euskaltzaindiaren mendeurrena logoa

Orotariko Euskal Hiztegia

  2. Hizkuntza-baliabideak
  3. Online hiztegiak
  4. Orotariko Euskal Hiztegia

OEH - Bilaketa

5732 emaitza gizon bilaketarentzat

Sarrera buruan (99)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 puska.
tradizioa
tradizioa
Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. En DFrec hay 40 ejs. (5 septentrionales) de puska y 2 de puzka.
sense-1
1. (V, G, AN, L, BN, Sal, R; SP, Ht VocGr, Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN , H, VocB , Zam Voc ; ph- Urt I 29, Gèze, Dv, H), puzka (Lecl). Ref.: A; EI 212, 210; Iz ArOñ, Als (nukan), Ulz (púske), R 405; Gte Erd 223.
Trozo. "[...] puska como si en menudos pedazos le deshiciera" CompG 4v. "Erraiki phuska bat" Urt I 29. "Morceau" Ht VocGr 387. "Pièce" Ib. 402. "Fragmento", "pedazo", "pieza", "trozo" Lar y Añ. "Partícula", "pedacito" Añ. "Lur phuska bat erostea, acheter un morceau de terre. Bide phuska bat egitea, [...]. Bizitzearen phuska handia da hamar urthe, [...]" H. "Oialpuska, retazo de paño" VocB. "Bi puskatan paratu (AN-gip)" Gte Erd 223. Cf. boska.
Bi Hostia puskak ditu gero hartzen eskura. EZ Man II 49. Erraiten da gauza bat preziatua dela hartarik puska ttipiak bertzetarik handiak baiño gehiago balio duenean. Ax 157 (V 104). Malba osto puska bat. Mong 593. Letoin puskak. ES 97. Mari Gabontxo enea, biotzeko puskea, orienteko perlea. Acto 264 (cf. infra PUXKA (g)). Bi lur-pusk ongi maneatuak. Mb IArg I 211. Ezkutu lodieren tamañeko iru tipule puske (Berastegi, 1763). Maisu Iberok erdi bi egitea agintzen du: Erretablorako bear duen puska bata, bere erreglak eman, ta berdindutzea. Cb EBO 45. ETZ 129. Nolaz ikusten duzu aurhidiaren begian puska, eta ez aldiz pitrailla zihaurenian? AR 425. Basa puska batzuek bezala ziren. Brtc 100. Emen bizi geranok besteen obra onetan nork bere zatia ta puska degun bezala. Ub 149. Jostun batari puska bat, bestiari beste zataltxu bat [...] artu daruenak. CrIc 81. Bete-zúzte amábi sáski puskaéki bortz ogi ordiskoetáik sobratu-zirenéki jan-zutenéi. "Fragmentorum". LE Io 6, 13 (TB, Dv, Leon, IBe puska, HeH phuska, EvS phuzka; Lç, Ker zat(h)i, Ol otzur, Arriand ondakin, IBk hondar). Utzitzen badu batek Mezaren zati edo puska andi bat. AA II 47. Olhako sutik atheratzen den burdin puska. Dh 163. Gorputza luur zati bat, zimaur puska bat baño ezta. Astar II 76. Galtza txarren ziloetarik atorra puska agertzen. AstLas 69. Erregetzat diagu / egur-puska andi bat. It Fab 60. Itxi eskeko batentzat berari jaokan janarijaren puska bat. Ur MarIl 6. Abereak ez du puskarik ongarri egiteko on ez denik. Dv Dial 50 (It, Ur e Ip zat(h)i). Arrai baten puska. Bv AsL 137. An ari puskak zelan nolanai batzen direan. AB AmaE 450. Min tzar hetarik erori zen zakhar puska zikhin bat. Jnn SBi 81. Paper puska batekiñ egiten du txori bat. Alz STFer 135.
(s. XX). Oihal edo arropa puska batzu dilindan. Prop 1906, 29. Ari zan neska zar baten puska (arraia) jaten. Iraola 98. Aurregunetako nere itzaldi-mintzalditxoak, emendik atal bat, ortik puska bat [...] aterata [...] biotzeratu nizkion. A Ardi 125s. Berinak mila pusketan dira orai. Barb Sup 94s. Pastiza puska eror-arazi dute. Ox 42. Venus zeritzaion arnabar puska baten aurrean. Or Mi 132s. Jesukristoren gorpuzki edo gorputz puska. Inza Azalp 87. Amuko puzka bat arturik. Otx 115. Galda puska berriei. EAEg 21-3-1937, 1334. Arrikatz puska aundiak zankoz bultzatuaz uretara bota. Anab Poli 14. Bide puska bat pollita egin ginuen. JEtchep 110. Aburu ontan nabari den egi-puska. Vill Jaink 74. Txabola barnean eta lurrian esertzen ginuen zur puzka bat. ZMoso 34. Erakatxi nahi tut nik puskak elgarri. Xa Odol 180. Tzinkhorki puzka muzteko. Casve SGrazi 46. Perlarri-itxurako kristal-puskek. MEIG VII 61.
v. tbn. CatLan 31. Monho 110. Oteiza Lc 9, 17. Izt C 53. Gy 176. Lard 133. Dv LEd 40. Hb Egia 139. Bil 44. ECocin 42. Laph 15. Arr GB 62. ChantP 90. Zab Gabon 66. Sor Bar 94. Ud 116. Urruz Urz 44. Elzb PAd 68. Apaol 90. Zby RIEV 1908, 759. Elsb Fram 114. Lap 117 (V 55). HU Zez 73. AzpPr 76. JE Bur 190. Ag G 189. StPierre 14. Noe 108. KIkG 70. Muj PAm 68. Zub 26. Lek EunD 28. Ldi IL 49. JMB ELG 115. Ir YKBiz 89. EA OlBe 18. Zerb IxtS 51. Etxde JJ 159. Txill Let 22. Ugalde Iltz 16. Basarri 166. Zait Plat 82. Lf ib. XXIII. And AUzta 50. Salav 19. Ibiñ Virgil 117. Lab SuEm 172. NEtx LBB 177. Berron Kijote 222. Puzka: Ill Pill 29. Kk Ab I 56.
Puska bazan luzian / emezortzi metro. Tx B III 129 (hablando de un árbol cortado).
(V-gip, BN-arb; Izt 94r, H), puzka (V-gip). Ref.: Etxba Eib (puzka); Elexp Berg (puxka bat). Gte Erd 76. Poco (de); algo (de). "Puzkat artizu pillatik" Etxba Eib. "Denbora puska baten buruan jin zen (BN-arb)" Gte Erd 76. v. pixka.
Grau puska bat dubela [irlak]. INav 131. Judasen eskuan arkitzen zen Jesusek eta Apostol Jaunak beren jan-edanerako zuten diru puska. Mb IArg I 199. Neke puska au nik ere pozik artu det. Cb Eg II 9. Akusetan naz, Jauna, aserre puska batzuk izan ditudala etxian. Mg CO 22. Bizitasun edo gar puska bat agertu arren. Gco II 47. Gaitz puskabát pasátu emén. LE Ong 64r. Peraltako ardo-puska bat. AA I 571. Dakigun puskia. fB Ic I 43. Pediaren puska bat da asko. Ib. 100. Egiten ezpadogu joste puskia. Astar II 75. Egunoro denpora puska bat baño ezpada bere. Ur MarIl 24. Moral puska bat ikhasi. Gy 291. Latsün phuska bateki nahasirik. "Un peu". Ip Dial 50s (It y Dv pixka, Ur piska). Pruta puskaren bat ostu zuelakoan. Aran SIgn 80. Nok artu daike zugatik damu puskaren bat? AB AmaE 440. Lo puzkat egitea nai neuke. Ib. 367. Artu ezazu pazientzia puska bat. Urruz Urz 24. Lan puska bat egina zuen. HU Aurp 123. Nola ditake, buru puska duelarik, gizon batek hutsa baitu dena? JE Bur 148. Ango berri-puska bat badakit. A Ardi 12. Diru puska bat norbeitekin jokatu dinat. Zerb Artho 501. Harrabots puska bat egiten dut. Barb Sup 14. Pama puska bat badezu baiña. Tx B 228. Adin puska bat izanikan ere. Zub 73. Idazki-agiri puzkok izten dautsadaz. "Questi pochi di documenti". Otx 99. Dinamita puska bat ontzi ondora bota. JAIraz Bizia 74. Zalaparta puska batekin. Or QA 174. Jende puska bat bildu zitzaion. Anab Poli 60. Atseden-puska bat artzeko. Ataño TxanKan 151. Orbel puska bat bildu gaztañadietan. TxGarm BordaB 31. Ukan zukeela sos puska zerbait nunbaitik. Etchebarne 109.
v. tbn. CrIc 85. DurPl 86. VMg 27. JJMg BasEsc 120. Echag 235. CatBus 45. Dv Lab 303. Arb Igand 106. A BGuzur 131. Kk Ab II 56. Ugalde Iltz 20. Uzt Sas 202.
"Virtuoso [...], Jaungoikoaren puska" Aq 1467. Ai nere sabeleko puska! --esan zuan Fraiskak eskuak gurutzatuaz. Apaol 60.
(H). (Pl.). Restos, sobras.
Abiatzen gira dafailako pusken biltzen. JE Ber 32.
Porción, parte correspondiente. "Portion" Ht VocGr 406. "Bere puska, bere gaiñ, sa portion à part" Ib. 406. "Debruak eramanen du hortik bere puska, le diable en emportera sa part" Dv.
sense-2
2. (H (+ ph-)).
Alimento, cosa que se come. "Ordua da; behar dugu phuska bat ian, [...]. Phuska onak maite ditu, il aime les bons morceaux" H. Cf. VocNav s.v. pusca. v. PUSKA LEHOR. Ezta orduz etxeratzen, bidean ari dena pusken batzen. "Fêtus". O Pr 594. Herriko etxean segretario zelakotz [...], frango puska biltzen zuen [...]: dela oilo, oilasko, ahate eta pekada moko luze. Barb Sup 2. Puska jan zunean, berriz pardela bilduta bidez bide asi zan. Or SCruz 121. Bazkaria berek behar dutela moldatu, puskak nolazpeit eta nunbaitik bildu eta. Barb Leg 143. Atsalde-erdiko puska jatean. Or Eus 85. Zatoa ta puska eramaten zuan zianbrera falta. JAzpiroz 89. Bazkaltzeko puska, erropa zarrak putzuan ibiltzeko, ta abar. Ib. 154.
azpiadiera-2.1
"6.º (B), alimentos que se dan a los jóvenes que por carnaval dan serenata de casa en casa; y también los trozos y morcillas que se cambian entre parientes y amigos al matar el cerdo; 7.º (B), objetos consistentes en cera y alimentos que se daban antiguamente como estipendio de misas y se dan hoy por los funerales" A.
sense-3
3. (Ht VocGr, Añ), puzka (Lecl). (En la expresión puska bat, 'un poco', con valor adverbial). "Puska bat, guti bat, khuxu bat, un peu" Ht VocGr 402. Puska bat beregandu zanean. Cb Eg II 202. Ez ditubee guztiz gitxituten, edo kenduten ezkonduben ardurak, eta naibagiak; ez bada arindu puska bat. fB Ic III 340. Puskabat eziterren zeure jenijua. Astar II 106. Ogia phuska bat handitu denean. Dv Lab 143. Puska bat sosegatu zanean. Zab Gabon 51. Barru au egingo jat puska bat nasaitu. AB AmaE 273. Gaba puzka bat dala argitu. Ib. 367. Paulolo dan legetxe puskat kokoloa. Ib. 327. Puska bat goraxeago. Urruz Zer 126. Aleman hizkuntza hura puska bat marraskatzen bainuen. StPierre 13. Burua puska bat itzuliz. JEtchep 86. Puskat goraxau ereman. Xa EzinB 78. Orai hi gizondia baihiz puska bat. Etchebarne 21. Puska bat preparatu nintzan, eta bastante gustora apustua jokatzeko, eguna etorri danean. Albeniz 105. Orduan eta puska bat beranduago. MEIG I 256.
azpiadiera-3.1
(Sin bat)
Eta puska itsusiago da murde . HU Zez 177. Egungo ez-eta-ba zurruburruez puska gorago doala hemen gure galdea. HU Aurp 197. Ni puska obeki bizi nitake / zure diruak banitu. Mattin 125.
sense-4
4. (gral.; H). Ref.: A; Gte Erd 76, 304.
 (Con bat). Rato, cierto tiempo; bastante tiempo. "Andik puska batera, de là à peu de temps" H. "Handik puska batera (G-azp-goi, AN-gip) [...] andik puskaten burun etortzen (AN-5vill)" Gte Erd 76. Otza zaudenean irakurri puska bat. Cb Eg II 11. Itxaran biar deustazu puska baten. Mg PAb 67. Puska bateko alegrija. fB Olg 25. Gelditu nintzan puska bat. JJMg BasEsc 137. Andik puska batera. Ur MarIl 101. Itxok, itxok puskaten. AB AmaE 97 (10 puzkaten). Itxon zak puska bat. Apaol 39. Jo zuan kanpaia beste puska batean. Muj PAm 65. Jezarten dira puskaten. Kk Ab I 98. Pusk'ateko konbidaua / badezu Txirrita. Tx B 168. Erdu, zeugaz puskaten egon nai dot-eta. Enb 33. Agure orrek badik, orratik, puskaterako osasuna. Ldi IL 22. Nobixo izan zian ba puska baten (V-gip). Gand Eusk 1956, 214. Txekorra saldu eta andikan puska batera. Salav 34. Eta besterik gabe ba zuten puska baterako alkar-izketa. NEtx LBB 42. Eta Kaseda igarerik puzka batian altzina ta konen mendian badago Ermita bat. ZMoso 38.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 542. Ugalde Iltz 50. Basarri 77. Anab Aprika 77. Berron Kijote 86.
azpiadiera-4.1
(Con adj.). Esan zion Anjelek andik puska luze batera. Ugalde Iltz 65.
azpiadiera-4.2
(Contrapuesto a pixka). "Zaude pixka bat" ori, "zaude puska bat" gertatzen zan. Or Aitork 192.
azpiadiera-4.2.1
(Sin bat). Baiña "berela, berela" orrek etzun mugarik, eta pixka ori puska gertatzen zan. Or Aitork 193s.
sense-5
5. (V-m, G, L, B ap. A ; Dv; ph- H). (Pl.). Objetos, enseres; pertenencias; equipaje. "Etxe batetako puskak, les objets mobiliers d'une maison" Dv. "Hartzatzu zure phuskak eta zohazkit etxetik" H. "2.º objetos, enseres; [...] 5.º arreo de novios" A. Agertzen dira puska / etxeko guztiyak, / tupiña, burruntzali / padera, paziyak. Echag 95. Ejiptoz kanpora eraman zuten hura, haren emaztea eta haren puska guziak. Dv Gen 12, 20 (Urt, Ur gauza, Ker ondasun; Ol aiena zan guziekin, Bibl zituen guziekin). Ez da bertzela gerthatzen elizetako puska ederretan. Dv Dial 22 (It, Ur e Ip ornamentu). Zaldien edanarazten eta phusken antholatzen. Laph 141. Aiziak bota ditu emen pusken erdiyak. Sor Bar 35. Ostaler horri eman zerauzkaion bere puskak. Arb Igand 76.

( s. XX.) Fraide eta serora hoiek dituzketen ontasunak, lurrak, etxeak, puskak. HU Aurp 142. Ikusi zituenian puska aiek guziyak [sakua, kartoizko kaja, guardasola, bi kañoiko eskopeta, esku makilla eta iru edo lau ezpata] . Iraola 131. Nola ezkondu zan gitar jotzalle batekin, jan ziyozkan etxeko puska guziyak iru astian. Ib. 17. Bizitzeko beharren beharrenik diren pusken erosteko, dela jateko, jauntzi, oinetako. JE Bur 202. Etxean geldituko dira gure puskak . Ag G 38. Bil ditzagun emen dituzun puskok eta gaberako goazen Leaburura. A Ardi 142. Pidaiako puska batzuen biltzen ari dela. Barb Sup 151. Agur erran ginioten beraz untziko adixkide guzieri eta gure phuskak harturik abiatu ginen kanporat. Zerb Metsiko 186. Zuk orañ ere puska ederrak / daramazkitzu etxera. Tx B II 146. Baionako barraraino xalant azkar batzu joan-jin bazabiltzan egun guziez, zer nahi puska bazeramatela. Lf Murtuts 1. Onen amak puska zenbait eman zitidanan goraintzi bezala eramateko. Or QA 49. Harkitzue zuen puskak! JEtchep 108. [Infirmiertsak] bere puskak mahain gainean pausatu zituen. Ib. 105. Kaliforniako ostatu barne bat. Hango puskak, hango beztidurak izan bite. Larz Iru 48. Bizarra egiteko pusken aphailatzen. Larz Senper 18. Zenbaitan maldan anbildu eta / pusken erdiyak galduak. Auspoa 77-78 296. Aterpea bagenin. Bear-bearreneko puskak palta ordea oraindik. Ez zer jantzirik, ez oirik. Ataño TxanKan 51. Guk ere haren etxean haunitz puska erosten baiginuen. Etchebarne 100. Puskak oro bildurik, kutxa berri haundian ororen plegatzen eta ohatzen. Larre ArtzainE 139. Mutu eta uzkur, arretaz bildu zituen bere puskak. MEIG IX 99. Puskak --eta pusken artean hilen gorputzak-- bizkarrean eraman ohi zituztenak. MEIG I 246.
azpiadiera-5.1
(Uso sing.)
Halako puska ilhun zerbait eskuan. "Paquet" . Barb Leg 25.
azpiadiera-5.2
Equipo, equipamiento.
Harrobi, legartegi, etxegintzako puska. Entreprise Durruty. Euskal-herriko etxea muntadura eta obra guzientzat. Herr 29-3-2001 3.
sense-6
6. "Puskaz estalia da, il est couvert de haillons" Dv. "Puska dario, il lui pend des loques" Ib. ( A).
Nik, puskaz jauntzia zelakotz, begiratzen ez nioen orduan. Dv LEd 268.
azpiadiera-6.1
Ez du iñork soñeko sarrean, oial berrisko puzkarik jarzen.Oteiza Lc 5, 36 (Brunet adobakirik).
sense-7
7. Presa. "Etsaien puska izanen dire, ils seront la proie de l'ennemi" Dv.
Hilez geroz, gorphutza usteltzen dago. Hura harren puska da. Dv LEd 189.
sense-8
8. (Usado como aumentativo). Dijeritzeko neure afari puskea. Acto 224. Oiek dira, oiek bertsuak ezkribatu dituzunak! Ori buru puska, gizona! Iraola 43. Mendi puska aiek, amildegi aiek, ikaragarrrizko arkaitz aien itzal urdin aundiak, ezin-esan alako arritasunez bete ninduten. Anab Aprika 101s.
azpiadiera-8.1
(Precedido de adj.). Gaizo puska! StPierre 31. Bere jaun lodi puska bezala baso husten ez baitago. Ox 28. Bere begiratuak on puska baten usaia zerion. Etxde JJ 10 (cf. infra PUSKA ON). Beti bat da: onegia! on puska! Lab SuEm 199. Osaba Pedro il zitzaigun, gizagajo on puska ura. JAzpiroz 51.
sense-9
9. "(B), sobresueldo que consiste en ropa y calzado" A.
azpisarrera-1
GIZON-PUSKA. a) "Gizon phuska bat, un morceau d'homme, un petit homme" H. Sokrate gizon-puska, nagusitzat zaukan erregeen semeak. Lf in Zait Plat XIV.
b) Hombretón, hombre grande.
Ura uan gizon-puska! Ortxe-ortxe ni alako bi bai. Aundia ezik, ona ere bauan. Ataño TxanKan 41.
azpisarrera-2
PUSKA BATEZ (Con comparativo). Un poco (más). Cf. PUSKAZ.
Urruñako herria bera puska batez haratago dugu. JE Ber 96. Puska batez ttipiago. Ib. 98.
azpisarrera-3
PUSKA EGIN. (Con cuantificador). Partirse en (dos, tres, muchos) trozos.
Kotxea puska bi egin zan. Cb Just 34. Juduen Erreñua Erromatarren mendera zanean lau puska egiñ zan. AA III 519. Ta nai zuen egin / milla puska gaisoa / lau letagiñakin. It Fab 33. Eta [egur] au puska bi egiñ, eta egur azalezko zuminz batekin lotuaz gurutze bat moldatu. Arr GB 46. Apolonen iduria edo bultoa egin zen mila puska. Jnn SBi 174. Tartaroak baietz, eta, botatzen du harria, eta harria egiten da bizpahiru puska. Barb Leg 116. Zenbat puska egiñ ainbeste urteko / ejituen ezkontzia. Tx B II 67. Tximixta indarrez gatza bi puska eginda. JAIraz Bizia 63. Gaur ainbat puska egiñik gaude,/ len gorputz bat baigiñan gu. Basarri 2. Lau puska egiten banazute. Ataño TxanKan 213.
v. tbn. Lard 118. Bv AsL 171. Urruz Zer 26. Inza Azalp 70. Alz Burr 30. Zerb IxtS 51. Anab Poli 36. NEtx LBB 86. Lab SuEm 172. BBarand 169.
azpisarrera-4
PUSKA EGOKI (Lar, Añ). "Porción, congrua" Lar. "Porción, lo mismo que ración" Añ.
azpisarrera-5
PUSKA LEHOR (AN-larr ap. Asp Leiz; -legor G-to ap. A Apend). "Puskalegor, vitualla" A Apend. "Puska leorra, comida en frío" Asp Leiz.
Iturri txiki bat topatu du bide-erditan: puska-legorretik janez atseden egiteko leku egokia. Mok 13. Ermitarako puska legorra / ziza-arraultz-talo goxo du. Or Eus 221.
azpisarrera-6
PUSKA-LOR. Hato, equipaje.
Aberri-izkilluz iantzita alatsu ibilli oi dira, puska-lor aztuna bizkarrean. Ibiñ Virgil 101.
azpisarrera-7
PUSKA-MUSKA. Pedazo, trozo. Cf. PUXKA-MUXKA.
"Egun onik! Txerriân txintxurra ba duzu?" / arekin inguruko puska-muskak nai-tu. Or Eus 137.
azpisarrera-8
PUSKAN. Bastante (más, menos, etc.). v. PUSKAZ.
[Lur] hunek behar likek sukaldeko mahainaren heinean. Puskan errexago lukek. Etchebarne 67.
azpisarrera-9
PUSKA ON. Buenazo. "Gizon phuska on bat, haur phuska ona, un bon homme, bonne pâte d'homme, un bon petit enfant" H.
Hura zen bezalako puska onaren hitz bat bera. HU Aurp 180. Baditeke etzuen erretor puska onak nehor haizatu, are gutiago aizkatu . JE Bur 132.
azpisarrera-10
PUSKA PUSKAREN ONDOTIK, PUSKA PUSKAREN HURREN. Pedazo a pedazo.
Burdin-mailua eskuan, gizon batek puska puskaren ondotik jauzarazi zion [harroka] . Barb Leg 27. Puska puskaren urren jaten ditu ozkan. Or Eus 369. Puska puskaren ondotik joan zitzazkon bere ontasun horiek. Ardoy SFran 36.
azpisarrera-11
PUSKA-PUSKAZ.
Zagia, puska-puskaz, eldu da azkenera. "Cayendo pedazo a pedazo" . Or Eus 287.
azpisarrera-12
PUSKAZ. Considerablemente (más, menos, etc.).
Ja puskaz aitzinduak dituela oro alde orotarat. HU Aurp 202. Duela lau urthe baino puskaz hertsiago ditutzue athe ozpina hauk! Barb Sup 20. Pantalon pare bat puskaz luzegi eginik. Ib. 45. Bertze orhe miko miko bat, puskaz ttikiagoa. "De beaucoup" . Barb Leg 140. Gerotzik Dassance jaunak ere aintzin-arazi du puskaz. Lf ELit 281.
azpisarrera-13
PUSKAZ ERE. "Con gran diferencia" A Apend.
azpisarrera-14
PUSKAZ PUSKA. A pedazos, por trozos. "Assulatim, phuskaz phuska" Urt II 490s.
azpisarrera-15
PUSKETAN. En pedazos. Konpaiak baitzuen [eltzea] pusketan ezarri. Gy 92. Ematen zaizkate bariak pusketan, eta karakolak zanpatuta. Sor Bar 63. Izan zen masakratua eta phusketan emana. Elsb Fram 92. Hautsi zen beraz untzia eta pusketan eman. Jnn SBi 57. Pusketan ezarri Semenarioko borta handia. HU Zez 170. Kendu zakon mutikoari bere lastozko xapela eta han berian zintzirikatu, pusketan, yende guzia irriz urraraziz. Zub 111. Zure bortak aurtikiz / lurrerat pusketan. Etcham 56. Beren laguna pusketan emana! Barb Leg 131. Erre-âla pusketan naigo du erori [sorgiñak]. Or Eus 287. Urrena txotxoak markatu, asko batean, ta gogortzen ziranean, klaxk! guztiak batean atera. Orduan pusketan egin eta orra txotxoak. Anab Poli 76. Jakesek kanitaz eman du pusketan [oreina]. Balad 173.
azpisarrerakoSense-15.1
Erran ondoan nola lehen Eskalduna / hedatu zen pusketan Ybernia barna. Hb Esk 73.
azpisarrera-16
PUXKA (gral.; Lar, Dv, H). Ref.: A; EI 210. a) (Dim. de puska). "Partícula", "pedacico" Lar. Zur puxkan beraz bizia dezagula enphara. EZ Man I 21. Erori naiz [urtara], herstu nahi nuke taula puxkara. EZ Man II 72. Biotz osoa, ez biotz puxka, ez biotz erdia. Lar SAgust 13. Gisua dagokaten ala ez [merla harriek], minagrean puxka bat ezarriz ezagutzen da. Dv Dial 51 (It zatitxo, Ur zatitxu, Ip zathixka). Pasatzen da pasoir batian ikhusteko eia gelditzen den puxkarik. ECocin 39. Trapu puxka zar batetik aterarik [bi zentimokoak]. Sor Bar 62. Oiltu zaun besugo puxka bat. Mdg 132. Bide puxka baten buruko. JE Ber 76. Jesukristo osorik dago osti osoan eta osorik osti-puxka bakoitzean. KIkG 70. Geroxago emango dut [bertso] oien puxkaren bat. Inza in Jaukol Biozk VII. Larru-puxka bat mozten zitzaien. Ir YKBiz 11n. Supazterreko puxka-miko guziak azkeneraino jan arte. Barb Leg 26. Barazki-puxka gozoez egiña. Ldi IL 45. [Zerriaren] puxkarik goxoenak aiztoz txikiketan. Or Eus 138. Zeruko puxka zerbait. Iratz 82. Euskal-anima puxkak bailiran [kanta-zarrak]. SMitx Aranz 104. Eremaiten ahal zituen jateko puxkak. Ardoy SFran 154. Latiñ-puxka auek. Berron Kijote 20. Jan dügüla bai axurki / laurdün phuxka prunki. Casve SGrazi 92. Bi trapu puxka zauri gañean. MMant 76. Ezartzen daut ere xingar puxka bat. Etchebarne 27. Tipula-puxka txeatuak igeri dabiltza. MEIG IX 108. En DFrec hay 6 ejs. de puxka.
v. tbn. Laph 57. Etxde JJ 28. Mde Pr 123. Lf in Zait Plat XV. Salav 46. Larre ArtzainE 101.
azpisarrerakoSense-16.1
(V-gip ap. Elexp Berg; H).
(Frec. con bat).Poco, pequeña cantidad. "Lo puxka bat eginda jaikitia" H. "Emoidazu diru puxka bat" Elexp Berg. .
Lán puxkabát barinbadú. LE Prog 120. Gatz puxka bat. ECocin 44. Sukhar puxka bat dut. Laph 164. Artu zuen diru puxka eman ondorean. Aran SIgn 42. Kape puxka bat. Sor Bar 89. Lur garbi puxka bat eskura du hartzen. Zby RIEV 1908, 206. Salbatu zuten diru puxkarekin. Etxde JJ 214. Denbora-puxka bat igaro zan. Anab Aprika 66. Aren gurasoek esku-gain puxka bat bazuten. Zait Plat 22. Gure etsaien iritzietan izan diteken egi-puxka aitortuaz. Vill Jaink 77. Gero tabernan ere par-puxka bat egin genduan. Salav 88. Naiago du sagardo / puxkat edatea. Olea 189. Oore-puxkat eskeintzeko. Berron Kijote 56. Bazuen harek burutik makur puxka bat. Etchebarne 63. Eskolan ibilia nintzan puxka, harekin ibili nintzan. Ib. 74.
v. tbn. Dv Lab 284. Barb Sup 54.
azpiadiera-1.1
(Contrapuesto a pixka)
"Un poco de morfología" (pixka bat ez ezik puxka bat baino gehiago ematen duena, ordea). MEIG II 129.
azpisarrerakoSense-16.2
Bocado.
Bere jana esketik nahi izan zuen bethi bildu [...]. Phuxkarik hoberenak pobrentzat zagozkan, txarrenak beretzat. Laph 72. Arrotz hoi ez zen itzaltzen, afaritik zerbeit puxka bildu arte. Barb Leg 23.
(Precedido de bere). Patrimonio.
Ori [da] Ama Birjiñaren ait-zati edo bere-puxka. M.A. Iñarra EE 1892b, 559.
b) (Con valor adjetivo). Pequeño.
Zein óngi pagatzenduén inzáion zerbitzu púxka! LE Ong 81v. Bizitegi berezi bat, baratze puxka datxikola. JE Bur 198. Ibaiaren bertze aldetik, luzera, zelai puxka bat. JE Ber 43. Hor egiten beren atsalaskari puxka. JEtchep 47.
c) (Con bat). "Puxkatian, puska batian, durante bastante tiempo. Oinddio puxkatian etxoin biozue autobusan zain bazarete" Elexp Berg.
Zaude puxka bat, alkarrekin joango gera. Zab Gabon 26. Ago puxka batian, eta beriala nauk or. Urruz Zer 122. Baña oraindik badet puxkaterako purua. NEtx Antz 104. Oraindik beste puxka batean egon giñan atseden artzen. Anab Aprika 80. An puxka batean ibilli eta gero. Salav 41. Orain txoriak juan bearra du / puxka bateko emendik. Olea 154. Puxka batean egosten eukiaz. Berron Kijote 188. Eoziñ gauz esan, ta aztu itten tzian andik puxka batera (AN-gip). PPer FLV 1987, 192.
d) (Pl.). Cosas, efectos, pertenencias.
Ene puxka hoik bilduko dazkiadatazu othoi, deusik ahantzi gabe. Barb Sup 17. Uste gabetarik hartua izan behar duzu zurekin gure puxka zerbeit? "Quelque petite chose à nous". Barb Leg 23.
Bizkarrean makilatik dilingo soineko puxka batzu deramatzalarik. JE Bur 207.
e) (En la expr. puxka bat 'un poco', con valor adv.).
Puxka bat aldatu behar duela, medikuaren aintzinerat agertzeko. Barb Sup 103. Puxka bat kolpatua zelakotz. Barb Leg 66. Aberiyak puxka bat konpondu / berak al zuten moduan. MendaroTx 353. Etorri puxka bat onutz. And AUzta 54. Muthiko hau da puxka bat ahuldua! Larz Iru 90. Etxea puxka bat altxatu egin nai det. Salav 17. Nik puxka bat probatua baitut / mundu untako bizitzea. Mattin 123. Fraile-mutillek puxkat ebaindua. Berron Kijote 115. Orduan ama puxka bat lotsatu zen. Etchebarne 58.
Oiek zebiltzen triste zegona / puxkan bat konsolatzera. EusJok II 70.
f) Montón, cantidad de.
Eta alaxen joaten nintzan bala tartean barrena nere karretilla artan letxu-mordo bat eta beste patata puxka batekin. Salav 53.
g) Cosa o persona querida.
Baiña mutillak etzuan bere puxka ura biotzetik botatzeko gogorik. NEtx LBB 124. [Etxean] bai-zituan bere biotzeko puxkak eta guraso zaarren eskuz jasotako orma urtetsuak. Ib. 99.
azpisarrera-17
PUXKA LEHOR. "Puxka-legor (G), fritada" A. Cf. PUSKA LEHOR.
azpisarrera-18
PUXKA-MUXKA (Pl.). Objetos, efectos.
Hainitz ximenki edo garbiki zaduzkan beraz erien gelak eta hango puxka-muxka guziak. Jnn SBi 268. Mezaren emateko eta Sakramenduentzat behar dituen puxka-muxkak daduzkan burdin-xurizko kaxa. Prop 1893, 148.
azpisarrera-19
PUXKA-PUXKA. Poco a poco.
Eta gero, denbora joan, denbora jin, beti puxka puxka arizana niz etxearen haunditzen eta edertzen. Etchebarne 99. Horrek beti puxka puxka indarra hartzen zuen urte guziz. Ib. 134.
azpisarrera-20
PUXKETAN. Dim. de pusketan.
Emazu zure erbia puxketan xehaturik eltze batian. ECocin 14.

puska

puska
<< GIZON-PUSKA 0 / 0 GIZON-ZALE >>
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper