Harremana

    OEH - Bilaketa

    5751 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    arduratsu.
    sense-1
    1. (V, G; SP, Dv, H). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg.
     Cuidadoso, diligente, atento, responsable. "Soigneux" SP. "Qui est plein de sollicitude" Dv. "Responsable, consciente, cuidadoso" Etxba Eib. . "Zure semia oso arduratsua da ikastolan" Elexp Berg. . Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX, y al Norte en autores labortanos clásicos y en Duvoisin.
    Lotien iratzartzea eta antsikaben ansiatsu eta arduratsu egitea. Ax 27s (V 16; Añ GGero ms. 17 ardura bagea estutu ta arduratsu egitea). Tentazinoiak egiten gaitu zur eta arduratsu; bada ikusirik zelako pelleburuban gagozan pekatuban jausteko, pelleburubak gaukaz iratzarri eta arduratsubago. Astar II 264. Izan zaitezala [...] senar eta emazte leijala, aita arduratsuba. Ib. 42. Dei egiten darotzuet beraz begirunerekin ethortzeaz eta artha arduratsuenarekin irakurpenaren egiteaz. Dv Eccli pró. Diputaziño arduratsu onek egin daben konbenijua. "Esta celosa Diputación". BBatzarN 201. San Efrenek dino, zelan merkatari arduratsu batek egunoro egiten daben alegina jakiteko zelan doian bere salduerosietan. Itz Azald 139. Zer esan gura dau arduratsua izateak? Ardura andiagaz egin bear dogula geure arimako azterrena. Ib. 138. Geure altasun eta ezaupera laburraren gañetik dagozan ezkutapenak ezagutu eta sakonduteko ez gareala izan bear jakinaiak eta arduratsuak. Ib. 26. Añ azkar, arduratsu ta ausardi andikoak giñanak. Ag Serm 528.
    ( s. XX.) Eliz-gelatik atera orduko dakusgu Agirre-tar Domingo gaurko gure apaiz-buru arduratsuak ezarritako zolairu ederra. J.B. Ayerbe EEs 1912, 58. Euskaldun arduratsuen biotzetan. ForuAG 299. Seminarioko nagusiyak eta bertako osalari arduratsuak asko alegindu arren, mutilla bai yoian eriyotzaruntz arin baño ariñago. Kk Ab II 49. Nere zoritxarrak iratzarri eban nagosi zikoitz au, ta berez zan baiño arduratsuago egin. "Poniéndole más diligencia de la que él de suyo tenía". Or Tormes 49. Arrantzaleak izango ziran arratsaldeko indar-neurketa entzutetsuan ikuslerik arduratsuenak eta epailaririk ikasienak. TAg Uzt 224. Beste langillea arduratsu ta begiratuagoa da: bear-bearrekoa baño eztau eralgi nai. Eguzk GizAuz 147. Aramako erretore arduratsua, ta liburu onen egille argia. In Munita 3. Ta inguru artan begirada luze ta arduratsua egiñaz ta alperrik ebillela uste izanez, aguro joan zan etxealderantz. Erkiag Arran 71. Erriko semeen aalegiñak arlo ortan ere, arduratsuak eta onuratsuak beitez. Ib. 40. Emakume arduratsu arek ezin ba gogo onez jasan, orrelako ostatari nagirik. Erkiag BatB 152. Langille arduratsu ta beargiña. Ib. 27. Arduratsua da gizadiarekin, gizakume bakoitzarekin, ordea, ajolakabea eta anker. Vill Jaink 87. Don Ilario izan genduan / egizko abade zintzua, / beartsuaren errukiorra, / pozgille arduratsua. BEnb NereA 158. Historiolari arduratsu baino aspergarri xamarra izan zen Gamon. MEIG II 106. En DFrec hay 7 ejs.
    v. tbn. Ur BulaG 528. Onaind STeresa 108.
    azpiadiera-1.1
    (Tema nudo, uso pred.).
    Zaren bethi ene gatik arduratsu Kortean, / Dohatsurik non baitzaude hedoi goren partean. EZ Man II 31. Ziren bada arduratsu apostoluen irakaspenen aditzen. He Act 2, 42 (Lç eta perseberatzen zuten Apostoluén doktrinán). Martha, Martha, arduratsu zare, eta hainitz gauzaz khexatzen. Dv Lc 10, 41 (Lç arrangura dun, IBk estu eta larri zabiltza). Zetan zabiltz [...] ibai egalean? / Errekara begira orren arduratsu, / Arraiñen batzuk gura al dituzu artu? AB AmaE 271. Txalopak ezeiziran agiri, ta olango eretietan oi dan antzera, erriko gizon da emakume danak, oso artega ta arduratsu baeioazan, batzuk eliza nagusira, beste batzuk talai-etxera. Ag Kr 84. Lenago baño arduratsuago asi zan Joseren igesi. [...] Joseren maitetasunarentzat etzaukan erantzupenik. Ag G 160. [Euskera] zarra dala. Zarra! Amaika gauza zar gorde oi dira lurrean arduratsu. Maite izan bear! Ag EEs 1916, 119. Leiarrezko pitxi ausierreza bezain arduratsu erabilliko ditu arek gazisagarrak. TAg Uzt 279. Arduratsu ta arretaz txukundu ta apaindu zituan xokogune guztiak. Ib. 55. Apal eta deboziño aundiz dabil, zerbitzu guztietan arduratsu. Onaind STeresa 37.
    azpiadiera-1.2
    (Con complemento en gen.). "Bere gauzen arduratsua da, gaztia izan arren" Etxba Eib. .
    azpiadiera-1.3
    Lleno de preocupaciones, de responsabilidades.
    Ezkonduben estaduba, bateti munduko arduratsubena dalako ta bestetik aragijaren erakuena dalako, dala Jaungoikuaren naija egiteko gatxeena. fB Ic III 324. Eskatu zion Jaungoikoari lagundu zezaiola bere lanbide arduratsuan. Ag Serm 561.
    sense-2
    2. (Asunto, quehacer, conversación, nota...)lleno de interés, interesante, importante.
    Zer dakazu edo zek zakaz, gizonak, onen goiz?[...] Garatz arduratsu batek gakaz adiskidea. A BeinB 79. Oar arduratsua [tít.]. Moldatu ta argitaratu dogu Errosario egunerako [...] berbaldi eder bat. Ezale 1897, 308b. .Ezale 1897, 308b. Erri atako gizadi onak izu ta baltz egozan, aldratxoetan, iñoiz ez legezko jardun bizi arduratsuan. Ag Kr 206. Gazte biak ate aurreko larrañean zebiltzan, batera ta bestera, astiro astiro, ezetz ta baietz, lelo arduratsuagorik etzeukaten ta, aspaldietakoa berriro aztertzen. Ag G 173. Albisterik arduratsuenak emango balituzkete bezela, non obeto jaten dan alkarri erakusten ta jakirik gozoena zer ta nola dan adierazten. Ib. 349. Kolkopetik eginbear arduratsu bat irauli dunaren tankeran gelditu zan lasai eta zoriontsu. Ib. 302. Gai arduratsu onen jakin ganian ipinteko. "Importante". ForuAB 95. Urrena egitekorik arduratsuena egitera jarri zan: soka-muturraren korapilloa askatu ta poliki-poliki txalupa uraren gañean uztea. Anab Poli 34. Poema erdiruntz, olako norgeiagoka bat asten da bien artean, txit goxo ta jaikia, alkar-izketa zuzpergarria noski, olerki antzeztuaren azal-gairik arduratsuena. Onaind (in Gazt MusIx 152). Gogora ezazu, orrelakoak arduratsuago gizonei egotzi bear zaizkiela. "Parcius ista viris tamen obicienda memento". Ibiñ Virgil 37.
    v. tbn. ADonostia Itzald II 27.

    arduratsu

    arduratsu
    << ardurati 0 / 0 1 arduratu >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper