1.
(
SP,
Urt I 87,
Lar,
Añ,
VocCB
,
Dv,
H),
biltzale (
S ap. Lrq
; Foix ap.
Lh.).
Recolector.
"Accumulator, biltzailléa, multzokatzaillea
"
Urt I 87.
"Cogedor"
, "recogedor" Lar.
"Acumulador, [...], pillaka biltzallea
"
Ib.
"Serviciador, el que cobra el servicio, y montazgo, bidakotizaren biltzallea
"
Ib.
"Tercero, el que recoge los Diezmos, amarrenen biltzallea
"
Ib.
"Colector"
, "recogedor" Añ.
"Celui qui réunit, qui fait la cueillette"
Dv.
"/bílcale/ [...], qui ramasse, qui recueille, qui réunit"
Lrq.
Tr. Documentado desde Leiçarraga, hasta el s. XX es más usado al Norte; no se encuentra en textos vizcaínos. En
DFrec hay 13 ejs. meridionales de
biltzail(l)e y uno, septentrional, de
biltzale .
Eta uzta denborán, erranen drauet biltzalei.
Lç Mt 13, 30 (SalabBN bilzaler).
Eskurik eztu betheko / Hau ebakitzailleak: / Ez besorik ere falez / Han haren bilzailleak.
Hm 168.
Zergatik hanbat hon lurrian biltzen duzu, honen bilzalia eta hon bildiak hain fite igaraiten [...] direnaz geroz.
Tt Onsa 107.
Heien bilzaille lehenbizikoen irabaziak gutiturik, bilzaille heien nonbrea bera eta heien azpikoena xumeturik.
"Agents du Fisc"
.
Revol
97.
Erain duen etsaia, debrua da; biltzea, munduaren akhabantza; eta biltzaileak, aingeruak dire.
TB Mt 13, 39.
Biltzalleak edatu bear dira, euzkel-itz bat ere ez dedin or galduta gelditu.
Ol EEs
1919, 26.
Zenbat biltzaile bear ote dire ainbeste zugatzen olioak biltzeko?
Or Mi 4.
Biltzalleari deika diardue sagar umatuak zuaitz-adarrean.
TAg Uzt 277.
Tximist-argi-ontzien egille, biltzalle edo zaitzalleak.
EAEg 7-1-1937, 747.
Biltzaillearen oarra.
Txill Let 73.
Irabelarrak (akonituak) eztitu atzipetzen biltzaille errukarriak.
Ibiñ
Virgil
85.
Lore politak biltzalle txukun / bizkorrak bear dituzte.
Olea 119.
Eta mordoskan ateratzen da [kuletua] , / zer poza biltzalleari!
Uzt Sas 134.
Lan honetan [...] bildu ditu hamaika gai [...]. Ez da Oihenart Azkue arteko biltzaileetan kaxkarrena izan.
MIH 237.
Orain ere, Aita Villasante berbera dugu biltzailea eta hitzaurrearen egilea.
MEIG III 124.
(Como segundo miembro de compuestos).
"
Buruzka biltzailleak, glaneurs"
SP.
"Acaudalador, el que acaudala, ondasun biltzallea
"
Lar.
"
Mahats biltzaile, vendangeur. Diru biltzaile, amasseur d'argent"
Dv.
Eta uzta biltzaleak, Aingeruak dirade.
Lç Mt 13, 39 (He bihi ephailleak, Dv ustatzaileak, Ur ebakitzalleak
).
Boozek oraino manatu zituen bihi biltzailleak utzteaz, berariaz, erortzerat zenbait ogi buru.
Lg I 245s.
Ezen ez duk orai aments ikusten / hire diru biltzaile galantak.
Iraultza 25.
Marrubi eta lore / biltzalle gaztea.
It Fab 197.
Diru-biltzaillea eta ximinoa.
Gy 215.
Petxa-biltzalle oiek publikano edo bekataritzat zeuzkaten.
Lard 390.
Ikhusi zuen zerga biltzaile bat, Lebi deitzen zena.
Dv Lc 5, 27 (Lç, He publikano, TB pagaraztaile, Oteiza maister, Ol zergari, Ker zerga-batzaille, IBk, IBe zergalari
).
Publikano edo petxa-biltzalle zana, apostolu egiñ zuten.
Arr May 104.
Zerga biltzaleak.
HU Zez 65.
Herrietako auzapez, axuant, boz-biltzale, beren buruei zu errailez.
Ib. 194.
Zu --diyo diru biltzalliak [el cobrador del tranvía]
.
Iraola 19.
Hazparneko zerga biltzalea edo perzeturra zuen bere gizon egin.
Ox 195.
Zarpil-biltzaile bati.
"
Sedero"
.
(Quijote IX)
Or RIEV
1929, 7.
Buruxka-biltzaileak arat onata dabiltza yostalari.
Or Mi 110.
Zerga-biltzaile bat aintzinean iragan zitzaion.
Barb Leg 66.
Mendiko garo-biltzailleak eta larraiñeko dantza-lagunak.
Mok 8.
Al den nai galai, Kontxa, / mutill langillia? / Diñat kalietako / zakar-biltzallia.
MendaroTx 249.
Bear ainbat langille, uzta-biltzale, apostolu, predikazale ez dalako.
Ir YKBiz 102.
Lenbizi zerga-biltzalea izan zan.
Ib. VIII.
Bertzeren diruz etxe egilea, bere hobiaren harri bilzailea.
GaztAlm 1934, 105 (ap. DRA
).
Aren bekaiñak iduri dute / eultzi biltzaillên erratza.
Or Eus 236s.
Kantu-ots alaia jaurtitzen due or-emen biltzalleak. Kantua darie, lan bitartean, garo-biltzalleai; kantua sagar-biltzalleai; kantua baba ta arto-biltzalleai; baita maats-biltzalleai ere.
TAg Uzt 278.
Gauza biltzale gaitza egin zen.
Lf Murtuts 3.
Ez izi! Hemendik aintzina gizon-biltzale izanen zira.
Leon Lc 5, 10 (Lç gizon hatzamaile, Dv gizon atzemaile, IBk, IBe giza arrantzale
).
Zerga-biltzale Lebi deitu bat bere dirubiltokian zagola ikusirik.
Ib. 5, 27 (Or pagu-biltzaille
).
Diru biltzailla baldin bazera.
And AUzta 150.
Barrandaria muku biltzale.
EZBB I 59.
Artzai edo zoritu mats-biltzaile.
Ibiñ
Virgil
63.
Gizadiarentzat urte-aroak, uztabiltzaillearena ta goldari lepomakurrena, alegia, bere zotzez marratu zituna.
Ib. 38.
Lore-biltzaillearen esku ordez.
NEtx LBB 253.
Uzta, munduaren azkena; eta uzta-biltzaileak, aingeruak.
IBk Mt 13, 39 (IBe uztabiltzaileak
).
Kale-garbitzaile edo zatar-biltzaile izatea nahiago nuke.
MIH 203.
Paxkal plaza-biltzale [= 'reclutador de peones'] debruz egin harek.
Barb Sup 9.
(G, AN, BN ap. A; lar, Añ),
biltzale (S ap. A
; -lz- BN-baig, R-uzt ap. A
).
"(A padre) allegador, hijo expendedor, aita biltzalle, seme galtzalle
"
Lar, Añ.
"Ahorrador"
A.
Aita bilzaleari seme barreiari.
"Qui amasse du bien"
.
O Pr 15.
Biltzalle onari, barratzalle.
(AN).
Aq 63 (pág.).
Huntan ohart gaizkion / erran xaharrari: / Aita biltzaileari / seme barraiari.
Zby RIEV
1908, 765.
(H (S)),
biltzale (-lz- Gèze).
"Mendiant"
Gèze, H.