OEH - Bilaketa

170 emaitza sagu bilaketarentzat

Sarrera buruan (36)


Sarrera osoan (134)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 sagu.
tradizioa
Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur desde finales del s. XVI. En DFrec hay 4 ejs. de sagu.
etimologikoa
Etim. Para su correspondencia con formas kartvélicas, v. LH 326.
Onom.: Urquiegui Berecoa, Sagutirin. (1284) Arzam 392.
sense-1
1. (gral.; Lcc, Mic 9r, SP, Urt I 300, VP 85v, Lar, Añ, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv, H, ZMoso), sabu (AN, L, BN-baig, Ae; Ht VocGr 427, Lar, H). Ref.: Bon-Ond 143; VocPir 393; A (sabu, sagu); EI 381, 382, 385; Lh (sabu, sagu); Lrq; ContR 522; Iz Ulz, ArOñ ; Etxba Eib ; Echaide Nav 117; Elexp Berg .
Ratón. "Souris" SP. "Saguz bethea, plein de souris" Ib. "Aegocephalus, [...], sagugabeko xoria" Urt I 300. "Ratón, [...] si es pequeño, sagua, sabua" Lar. "Sorce, ratón pequeño" Ib. "La maza y la mona, se dice de los que andan juntos y se buscan, katua, saguen zai" Ib. "Souris, rat" Lecl. "Esan laike saguak lioyari lagundu leikionik?" Etxba Eib. Cf. Echaide Orio 137.
Saguak jango dauena, katuak jan dezala. RS 532 (v. tbn. el mismo refrán en O Pr 704). Berzea berriz altxatzen du Sathan herratsuak / arroka baten gañera pikatzeko saguak. EZ Man I 103. Zetabea berri deno holzeko, gero ere saguaren hortzeko. O Pr 435. Izango da sarri / Hipokrates gaxoa / saguen janari. GavS 33. Ságu gaistoéna dá emakúme tripa gaisto ta orz ona duéna. LE Prog 124. Igel beltzaren begiak, eskü arrapazaliak, sagiaren zankhoak. Egiat 262. Sagu bi zelai baten / egozan gauzak esaten. Mg PAb 96. Eskerrak emanik erri saguak, jarraitu zion basotarrari. VMg 11. Katuak bear yoek / bizi ganbaretan / billatu yanaria / etxe saguetan. Zav Fab RIEV 1907, 537 (v. tbn. el mismo ej. en VMg 108). Sagu ta arratoiak / millaka sortu eta / zeuden guztiz joiak. It Fab 109. Gathu zaharra eta sagu gaztea. Gy 97.
(s. XX). Mutiko-neskatoak, saguen gisa, lotsagabetxo, urduriegi, Jaunaren Etxean sartu-ertenga. Ag G 301. Zonbat sagu duen hilik / etxean dugun Mininik. Ox 120. Burdin-harien artetik beha dagozkigu, sagu batzuen pare. JE Ber 28. Ta [subiak] bizirik irintxi / zuala sagua. MendaroTx 208. Basurde, muxar, satagin, sagu. Or Eus 74. San Pedro egunean saguen pixarekin ere ezta busti bear (B). A EY I 314. Katuak atzaparretan sagua jolasean darabilkianean bezelako maite-jolasa besterik ez ete-zan? TAg Uzt 186. Bat, Matxin Parrat, bi, Matxin ipurdi, iru, kolko bete miru, lau, saguak yango alau (V-och). A EY III 82. Saguak bezela, zulotik zulora itzulka ta gordeka. Etxde JJ 161. Haragi-ustu ninduten gero / sagu bat banintz bezala. Arti MaldanB 215. Bazkal aldian, sagu bat baño ixilago egon zan. Osk Kurl 206. Sagua, aurretiaz il eta narru gorrian gatz emonda jarria. Erkiag BatB 25. Katurik nai ez du(t)enen etxean, sagu-arratoiak nagusi (AN-5vill). Inza NaEsZarr 1495. "Katuak saguari, saguak lokarriari, lokarriak makillari" jotzen zuan mandazaiak Santxo. Berron Kijote 181. Batak lapurrak eta / besteak saguak, / orrelaxe aziendak / dirade zainduak. Ayesta 34. Sagua bezain ixil jokatuz. Larre ArtzainE 23.
v. tbn. Tt Onsa 95. Izt Po 54. Zby RIEV 1908, 770. A BeinB 55. Azc PB 237. EusJok 112. Lh Yol 42. Tx B II 94. TP Kattalin 193. Otx 120. Zerb Azk 64. Bilbao IpuiB 198. JEtchep 90. Etxabu Kontu 19. MIH 188.
"San Gregorio-ura, beste izenez, [...] Zaraitzun, saguen ura" A EY I 264.
"Turón, soroetako sagua" Lar.
"Lirón" Añ.
(Como primer miembro de comp.).
O sagu arrapatzalle arnasea ito nai dezuna ta soñoko zuriz estalirik zaudena! VMg 65. Ratonek aldiz bere aldetik / etzion egin sagu ametsik, / gaznari zelakoz ametsez. Arch Fab 223. Sagu-amak derro hemen: / haurra, gathua zinduen. Gy 220. Sortu zitzaiezten sagu-samalda izugarri, gauza guziak ortxikatzen zituztenak. Lard 152. Sagu batzar bat goienen baten / pozik egoan artoa iaten. Azc PB 44. Gizon au zuritu baino errazago litzake trikuari bizkarreko arantzak amoztu, naiz katu bati sagu-uzia kentzea. A Ardi 117s. Eta zast, lau ankaz bere ganera jausi, sartu agiñak sama-saman, eta bertan ito eban sagu-duendea. Bilbao IpuiB 197. Sagu eizean berriz, / tentelu zozoa. JKort in NEtx LBB 313.
"Sorho-lur sagua, rat de terre, mulot" H.
(Como apodo).
Lakaratza galanta sartu eutsoen Txomin-Sagu begi-zorrotzari Txorokilletako mutil trokotzak. Kk Ab II 92.
sense-2
2. (Izt, A) .
(Adj.). "Astuta persona, sagua " Izt 15r. "(V, Añ), sagaz" A (pero no lo encontramos en Añibarro).
azpisarrera-1
OIN-SAGU. v. oin.
azpisarrera-2
SAGU-HABIA (-abia V-gip ap. Etxba Eib; -apia V-gip ap. Elexp Berg). Madriguera de ratones. "Lapur baten diru-papelegas, txiki-txiki eiñda zeguan sagu-abixia" Etxba Eib. "Segadoria errez trabatzen da sagu-apixekin" Elexp Berg.
Idoloak zur-puskak, sagu-kabiak eta deabrutegi zikiñak dira. Mb IArg II 321. Sagu-kabi da ta arkume-oge / alorreko sapelarra. Or Eus 220.
azpisarrera-3
SAGU HANDI. "Rata, ratón muy grande, [...] sagu andia" Lar y Añ.
azpisarrera-4
SAGU-ARRATOI (V-ger). Ref.; A; EI 363. a) "Murciélago" A. v. saguzar. b) (Pl.). Ratones y ratas.
Ainbat almazen txiki eta inguruko sagu-arratoia guztiak dantzan asi ziran. Gerrika 151.
azpisarrera-5
SAGU-HARTZAILE. "Ratonera, ratera, [...], (V), saguartzallea" Añ.
azpisarrerakoSense-5.1
"Roñoso, astuto, tretero, (c.), tretaduna, asmutsua, (frase jocosa): saguartzallea " . "(Persona) sagaz, astuta, sagurtzallea, saguartzallea " Izt 91v.
azpisarrera-6
SAGU-HARTZEKO. "Ratonera, sagu arzaitekoa" Lcc.
azpisarrera-7
SAGU-ATXITZAILE. "Ratonera, ratera, [...], sagu atxitzalleak" Añ. "Ratera, ratonera, [...] sagu-atzitzallea" Ib.
azpisarrera-8
SAGU-BELAR (AN-5vill ap. A; Lar Lcq 112; -bellhar Hb; sagubedar Lar; saguberar Izt C 47). "Álsine, oreja de ratón, hierba" Lar. "(Hieracium pilosella), oreja de ratón" Lcq 112. "Escorpión (bot.)" A.
azpisarrera-9
SAGU-BELARRI (V ap. A; sagu-beharri Hb; sagu-biarri Lcq 58), XAGU-BELARRI. "(Cerastium vulgatum), oreja de ratón" Lcq 58. "Escorpión (bot.)" A.
Emen duzu izkaroa gomutarako. [...] Ta emen dituzu xagu-belarriak, gogamenetarako. Amez Hamlet 140.
azpisarrera-10
SAGU EME. "Rata, hembra de ratón, sagu emea" Lar.
azpisarrera-11
SAGU-INTXAUR. "Sago-intxaurra, variedad de nogal, que da fruto de un tamaño mayor que el común. Olan eta Artaitxan ziran sago-intxaurrak" Etxba Eib.
azpisarrera-12
SAGU-SENDABELAR. "Asplenoa, paretirátzea, sagusendabelharra, sagusendákia" Urt II 434.
azpisarrera-13
SAGU-SENDAKI. "Asplenoa, paretirátzea, sagusendabelharra, sagusendákia" Urt II 434.
azpisarrera-14
SAGUTIK OTSOA EGIN. Exagerar.
Gauza batetarik eginen zuen mendi bat, sagutik otsoa, ulitik arranoa. HU Zez 54.
azpisarrera-15
SAGU-TRANPA (V-gip ap. Elexp Berg; Añ). "Ratonera, ratera" Añ. "Erosizu Erratzunian sagu-tranpia" Elexp Berg.
azpisarrera-16
SAGU-TXAKUR (BN, Sal, S, R; -xakhur L, BN). Ref.: A; Lh (sagu-txakur, s.-xakhur). "Perro ratonero" A.
azpisarrera-17
SAGU-TXORI (V-ple-arr-m-gip, G-bet, AN-5vill; sagutxoi V-gip). Ref.: A (sagutxori); Iz ArOñ (sagútxo(r)i). "Trepatroncos (pájaro)" A. "Sagu-txoixa, el agateador" Iz ArOñ.
azpisarrera-18
SAGU-URTE. "Ezkur-urte, sagu-urte (AN), año de bellota, año de alimañas" Inza Eusk 1927, 154.
azpisarrera-19
SAGU-ZULO (H; sago-zulo V-gip), SAGU-XILO (H). "Trou de rat" H. "Gure katua, egun guztian sago zuluan talaixan dago" Etxba Eib s.v. talaixan.
azpisarrera-20
XAGU (V-gip, G, L, B, BN, S). Ref.: A; EI 382; Lh; Iz UrrAnz; Elexp Berg. (Forma con palat. expr.). "Ratoncillo" A.
Gazta puska berean xaguek topo. Anab Usauri 10. Bere oñetakoen gañean zebillen xagua ez zun ikusten. JAIraz Bizia 16. Ni, xagu bat baiño biziago alboko abaro baten babeseraño labaindu naiz zer gerta zai. Etxde JJ 45. Mendia erditze-miñetan eta azkenik zer eta xagu kaxkar bat erditu. Vill Jaink 134. Nai aña jolas / egin den nerekin. / I, nere katu, / ni, ire xagu. NEtx LBB 240. Katu-atzaparretan erori dan xaguaren antzeko garraxi biziak egiten dituzten. Ib. 111. Ez baldin badu balio nere arrazoiak, nik berotuko ditut xaguak eta arratoiak. EZBB I 108. Trintxeratik igesi atera, xaguak beren zuloetatik bezela. Alkain 146.
sagu
<< SAGU-ATXITZAILE 0 / 0 SAGU-BELARRI >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper