Harremana

    OEH - Bilaketa

    783 emaitza dantza bilaketarentzat

    Sarrera buruan (119)


    Sarrera osoan (496)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    berdin.
    tradizioa
    Tr. Berdin es la única forma documentada en la tradición guipuzcoana, y bardin en los textos vizcaínos (tbn. en el alavés Lazarraga, y en Iztueta) y suletinos. Los autores labortanos y bajo-navarros emplean ambas variantes: así, por ej., bardin en Dechepare (en el que aparece, además, una vez berdi ), Leiçarraga, Etchart (7.1r), Duhalde, Duvoisin, Hiriart-Urruty, Barbier y Zerbitzari; berdin en Materre, Etcheberri de Ziburu, Axular, Chourio, Arbelbide y J. Etchepare. Bardin se encuentra tbn. en Lizarraga de Elcano. En varios autores, la diferencia formal berdin / bardin se corresponde con una diferencia de significado: así, Harizmendi y Haramburu emplean bardin con el valor de 'igual', mientras que berdin es usado como adverbio ('igualmente', 'de todos modos') o conjunción ('pues, ya que'); Oihenart usa bardin ('igual') y berdin ('d'ailleurs'), y en Duhalde se encuentra sólo bardin como adj. y adv., mientras que como conj. aparecen tanto dicha variante como berdin. En DFrec hay 568 ejs. de berdin (27 septentrionales), y 11 de bardin, vizcaínos.
    etimologikoa
    Etim. Probablemente de ber- 'el mismo' + suf. -din; cf. neurdin 'como quiera, en cualquier caso' de neur- 'yo mismo'.
    sense-1
    I. (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    (V-gip, G, L, AN, BN, R; SP, Lar, Mg Nom (G), Añ, VocBN , Hb, Dv, H, Zam Voc ); bardin (V, L, AN-egüés, BN, S, R-uzt; Ht VocGr 351, VocS , Mg Nom (V), Añ, Lecl, Gèze, Dv, H, Zam Voc ); berdi Ref.: A (berdin, bardin); Bon-Ond 155; Lrq /bardin/; AtBou 368; Iz ArOñ (bardin), Ulz, Als ; Etxba Eib (bardiña); Gte Erd 79, 157, 200; Elexp Berg; Holmer ApuntV (bardin).
    Igual. "Égal" SP, Ht VocGr 351, VocBN, Dv y H. "Par, igual" Lar. "Hombrear, quererse igualar a otro hombro con hombro, berdin izan nai" Ib. "Pair" VocS . "Berdin gelditu dira [='han empatado'] (AN-gip)" Gte Erd 157. Tr. De uso general, se documenta desde Dechepare. Para la expresión '(ser) igual a, igual que', -(r)en berdin es la construcción propia de la tradición septentrional; los autores meridionales emplean -kin berdin, -gaz (-az) bardin. Hay, sin embargo, excepciones: en algunos guipuzcoanos, la mayoría modernos (Afrika (49), Etxaide, Orixe, Lekuona (SClar 126), Anabitarte, Uzpaide, B. Barandiaran) aparece la primera, mientras que hay ejs. septentrionales (en HeH y Duvoisin) de la segunda. Encontramos además -i bardin en TB y Orixe.
    Zure gortean bardin dira handi eta xipia. E 235. Andria, Ieinkoak drugatzula; orai berdi girade; / Ni errege balin baninz, erregina zinate. Ib. 169. Azken hauk oren bat egin dié lanean, eta gure bardin egin dituk. "Tu les as fait pareils à nous". Lç Mt 20, 12 (He gure berdin egin, Ip gure bardin egin; HeH, Dv gurekin bardin egin, Or gurekin berdin egin; TB guri bardin egin). Ezen egiazko Pastor oro, non-ere baitirade, bere ofizioaren exerzitatzeaz den bezenbatean, zein bere lekhuetan authoritatez eta puisanzaz bardin diradela. Lç Ins G, 6v. Ezen lehenago, iguzkia sar zedinetik ilkhi arterano, gaua laur parte bardinetara partitzen zutén. Lç Decl ã 7r. Arma bardinaz. Cantabr 6. Bardin Burgos eta Markina. "Iguales son". RG A, 49. Zeñek baitu bere ethorkia Aita eta Semea ganik, gauza guztietan hekin pare eta berdin. Mat 64. Zeren izan baitzarete / Lurrean gure berdiñak, / Hezurrez eta haragiz / gu bezala egiñak. EZ Noel 130. Zeren orduan biak baitira berdin, biak baitira erho. Ax 301 (V 201). Eta aldez aingiru gaixtoen berdin, deabruen paretsu egiten da. Ib. 98 (V 67). Zeren berdinarekin ihardukitzea dudos da eta perilos, handiagoarekin erhokeria, eta ttipiagoarekin itsusi eta desohore. Ib. 332 (V 220). Ederrenen bardina / (Ezpadohat' atzina) / Da begitartez, eta / Diskret oboro ezina. O Po 27. Xazkoaren adin, geurzkoaren bardin. O Pr 480. Munduko muga guztiek / Ikusi dute berdin / Nola Iainkoak eztuen / Bere baizen deus bardin. Hm 65s. Hekien bien bardin zara. Ib. 75. Hala zorigaitzean, nola onean, gauza guziak pisu berdinez pisatzen tutzula. SP Imit III 25, 3. Atsegina eta atsekabea bihotz bethi kasik berdin batez hartzen du. SP Phil 9. Hark egitentu gizonak kasik Angeruen berdin. Ib. 250. Ioandone Paule apostoliak ere erraiten du loa, eta herioa, biak bardin direla. Tt Onsa 79. --Zeiñ da hirur hautarik / Handien den Presuna? / --Hirurek bardiñ dute / Bere handitasuna. Gç 212. Bere baithan ikhusi da / Bere Seme bardinean, / Nola baita presuna bat / Ezagutzen miraillean. Ib. 71. Errazu nola den berdiñ / Semea Aitarekien. Ib. 25. Jente güzien gaitz bardinetik haren begiratüz eta bere graziaz aitzindanik Adamen bekhatiaren khozütik gibeltüz. Bp II 92.
    ( s. XVIII) Iru Persona distinta, bata besteagandik diferentea dana; bañan guzian igoalak eta berdinak. OA 20. Zeiñak egiten baitu gizona aingeruen berdiñ, Jainkoarenzat maitagarri, eta giristino guzientzat ohoragarri. Ch III 10, 6. Daukalako gloria bardina Aiteagaz da Espiritu Santuagaz. Arz 36 (v. tbn. con -gaz en Oe 65). Irurak bat da bardinak gauza gustietan. Ib. 31. Ala zure gehienak, ala zü beno gaztiaguak, ala zihaüren bardinak. Mst III 49, 7. Orregatik bat bera ta berdiña da irurei ematen zaion honr, adoranz eta gloria. Mb IArg I 357. Puntu onetan, nola Euskal errietan era edo manera jakinik ta guzienzat berdiñik orañ artean izan eztan. Cb EBO 61. Lagun guzienzat berdiña, ta guztiakin igoal gozatsua edo afablea. Cb Just 91. Ak Jangoikoa dan aldez, gloria bardina eukitea: eta Gizona dan aldez, beste iñok baño andiagoa. Cb CatV 27. Zerua eginen zenean, gizonen bekhatuen gatik, metalaren berdin, lurra burdinaren. Lg I 333. Izan zaite kanpoz yende prestu eta berthute dutenak bezala aphal, modest, arrai, bethi umorez berdiña. Mih 36. Seme guziz maite haren ikhusteaz izan zuen bozkarioa, haren eskasak eman zioen griña eta khexagunearen berdiña izatu zen. Ib. 118. Igual eta berdin dira gauza güzietan. CatLan 26. --Ta Espiritu Santua Aitarekin ta Semearekin berdin da? --Bai: irurak dira berdin-berdiñak. Ub 128.
    ( s. XIX) Ez zaitut zu ez behar egin / Paxuko, debot atea, / Maingu tringil horien berdin. Monho 38. Ez da guzien iritxi berdina jakiteko zenbat denporaren buruan desegiten dan hostia konsagratu edo ogi itxura. Mg CC 239. Konfesore guztiak ez dira bardinak. Mg CO 192. Baña badakizu ez dala bardin gabeko jagiguria ta goixekua. Mg PAb 116. Ez da bardin ta ora batekua areen ta gure zorija. Ib. 205. Andi ta txikien arteko partilla, ez da inoiz berdiña. VMg 6. Laguntzat arzazu berdiña: / Andiagoa izango da kaltegiña. Ib. 8. Jangoikoaren Legea bat bardiña ezta guztientzat? Añ LoraS 33. Biak batera, ta neurri bardinean. Ib. 176. Eta ala lenago eman bear zaie, premia berdiñetan, obligazio geiago diegun personai. Gco II 37. Eztíre ez bardín oraiko trabájuttoak emanen zaigun gloriarén áldean. LE Ong 81v. Prestaera berdiña bada. AA I 472. Eskeintzen zaio alabaña bere Seme bakarra, guzian berarekin berdiña. AA II 13. Baña lan guziak ez dira berdiñak, ez debekatuak. Ib. 50. Ezen gaba eta eguna, gauerdi eta eguerdi, ilhunbea ala argia, bardin dire zuretzat. Dh 203. Goragokoak, bardinak eta bereziki sehiak eta bertze bere menekoak erasiaz eta errephortxuz xahutzen dituzte orobat huts xumenak gatik. Ib. 68. Soinuba joteko erramientak bardinak izan ezarren, soinu guztiak dira bardinak, orain tokeetan danez. fB Olg 32. Bijak badira odol bardinekuak, gitxi gora beera euki bardinekuak, kleitu bardinekuak. fB Ic III 334. Ez da izaten mantenimentu bardiña erri guztietan. JJMg BasEsc 205. Mediku guztijak dirala bardiñak. Ib. 82. Eta ezta zuk dinozuna zuri deritzunagaz bardin. Astar II 57. Berdin dire Aita, Semea eta Espiritu Saindua. CatB 28s. Emen berdintzen dira / aberats pobreak, / berdiñak badirade / gure birtuteak. Echag 104. Ordian bardin girate, / Diferent denik eztate. UskLiB 217. Bainan segurki ez dira berdin / Guzien jendetasunak. Bordel 83. Zeren izango gera / guztiok an berdin, / naiz errege emen izan, / naiz izan arlekin. It Fab 53. Neurri ta balio bardiñean ez ezik, geiagoan ere naiago dutela artoa, garia baño. Izt C 28. Gizon güziak Jainkoaren aitzinian bardin dira. Arch Gram 16. Gauza berdiñ da horlatan. Gy 195. Ez dire ithurriak dohain bardinekin. Hb Esk 97. Sinheste guziak bardin balire, Yainkoaren irakuspenak deus ez litezke. Hb Egia 54. Bada, Jaunarentzat guziak berdiñak dirala. Lard 499. Asmu hekiek guziak, ez diren arren bardinak, oro elkhar iduritsuak dira. Dv Lab 67. Zeren herri bateko goldea ez den hauzo herriko goldearekin bardina. Ib. 57. Erakusten dituen / ortza txiki fiñak, / txuriz elurrarekin / dirare berdiñak. Bil 60. Esan izan dizut nola Zeruko Aitak ere baduen Seme bat, berarekin guzian berdiña. Arr GB 80. Hirur Persuna hurak bardin zahar, bardin photeretsü dira, zeren gaiza orotan bardin beitira. CatS 21. Ikusi du eztirela berdinak aietan erakusten diran kristau ikasbideak. Legaz III. Eta uste diat, nere zor-artzekoak ortxe nunbait berdin izango dirala. Zab Gabon 27. Gaizki nai digutenakin, ongilliakin bezela amorio berdiña agertu dezagun. Bv AsL 67. Pobreak izan arren aberatsaz bardiñ. AB AmaE 241. Guztientzat bardiña daukana legea. Ib. 242. Nahiz hekien mintzaiak ez ditezken berdinak, halarik ere biak elkharren heinekoak dire. Arb Igand 36. Agin zuriak eta bardinak, / Guzarateko perlak lez. Azc PB 122. Ez dauke indar bardiña, edozein gizonek nai emakumek egiten dituezan erreguak eta eskariak? Itz Azald 169. Zetan dira bardiñak Espiritu Santuaren frutuak eta zoriontasunak? Ib. 196.
    ( s. XX) Hirur Presuna horiek orotan bardinak dire. CatJauf 51. Andre Marietako egunak eta ezereztan garizumakoak eztira emen bardiñak izaten. Ag Kr 157. Umetxo bardin bi egozan bakarrik burditxo baten. Echta Jos 357. Ez, gure maitetasuna ezta danentzat era batekoa, ezta ere beti berdiña. Ag G 290. Senar emazte berdiñagorik, gizon-emakume apalagorik! Ib. 373. Asi zuten baserrietako gau soñu berdin ta iraunkorra. Ib. 282. Mariatxo zanaren begiak eta lore aiek kolore berdiña dutelako. Urruz Zer 118. Medelen osotasuna ta gurea, Jaunari eskerrak, eztira berdinak. A Ardi 105. Arribiltarrentzat gauza bardiña zan. Kk Ab I 30. Guzien zorion gaia berdiña izango da; atsegingai berak izango dittuzte; baño ez zorion edo atsegintasun berdiña. Inza Azalp 114. Ez ditazkela bardin oro izan! Edo hau, edo hura. Barb Sup 58. Sehi eta egurkari-egile, oro bardinak dire Metsikon: oro, gezurtiak. Zerb Metsiko 345. Artu begi, arren, yauna, eskiñi urri au, nire guraria al-izateaz bardin balitz, aberatsagoa litzake ta. "Si su poder y deseo se conformaran". Or Tormes 5. Segari mardulak aurrera-kiñu berdiña egiten dute ebaki-ala. Or Mi 108. Eriek gaitza berbera izanik, ez dela bi eri berdinik. FIr 188. Guziak ama berekoak, ohantze berdinekoak, seaska batekoak. Zub 103. Gure etxean laurentzako / gaur sei sardiña, / bañan ez dute egin / partizio berdiña. Tx B 72. Bakalderritik bera ta bera / Edur-malutak ugari, / [...] / Soñeko zuri eder bardiña... / Janzten dautsie danari. Enb 107. Ondasunetan bardiñak ezin izan leitekezala. Kk Ab II 114. Errialde biyetan oiturak eta bizikerea bardin samarrak beti izan diralako. Ib. 164. Bijotz orotan bardiñak dozak maitasun naiak. / Abesti orok yagertek geure keska bardiña. Laux BBa 38. Nork ukatu dezake auxe litzakela elebitza edo "bilingüismo" zuzena ta bidezkoa, guzientzat berdiña? Ldi IL 138. Ikasi, ez-ikasi, / oro gara berdin. Or BM 94. Yesusek esaten zien Yuduai, bera Yainko zala, Aitarekin berdin. Ir YKBiz 107n. Gauzen jabetzea be ezta izan beti bardiña. Eguzk GizAuz 170. Eta tarte oiek ez dira beti berdiñak, baizik batzuetan aundiagoak besteetan txikiagoak. Munita 151. Mattin berriz, ire berdiña duk, ire aziaren sorkia. Etxde JJ 7. Parisen kurritzen da ipuin berdina. Mde Pr 126. Iordan-lurretik, Zure berdiñ dan menditik, baiñan txiki guregatik. "De terra Iordanis et de monte aequali tibi". Or Aitork 388. Beraz, Iainko-asmoa Iainko-izatearekin berdiñ da. Ib. 313. Zugandik izanik ere, Zuri berdin ez izana. Ib. 378. Ezin izan ditezke denak berdin. Txill Let 123. Itsasoan ez da gau bat bestearen berdiña. Anab Poli 129. Etxe txikiak dira, izan. Biak bardiñak, alderdi bakoitzetik amabi-amalauna metro luze. Erkiag Arran 134. Nork eztaki abagune bardiñetan solas gozo bigun sarkorra kutunarengan isurtzen? Ib. 101. Guztiok ez dogu izaten borondate berdiña. SM Zirik 6. Erritarrak beti bardiñak: biotz-gogorrak, entzun-gorrak, Jaungoikoak ardura gitxi emoten eutsienak. Bilbao IpuiB 217. Gure azeria ez zan beintzat iritxi bardiñekoa. Ib. 202. Egun eztago ez goirik ez beherik, guztiok gaude haltura berean, guztiok gara anai, berdin eta libre. Arti Tobera 264. Marra ditzagun onen eduko lau lerro berdin. Zait Plat 65. Erabateko ederra beti berdin da, len, orain eta gero. Ib. 39. Bedar, giñarra, sasi ta zume / su bardin baten erasoz. Gand Elorri 195. Arima, eta arimak duen materiazko tresnak eztutela etorburu eta izaera berdiña. Vill Jaink 70. Etzan berdiña aruntza ta onuntzako bidea. NEtx LBB 48. Beste arrai-klase bat / berriz txitxardiña, / uretan bai al dago / beraren berdiña? Uzt Sas 309. Amodioaren mail guziak / ez dira arras berdinak. Xa EzinB 123. Gosaltzeko, gaueko apariaren berdiña eman zigun. BBarand 140. Onei ez detsegue erantzun bardiña emongo. Gerrika 186. Bi letra berdin nahi ezberdinen elkarteak. MIH 97.
    azpiadiera-1.1.1
    (En oraciones negativas o interrogativas). (Haber, tener) igual.
    O anderia, ezin date ehor zure bardinik, / Gainekorik zuk eztuzu Ieinko beraz berzerik. E 107. Gozatsua eta konplitua zara zeure bardinik eztuzula. Harb 372. Iainkoaz lekhora goragokorik eta bardinik gabea. Ib. 93. Ongi zaren, o, lurrean, / Izatean, / Bardinik eztuzuna. O Po 56. Ikusirik, beti urteten ebala ondo Dabiden balore bardiñik ez eukanak. JJMg BasEsc 178. Lendanaz du Maria / Jaunak bedeinkatu, / bere berdiñik ez du / lurrean arkitu. Echag 125. Dama gazte polit bat / bada Donostian, / berdiñik ez duena / zeruan azpiyan. Bil 46. O neskatilla Sarako gazte / Fedez bardiñik bagea! AB AmaE 190. Ez diagu berdinik / deusik hik eta nik. Zby RIEV 1908, 771. Hark eztü bere bardinik / zelian ez lürrian. UNLilia 14. Oñaze ori bakarra izan da, neurri ta berdiñik gabea izan da. Ag Serm 580. Or eztek, bada, Antton Barandiaran, Goierrin ere berdinik eztuena? A Ardi 68. [Ikusi] lurbira onetan onaze gustiak / Aman nekeokaz daben bardiñik. GMant Goi 62. A ze nolako taldea! / Berdiñik iñon ote dagoan / egingo nuke galdea. Basarri 118. Ene amatxik mundu guzian ba ote zuen berdinik? Xa Odol 345. Indarrean berdíñik etzuala. Ataño TxanKan 259. Maisua, Don Elias Azpiazu Gorosabel, Mondragoiko semea. Berdiñik etzuan maisua. JAzpiroz 50. Renato Castellanik eskeini digun XVgarren mendeko Veronak ez du berdinik izan zineman. MEIG I 153.
    v. tbn. VMg 16. Gco I 458. Zab Gabon 75. Moc Damu 3. Ox 19. ArgiDL 166. Yanzi 174. TAg Uzt 43. Etxde AlosT 79. Munita 130. Anab Aprika 102. NEtx LBB 31. Olea 179. FEtxeb 88. Insausti 29. Bardinik: fB Ic II 285. Ur MarIl 125. Hb Egia 1. Azc PB 123.
    azpiadiera-1.1.2
    (V-gip, G, AN, L, BN, R; Lar, Añ, H); bardin (V, L, BN, S, R-uzt; Lar, Añ, H) Ref.: A (berdin, bardin); EI 185; Etxba Eib (bardiña); Elexp Berg.
     Liso, llano. "Igual, sin cuestas" Lar, Añ. "Kastilla aldietan, lur bardiñ zabalak asko dira" Etxba Eib. "Liso. Kuarto ortako suelua eztago oso berdiña" Elexp Berg. "Lista, bardina" Dgs-Lar 5. (por 'lisa'?)
    Aldapa eta mendi gorak dirade planaturen, / Eta puioak elkharren kidera berdinduren. // Fiñean nola Zerua baita guztiz leuna, / Lurraren bisaia hala izanen da berdiña. EZ Man I 89. Eta onezaz bide-irikitzen digu Doktore Santu bat alabatzeko, alako bide-berdiñ argizkoa. Lar SAgust 3. Azkenean joan ta gordetzen da arririk ez den toki berdiñean dabillen ura bezala. Mb IArg I 284. Zelai berdiñean dabillelako ustean. Mb IArg II 12. Zeruko bide berdiñ ederra. Echag 218. Hantik ezagun zen itsasoa, aldiz mirail bat bezain arrasoa eta bardina, aldiz, zoro baten pare, harri peñen kontra muthiritua. Dv RIEV 1931, 557. Mendiak ordoki, oro bardin, legun-leguna. HU Aurp 200. Bizkaiko euskerearen laztasunak aitatutean eztot esan gura Gipuzkoakoa edo beste lurralde batekoa bardiñagoa, samurragoa edo akats gitxiagokoa bada edo ezpada. Ag Kr 8. Murritzak dira, lantze ttipikoak, berdinegiak, hotz eta motzak beren loreen gatik, Cestonako hôtelak Vichy-koen aldean. JE Ber 75. Toki au berdiña da, erria toki atsegiñean jaiota dago, mendiz inguratuta. Anab Poli 106. Tokiak dituzu batzuk berdiñak, toki zelaiak, lurra ta arriak. Anab Aprika 8. Badakusket orduan / esku gorenak nola zimendu / ain berdin eta galgan / jarri dion lurrari. "Tan a nivel y plomo". Gazt MusIx 123. Ille moztu berriko gizon baten lepondoa bezin berdin ta txukun uzten zituan arkaitz-inguruak. Ataño TxanKan 9. Leku ikusgarria da, ain aldapa gutxiko eta berdiña dalako. Insausti 41.
    azpiadiera-1.1.3
    "Adaequare tecta solo, lurrarekiñ berdintzea, lurraren berdiñ egitea" Urt I 130.
    azpiadiera-1.1.4
    bardin (V-gip).
    Ecuánime. "Bardiña [...]. Tratándose de personas, justo. Alkatetzarako, gizon bardiñ baten billa gabiz" Etxba Eib.
    Orduban izango da ezagutuba gure jauna zein bardiña eta justuba dan bere juizioetan. msOñ 11v.
    sense-2
    II. (Adv.).
    azpiadiera-2.1
    1. (V-gip, G, L, AN, BN, R; Urt I 129, Lar, Mg Nom 68, Añ (V, G), VocBN, Dv); bardin (V, S; Mg Nom 68, Añ (V), Gèze, Dv, H) Ref.: A (berdin); Lrq /bardin/; Holmer ApuntV (bardin); Gte Erd 180.
     Igualmente. "Adaeque, berdin, igoálki" Urt I 129. "Igualmente" Lar, Añ. "Equidistar, berdin bidastitu" Lar. "De même, de la même manière" VocBN . v. berdinki. Tr. De uso general.
    Egun hartan handiena izanen da erratuia / Eta bardin iuiaturen handia eta xipia. E 59. Sufrituren dugu hain iustoki eta hain zuzen onez guziéi bardin apartenitzen zaikun Testamentu konplitu haur edeki, estal, korrunpi edo ezezta dakigun? Lç Adv ** 5v. Batak estimatzen du egun bata berzea bainoago, eta berzeak estimatzen du bardin zein egun nahi den. Lç Rom 14, 5. Zegaiti lauoi bardin on eretxi / ez deraustezu euren amoreetan? Lazarraga 1145v. Biak berdin hik ostikoz egotzten tuk lurrera. EZ Man I 45. Eta halatan biak berdin su batetan egonagatik, eztira biak berdin erratzen eta ez penatzen. Ax 583 (V 374). Zeruek salhatzen dute / Iainkoaren loria: / Haren obrek deklaratzen / Bere Moldalaria. / Egunak hurrena hurren, / Badu berdin salhatzen. Hm 43. Bainan ezterauzte bere lanak ordenatzen, ez berehala, ez berdin, ez ordu, ez leku guzietan. SP Phil 173. Lo danzanak eta gu bardin Iaunaren aitzinera helduko gira. Tt Onsa 79. [Gogoa emaiteko dügü] hen bardin egiaren erraitiari, algarren berririk etzienian ere. Bp II 119. Ezteia ber Jesüs-Krist Jauna bardin Meza orotan Jinkoari ohereskatzen? Ib. 12.
    ( s. XVIII) --Hostia andia edo txikarra artuten dabenak artuten dau grazia geiago? --Ez, biak bardin. Arz 58. Kristo Jaungoiko eta Gizon egiazko bakar bat bera arkitzen da eta dago Hostia konsagratu guzietan igualmente edo berdin. OA 48. Desbardin diren gaizak bardin egarten. Mst III 5, 3. Bena eztüzü oro bardin jakinsützen. Ib. 43,4. Sutegi edo labe aorik, zulorik edo zirriturik ere ez duen batean sartua; ta su, berez beti-beti ta era batean ta berdin erretzen duena. Mb IArg I 254s. Euskeraz, Erdaraz ta latinez berdin, txit trebetasun andiaz ta ederki lotsarik gabe irakurten erakasten diena. Cb EBO 19. --Mirarizko obra au, Espiritu Santuak legez, Aiteak eta Semeak egin ez eben? --Bai, Jauna, eta irurak bardin. Cb CatV 70. Elizan diren güziek berdin parte dütea huntarzün hotan? CatLan 55. Bada au ere dá irugarren obligázioa biak bardín konprenditzentuéna. LE Matr3 224.
    ( s. XIX) Huts benial batek berdin / Izanen du lezean / pena eternala / huts mortalak bezala. Monho 124. Guziak artzen dute argia; ez ordea guziak berdin, nolakoa daraman kandela, alakoa izango da argi artua. Mg CC 230. Ikusiko da ez ditugula bardin erabagiten berbaak aitatu dodan neure adiskide onek ta nik. Mg CO VI. Egin daruadaz goiseko eskaarijak, ta bardin gabaz oera baño leenago. Mg PAb 67. Barneko har kruela bethi bardin alha, su hark bethi krueltasun berarekin erretzen. Dh 165. Juzgau egizuz guztiak legiagaz bardin. fB Ic II 166. Alargun ta ezkondu guztijak bere bardin aitu biar dabee eureentzat doktrina au. JJMg BasEsc 235. Gerozti sei barrika ardu edan tüzü ordenari, / Beste sei ükhen bazüntü bardin edan beitzüntükin. Etch 496. Zerentako hilzia / Ziren egunez / bai eta ere enez, / Bardin beita txostatzen. Arch Fab 233. Lagunik ez daukanak, bakarrik bardin egin leikez. Ur MarIl 2. Eta neurthitzen erregela guziez errezibitu eta berdiñ pratikaturik badea? Gy XI. Bazuen berthutea, ez xoilki gerlako / Bainan ungi guzien bardin hedatzeko. Hb Esk 65. Denen buruan Santxo handia deithua, / Zortzi menden buruan berdin aiphatua. Ib. 65. Guziai berdin eta bear bezala begiratzea. Lard 488. Ez du orotara bardin hedatuko hazia. Dv Lab 66. Errelijioneko egiak bardin ezagütürik izan dira estatü eta adin orotako jentez. CatS V. Dianak arkitzen ziran pozik agindua egiteko, ta urrutietara juan biar zutenak ere berdin, bestiak bezela. Bv AsL 165. Alantxe bardin abiauko da / Kantuz Euskaldun Erria. AB AmaE 79. Parisen berrogoi eta bost eta Frantzia Tolosan hogoi eta hamahirur gizonek, hobenik gabe, berdin burua ebakia izan zuten. Elsb Fram 116. Egun oroz ihizin, / bardin gau beltzean. Zby RIEV 1908, 770. Harri hori zaitzu hor / berdin baliatzen. Ib. 765. Eskuara eta frantsesa biak bardin dazkiena. HU Zez 40s. Ondo ian, bardin edan / eta gauza ederrak, / bearrik egin barik / dituez alperrak. Azc PB 109. Bardin iazoten da zeruko arpegi-andigaz. A BGuzur 154. Frutu orreek bardin salduten dira, edo obeto, kristinau egiazkoen merkatuan setalarienean baño. Itz Azald 209.
    ( s. XX) Leorrean lez bardin / Itxas-zabaletan, / Eguraldi onakaz / Baitta ekatxetan. Echta Jos 261. Aldi andana batez egin du, eta bethi berdin, horrela erakusten zaungularik irrintzinak baduela menderen mendetan iraun duen soinu bat. JE Bur 150. Jesukristo osorik dago osti osoan eta bere zati bakoitzean, eta bardin kalizean be. KIkV 90. Eta jo ezker, jo eskuin, Pan! Pan! eskuz, jatsaz eta erkatzaz, gerrenaz bardin. Barb Sup 98. Masti-adarrak, matsondoan ezpadago, berez zittu edo fruturik eman ez dezaken bezala, zuek ere berdin, ez ba zeundete nigan. Inza Azalp 140. Gizonak edariari geiegi emanak; gazteak berdin. FIr 173. Bizia ateratzen, / batzutan herritik, / Bortuak iraganez, / berdin Españatik. Etcham 172. Eta zarraizkion guziak berdin, bakotxa bere aldian. JE Ber 79. Urte batian bai eta bestian be bardin. Otx 5. Zuaitz onak arnari ona, zuaitz txarrak arnari txarra. Gizonak ere berdin. Ir YKBiz 139n. Ez dizkigute beti berdin kontatzen Yesusen esan-egiñak. Ib. XI. Beste izaki guztiak bezelaxe, berdin gizakumeak ere. TAg Uzt 251. Gaizkiaren kontra jazarri niz. Berriz haste balitz, bardin jazar nindaiteke. Lf Murtuts 51. Euskaldunoi, lendik egositako esaerak guztiok berdin esatea, eztigu barruak agintzen. NEtx Nola 50. Gezurra dirudi orrenbestetan eta orren berdin "maitemindu" aal izateak. Txill Let 85. Eta urrengoan be bardin, eta urrengoan be... baita. Bilbao IpuiB 257. Itzez ta egitez bardin bazabiz / gizon gauza guztietan. BEnb NereA 187. Zozketaz ixentetan zirean urtean-urtean ogetamazortzi zati su-egurretako, eta bardin azpigarriteko. Akes Ipiñ 25. Zeu mundu ontan zeran arte ta, / berdin bestera joatean, / Zure izenik ezta aztuko / lur ontan puska-batean. Basarri 77. Jauzi bat egiten du. Mirailako bertze xoriak berdin. JEtchep 26. Denpora, datorren bezala artzen dut, gertaerak ere berdin. Vill Jaink 136. Zuen gozoak edo ukoak / berdin iltzen dit biotza. NEtx LBB 283. Mintzo zitzaion egun guziez, eta eguna ez aski, gauaz ere berdin. "Pareillement". Ardoy SFran 104. Ardura ikusten da munduan gizona / edo berdin andrea, kaiolatik joana. Xa Odol 286. Bortian, etsaien gaiña / Harrien urthukitzen, / Makhila khaldüz eta bardin / Eskü hüska zurratzen. Casve SGrazi 134. Nola alde batean egoten zan sua, dena berdin berotu zedin jiratu bearra izaten zuten. BBarand 174. Baña buru guztiak eztabe bardin oldozten. Gerrika 121. Ez ditugula, horrelakoetan, silabak berdin bereizten euskaldun guztiek. MIH 101. Berdintsu erabiltzen dira nonnahi [bi aitzizkiak], eta berdinago erabiltzen ziren lehen orain baino. MEIG VI 177.
    azpiadiera-2.1.1
    (Ante adj. o adv.). Tr. Sólo lo hallamos en autores septentrionales.
    Nola hartara [heriora] guziak bardin laster hurbiltzen baikara. Lç ABC B, 5r. Zu lekhu guzietan bardin hurbil zara. Harb 264. Zeren guztiak ziren berdin prestu. Ax 410 (V 267). Maite duen hura da bethi izatu dena, bethi izanen dena; berdin Saindua, berdin maitagarria. Mih 19. Berdin aise izanen zaut ere frogatzea. Elsb Fram 131. Azken hauien ixtorioak laitezke berdin tristeak edo tristeagoak. Ib. 164. Arimetan ezta banaite batererik, ezi dierri güziak dirade bardin bihotztoi. Egiat 165. Monarken palaziotan / Etxoletan bezala / Sartzen da berdin ausartki. Monho 100. Ordean seinduen atseginak zeruan bethi bardin fresko, bardin berri, bardin bizi izanen dire. Dh 178. Gure arimen Salbatzaileak etzuen Lurra utzi beharrik dohatsu izaitekotzat; bardin dohatsu zen orotan. Jaur 178. Ez dugu guziek begia bardin ona. Dv Lab 244. Hirur Persuna hurak bardin zahar, bardin photeretsü dira. CatS 21. Batetik nola bertzetik berdin hurbil kasik. Elzb PAd 41. Erakuts ezazü lürrari, erakuts ezazü iferniari, bethi bardin photeretsü zirela. Ip Hil 211. Izenaren aitzinean ala ondotik, bardin gaizki doa jaun hori. HU Zez 176. Dantza hanitz eman dute, bethi berdin arin eta ixil. JE Bur 142. Ludiko gizon guzien odola berdiñ zarra da. Lh Yol 32. Bethi bardin ilhun zen bizkitartean. Barb Sup 173. Eskuaraz ala latinez bardin trebe niz. Ox 205. Gau-et-egun berdin erho. Ib. 100. Bi andanetan jarri gira, nahiz oro elgarrekin eta berdin adixkide. JE Ber 96. Bardin hobendun zen Gomorrako hiria ere: zorigaitz berak jo zuen. Zerb IxtS 19. Hemen ala han belar gozoa duk berdin gozo. Mde Pr 129. Ez othe litake berdin ontsa bertzetan ere? Lf (in Zait Plat XVI). Ahal gutiago ukanez ttipiago bada ere Jatsuko beila, da berdin kartsua. Ardoy SFran 275. Berdin trebea dela ttipi haundietan. Xa Odol 193. Berdin ederki badaki leitzen eta ixkiriatzen. Etchebarne 21.
    v. tbn. Gy 218. Zby RIEV 1909, 398. Arb Igand 96. Etcham 71. Larz Iru 146.
    azpiadiera-2.1.2
    (Seguido de nola, zein o similar).
    Epetasun, humiltasun, ta soseguz irauten badozue oraziñoan, beti zerbait irabaziko dozue. Pazienziaz iraunik, bardin zein bazengoze deboziño beroaz agradauko deutsazue Jesusi. Añ LoraS 90. Berdiñ sartzen da erioa beartsuen etxoletan nola Erregeen Jauregi eta torreetan. AA III 568. Egiten dabee pekatu euren dendak jaijegunian zabalik daukezanak, euretan salzen dabeela, bardin zein da astegunian, edo geijago. Astar II 67. Dagoz munduan beti geldirik / bardin orain geuretzako, / zein geure atzean mundua ikusten / datozan guztientzako. Azc PB 353. Mehatxu hoien eta handiagokoen bardin direla beldur, nola jazko haizearen. HU Zez 209. Bardin da ezerezetik egitea zein da formau edo eraztutea? Itz Azald 26. Laboraririk goibelenak berdin nigar, berdin irri egin dezake, berdin maita nola jakintsunik argituenak. JE Bur 167.
    azpiadiera-2.1.2.1
    (Ante adj. o adv.).
    Bizkaiko eskualkian berdin trebe zen nola bere herrikoan. JE Ber 77.
    azpiadiera-2.2
    2. Tal vez, quizás.
    Ez al deustak / bardin egia kontaetan. Lazarraga 1197r. --Ene semetxo, ik zer nai uken izan? --Nik, soldadu. --Bañan gerratean berdin il egingo aute. EgutTo. (ap. DRA) Ez duzu bardin egun guziez holakorik janen. Barb Sup 22. Estranjeriyan maite / dutenak izaki, / berdiñ jakingo dute / guk baño obeki! Yanzi 226. Harritua zaude berdin, zer mila deubru nizan. JEtchep 93. Zonbat denbora du Maialenek ez duela ene berririk? Hilabethe bat? Berdin. Ib. 72. Zonbaitek berdin erranen dute gu ez garela perestu. Xa Odol 161.
    azpiadiera-2.3
    3. A ras. Cf. EZPAIN-BERDIN. "Zakua berdin beteta edo tuntur (G-goi)" Gte Erd 288.
    azpiadiera-2.4
    4. "Bardin, volontiers" Lrq.
    --Fin ttipi bat hartuko duzia? --Ba, berdin. Larz Iru 136.
    sense-3
    III. (Conj.).
    azpiadiera-3.1
    1. (G; SP, Lar); bardin (S; H) Ref.: A; Lrq /bardin/.
     De todas maneras, en cualquier caso. "Berdin ioan behar da mundutik, aussi bien faut il s'en aller du monde" SP. "En Navarra lo dicen [este refrán] así: alper da Maria makillatu, ezta berdin zentzatu" Lar s.v. apalear. "(G), no obstante" A (tal vez tomado de It Fab voc.: "berdin, no obstante"). "Malgré tout" H. "Malgré cela" Lrq. En algunos ejs. podría interpretarse como conj. causal (cf. infra 2 ). Tr. Aunque se documenta ya en Lazarraga, y aparece en algunos textos guipuzcoanos, es sobre todo frecuente al Norte.
    Zorigatxean oi neuretako / amorea dot ezautu, / bardin gura naben azkero / onein kureldo tratadu. Lazarraga 1151r. Ene esan bat egizu: / bardin on ez deretxun gero, / donzelleorri itxazu. Ib. 1180r. Berbarik asko esan ei duzu, / ene ausenzian eginik; / baia bardin irabazi / ez dozu agaz honrarik. Ib. (B), 1201r (en la vers. orig. badanik bere). Gaixto gaixto ninzan, berdin bizi ninzan. Saug 191 (Urquijo traduce "sin embargo"). Zeuen gogoetan erran: "Eztuk berdin Iainkorik, / Atsegiñak har detzagun beldur gabe librorik". EZ Man I 86. Berze itsuskeria hemen aiphatzera ahalke behar denik egin baduzu, errazu, ezen berdin Iainkoak ikhusi du. EZ Eliç 152. Khexa zaite arren othoi / Ene faboratzera, / Eta ene arima ondiko / Hautarik libratzera. / Zer progotxu duzu berdin / Ene hagorantzeaz, / Eta ene bekatua / Herioz punitzeaz? Ib. 304. Ene adiskideak eta hurkoak ene kontra iaiki dira, eta aldean ditudanek berdin ez naute konsolatzen. Harb 328. Neure bizitzearen erditik ez nazazula deit, aitzitik neure egunak berret diatzadatzu, berdin zure egunak konturik gabeak dira, eta zure urtheek eztute akhabanzarik. Ib. 344. Zeren berdin baitakusa eztuela probetxurik. 'Porque en fin de cuentas'. Ax 538 (V 346). Eta egiten duzu ohoinkeria hura esperantzaz, gero berdin Iainko miserikordiosak barkhatuko deratzula hartako bekhatua. Ib. 148 (V 97). Alaz, berdin ni galdurik / Eztadukazu baturik / Non-nahi-den nik bezanbat / Berze zerbitza zaitzan bat. 'D'ailleurs'. O Po 43. Iauna, gogotik uzten ditut zure ganat ene egiteko guziak, ezen ikhusten dut berdiñ ene arthek deus guti daiketela. Ch III 39, 2. Eztek, berdiñ, igerriko / Hitz oietan zer datzan. Lar DT CXLIV. Ez nazute berdiñ ikaratuko. Lar SAgust 11. Berdin hek egin behar ditutzu, zertako ez ditutzu beraz eginen atseginekin? Brtc 191. Nahi bezain prestuki bizia gatik ere, bardin hil beharko naiz. Dh 117. Egizu nai dezuna; berdin ez diogu guk geren buruai orrelako lorrik eman nai. VMg 25. Urte biko ibaian / utzitzen banazu, / andi eta gizena / atzemango nazu; / orain berdiñ, egia / garbi esateko, / ez naiz agin-tarte bat / zuri betetzeko. It Fab 81. Alfer duk izaitea iriñ: / Zaku bahinte ere egiñ / Ez nitzaikek hurbill berdiñ. Gy 250. Bainan, goiz-xago edo berant-xago, berdin atzamana izanen nintzelakoan, guan ninduan halere eskolara. Elzb PAd 47. Luzegi lukek guziez mintzatzea; berdin egungo egunean, zazpi haurridetarik bakharrik nauk bizi. Ib. 18. Itxurarik ahulenarekin badoakela bardin adimendurik azkarrena. HU Aurp 133. Ez dute berdin deusetarat kondenatu ahalko. HU Zez 24. Manatu zioten berarekin itzul zitezen etxerat, eta berehala oraino; bardin ama ere hila zela, zuela zonbeit hilabethe. Barb Leg 69. Zere buruaz ere ez egin ziñik; berdin ille bat beltz ala zuri egiteko eskubidea ere eztuzu ta. Ir YKBiz 124. Hobe dugu "bai" bozkatzea, ixtoriorik ez izaiteko, soldado aintzindari kexuen eztitzeko: berdin "Constitution" batek ez du deus ere erran nahi: nork nola baliatuko duen, hortan da geroaren gako guzia. Herr 28-8-1958, 1. Onhartu zuen gogotik, deus ez zuela galtzen, harendako izanen zela berdin etxaldea ama kanpokoa zenaz geroz. JEtchep 61. Ostatu hortan sartu behar diat. Berdin bihar goizeko zortziak eta erditako diat galdea. Orai berean harat joaiten baniz ez nie menturaz errezebituko. Ib. 81. Ez zakala uka... Berdin argitua nuk leku seguretik. Larz Iru 82. Eta zuk, Mentaberry jauna, orai beretik hunen paperak arrastatzen ahal dituzu, berdin nik arrastaraziko baititut. Ib. 32. Utzi akiok bertan gasolin pixar orri sutan, berdin txaparik ez dik erreko-ta! Ataño TxanKan 253.
    azpiadiera-3.2
    2. (Ht VocGr, Lecl), bardin. Pues, ya que. "Car" Ht VocGr, Lecl.
    O Maria, zuk ez duda, / Izan duzu grazia: / Berdin zuk iaioko duzu / Iainko Seme bizia. Hm 91. Eztakizula ere gaitzi zure adiskideak utzi zaituenean berdin badakizu guziok finean behar garela elkhar ganik apartatu. "Quoniam". SP Imit II 9, 2. Egitzu beraz hekin manuak, berdin hala behar da. SP Phil 247. Jan zagun eta edan zagun; berdin bihar hillen gare. "Cras enim moiemur". He 1 Cor 15, 32 (Lç ezen bihar hilen gara, Dv hilen garenez geroz). Berdin izpiritua ta bihotza Jainkoarekin ta Jainkozko gauzetan daudelarik ere, orobat aitzina joanen dire kontu eman behar zaien bertze gauzak eta egitekoak. Dh 95. Ukhan artha hek bere bihotzean ithotzeko, hetarik bere gogoa aldaratuz: hori egin eta egon deskantsu; berdin orduan sentimendu hek eztire bekhatu. Ib. 68. Ikusazu zer den saindu hau; bardin zuk badakizu irakurtzen. Hb Egia 19. Goazen aitzina, Pello, berdin orai ez diguk hemen gauza onik adituko. Elzb PAd 28s. San Antonio hasi zitzaion galdetzen eta galdetzen idek zezola athea, berdin bazakiela nor zen, eta zergatik joaiten zitzaion, egin ondoan hainbertze bide harren ikhustea gatik, eman zezola atsegin hura. Jnn SBi 116. Eta, zahartu eta, bardin bertze deusetako ez zela on [...], herriko mera egin zuten. Barb Sup 41. Has zazu, Anna, bardin konpainiako bozik pollitena segur zuk duzula. Ib. 23.
    azpiadiera-3.3
    3. También, del mismo modo.
    Eta bardin diozue: "Nihork egiten badu juramentu aldareaz, hori deusik ez da". He Mt 23, 18 (Dv oraino). Au da gura izatia Jangoikuaren onra, ta ameetia bere ontasuna gaiti. Bardin, damututen dabena infernubak [...] an amauko ezin dalako Jangoikua. Mg CO 47. Bardin, birao egiten dozunian, euki biar dozu [...] intenzinoia agindu [...] dozun gauzia egiteko. Astar II 62. Zuhork badakizu berdiñ / Gurekin hitza dela ziñ. Gy 3. Kinia aritx baten azala da: kanelia bardin, eta klabillua da beste arbola baten frutuba. Ur Dial 39s (It, Dv, Ip orobat). Eta karlistak eta berdin liberalak / Bijoaz Ebrotikan aruntza dandanak. AB AmaE 332. Ezen [eskelariak] badabiltza gostuan, batzu bertzeen ondotik, lerro-lerro; eta batzutan bardin elgarrekin multzoka. HU Zez 38. Egun eskale, bihar langile eta berdin haurrer katixima irakasle. Ox 193. Landare mota asko diren eremuan edo gauza asko dagozin leku batean zeinetarik dagon geiago adiarazteko: "Gure erriko bazterretan, edo mendietan, pagoa garai". Berdin batek gizen guti duela errateko: "Ezurra garai da or". FIr 159. Izten dautsodaz Bertolda jaun zirolari, neure lau soroko oski lodijak [...]. Bardin Mamukijo jaun baratzañari, neure lastozko kapelea. "Item". Otx 97. Ardi ta bildots, bardin arkume, / ollo, ollanda, ollarrak. BEnb NereA 170. Atzarririk, berdin lotarik, kontzientziaren danga ilhun zorrotzak, bihotza penatuko eta zilhatuko dautzu. Larz Senper 18.
    azpiadiera-3.3.1
    Incluso.
    Eta beste zirka batzuetan ikusi gauza harrigarri batzu kondatzen zituzten, haurren aintzinean berdin! JEtchep 41. Eskola handi batean erakusle, berdin Nafarratik kanpo, bainan zer nahi gisaz Nafarraren argi, ez ote zen izaiten ahal? Ardoy SFran 106. Entzutekoa [omen zen] predikatzen, berdin kanpoan alki baten gainetik. Ib. 136. Frantsesen fedeak lekuz aldaraziko zuen berdin Leireko mendi-alde zabala. Ib. 150.
    sense-4
    IV. (Sust.).
    azpiadiera-4.1
    (Lar, Añ (G)); bardin (Añ (V)).
    "Parejas en los naipes, dados, &c., berdiñak, berdinkideak, bikoalkideak, parejak" Lar. "Pareja" Añ.
    azpisarrera-1
    BERDIN ANTZEAN. "Bardin antzean (V-m), bardintsu (Vc), casi igualmente" A EY III 259.
    azpisarrera-2
    BERDIN ANTZEKO. Bastante parecido.
    Nor zaitut? Eskalea, bizar zakar orregaz. Ala lapurra, ala alperra. Irurok bardin antzekoak dira-ta. Erkiag BatB 120. Makilla ori, kanpotik bardin anztekoa zan, goi-aldean narruzko azalduna; baiña eskuturra edo kirtena zan tokiaren barruan, puñal zorrotz eta meia ei eukan. Ib. 22.
    azpisarrera-3
    BERDIN-BERDIN.
    azpisarrerakoSense-3.1
    a) (Intens. de berdin). (Adj.). "Ume hori berdin berdina da (G-azp)" Gte Erd 15.
    --Ta Espiritu Santua Aitarekin ta Semearekin berdin da? --Bai: irurak dira berdin-berdiñak. Ub 128. Bardin bardina da guztijetan, eta ezin gorputzeko belauniko onetatik ezagutu leiteke Jaungoiko, Ama Birjinia edo beste santuben bat adoretan dogun. Astar II 46. Zeure gurasoakaz zer dozun geiten, / Pagu bardin bardiñak deutsu itxaroten. AB AmaE 293. Biak berdiñ-berdiñak ziran, bixkiak ezpadira ere, gutxienaz anaiak. Urruz Urz 47. Berdin-berdina da bien balioa. Zby RIEV 1910, 210. Bardin bardinak izaten dira / bertako urtea ta eguna. Azc PB 310. Ramonen ta gure aurraren sudur ta kopeta berdin berdiñak dira. Ag G 69. Iru orri berdin-berdiñak dittu. Inza Azalp 39. Behi horiek berdin-berdinak izan behar dira, adinez, adarrez eta kolorez. Zub 54. Amar beitatik iru bereizi / neurri berdin-berdiñean. Or Eus 209. Au ez da bestearekin berdin-berdiña. Munita 100. Ez ote lirake ontan onako lau, oietako bakoitza lau beserdikoaren berdin-berdina izaki? Zait Plat 66. Hiru gatu xuri bazituzten, pollitak, hiruak berdin-berdinak. JEtchep 34. Biak berdintsuak dituzu, baña berdin-berdiñak ez. MAtx Gazt 13s. Hunen ama aur-denboran berdin-berdiña zelakotz. Izeta (in EZBB I 55). An ez nituan berdin-berdiñak kantatuko. Insausti 346.
    v. tbn. Imaz Auspoa 24, 158. Etxde JJ 222. Izeta DirG 93. Osk Kurl 128. Bardin-bardin: Izt C 54. Ag AL 143. Etxabu Kontu 187.
    azpiadiera-1.1
    Totalmente liso.
    Lurra berdin-berdiña ta ondarra gogotik. Anab Aprika 95.
    azpisarrerakoSense-3.2
    b) (Adv.). Exactamente del mismo modo.
    Nai txantxetan zuazala infernura, nai benetan zuazala, bardin bardin erreko zaituz ango subak. Astar II 146. Utzi bear ditugu / Biak berdin berdin. (In Izt D 169). Aurrera, aurrera, leorrez legez bardin bardin itxasuan. AB AmaE 61. Bardin bardin artuko leukez guztiak. Itz Azald 17. Bardin-bardin baliyoko dau; beretzako eztau illunik ez ezkuturik, egunez naiz gabez bardin dautso. Kk Ab II 135. Zerubak bardin-bardin edatuten dittuzala bere doaiak esku zabalez, zein mendi bazterretan, zein troka zokonduetan. Otx 119. Zuaitza, bestetarako ez dan lur gose ta ukatuetan berdin-berdin jartzen da. Munita 139. Amak zuen ardurea daukanez, bardin-bardin zaindu eroiazan Apartxuk be bere kumeak. Bilbao IpuiB 262. Egun aundi ta berdingabea / gaur Mutegi baserriak, / Ta berdin berdin esan nezake / Asteasuko erriak. Basarri 117. Berdin berdin ari zan bere soiñua jotzen ni baitan. Vill Jaink 149. Ezin eitekeala eskolarik emon, eta amaitu egin zan eskolea. Urrengo urtean be bardin-bardin. Etxabu Kontu 17. Ni etxean izan edo ez izan, berdin-berdin egingo ziteken lan ori. Ataño TxanKan 191.
    v. tbn. PE 116. Osk Kurl 38. Alkain 61. Gerrika 139.
    azpisarrera-4
    BERDIN-BERDINA. Igualmente, del mismo modo.
    Bardin bardina, eta egoalki galtzen eta ruinatzen dutiala [herioak] pobren bordak eta kabanak, nola erregen torriak. Tt Onsa 140. Uzta hur-ondoa ageri da hur handietarik; urritza, hur ttipietarik; arbola guziak beren fruituetarik; berdin berdina framazonak, beren obra madarikatuetarik. Elsb Fram 182. Bardin-bardina mintzo dira hor gaindi igande egun edo goiz guzia, burdin-bide horietan eta bertze asko lanetan igande goiz guzia ari direnak. HU Zez 12. Tobias zaharrari bardin-bardina ihardetsi zion geroxago. Zerb IxtS 61. Hiruer eza eman zioten, berdin-berdina, ardien amodioa azkarrago zuelakotz bihotzean. JEtchep 51. Erranen duzue, zuek, aphezek: Eskualdun fededun. Bainan, berdin berdina, erran zukek: Eskualdun herradun. Larz Senper 20.
    azpisarrera-5
    BERDIN-BERDINEAN.
    (Intens. de berdinean).
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) A la par.
    Jokalari biak kantatu zutela guziz ongi eta utsaldiarik gabe, enzunleak naikidaturik utzi zituzten moduan, eta beragatik onkai zutela, berdin berdiñean gelditzea. Izt D 169. Lendabiziko zuaitza berdin berdiñean bukatu zuten. Ag G 103.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) Igualmente, del mismo modo.
    Zazpi milla urtean biziko balitz ere, berdiñ berdiñean egingo luke lana anima graziaz geiago aberastzeko. Ag Serm 300.
    azpisarrerakoSense-5.3
    c) En los mismos términos, en las mismas condiciones.
    Eta zer iruditzen zaik orain daukazuten beste apustua jokatu bearra, berdin-berdiñean? Albeniz 261.
    azpisarrera-6
    BERDIN-BERDINIK. Del mismo modo, de manera igual.
    [Erropa] jote au egiteko, uraren inguru osoan, lau alderdietan bardin bardiñik, arri laban egokiak ditue. Erkiag Arran 134.
    azpisarrera-7
    BERDIN-BERDIN IZAN. Intens. de berdin izan.
    Ostu edo ostutzeko naia izan, berdin-berdin da... Muj PAm 71. Orduan bardin-bardin deutsue! Bilbao IpuiB 76.
    azpisarrera-8
    BERDIN-BUKATZE. Rima.
    Ordu artekoek aski dutela silaba erdi edo gehienaz silaba batez berdin-bukatze edo rimarako, eta gehiago behar litzakeela, silaba eta erdi gutxienez. MIH 241.
    azpisarrera-9
    BERDINEAN.
    azpisarrerakoSense-9.1
    a) (G-azp, AN-gip; Lar, Añ; bardinean V; Añ). Ref.: A (bardinean); Gte Erd 157. A la par, en igualdad; (estar, etc.) empatados. "Balanzar, poner en equilibrio, que también se dice balancear, pisatu, berdiñean ifini" Lar. "(Poner en equilibrio, en) balanza, ber o bardinean ifiñi" Añ. "Berdiñean gelditu dia (G-azp)" Gte Erd 157.
    Pena handienak [...] pairatzen dituztenekien gure buruak berdiñean emateko ausartzia hartzen dugu. He Gudu 170. Zer dau zer ikusi pekatubak gizonen kontra dan aldeti, bardinian iminten bada Jangoikuaren kontra dan partez? Mg CO 217s (CC 147 ipintzen bada berdintza edo konparazioa). Bazkak, haziendak eta lür lanthiak bardinian egon behar die. Ip Dial 61 (It berdin egon, Ur bardin egon, Dv neurri berean izan). Kanpotik bardinean izateak edo ez izateak deusik ez du erran nahi. Dv Lab 384. Doblian ere asko / egin zan trabesa, / batzuek berdiñian / estu eta presa. Ud 153. Premiñ, zu esku utsaz, eta nik txisteraz, / Zerbait egingo nuke onela bentajaz, / Baña, berdiñean nik, nola joka zuzaz? AB AmaE 398. Ezkaitezan gelditu / geure aleginean, / ta artu daiguzan lurrak / danak bardinean. Azc PB 332s. Bera apartatu, / zitzaion saltatu, / berdiñian etzala / ura kontentu. AzpPr 55. Eskuz, bijak bardiñian, ogetalau tantura. Kk Ab I 97. Bigarren txandan amaseña aldiz / berdiñean zuten jaso. EusJok 60. Ogei ta amarna bier jasota / gelditubak berdiñian. Ib. 26. Ogasunak artzen dituzte […] seme-alaba eta billobak, naiz eskontza bi edo irukoak izan, berdiñean. ArgEgut 1923, 38. Ikurriñak aga-erdiraño igota ipintzen diran egunetan, ipiñi bitez berdiñean laterriarena eta Euzkadirena. EAEg 31-15-1937, 1729. Neskatillearen itzetatik, ostera, ezin esan gauza garbirik, mutil guztiak bardiñean aipatzen zitualako. Erkiag Arran 128. Eta [partidauaren] lenengo denbora joan da / berdiñean ixil. Insausti 202. Apustuak baziran berdiñean jokatuak. Albeniz 117.
    azpiadiera-1.1
    En igualdad de condiciones (usado en comparaciones). "Berdinian, igualmente, en igualdad de circunstancias (L) Lander" DRA. "Aukeran ogia nahiago (G-azp, AN-gip), berdiñean (AN-gip)" Gte Erd 200. "Bardiñean hemen merkeago da (V-arr)" Ib. 264.
    Bardiñian, errazoe geijago da, semiak gurasuen premiñaan gelditutia, gurasuak semeenian baño. JJMg BasEsc 251. Berdiñean zer-autsa baño ondarra obea. Munita 41. Berdiñean, lur ezea naiago. Ib. 51.
    azpiadiera-1.2
    (Tras gen.). Al mismo nivel de.
    Egon behar da belhaurinko lurrean, lehen zen bezala, Aphezaren bardinean ez izaiteko. CatLav 462 (V 215). Arek zuri ikasi egin bearrean / Ipini zinduezan euren bardiñean. AB AmaE 26. Maitasunaren berdiñean bada samiña, norañoko naigabeak izango etzituan Mariak bere seme laztanaren naigabeakin? Ag Serm 173. Guda-oñekoen berdiñean aldartez ez bagabiltz ere. EAEg 18-3-1937, 1309.
    azpisarrerakoSense-9.2
    b) Del mismo modo.
    Gauza guzien Egilleak nai izan zuanean egin ikusten degun guzia, etzuen beste bearrik izan itz egitea baizik [...]. Berdiñean, Aitaren Seme Jaungoikozkoak nai izan zuanean bete [...] pentsamentuan zuan egintza [...] itz egin zuan. Ag Serm 110.
    azpisarrera-10
    BERDINEKO.
    azpisarrerakoSense-10.1
    a) (bardineko Dv). Parecido, similar, equivalente. "Qui est d'égalité" Dv.
    Halaber gauza guztien / Demon abundanzia, / Eta haren onhetsiei / Berdiñeko zoria. EZ Eliç 386. Entzun onekua maitte eban senarrantzat, zeñek erantzuten zetsan bardiñeko leixaltasunagaz. Etxba Ibilt 462. Bardiñeko berotasun zorua agerturik bere sermoi entzunzaliandako. Ib. 463.
    azpiadiera-1.1
    Egiazko pazienziak eztu behatzen noren ganik heldu zaion, ala heldu zaion goragokoa ganik, ala berdiñekoa ganik, ala prestua ganik, ala gaixtoa ganik. Ch III 19, 3.
    azpiadiera-1.2
    (Tras gen.). Semejante a, equivalente a.
    Ezen sarri iautsiren da Zerutik oihutia, / Ahurraren berdiñeko biribillez harria. EZ Man I 76. Ezen nola gutizia baituke xoil gaixtoa, / Obra ere izanen du haren berdiñekoa. Ib. 65. Gizonak bere eskuetan dauzken edo izan dezazken gauza guztiak eskeñi ta ere, eziñ eskeñi zorraren berdiñekorik. Inza Azalp 62.
    azpisarrerakoSense-10.2
    b) "Bardineko (S-saug), moyen (adj.)" Lh.
    azpisarrera-11
    BERDIN EMAN. Comparar.
    Ez gare ezen hauzu gere buruak berdin ematerat edo konparatzerat bertze bere buruak laudatzen dituzten batzuekin. He 2 Cor 10, 12 (Lç bardin ezarri).
    azpisarrera-12
    BERDINERA (bardinera Dv), BERDINERAT. (Tras gen.). Al nivel de. "Aingeruen bardinera goraturen gaitu, il nous élèvera au rang des anges" Dv.
    Buruzagiek beren eskurat bildua baitzuten urre guzia, hau begiratu die gorderik, paperra urrearen berdinerat igaitera etzutelarik uzten emeki emeki baizik. JE Bur 118.
    azpisarrera-13
    BERDINERAINO (Tras gen.). Hasta el nivel de.
    Eliza guzia plei-plei aldarearen berdineraño gorputz-illez bete zuten. Lard 546.
    azpisarrera-14
    BERDINERA JOAN (Usado en 3.a pers. del sing.). Ser lo mismo, indiferente.
    Gaxina hipaka nigarrez ari zen; bainan bardinera zoan nigarrik ez eginikan ere. Barb Sup 6. Zigorraz, zaharoaz jo, ala thu egin, bardinera zoan. Ib. 71.
    azpisarrera-15
    BERDINERAKO. "Bardinerako, qui est propre à égaliser. Ez dire bardinerako, ils ne s'égalisent pas" Dv.
    azpisarrera-16
    BERDINETIK (Tras gen.). Desde el nivel de.
    Apaiztokia dago Elizaren bardiñetik bederatzi oñean goratua. Izt C 57.
    azpisarrera-17
    BERDIN ETORRI. Estar de acuerdo. v. BAT ETORRI.
    San Pablok bere lagun San Bernaberi eresi au agertu zion, eta San Bernabe ere artara jarri zan: baña gauza batean berdin etzetozen. Lard 511.
    azpisarrerakoSense-17.1
    Estar al mismo nivel.
    Alabaiña, edertasunak berdiñ baletoz ere, ez dira orrengatik elkar-gogoak berdiñ piztuko agian. Berron Kijote 159.
    azpisarrera-18
    BERDIN-EUTSI. "Bardin-eutsia (V-m), abandonado" A. Cf. ejs. de bardin deutso, etc. s.v. BERDIN IZAN.
    azpisarrera-19
    BERDINEZ.
    Sei gazta berri daude / erdiko leioan / zuriz eta berdiñez / ederki lerroan. "Iguales en color y bien alineados". Or Eus 367.
    azpisarrera-20
    BERDIN EZARRI. Comparar.
    Ezen ez gara benturatzen gure buruén bardin ezartera edo konparatzera bere buruak laudatzen dituzten batzuekin. Lç 2 Cor 10, 12 (He berdin eman, TB bardinkatu, Ol berdindu, Bibl parekatu). Munduan esker eskasa, da gauza itsusiena, / Gezur eta ohoiñtzarekiñ, berdiñ ezartzen dena. Gy 108.
    azpisarrera-21
    BERDINEZ BERDIN. "Ras con ras" Lar.
    azpisarrera-22
    BERDIN-IRITZI.
    azpisarrerakoSense-22.1
    a) Dar igual.
    Euk eure gorputzar ori astinduteko adorerik ezpadaukak, neuk eskuak berotutearren makillatu edo zigortuko dauat, bardin baderitxok. A BeinB 89.
    azpisarrerakoSense-22.2
    b) (Part. en función de adj.) "Bardineritxi (V-m), persona desinteresada, a quien ni la alabanza ni el vituperio hacen mella" A.
    azpisarrera-23
    BERDIN IZAN.
    azpisarrerakoSense-23.1
    a) (G-azp; Añ; bardin izan V-arr; Añ, H). (En 3.a pers. sing.). (Con aux. intrans. unipersonal). Es (era, etc.) lo mismo, da igual. "(Lo) mismo es [...] (G) berdin da (V) bardin da" Añ. "Bata egin edo bestea egin berdin da (G-azp), bata in nai bestea in bardin da (V-arr)" Gte Erd 155.
    Batari bezala besteari diru, edo ondasunak ematea, Jainkoarenzat berdin da, ta ezer kostatzen etzaio. Cb Eg III 350. Baña berdin da zuretzat Jesu-Kristo gizona danez jatxitzea edo ez jatxitzea zu juzgatzera. AA III 457. Bardin da: [egiteak] ez baitire, hurbiltzeko ere, gogoan lituzken tzarkerien erdikalara heltzen. HU Zez 179. Izan bear gareala zuzenak geu geugan, geure sinisteagaz bat egiten doguzala geure egikera eta bizierak; edo bardin dan legez, ez dala asko eta naiko sinistea, egiteak baga. Itz Azald 9. --Lau milla duro omen dauzka. --Berdiñ da ogei badauzka ere. Ag G 268. Baña zubei esan edo ez berdiñ da. Alz Bern 69. --Ia zazpigarrenean. Ezer ostu al dezu? --Ez jauna. Naia bai, izan det, ostutzekoa. --Berdin da, berdin da. Muj PAm 71. --Nere jakituriaz usterik ba-al dezu? Medikutza utzi nuen gero. --Berdin da. Lab EEguna 73. --Bere onagatik nik zer nai gauza egingo det. --Naiz parragarri agertu? --Berdin da. ABar Goi 41. Ba'al dakik atabala jotzen? Berdin da, onoko au artuko dek eta gaur bertan asiko aiz gurekin batean musika jotzen. Anab Poli 86. Beti, norbaiti zirikadaren bat nundik sartuko ibiltzen zan; naiz laguna edo naiz ostiantzekua, arentzat bardin zan. SM Zirik 33. Aspertzeke eta nekatzeke goza al bageneza ere, berdin litzake. Vill Jaink 153. --Nere andreak emango dizu beretako bat. --Oria ala gorria? --Berdin da! Lab SuEm 201. Beste orrenbestekoren bat ez zenuten entzungo zuen bizi guzian, berdin da-ta azkurea baiño luzeago bizi bazerate ere. Berron Kijote 137. Ori barik be, bardin da. Gerrika 130. Norbaitek esango du alde aundirik ez dagoala batetik bestera, eta entenditu edo ulertu ezkero berdin dala. Insausti 14. Berdin da alde honetatik hangoa nahiz hemengoa izatea. MEIG IV 51.
    azpiadiera-1.1
    (Seguido de zein).
    Bein pekatuban naguan ezkero bardin da pekatu bat konfesetia zein da asko. Astar II 17. Itxasoraterik etzanean, joaten zan alogerean: bardin zan itxasorako zein leorrerako. Echta Jos 113.
    azpisarrerakoSense-23.2
    b) (V-gip, G-azp, B, BN-lab-arb). Ref.: Elexp Berg; Gte Erd 166. (Con aux. intrans. bipersonal, con dativo como referencia personal). Me (te, le, etc.) es indiferente, da igual. "Zinera joan ero mendira joan, berdin jat" Elexp Berg.
    Demoniuari nola nahi gure ariman, zer nahi bekatuz, edo bizioz sar dadin ber, bardin ziakozu, bere xedera hel dadin eta gal-arazi gitzan ber. AR 42s. Egizü plazer düzüna, / Papa, bardin zitadazüt. Xarlem 612. Errepublika pullitari berdin zako heiek miseria gorrian hil diten bai ala ez. Elsb Fram 161. Legea onhar ala ez onhar, bardin zauku. HU Zez 156. Erranez bardin zaiola nori nahi irakur. Ib. 164s. Orizu, gero berdin zaut egia zuri den bezala erranik. Ib. 184. --Senarra aurrian dagolako al da? --Atzian badago ere berdin zait. Alz Burr 33. Artean dijoanari berdin zaio an topatuko dituanak bertakoak naiz kanpotarrak izatea. Anab Usauri 27s. Baña beti bidez-bide zebillen ezkero, berdin zitzaion iparraldera igo edo egoaldera jetsi. TAg Uzt 212. Esango dezu, bear bada, "umekeriak" esaten ditudala. Berdin zait. Munita 30. Nahi duan lekuan, eni berdin ziaidak nigandik urruti dagoen ber. Mde HaurB 39. Naiz jarri arri zilindroa ta, / berdiñ zaio kubikoa, / Jostallu gisan erabiltzeko / indarra dauka naikoa. Basarri 84. Kirtena berdin zait neri luze edo labur izatea: eskua da nik billatzen dudana. Vill Jaink 36. Aberats ala deus-gabe ziren, berdin zitzaion. Ardoy SFran 312. Lehenik, Sainduek, zeruan sartuz geroz ere, ez dutela lur huntan bakerik... Jainkoari esker, nik uste berdin zaiotela. Ib. 314. Santa Agedak kendu digu gaur / eskean asteko lotsa: / dirurik ezpada, berdin zaigu / gizendutako bildotsa. NEtx LBB 368. Horretaz gainera hitza sartua eta betidanikoa baldin bazen ere berdin zitzaion, teorian behintzat. MEIG VII 125.
    azpisarrerakoSense-23.3
    c) (B, BN-lab ap. Gte Erd 166). (Con aux. trans.). Es lo mismo, da igual.
    Enetako berdin du edozein bide. (BN-baig). Balad 118. Eta hori, zakurkeriaz, bardin du den bezala erranik ere... urdekeriaz. HU Zez 134. Bainan bardin du, sekulan atxeman baneza nere Baionako atxo, kokotz-eskalapoina! Barb Sup 28. --Kofoinik ez dugu, Jauna. --Bardin dik: golkoan emak. Barb Leg 64. Zer duzu?. Sobera ezagutzen ene ixtorioa? Berdin du. Larz Iru 58. --Hobe, hobe... Geroxago entzunen hut... Orai badiat bertzerik egiteko. --Berdin du... Larz Senper 72. Berdin du, gainera, horrela izan nahiz ez izan. MEIG VI 119.
    azpisarrerakoSense-23.4
    d) (Con aux. trans. tripersonal, con dativo como referencia personal). Me (te, le, etc.) da igual, es indiferente. "Nai batera eta nai bestera, neri bardiñ desta" Etxba Eib. "Berdin jat edo dost, biak entzuten dira" Elexp Berg.
    Ixtarrak iya ageri dituztela, dalazko falda godet ori, naiz izan toalet de gabardin, berdin dit. Alz Bern 60. Tira, bardin daust. Argontzi-barik juango naz. Altuna 67. Beretzako eztau illunik ez ezkuturik, egunez naiz gabez bardin dautso. Kk Ab II 135. Eta atsekabiaren andiz bere buruba errekara botata be bardin eutsan ija-ija. Otx 40. Zu edo umeok, bardin deust. Baiña laster zarie neure urdaillean. Bilbao IpuiB 129. Norbait izanen da kastigatua! Andrea ala herria. Niri berdin dit. Arti Tobera 289. Lepomendi edo Letamendi bardin deust. Erkiag BatB 15.
    azpisarrerakoSense-23.5
    e) (Con aux. trans. tripersonal, sin que el dativo indique ninguna referencia personal). Es lo mismo, da igual. "Bat nai bestea egin bardin dautso (V-arr) [...] berdin dio (G-azp)" Gte Erd 155.
    --Zu len ibillia al zera ganbeluaren gañean? --Bai, baño berdin dio, orain dala lau urte ta denbora gutxian. Anab Aprika 36. Eta ori zer da, onaren ideia ezpada? Onaren ideia beltzez jantzia, baiña berdin dio. Vill Jaink 138. Asarrekor zala? Berdin dio. Or ( in Gazt MusIx 36).
    azpisarrera-24
    BERDIN JOAN (En 3.ª pers. sing.). Ser lo mismo.
    Berdin doha Igandeaz. Arb Igand 124.
    azpisarrera-25
    EZPAIN-BERDIN. v. berdin.

    berdin

    berdin
    << berbeta 0 / 0 berezi >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper