1.
(
G, L ap. A; SP, Urt V 431, Dv, H),
handiski (
Lecl),
haundizki.
Grandemente, en gran medida, mucho.
"Grandement"
SP, Lecl y Dv.
"Comereri, nihor hagitz vel xoill hagitz vel handizki vel haundizki ofentsatzea
"
Urt V 431.
"
Horiek aditurik balditu ziren handizki
"
Dv.
v. handiro, 2 handiki.
Tr. Documentado en textos septentrionales desde mediados del s. XVII. En la tradición meridional se encuentra en Uriarte y en autores del s. XX. En
DFrec hay 4 ejs. de
handizki, tres de ellos septentrionales.
Gure Ienkoa ezarri zian koleran handizki.
Tt Onsa 43.
Balios da handizki iustoak ardura egiten dian orazionia.
"Multum valet"
.
Tt Arima 48.
Demogun esker debotki, / Bethi ohore humilki, / Eta gloria handizki.
Gç 94.
Eliza, zure artzaiña, / Salbatzaille kapitaiña / Lauda zazu handizki.
Ib. 111.
Ezen haiñ handizki, hanbat aldiz, eta hanbat maneraz ofensatu zaitudan ondoan, eztut iguriki behar gaztigurik.
Ch III 52, 1.
Urguillutasun hunek haiñ handizki itsutzen ditu.
He Gudu 35.
Elizako aita guziek handizki altxatu dute Daviten emetasuna.
Lg I 290.
Zeren hainberzetan eta hain handizki ofensatü zitügün.
CatLan 164.
Eztut uste [...] baden libururik arima hunak debozione perfeitaren bidian handizkiago lagunt ditzakeenik.
AR 3.
Ezagutzen bagindu ongi zein maitagarria den bere baithan Jainkoa, handizki maita ginezake.
Brtc 195.
(s. XIX)
Egun hartan ohorez gainditua / Handizki laudatuko da.
Monho 120.
Kausitzen da bihotzean / Handizki kuraiestatua.
Ib. 148.
Badakit, Jauna, handizki hobendun naizela zure alderat.
Dh 168.
Non ezpanauzu handizki laguntzen.
Ib. 214.
Naturaleza handizki / Espantitu zinuen.
(In Hm 177
).
Denbora laburrez kongregazione xume hura handizki emendatu zen.
JesBih 388.
Adiskidea lo-hordi, / Estonitzen da handizki.
Gy 297.
Bere adar haltoez hagitz zagon satifatua, / Aldiz zangar mehen bistan handizki gaitzitua.
Ib. 63.
Aberats da handizki bihotzez Nabarra.
Hb Esk 158.
Mahometek berak eta haren dizipuluek aphaindu eta aphainarazi dute handizki Koran, bere liburua.
Hb Egia 83.
Ume hainitz egin duen ahardiari hazkarkiago ematen zaio jatera, ez bazaio zenbait ume khentzen. Handizki behartzen da.
Dv Lab 283s.
Eta etzion erantzun itz bat ere, alako modutan non andizki arritu zan agintaria.
Ur Mt 27, 14 (He, Dv handizki; Lç hagitz, Ur (V) guztiz asko, SalabBN, Samper arras, Echn soil).
Lopezen adixkider handizki damutu zitzaioten.
Laph 90.
Nausia! zure alderat hobendun naiz, eta handizki hobendun.
Ib. 71.
Bai handizki eder dago / Zeru nola handia...
Elzb Po 186s.
Ama Birjinak erran hitzak / handizki dire obratu.
Zby RIEV
1908, 293.
Berri hori eman zionak atsegin egin zion, eta handizki halere.
Jnn SBi 137.
Sendotu denean, handizki eskolatzen dute.
Arb Igand 88.
(s. XX)
Ene Jainkoa, handizki damu dut zu ofentsaturik, zeren guziz ona zaren.
CatJauf 8.
Handizki ezarriz hargatik, ez dezaten ukan deus eskas.
JE Bur 48.
Karrikatik athera orduko eguerdi-alde, bidea zabaltzen zaiku handizki.
JE Ber 53.
Eskualdun aneia batena zen, gainera gizon handizki argitu batena.
Ib. 57.
Eta handizki ohoratzen gitu gure artean sortu zen gizonak.
Zub 18.
Eskualdunen usaiak, / bai eskuara ere, / Zori-gaitzez, haundizki / kolpaturik daude.
Etcham 216 (47 handizki).
Errege batek nola egin behar dik ongi-egile handi baten handizki ohoratzeko?
Zerb IxtS 74.
Aintzinekoak aundizki pozten dira aietaz.
Or Aitork 191.
Adenauer xaharra bere girixtino lagunekin handizki iragan da: izan dituzte 270 deputatu eta 15 mila boz.
Herr 19-9-1957 (ap. DRA
).
Andizki kordokatzen du erritarren bakea.
Zait Plat 18.
Ene bihotzaren haundizki soleitzeko.
Ardoy SFran 294 (214 handizki).
Nituen diru ta jatekoak / ohoin batek ebatsiak; / bainan handizki fagoratu nau / Jaungoikoaren graziak.
Mattin 55.
Haundizki kolpatua, ereman ninduten Labenne-ko landestar klinikarat.
Larre ArtzainE 238.
v. tbn. Jaur 114. HU Aurp 114. Larz Senper 38.
+
haundizki
(Urt III 179).
A lo grande, con magnificencia; solemnemente.
"Auguste"
Urt III 179.
Proposatzen dizut handizki, goraki eta fermoki, korrijituko dudala neure bizitzia.
Tt Arima XIII.
Iesus-Kristen Bikari Jenerala Errümeko Hirian handizki dagoelakoz.
Bp I 38.
Egitekotz, gauzak egin behar ziren handizki.
StPierre 31.
Handiak handizki...
Zerb Prov GH 1936, 226.
Ez da beraz errex Chaubadoni bere ixtudioetan jarraikitzea. Handizki eta ohorezki egin zituen segur.
Zerb Azk 54.
Pierre eta Marcelle, biak lagun onak zirelako, eta gauzak haundizki egin zituztelako, zer jan, zer edan bazen; gero dantza eta kantaldiak.
Mde Pr 147.
Goiz hartan beren martirien ehortzeta geldiki, doloroski, handizki haien aitzinean iragaiten zelarik.
Ib. 292.
Alare, Iauna, diranak oro aundizki ta ederki baitituzu egiten eta burubidez antolatzen, eskerrak, Iauna, ni aur besterik ez izatea nai ukan bazenu ere.
Or Aitork 35.
Denek atsegin ukan dugu ikusiz Luis Inchauspe gure jaun auzapeza berriz ere haundizki president hautatua.
Herr 26-11-1959 (ap. DRA
).
Ordua bezala, tantonka, tantonka, handizki ta geldi, ordua torretik bezala, aletzen naiz heriotzaren azpitik.
Azurm HitzB 58.
Bertze batzuetan, handizkiago iragaiten da "batalla".
Lf ( in
Casve SGrazi 14
).
2.
Especialmente, particularmente.
Frantzia guzian, eta handizki Eskual-herrian kharrik beroena aphezek ekartzen dute.
Lap VI (V 1).
Maria hain hertsiki Jesusen pasionearekin bat egin duena, hain hertsiki ere eta handizki, partalier izan dena Jesusekin munduaren salbamenduzko obra miresgarrian.
Ib. 267 (V 122).
Ardotsa ahantzirik, Platonek jo zuen bihotzerat. Handizki, Sokraten bizia haren heriotze miresgarriaren dirdiraz argitu zuen.
Lf ( in
Zait Plat XIV
).
Herriak dü hor handizki / edireiten bizipidia.
'
Batez ere'
.
Casve SGrazi 110.
HANDIZKIXEAGO.
Un poco más a lo grande, con algo mayor lujo.
Oraiko jaun-andre ttipiagoek ere handizkixago dauzkate beren haurrak, bai eta beren buruak. Oro maina eta lausengu.
HU Zez 73.