OEH - Bilaketa

170 emaitza sagu bilaketarentzat

Sarrera buruan (36)


Sarrera osoan (134)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 pikor.
tradizioa
Tr. Documentado desde Axular, se encuentra en textos septentrionales (no suletinos), alto-navarros y guipuzcoanos. La forma más usual es pikor; hay bik(h)or en Axular, Lardizabal y Barandiaran, así como en un refrán recogido en Arruazu. En DFrec hay 2 ejs. de pikor y 1 de bikor.
etimologikoa
Etim. Compuesto de bihi 'grano'.
Onom.: Sanso Bicorra. (1200) Arzam 179.
sense-1
1. (G-nav, AN, L, B, BN, R; Mg PAbVoc Izt 56v, Lcq 27, Dv, H), bikor (G-goi-nav, AN, Sal, R; -kh- SP (que cita a Ax), Lar Sup , Aq (G) 813, Hb). Ref.: A (bikor, pikor); Bon-Ond 149; Iz Ulz ; Satr VocP ; EAEL 77; Gte Erd 195; Izeta BHizt2.
Grano (de uva, trigo, etc.). "Gajo de uvas, bikorra" Lar Sup (tomado seguramente de Ax). "Grano" Aq 813. "G[r]ain d'une chose quelconque" Dv. "Bouton de fleur. Pikor guziak loratzen ez dira, ez eta liliak oro fruitu egiten" H. "Bikor: [...] 2.º simiente; 3.º grano, como de maíz, trigo, etc." A. "Grano. Olloei arto-bikorra maten dabegu. Emen banabar-pikor bat" Izeta BHizt2. "Ogei kilo pikor eraman zuen errotara (B)" Gte Erd 195. En AxN se explica bihi (606) por bikor. v. ale, bihi.

Mahats hondar-mondarren billa dabillana bezala. [...] Ezterautate morkoxta bat ere eta ez bikhor bat, ahoan eman ahal ditekeienik utzi. Ax 173 (V 116). Lurreko eraikitze gartan pikor bat erortzen da arrietan . (129). LE-Ir. Mats-mordo bat lenbizi iru lorarekin; gero iru bikorrekin; eta atzenean, iru bikor oiek eldutakoan lertu, eta zumua Erregearen edanontzira bota zuela. Lard 52. Mustarda pikorra bezenbat sinheste bazindute. Dv Mt 17, 19 (Echn mostaza azi pikor bat, Leon mustarda bihi pikor baten (cf. (4)); Lç, Ip bihi, He, TB, IBk, IBe hazi, SalabBN, Ol, Ker, Or azi, Ur ale, Samper, Hual granoxko ). Lurrean eraindako aleak (pikor edo biiak) usteltzean landare berria sortzen dute. Inza Azalp 110. Begira nola artzen ditun [katagorriak] pikorrak bere eskuetan eta nola jaten ditun. Sabiag Y 1933, 422. Usta-alea (mostaza-azia) ale edo pikor txiki txiki bat da berez. Ir YKBiz 179n. [Gatza] bipher beltz herrautsarekin edo pikorretakoarekin nahasteka. GAlm 1968, 26 (ap. DRA ). Horrek [aihenaren] hostoari eta pikorrari ubeldura bat emanez ekartzen baitu gaitza. Larre ArtzainE 59.
azpiadiera-1.1
Solasak pikorka heldu. Itxuraz lokarririk ez pikorren artean. Lf ELit 333.
azpiadiera-1.2
Ez ote zituen egun batez presuner frantses batzu bere etxean ederki ase, gobernantari bazterrak oro bil-arazirik, zituenak oro azken pikorreraino? StPierre 31.
azpiadiera-1.3
Ez duk txitxirio bikor ona. (Bihurria dela). (AN-araq). EZBB I 110.
azpiadiera-1.4
(V-m-gip, B; VocBN, Dv, H), bikor (O-SP 226 (-kh-) SP, H, A), mikor (Sal, R). Ref.: A (pikor, mikor, irin); Etxba Eib; Elexp Berg. "Morceau, relief. Il signifie aussi le reject ou rebut de la farine qui demeure dans le sas et aussi les petites bosses que le pain pousse en dehors lorsqu'on le fait cuire au four" O-SP 226. "Petit corps dur. Ce substantif est habituellement précédé d'un autre sustantif. Gasna pikor, petit morceau de fromage dur" VocBN. "Grumus, globula, grumeau" Dv. "Itsaso bazterrean hondar pikorrak bezain usu, [...]" H. "Guija, piedrecilla muy pequeña" A. "Bikor, [...] 6.º pedazo, restos (O); 7.º zupia, deshecho de la harina que queda en el saco; 8.º chichoncitos que produce el pan cuando se le hace cocer al horno" Ib. "Mikor, salvado fino, moyuelo" Ib. "Mikor (Sal, R), harina de calidad algo inferior" Ib. (s.v. irin). "Gránulo" Etxba Eib. "Palabra no muy usada, pero con campo amplio que significa grano, grumo, en general; cosa pequeñita y redonda. [...] pikorra baitta aixa eitten danian iriña gogortuta geratzen danian" Elexp Berg. v. ale (2).
Itsasbasterréko área pikór bakótxa. LE Doc 241. Itsasoan are bikor ainbat gizonekin. Lard 349. Zeruak ere ez dire herrauts pikor bat baizen haren aldean. Arb Igand 153. Badugu guziek begiaren erditsutan, ninia baino barnaxago, artho bihiaren heineko pikor bat. Gazte gireino, gozo dago eta guri delako pikorra. EskLAlm 1914, 33 (ap. DRA ). Urrutikuskin aundiz, gañera, eguzki-azala pikor distikorrez bete-beterik ikusten da [...]. Pikor oiek dagiten azalari argi-azala (fotosfera) deritzaio. ArgEgut 1928, 48. Amalau mandoak elkarri sokaz josiak arrosario baten pikorrak bezala. FIr 135. [Lurra] etzela iguzkiaren errai samurretarik arroltzearen idurirat osoki biribil eta leun jauzi pikorra. JE Ber 52. [Kanoiak] igortzen zuken bere burdin-pikorra. Ib. 58. Irakiten dagon esnea zoratu ta galdu danean, azal-gaña pikor ta aletxoz yosita ageri oi da. Zait RIEV 1933, 64s. Gatz bikor batzuek bota. JMB ELG 85. Itsas-ondoko hare pikorrak. Zerb IxtS 21. Ororen hazteko, goiz guziez ihintz berezi bat, dena pikor. Irina eta eztia iduri zuten pikor horiek. Ib. 37. Intz-yasa amaitu zanean, lurra, basoan intzigarrez bezela, pikor txe ta biribillez estalita gelditu zan. Ol Ex 16, 14. Lur pikorren eta pikor arteen izariak. Bistan da pikor larriek pikor xehek baino zabalago dituztela pikor arteak. Gatxitegi Laborantza 22s. Erhauts pikorrak. Ib. 220. Itsas-ertzean aizeak zenbat ondar-pikor darabilzkin. Ibiñ Virgil 84. Urre-pikorrez urak arre daramazkin Hermo ibaia. Ib. 85.
azpiadiera-1.5
"Ova callosa, [...] arroltze krosko [...] pikordunak, pikorrak dituztenak, [...] pikor egiña " Urt IV 82.
azpiadiera-1.6
(B ap. A; Urt III 432, VocBN, Hb, H), pilkor (Aq (G) A), bikor (Hb). "Cagarruta" Aq 1073. "Ahuntz pikor, crotte de chèvre" VocBN. "Crotte de brebis, de chèvre, etc. Ardi, ahuntz, sagu pikorra. On dit familièrement: elhea dario ardiari pikorra bezala, [...]. --Pikorra ezin dut egin. --Emok indarra" H. "Tanteagia, erbiak pikorrak egiten ohi dituen lekhua" Alth in Lander RIEV 1911, 598. v. babaka.
Eri sendatzeko ere haukien [bulunbarien] pikor batek balio ditu ehun Sangrado eta Apuntador. Hb Egia 132. Intsentsu bezala aurdikitzen zituelarik noizetik noizera arkhina pikorrak, ahurra betez. Prop 1888, 67. Akher zaharra goitikan, / atso sorginak milikan, / gazur edan, / pikorrak jan. Ox 114. Dela k... pikor tipi bat, dela azi edo zizari, guti aski bidea esteko. FIr 169. Bi pikor egin ditut, harria baino gogorragoakbeltx-beltxak eta pilota bezen borobilak. Guilsou GH 1952, 178.
azpiadiera-1.7
(V-gip, AN-larr-ulz; H), mikor (R). Ref.: A (mikor); Iz Ulz (agosabáye), ArOñ; Asp Leiz2; Elexp Berg. Grano, erupción, absceso. "Zerri sorhaioak haragi guzia pikorrez bethea du, [...] plein de graines" H. "Grano de la piel" A. "Grano en el sentido de erupción. Granillo de la piel" Asp Leiz2. "Granillo. La aspereza en la piel" Iz ArOñ. "Agosabaien dut pikor bat, tengo un grano en el paladar" Iz Ulz (s.v. agosabáye).
Hazta gero berehala behereko matrailaren azpia. [...] Gurintxoak deitzen ditugun pikor hetarik ez dea bat edo bertze ezagun? JE Med 45. Sabien xiloketan, pikor xehe-xehe xuri edo ñabar zikin batzu. Ib. 46s. Eztul zalaparta batekin, huna nun ateratzen den pikor madarikatua kanporat. Ib. 61.
azpiadiera-1.8
(G-to, B ap. A), bikor (Sal ap. A). "Grano, aun refiriéndose a cada una de las frutas de cualquier árbol. Sagar-pikor bat, una manzana" A. "Bikor (Sal), gajo de ajo" Ib.
Khuiak beharko zuen / haitz adar hoietan; / hezkur pikorrak aldiz / lurrean herrestan. Zby RIEV 1908, 761. Ezkurrak, aldiz, onik deus gabe, / pikor mokor hoik tronuen jabe. Ox 116. Uzta-hur har eta jan / hartz hura ari zen. / Artetan pikor zonbait / zitzaion erortzen. Etcham 147. Akezi-ondo beti ostotsuaren pikorrak. Ibiñ Virgil 85. Orduantxe izaten da arte-ezkurrak biltzeko garaia, baita ereiñotz-pikorrak, [...]. Ib. 76.
sense-2
2. Cierta enfermedad del ganado (?).
Egin dituzten bekatu gaiztoen alde ta zenzarazi naiez, igorzen die Jangoikoak ganaduaren pikorra, ondasunen auzia ta sentenzi gaiztoa edo beren humeen eritasuna ta gaitza. Mb IArg I 232.
sense-3
3. (AN, L, BN, S, R; VocBN, Dv, H), bikor (BN, Sal, R) Ref.: A (bikorrik, pikor); Lh (bikor); EI 117; Satr VocP. .
(En frases negativas). "Pikorrik, adv., terme de négation, signifiant pas la moindre chose" VocBN. "Pikorrik ez, du tout" Dv. "Pikorra se prend pour une chose menue, un rien, un brin, une miette, etc. Ezagutza pikorrik eztu, il n'a pas un brin d'intelligence. Diru pikorrik gabe da, il est sans le moindre argent. Ogi pikor bat ez lezake eman eskale bati, il ne donnerait pas une miette de pain à un mendiant" H. "Bikorrik, ninguno" A. "Pikorrik ez, nada, ni uno; litm., ni grano" Ib. "Ezta bikorrik (BN), il n'y a mie" Lh. "Pikorrik, nada. Pikorrik ez da oroitu" Satr VocP. v. bihi (2).
[Luzerna] bustia bada uriaz edo ihintzaz, ez-da zuhur [aziendei] pikorrik ere ematea. Dv Lab 98. Berrehun lekhutarik larri ageri, / bragetak irri... / Jainkoa pharte! pikorrik ez duke sarri. 'Il n'aura plus un morceau (de culotte)' . ChantP 94. Bost egun ontan ez det / pikorrikan egin. Xe Bertsol 233. --Zer egin duk hola gizentzeko? --Deusik! Badik bedere hamar urthe ez dutala pikorrik egin. Zerb Egutegi 1933 [sic] (ap. DRA ). Atsegin hartu nuen haren kausitzea, nahiz ez nuen pikorrik ere ezagutzen. JEtchep 110.
sense-4
4. "Il s'emploie comme adjectif, pour signifier quelque chose de fort petit. Haur pikor batek holakorik erratea! qu'un petit poucet d'enfant dise de pareilles choses!" H.
azpiadiera-4.1
" Gizon pikor bat, hombrachón; vulg., pedazo de hombre" A.
sense-5
5. "(B, R), un poco" A.
Egun kuetan nago sendimentu pikor bateki. Mdg 127. Kuidao pikor bat baratan zaitad errezibitan tionez ote. Ib. 138.
sense-6
6. " Ze pikorra! (BN-ciz), ¡qué perillán!" A.
azpiadiera-6.1
Erakusten daukute beren ez-jakinarekin batean halako ahalge izi bat, guretzat berdin bitxia segur nola baita gure galde pikor tupustadakoa heientzat. JE Ber 15.
sense-7
7. Pulla.
Oraiko pertsularitan, ene iduriko, nehork ez du Mitxelena hautsiko "pikor" on batzu botatzeko. Herr 7-3-1963, 2. Tokiko kontseilariak ere bere pikorrak eman zituen: haatik etzakon minixtroari tokian lanteien eraikitzeko laguntzarik galdegin. GH 1974, 61.
sense-8
8. "Como adj., granujiento [...]. Azal pikorra dauka arpeixan " Etxba Eib.
azpisarrera-1
HARRI-PIKOR, GARI-PIKOR, MAHATS-PIKOR, MAIZ-PIKOR, PAGAZI-BIKOR. v. harri, gari, mahats, 2 maiz, pagazi.
azpisarrera-2
PIKOR-HARRI.
"Granit, pikorharri " T-L.
Pikor-harri eta marmolak, beren gogorkeriaz arpegi emanaz eta lehertuaz erantzuten dute. "El granito" . MEIG IX 118 (en colab. con NEtx).
pikor
<< pasaerraz 0 / 0 piztia >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper