Etim. Del lat. vigilia; v. SHLV 34s. y PT 317, para su posible relación con begira y begiratu .
1.
(V; Dgs-Lar 11, H, A DBols),
bigiria (Lar, Añ),
begira (V-oroz),
begiria (Lar),
bigera,
bigeda (V-ger),
bigida (Izt 122v)
Ref.:
A (bigira, begira);
A Apend (bigeda)
.
Velada, reunión nocturna.
"Con estas fiestas y regocijos velaban todas las noches en la dicha ermita [...] a las cuales velas ellos llaman begirak
"
IC II 47.
"Vela, vigilia"
Lar.
"Velador, el que vela, beillaria, bigirian dagoena
"
Ib.
"Trasnochar, bella egin, bigirian egon
"
Ib.
"Vela, vigilia de noche"
Añ.
"Visitas de noche o juntas, bigidak
"
Izt 122v.
"Comedia"
Dgs-Lar.
"(Vc), tertulia, sarao. Generalmente se toma en mal sentido"
A.
"
Begira (V-oroz), vela, tertulia"
Ib.
Tr. Documentado sobre todo en autores vizcaínos de principios del s. XIX; a partir de esta época, su uso disminuye, aunque conoce una cierta revitalización a principios del s. XX, con autores como Aguirre y (en mayor medida) Azkue. Si exceptuamos Birjin, no se encuentra en los textos con el significado de 'vela, vigilia' que le dan los dicc., de Larramendi y Añibarro. En cuanto a la distribución de variantes, bigira es con mucho la más usada; begiria aparece en Birjin, y bigera (posible errata) en una ocasión en Añibarro.
Begiratureintutzu Serora gartsu hauen bizi-araua ta garraztasunak, hauen begiriak, barurak, lizifrinak.
"
Leurs veilles"
.
Birjin
494.
Euren etxetan artazuriketa ospetsu ta bigira infernukuak isten edo permitietan ditubenak.
CrIc 117.
Gauetako dibersio oei ematen die bigiraren izena.
Mg CC 93.
Bigira ta danza lotsabagiak.
Mg CO 134.
Bigiraak dira beste olgeeta batzuk baseerri etxeetan mutilak eta neskaak gabaz egiten ditubeenak.
fB Olg 109s.
Zein tronpia, zein sartain zaar bat (baseerrijetako bigireetan useetan dan legez) guztiekin joten da soinuba.
Ib. 32s.
Nekezarijeen sarauba da Bigiria. Ta andikijeen Bigiria da Sarauba.
Ib. 116.
Diabrubak eruezala guraso, onelako bigiraak etxian isten zitubeenak.
JJMg BasEsc 111.
Ea erromeria, batzaako dantza, naasteko yolas ta gau-bigereetara agindu badozuz.
Añ
EL2
140 (Harriet cita gau bigireak
).
Gau-bigiretara.
Ib. 149.
Arrats atako bigira, billera edo batuerea amaitu zan.
Ag AL 66.
Bigirea (tertulia) amaitu arteraño, bera izan zan gau atako jardungei bakarra.
Ag Kr 135.
Bigirako guztiak Indianoaren lepotik barrez-eztanda egiten jagi zirean.
Ib. 137.
Bigira bat, lagun-arteko etxe-biltzarre bat, bukatuta, bakoitza bere legorperako jeiki oi ziranetan.
RIEV 1907, 168.
Orainarte beronen bigirak ardazketari ta artazuritzaile-artekoak izan doaz; aurrerantzean, te-usaina surrak eta pianu-otsa belarriak asmau daien bigiretara bere eroango dogu gure izkera zar au.
A EEs
1916, 109.
Meza-nagusi ta arratseko bigira-bitartean.
A LEItz
6.
Gaurkoa langoxe bigira bat (velada bat) egin.
Ib. 133.
Irugarren bonbil andia erdi beterik utzi nien ta aien bigirak noizarte iraun otezuen batek badaki.
A Ardi 41.
Illuntzetan izan oi da euren bigira edo batzartxua.
Erkiag BatB 136.
2.
"Visita, bigira, ikustamena, ikusmena
"
Izt 122v.
Cf. bigiratu.