink 37. Adibide bat eman dezagun. Ib. 31. Adibidez, eman dezagun mariñel bat, aingura bat eskuan duela. Ib. 36. --Beraz, zorioneko da zuzena, zuzenbagea, berriz, zoritxarreko. --Demagun --esan zuen. Zait Plat 150. Hori betiko jenden errana omen! Eman dezagun! "Admettons-le" . Ardoy SFran 68. Eman dezagun apezgai batek ez zuela satifamendu emaiten. Larre ArtzainE 194. Demagun eta gustora emango nuke, hitz baten jatortasunak [...] eta nazioartekotasunak pisu larria dutela. MEIG VII 26.
v. tbn. Demagun: Mg CC 137. Gco II 50. Eman dezagun: Or QA 100.
azpiadiera-1.12.1
(En otros contextos). " Eman nezake ez dela ethorriko, je gagerais qu'il ne viendra pas" Dv. " Eman behar zaio, il faut lui reconnaître cela" Ib.
Ematen dut biziko naizela ehun urthe, [...]. Ematen dut ehun urtheak iragan ondoan, azken gaitzak nere-baithan eta ezagutza osoan utziko nauela. Dv LEd 164 (Cb Eg II 90 izan bedi).
azpiadiera-1.13
13. Golpear. "Dale, pégale, emak, emok " Lar. " Eman, eman, horrek eutsiko dik/n eta. Norbaiti, nahi gabe, zerbait gogorra jotzen duenean esan ohi zaio" ZestErret . Cf. emanarazi (2), 1 emanka, 2 emanka.
Salbaje aen arteti sartu zan, utra agitz emuten leustela bere ezpata zorrotzagaz. Lazarraga A, 1154v. Iak, emak, erak. "Hiérele, dale, mátale" . RS 272. Herori zen ozmiarri bat, eta eman zion mezarik enzun etzuen desditxatuari. Ber Trat 112r. Emon, emon, tiene lindo barrigón (aporréanle) . Act 257. Makhilarekin eman daut burutik behera. Larz Senper 10.
azpiadiera-1.14
14. " Onerat ematea, [...] cela se dit principalement d'un malade dont la maladie cède" Dv.
Galdegiten-zióte ark órdua, zeintan emán zuen oberá [sémeak]. Eta errespondatu-zióte: Ezi atzó zazpietákoan utzi-zue sukárrak. " In qua melius habuerit" . LE Io 4, 52 (Ir YKBiz 75 eman zuen onera ).
azpiadiera-1.14.1
Dirigirse a.
Ezkondu ziren eta lan eske Donostirat eman zuten. FIr 131. Mendixka aren iparraldera eman zuten. Ib. 144.
azpiadiera-1.14.2
Dar a, estar orientado a.
Asi zan eltzen, taka-taka, etxe-osteko korta-argira, ortu-aldera emoten ebanera. Kk Ab II 152.
sense-2
II. (Uso sust.).
azpiadiera-2.1
1. Donativo, (lo) que se da, (lo) dado.
Baldin seme hark bere aitaren eman hek guztiak, iokoan, ian edanean eta arloterian gasta balitza. Ax 164 (V 110). Erremusinaz edo emanaz. Dh 227. Elduten da emona biurtu edo pagetako denporia. Astar II 60. Emonian begiratuba gaiti, keia bere gorde gura leukiana dala. fB Ic II 224. Bere amai bagako ontasunaren eta jakiturijaren emonak dira, zeruban ta luurrian dagozan ontasun guztiak. fB Ic III 291. Zure emanez orhoitzen zare, hartuez, ez. Dv. Zure gaurko eman onekin eginen dugu tortxari. (B) 'Con esta vuestra dádiva de hoy haremos hilo de hachones' . A CPV 1102. Aren naiak nora, nire emana ara. 'Lo que quiere, lo obtiene de mí' . Zait Sof 73.
azpiadiera-2.1.1
Andria daukat tratuan, / emanian da artuan. Xe 275 (cf. hartu-eman ).
azpiadiera-2.2
2. Gran cantidad; afluencia, multitud. " Hau da uriaren emana. Hauxe da sagarraren emana! " H. " Emana (G-goi), descarga (de lluvia, de nieve, de granizo)" JMB At. Eta hango fruituaren emana! Ez ditake amets ere zenbat den! Zerb Metsiko 80.
Au ez da ezer arratsaldean etorriko dan ostearentzat. Ikusiko dezute jendearen emana! Lab EEguna 116. Ardoaren emanak burura jo zion Piarresi. Etxde JJ 187. Udaran eltxoa bezela, ura jendearen emana! Ataño TxanKan 103. Euriaren etengabeko emana. MEIG I 130. Jendearen etorria eta emana, inolaz, mende honetakoak ditugu, Errenteria hazten eta zabaltzen hasi zitzaigunez gerozkoak. MEIG IX 41.
v. tbn. Uzt LEG II 294.
azpiadiera-2.3
3. Acción de dar.
Burdinbiderako txartela emongo daben Endore jaunak, txiruak aldian daruan soroski-idazkijaren barrenian, txartel-emona idatziko dabe. "Circunstancia [...] de haber sido entregado dicho billete" . (1918) ForuAB 131.
azpiadiera-2.4
4. Resultado. v. emaitza (2).
[Euskel-egun] oien aztarrenik emanetan ezta agertzen. Ldi IL 119.
azpiadiera-2.5
5. " Emon [...]. 3.º (V-arr), fuente por donde salen los malos humores del cuerpo" A. v. emai (2).
azpiadiera-2.6
6. Producción.
Ene irakurgai luzea gutxik erosi aalezkoa litzake. Ta kondar guztiak aipatzekotan gure iturriko emana zikindu. Anab Usauri 142.
azpisarrera-1
AMORE EMAN, AHOAK EMAN, HARRIKA EMAN, AURPEGI EMAN, AURPEGIRA EMAN, AXOLA EMAN, BIDEARI EMAN. v. amore, aho, harrika, aurpegi, axola, bide, etc.
azpisarrera-2
EMAN-AHALA. Con todas sus fuerzas.
Hitz bat gabe, aire bati / Jo zak eman ahala. Zby RIEV 1908, 757. Makila lodi bat altxatzen du, eman ahala jotzen du jujea kopetan. "De toutes ses forces" . Barb Leg 145. Kantuz hasi ginen eman-ahala. Zerb Gerlan 57. [Aingira] hartuko ginuen nolazbait eta tinkatuko bi ahurren barnean, eman ahala. Larre ArtzainE 45. Gazteekin pilotan jokatzen, eman-ahala. Ib. 83.
azpisarrerakoSense-2.1
"Auak emon ala esan, decir perrerías" Etxabu Ond 105. "Hortzak emanala jan, asko, ugari jan. Jan zezakeen guztia jan" ZestErret.
Erran zion handik orho egiñ zezala, / Bulharrek eman ahala. Gy 109. Zein gogotik ari ziren, zintzurrak eta bihotzak eman-ahala [...], Pebet anaiak [...], nahiz denena zen hola bozten ginituen kantu guzia. Larre ArtzainE 82.
azpisarrerakoSense-2.2
Eman ahala eman, muthurrean ostiko bat emanik, han-harat igortzen du zakhurra. Zerb Artho 500.
azpisarrera-3
EMAN-HARTU. Intercambio, transacción. Parece que las necesidades de rima llevaron a Gasteluçar a valerse de este inusual orden de palabras, a partir del general hartu-eman (q.v.).
[Merkataria:] Munduan orai hari gaituk / Xuxentzen eman-hartuak. / Huna kontuen egiteko, / Plumak eta libruak. 204.
azpisarrera-4
EMAN-BEHAR. Obligación de dar; cantidad que se debe dar.
Txikija irudituko jako emon biar au zubek erreiñubaren alde daukazuben borondate ondari. " Este sacrificio económico" . (1860) BBatzarN 187. Diru onek txukatu bai litzake [...] alargunei dagozkien eman-bearrak. EAEg 2-12-1936, 442.
azpisarrera-5
EMAN-EMANAK EGIN. Dar una tunda.
Ezin baiña. Bestela amak... emon emonak egingo daustaz. Erkiag Arran 122.
azpisarrera-6
EMAN ERAGIN (Urt II 277). Hacer dar. v. emanarazi.
Emon eragin eutsan eskubetara bakotxari bere zigorra. Mg PAb 218. Jaungoikoari zor diogun honra eman eragiten diguna. Gco II 85. Berbia eskatu edo emon eragin bagarik. fB Olg 125. Al baleijee odola izerditan emon eragingo leuskijuee otseinei. JJMg BasEsc 172. Jaun arrotz aiei jatena eman eragiten. Arr GB 12. Ostroak Egilleari ongietorri on bat emon eragiñ gura baleutse legez. Ag AL 89.
azpisarrera-7
EMAN-GAI (Lo) que se va a dar, lo que se puede dar.
Emangei. Egiat 212. Zor aundiyetan gelditzen gera / onenbeste mesederi, / ez dan bezela baliteke izan / gure eman gaia ugari. Echag 91. Itxaso zabalean / makiña bat arrai, / danak izaten ditu / gañera emangai. Uzt Sas 307.
azpisarrera-8
EMANIK. "Emonik (R-uzt), de balde" A. v. emairik.
azpisarrera-9
EMATEKO .
(Uso pred.). " Emaiteko, en deuda, debiendo. Semiak emaiteko gelditia " HerVal 70b.
azpisarrera-10
EMATEN EGIN. "Esakera au Gipuzkoako zenbait errietan erabilia da (mutil-koskorren burrukaldietan beintzat) erderazko "rendirse, darse por vencido" adirazirik" Ldi RIEV 1929, 210n.
Ezpata-muturra begietan ipintzen ziola, ematen egiteko esan zion. Ldi RIEV 1929, 210 (Or ib. 9 txil egin). Eztakit bada, amaitu oi zun Beltranek ematen egiñaz, norbaitek aditzera eman dit besteai añako naitasunik ez ote diozun edo. Etxde AlosT 33.
azpisarrera-11
EMAN IZAN.
" --Nor da emon? ¿a quién le toca dar (las cartas)?, --Neu naz emon, a mí me toca dar (Vc)" A EY III 273.
azpisarrera-12
EZIN EMANEZKO. "Qu'on ne peut donner. Jauna, emozute zur zerbitzariei munduak ezin-emanezko bakea (USJub 76)" Dv.
eman
<< eltze 0 / 0 emanarazi >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper