Harremana

    OEH - Bilaketa

    5777 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    joko.
    tradizioa
    Tr. De uso gral., se documenta ya en Lazarraga (jokuan ). La forma más documentada es joko. Hay joku en algunos textos meridionales (con frecuencia claramente menor que la var. anterior), y jokü en los textos suletinos. En DFrec hay 240 ejs. (10 septentrionales) de joko, 50, meridionales, de joku y uno de jokü.
    sense-1
    1. (gral.; Mic 7r, SP, Urt I 22, Ht VocGr 373, Lar, Añ, Izt, Arch VocGr (y-), VocBN (y-), Dv, H; -kh- Ht VocGr 373, Lecl (y-)); joku (V-gip, G-nav, AN-ulz, S; Lcc, VP 48r, VocS 136, Gèze, H); xoko (R-uzt); xoku (Sal) Ref.: A; Asp Leiz (antzar); Asp ANaf 663; Iz ArOñ (jóku); Iz Als (jokuba); Iz Ulz (yokúe); Iz R 285; Etxba Eib (jokua); Elexp Berg (jokua); Gte Erd 183.
     Juego (si no se especifica, ref. a juegos de azar y frec. a los naipes), acto de jugar; competición, deporte. "Juego de cañas, kanazko jokuak" Lcc. "Naipes, karta jokukoak" Ib. "Chilindrón, un juego de naipes, karta joko bat" Lar. "Juegos excesivos, yoko larrak" Izt. "Aizkora jokua, competencia de leñadores o aizkolaris" Etxba Eib. "Antxitxiketa jokua, carrera" Ib. "Ezpata jokua, duelo a espada" Ib. "Zezen joko, corrida de toros" Asp ANaf 663.
    Gelditzen dira iokotik. Ax 611 (V 393). Zeren iokoa ezta errenta. Ib. 68 (V 45). Kartaetan eta beste ioko deungatan. Cap 126. Pilotako, balonako, billartako [...], tauletako iokoak. SP Phil 366. Ihes egin iokier eta teherner. Bp I 90. Egin ote deban tranpiarik jokuaren legeak permititzen ez debanik. OA 164. Noizean beñ joko onestoren batean dibertitzen zan. Cb Just 28. Joko debekatuetan haritzen. Brtc 65. Ume txikien jokoaren antzera. Añ LoraS 13. Debekatua dago suertezko joko guzia. AA II 75. Asko etxe funditu ditu jokoak. Dh 228. Itxiten baditut ardangelaak, jokuak, probaak. Ur MarIl 57. Karta-jokuak kentzea. Aran SIgn 82. Joko eder horren lege eta gora behera guziak. Zby RIEV 1908, 88. Dueljoko hori nehon den jokorik zoroena eta itsusiena da. HU Zez 24. Hura jokoko errabiak dauka azpitik. JE Bur 108. Maitxo bat jokurako. Inza Azalp 31s. Urten jokora! Enb 68. Indar-yokuetan azkarrak. Kk Ab II 164. Han ikusten gintuen foot-ball delako joko basan. Zerb Gerlan 33. Jokoa ta jokoetxeak galerazi zituan zearo. TAg Uzt 173. Antzara jokua. Etxde JJ 204. Zirku-iokuen zikinkeriak. Or Aitork 138. Batzu arizan ziren joko bera egin nahiz. JEtchep 105. Ostiko-jokoetara eldu. Erkiag BatB 152. Pelota jokoa. NEtx LBB 293. Olinpiar-iokoetako palma-sariz txundituta. Ibiñ Virgil 95. Burruka-joko. "Torneo". Berron Kijote 85. Xoku luzia, azkeneko gaizto da. (Sal). Inza NaEsZarr 2404. Emengo burruka, joko ta jolasak ez nioteken ni pozten; bertsolariak bai. Ataño TxanKan 104. Baloi joko arrotz hori. Larre ArtzainE 113.
    v. tbn. O Pr 448. Tt Onsa 24. Gç 158. Mb IArg I 80. CatLan 109. Monho 138. CrIc 58. Mg CO 249. fB Olg 96. JJMg BasEsc 121. Astar II 40. MarIl 96. It Fab 173. Bordel 78. Hb Esk 213. Laph 199. Xe 232. AB AmaE 397. Elsb Fram 146. Arb Igand 188. Azc PB 129. Ag G 367. Kk Ab I 93. Altuna 43. Etcham 39. MendaroTx 365. Bilbao IpuiB 185. Arti Ipuin 67. Izeta DirG 104. Osk Kurl 78. Vill Jaink 50. Alzola Atalak 78. Olea 40. Uzt Sas 326. Mattin 61. Xa Odol 281. Etxabu Kontu 164. MMant 99. FEtxeb 56. BBarand 180. Joku: AstLas 30. LE Prog 110. Gco I 433. Izt C 242. Lh Yol 31. Alz Ram 84. KIkG 52. Tx B II 175. MendaroTx 82. JAIraz Bizia 26. Etxde JJ 203. Mde Pr 43. Auspoa 39, 10. Zait Plat 94. MAtx Gazt 84. Salav 14. Ibiñ Virgil 63. Uzt Sas 325. Etxabu Kontu 168. Ataño TxanKan 105.BBarand 10. Insausti 99.
    azpiadiera-1.1
    (Como primer miembro de compuestos).
    Bazan gogoa joko-aariren bat edukitzeko. Zendoia 33. Jolas gogue, eztabaidie, joko-erronkak be, ez ziran falta izaten. Gerrika 41. Joku-erria zan Gijón. Insausti 198. Illuntzeko zortzietan joko-papelak ezin firmaturik geunden. Albeniz 151s.
    azpiadiera-1.2
    (Fig.).
    Amoriozko elhe eta ioko hetara. SP Phil 306 (He 307 tratu). Marteren suzko eta kharrezko jokho eta habarrots izigarrietara. ES 175. Haiñitzek yoko berean / galtzen dute ustekabean. Gy 20. Ezin maite daiket gatxurren jokua. Laux BBa 132. Zuen zuurtasunak, zuen ezaguerak eta begi zorrotzak dute orrekiko yoko nagusia. Ldi IL 153. Beste maite-joko onetan ere. TAg Uzt 306. Ezer ez zuela irabazi erlisioneko joku hortan. Mde Pr 210. Adimenduaren itzultze hortan da Platon-en joko guzia. Lf (in Zait Plat XXII). Arinkeriaz asiriko joko eroa ta ezea. Erkiag BatB 172. [Bere biotza] zabal-zabal dauko maite-jokorako. Onaind STeresa 23. Joku alfer horretan sartzeak, bada, ze probetxu ekar dezake. MEIG VIII 114.
    v. tbn. NEtx LBB 258. Ardoy SFran 102.
    azpiadiera-1.3
    "Juego de palabras, berbaz jokua" Lcc.
    Itz-yokua dago, ta orregatik aldatu dot bederatzi ta beatzak . Or Tormes 47n. Paradojak, gogamen-jokuak. Vill Jaink 54. Eziñ illez nago iltear dalako adimen-jokuak. Gazt MusIx 160. Latinezko cogo eta gogito-rekiko hitz-jokoa. MIH 355. Badirudi hots joko eta hitz jolasez bakarrik ari garela. MEIG IV 87.
    v. tbn. Lek SClar 134. Onaind in Gazt MusIx 155.
    azpiadiera-1.4
    (H); joku (S ap. A ).
    Apuesta. "Zenbat da iokoa? combien est l'enjeu?" H. "Zenbat doha iokora?" Ib. Cf. JOKO EGIN.
    Jose Barruti testigu zala / jokua egin genduan. EusJok 98. Behartü zeion ützi eta jokia galdü. GH 1929, 72s. Jokua egiten dute / gezurraren truke. Lizaso (in Uzt Noiz 33). Yokua izan amairu, ezin galdu amalau. (B). Inza NaEsZarr 2165.
    azpiadiera-1.5
    Partido, partida.
    Othoitz saindu horrekin ez akhabo yoko. Hb Esk 215. Guk belar geio ebaki eta / bestiai eman jokua. PE 36. Joko bakotxak laurleko bat balijoko ebala. Kk Ab I 16. Jokoaren galtzera zoan. Mde Pr 85. Kardantxillona, Kardantxillona da yokoa! Bilbao IpuiB 268. Egun bakotxean joko bi ipintea, bat lenengo maillako pelotariakaz eta bestea bigarren maillakoakaz. Etxabu Kontu 181. Iñoiz ukabilketa joko batzuk ipiñi izan dira Ondarroan. Ib. 172. Txikitok jokatutako joko asko ikusi ditut. Albeniz 97.
    v. tbn. Ag G 105. EusJok 127. SM Zirik 77. Basarri 93. NEtx LBB 166. Joku: Tx B I 224.
    azpiadiera-1.5.1
    (Fig.).
    Baiña ukituz gero, akhabatu da iokoa, egin da kolpea. Ax 418 (V ). Geruan...? Joko auxe jokatu biarra. "Partida". Laux BBa 130.
    azpiadiera-1.6
    (Dv).
    Engaño, treta; actuación que se lleva en secreto. v. azpijoko.
    Bertze ioko thaillu bat iokatzen du [deabruak] . Ax 65 (V 42). Apostoliak ere ezagutu zian haren [deabruaren] iokoa. Tt Onsa 169. Nahiz bere jokia gorde. Egiat 171. Axeria yoko gordez izan zen kargatua. Gy 154. Hementxe ekibokatu zen, / yokoa ere agertu zuen. Ib. 115. Bertze zenbaitek itzulika eta gorde-joko gehiago dute. HU Aurp 82. Pernandok igarri zuen neskamearen jokua. Muj PAm 44. Berak pentsatu zuen bezela / egiñ bazuen jokua. Tx B II 158. Bet betan gogoratzen zaio joko hau. Barb Leg 132. Nai duen eran maneatzen gaitu, gure esku gerala siñistaraziz. Joko jolasgarria, alegia, berea! Txill Let 88. Botereak beti bezala ari dira beren joku zikiñetan. Vill Jaink 178. Bizpahiru filusen jokoa zela dena. Larre ArtzainE 125.
    v. tbn. Albeniz 105.
    azpiadiera-1.6.1
    (S ap. Lrq ; Dv, H).
    Jugarreta. "Zer jokoa egin dion, quel tour il lui a joué" Dv. "Ioko txar bat egin daroku" H. "Jeu, mauvais tour" Lrq.
    Yoko txar bat hexur batek bada egiter baitzion. Gy 71. Neri joku ori egiteko. Ill Testim 15. Atzenean egin eustan yoku onegaz, sendoago erabagi neban [itsua iztea] . Or Tormes 33.
    azpiadiera-1.7
    (Ref. a malas acciones). Acción, actuación, acto.
    Han bere iokoa iokatu zutela ['tuvieron trato carnal'] . Ax 351 (V 232). Urrhe-zilharreriak ebatsi, nonbait gorde, eta gero, bere jokoa eginik, etxerat itzuli. Arb Igand 80. Meier juduaren jokoa Drumonek egin balu, ez zen Drumont xakurrentzat ere on. HU Zez 23. Bikarioaren jokoa biziki gaitzitu zitzakon Oxalderi. Ox 194n. Polita zala yokoa, alegia! Ldi IL 49. Zer ordu izango da egokiena yokoa egiteko? Izeta DirG 20 (refiriéndose a un robo). Cubako azukre-ola bat bonbardatua izan omen da airekoz: nork egin du jokoa? Herr 22-8-1963, 1. Gordegian beren jokoa egiten zuten horietarik batekin [kontrabandist batekin] . Ardoy SFran 261.
    azpiadiera-1.8
    Comportamiento, actuación, funcionamiento.
    Ugazaben joko txar onek ondoren izugarriak ekarriko ditu. Eguzk GizAuz 62. -ahorren jokoa artikulu mugatzailearena berbera delako. MEIG VIII 116s. Horixe baita, inon aurki badaiteke, dialektika jokoaren adibiderik garbienetakoa. Ib. 46. Ez baitute ikusten [...] erregelen jokoa. MEIG VII 177. Joko abila izan omen zen Saizarbitoriarena [...] elaberri batean euskarari erdara nahasi zionean. Ib. 42s.
    azpiadiera-1.9
    Bonberoak joko berdiña dagite [= korrika asten dira] . Lab SuEm 215.
    sense-2
    2. Movimiento, conjunto de movimientos. Cf. (en compuestos más lexicalizados) HANKA-JOKO, GERRI-JOKO, ESKU-JOKO.
    Hartan guti pensaturik, zeinatzen zara [...] erhiak soinu egiteko erabiltzeintuzu, eta hauk guztiok dira usantzaren iokoak. Ax 91 (V 62). Orrenbeste arrikada botata gero ezin sinistu uralako beso-jokoa erabilli zitekeanik. Anab Usauri 74. Engraziren arpegi-joko ta kiñuak. Etxde JJ 122. Aren arpegi-ziñu ta begi-jokoak. Erkiag BatB 20. Beren zutikako eta saiheskako jokoen bitartez, iraupen neurrigabea iristen dute. MEIG IX 119 (en colab. con NEtx).
    sense-3
    3. "Iokoa, [...] au jeu de cartes, avoir beau ou mauvais jeu en mains" H. "Euk urteik, ez jaukat ba nik jokorik" Etxba Eib.
    Ethortzen zaitzu ioko eder bat, irabazten duzu. Ax 161 (V 108). Nahiz denek berdintsu / ginuen jokoa, / gaztek galdu dugula / erran gabe doa. Xa EzinB 40.
    azpiadiera-3.1
    "Jokoa errotik baduzu (BN-arb), tiene V. todos los triunfos en la mano, está V. seguro del éxito" A.
    sense-4
    4. Broma.
    Hitzezko iokoez bezanbatean, zeinak egiten baitira bataz edo bertzeaz bozkario eta arraitasun emerekin. SP Phil 340 (tbn. He 342). Biedermann joku jostagarria bai litzan par murritza egiñez. Lab SuEm 205.
    sense-5
    5. (Lar (s.v. mus), H).
    Juego, suma de más de treinta puntos con las cartas en el mus.
    Iru tanto iokora. Azc PB 88. Hogoita amekarekin eskutik irabazi zuelakotz yokorat. Zub 23. Eskutik ogeitamaika jokuan duanak. Lab EEguna 100. Jokoa beti hogoita-hameka behar! Ardoy SFran 89. Txikiyari utzi ta / jokoraño juan. Uzt Auspoa 10, 102. Jokoa bi, eza iru, parea lau, enbitea irabazi badik sei. TxGarm BordaB 35.
    v. tbn. Ox 131. Xa in Uzt Auspoa 10, 102.
    sense-6
    6. (A (que cita a Mg)).
    (En Gramática). Flexión; conjugación; declinación.
    Erdaldunak gaztelarren artian irauntsi luziak biar ditube, berba joko ['formas verbales conjugadas'] oneetan daguana esateko. Mg PAb 200. Bai itzez, bai aditz-jokoz (flexión verbal), bai joskerari dagokionez. Etxde AlosT 10. Izen jokoa, deklinazioa, batetik, eta aditz-jokoa, konjugazioa, bestetik. MIH 111.
    sense-7
    7. (H).
    Juego, parte de un partido.
    Baldin joku batzuetara luziago izan balitz partidua. CartAnd 378 (tbn. 378 joko). Zenbat jokutara. Izt C 243. Hori joko berean gertha daite behin baino gehiago. Zby RIEV 1908, 88. Bost joku egin ark lagunekin. Or Eus 423. Doidoia hirur joko egin zituzten. Zerb Azk 114.
    v. tbn. Ud 63.
    sense-8
    8. Lugar donde se juega.
    Pillota jokuaren aldameneko zumar gañetan itxekita zinzilika zeudela. Izt C 243s. Pelota-jokuko pareta baño aundiyagoa. Alz Burr 40.
    sense-9
    9. Modo de jugar. "Jokua euki (término de jugadores), tener juego, recursos y jugadas. Pelotari orrek, joko ederra dauka" Etxba Eib.
    Jeinkoak jinerazi banundu lurrerat / hauts-petik / gazteina idokizale, gazteiner / eman niok joku eder. "Marrons verraient beau jeu". Arch Fab 223. Seiek dute jokoa / murritz eta gaitza. Zby RIEV 1908, 91. Joko ederra, ta beti pelotia leku txarrian ipiñi bestiari. Kk Ab I 98. Ez Larralden ukaldi gogorrek eta joko garbiak, ez Beheran ezkerraren beso bihurriak. JE Ber 8 (cf. JOKO GARBI). Haren jokoaz ez dute egungo egunean ere aski espantu. Zerb Azk 111. Geruago ta joko sutsuagua ekarren. SM Zirik 30.
    sense-10
    10. Suerte, destino.
    Batek sinhesten tügü eta nekez bestek, / ber jokia dükegü azkenik oroek. Xikito 9. Miserablen jokiak beste khontü dizü, / haien beso eskiak lanetako tüzü. Ib. 4.
    sense-11
    11. Decisión, intención, proyecto.
    Lehen bai lehen sendotzeko jokoa atzeman ginuen. StPierre 24. Baña Lurdesek bazebilkian bere jokoa. Mutil kastillano batekin asi zan tratatzen. TxGarm BordaB 78. Geldi-arazi banu, ez nuen segur astokeria txarra eginen [...]. Beti, horrek egin zuen jokoa. Etchebarne 131.
    sense-12
    12. Sistema, agrupamiento, combinación; repartición.
    Hirur egunetarik, osoki, dena den, / astoa du bakotxak beretzat ukanen... / joko xuxenagorik deusik etzitaken! Ox 94. Izketa askatuan gertatzen diran mintza-iokorik ederrenak. "Combinaciones fonéticas". Or (in Gazt MusIx 20). Mintzor-banatzerik oberena, amaika silabadunetan, au da: 2gn., 6gn. eta 10gnetan; [...]. Gaiñerako ioko guzietan, azentuak ez daude ain ongi banaturik. Ib. 34.
    sense-13
    13. "Ala jokoa! coquin de sort!" Lh (exclam., probablemente eufemismo de ala Jainkoa!).
    --Ikusten dek gure erriko mandozaña dela? --Ura eta bera, ala jokoa! Zerb Ipuinak 284 (los personajes son vascos meridionales).
    sense-14
    14. Baraja.
    Behin karta joko bat eman zioten. Arti Ipuin 67.
    azpisarrera-1
    HANKA-JOKO v. hanka.
    azpisarrera-2
    ARRISKU-JOKO.
    Aventura.
    Lapitze-Portukoa izan zala lendabizi gertatu zitzaion arrisku-jokoa. Berron Kijote 42.
    azpisarrera-3
    ESKU-JOKO v. 1 esku.
    azpisarrera-4
    GUZTIRA-JOKO.
    Juego total, a por todas.
    Asten da mutilla gustira-jokua egiten, ta indartsu: orma-bijak, ziar-pelotak, itxijak, luziak, orma-urreratuak... joko ederra. Kk Ab I 98.
    azpisarrera-5
    JOKOAN.
    azpisarrerakoSense-5.1
    a) Jugando (a un juego de azar).
    Beti zeonzen / Satanasekin jokuan, / pensamentuok / ifini baga zeruan. Lazarraga 1199v. Hek guztiak iokoan, ian edanean eta arloterian gasta balitza. Ax 164 (V 110). Noiz sori den iokoan edo danzetan haritzea. SP Phil 375. Jolasean, jokoan, lotan, eizean ibiltea. Lar SermAzc 55. Jai ta igande beretan anitz dabilza tripazanzan, jan-edan luzean, danzan, jokoan. Mb IArg I 117. Egunik geiena jokoan, dantzan, ordi-lekuetan emon dozunez. Añ EL1 130. Lanen pitinik egin gabe aste osoak jokuan igarotzen zituztela. Izt C 68. Bere aurrian jokuan diardugulako. Ur MarIl 92. Ostatü batetan jokian hasi zirela. Ip Hil 86. Bertze batzu badire jokoan ari direnak. Zerb Metsiko 56. Itzal balzdun ordi mindubak / jokuan dabiltz mai-ganetan. Laux AB 94. Etzan nolanaiko jokalaria izan bear, arekin aurrez aurre jokoan asteko. TAg Uzt 170. Jokuan ari ziren maira inguratzeko. Etxde JJ 206. Jokuan egozan arraiuok; musian gogotsu, enbidoka ta ordagoka. Bilbao IpuiB 242. Diru pizer batzuk ere irabaziak baititut yokoan. Izeta DirG 109. Arratsaldero, lanak utzi ondoren [...] jokoan aritzen omen itun biak. Ataño TxanKan 109. Non zinen bart? Jokoan, adiskideren baten etxean? MEIG IX 108.
    v. tbn. Gç 166. Ch I 23, 7. Brtc 67. Mg CC 190. AA I 578. Zav Fab RIEV 1909, 38. Gy 298. Elzb Po 207. Azc PB 214. CatJauf 16. JE Bur 103. Or Tormes 107. Ibiñ Virgil 102. NEtx LBB 66. Jokuan (correspondiente a los temas joko o joku): CatLan 89. Gco II 75. fB Olg 29. Astar II 65. Xe 256. AB AmaE 212. Kk Ab I 17. Otx 59. SM Zirik 70. Salav 14. Jokian: Egiat 166. AstLas 16. Arch Fab 239.
    azpiadiera-1.1
    (Ref. a otro tipo de juegos).
    Has zaite, has, nik erakutsiko dautzut [billartean jokhatzen]; gero erranen duket saindua ere jokoan artzen dela. Laph 117. Kasta gogorrekoa zirudian eta soka-muturrerako edota an zezen-plazan jokoan ibilteko, bear ba da, ez zan makala izango. Erkiag BatB 50. Biltzen ziren [...] zoin gehiagoka zonbait muntatuz, ala jauzika ala lasterka [...]. Jokoan bederen hala [lehena] omen zen, eta ikustekoa zela diote gure xapelduna arratsari buruz. Ardoy SFran 89s.
    azpisarrerakoSense-5.2
    b) (Con verbos como ezarri, ipini). En juego, como apuesta.
    Iokoan ezarten diren gauzen balioa. SP Phil 367. Jokoan bere edo partidaren ahalaz gehiago ezartzen dutenek. Brtc 65. Debekatua dago legeak diona baño geiago jokoan ipintzea. AA II 75. Lau milla duro señale, ogei milla jokuan. EusJok II 31.
    azpiadiera-2.1
    En riesgo.
    Semeen bizia jokoan zebillelako. Ataño TxanKan 225. Bizia bera be jokuan ipiñi biar bada be. Gerrika 279.
    azpisarrerakoSense-5.3
    c) Interviniendo.
    Bainan etzen hura gatik ixurtzen odola. Lurraren aitzakian, urgulua eta nausi izan nahia ziren yokoan. Hb Egia 44. Eta erantsi beharko da era bateko baino gehiagotako kausak dabiltzala dudarik gabe jokoan. MEIG VI 51.
    azpisarrera-6
    JOKOAN EGIN (V-gip, G-goi-azp, B, BN-arb; -uan V-gip) Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 183.
     Jugar a cartas. "Jokuan eiñ, jugar los cuartos. Jokuan eitten eben Ondamendin goiz aldera arte" Etxba Eib. "Urtero eitten dou jokuan Gabonetan" Elexp Berg.
    Eragotzitako lekuban jokuan egitia. fB Olg 30. Jokuan larregi ein. SM Zirik 102. An egon giñan. ganbarako belar pillan jokuan egiñez, zortzi bat egunean. BBarand 134.
    azpisarrera-7
    JOKOAN ERAGIN.
    Hacer moverse.
    Batzueri, ala ere, belarri-zulotik oin-muturreraño sartzen zaie dar-dar burrundara ta zankoeri jokoan eragiten die. Anab Usauri 30.
    azpisarrera-8
    JOKO BERO.
    "Juego en que se arriesga mucho. Joko berua arek darabixana" Etxba Eib.
    azpisarrera-9
    JOKO BERRI.
    Cierta modalidad del juego de pelota.
    Badakite nola sortua den orai joko-berri deitzen jokoa. Herr 9-11-1961, 2.
    azpisarrera-10
    JOKO-DIRU.
    azpisarrerakoSense-10.1
    a) Ficha de juego.
    Mutil gazte batek joko-diru ta joko-tresnakin ezkutuko ate batetik igesegin nai izan zinan. TAg Uzt 273.
    azpisarrerakoSense-10.2
    b) Dinero apostado.
    Joko-dirua depositatuta zegoana galdu. Albeniz 72. Etzegoan joko-dirurik jasotzerik. Ib. 158.
    azpisarrera-11
    JOKO-EGILE.
    azpisarrerakoSense-11.1
    a) Jugador.
    Ezin ixil oihutik irabaztailea, / lausengatzen duela yoko egilea. Hb Esk 214.
    azpisarrerakoSense-11.2
    b) "Farceur" T-L.
    azpisarrera-12
    JOKO EGIN.
    azpisarrerakoSense-12.1
    a) Apostar.
    Jokü egin zeion etzila astua bizkarrin har [...] etxea heltzen. GH 1929, 72.
    azpisarrerakoSense-12.2
    b) Hacer el juego, favorecer.
    Munduko droga trafikante altsuei joku egiñez. Larre ArtzainE 142.
    azpisarrera-13
    JOKO EMAN.
    Arriesgar, poner en juego.
    Ganixek yoko eman zituen don Karlosen zerbitzuan zituen guziak eta prestamuz utzi karlisten armadari laur ogoi eta hamar milla libera diru. Atheka 170.
    azpisarrera-14
    JOKO ESTU.
    "Se dice de una cosa apurada o de una situación crítica. Joko estua aren jornalakin umiak astia" Etxba Eib. "Gaurko egunian, joko estuan dago bakia" Ib.
    azpisarrera-15
    JOKO-ETXE (V-gip ap. Etxba Eib ; Lar, H; ioka-etxe H; jokatxe Lar).
    "garito", "casa de juego" Lar. Cf. yokuko etxean en FamInst 780.
    Ez kartarik artzeko, ez joko-etxera joateko. Añ MisE 232. Gertatu zan joku-etxe batian. Bv AsL 54. Vargas zan ixilleko jokoetxearen jabe. TAg Uzt 173. Nol'izaten den / joko-etxetan. Mattin 134. An urrian eztago zer ikusi, joko-etxe edo kasinuak ezik. Gerrika 212.
    v. tbn. Itz Berb II 63. Ag G 221. TxGarm BordaB 143.
    azpisarrera-16
    JOKO GARBI.
    azpisarrerakoSense-16.1
    a) Modalidad del juego de pelota en la que ésta apenas se retiene en la cesta.
    Plazaratu zitzaizkikedan ene lagunak, ikusteko "joko garbiaren" aldezkari biak han othe zirenez. JE Ber 83. Frantzian atxiki ttipia (joko garbi edo limpio). Gazte 1957 (1), 8. Joko garbia edo atxiki ttipia xixteraz joko xarmantenetarik daukat... Her 1-1-1959 (ap. DRA ). Joko-garbian ari izana baitzen euskal plazetan. Larre ArtzainE 172.
    azpisarrerakoSense-16.2
    b) Comportamiento, actuación leal, noble, sincera.
    ngelesek alemanekin darabilten fair play edo joko garbiaren ezaugarria. MEIG I 191. Eta hori ez da joko garbia: egia zor diegu orduko eibartar gehienei. MIH 172.
    azpisarrera-17
    JOKO-GELA.
    Sala de juego.
    Zaldun jokalariai tokia ematearren, jokogelatik irten ziran. TAg Uzt 182.
    azpisarrera-18
    JOKO-GIZON.
    Participante en competiciones.
    Joko-gizonak ere badira / euskaldunak tajuzkuak. Uzt Sas 228. Naparroari etzaio falta / euskaldun joko-gizonik. MMant 98. Amerika aldeko joko-gizon da indartsu oiek ez dutela ardorik probatzen. TxGarm BordaB 66.
    azpisarrera-19
    JOKOKO EMAN.
    "Iokoko emon, dar en alquiler una pelota (V-m)" A Apend.
    azpisarrera-20
    JOKO-LAGUN.
    azpisarrerakoSense-20.1
    a) Contrincante en el juego.
    Demoniñua bera izan eban joko-lagun eta! Bilbao IpuiB 32.
    azpisarrerakoSense-20.2
    b) Personaje.
    Joku-lagunak: Biedermann jauna, burges aberatsa; Babette, bere andrea. Lab SuEm 165.
    azpisarrera-21
    JOKO-LEKU v. jokaleku.
    azpisarrera-22
    JOKO-LORE.
    "Juego de pelota a base de tiros parabólicos, majestuosos (BU VocPel)" DRA .
    azpisarrera-23
    JOKO-MAHAI.
    "(V-ple), mesa de billar" A.
    azpisarrera-24
    JOKO-OSTATU.
    "Tripot" T-L. v. JOKO-ETXE.
    azpisarrera-25
    JOKO-PALANKA.
    "Palanka-jokuan jaurtitzen zen burdinazko barra" Elexp Berg.
    azpisarrera-26
    JOKO PARTE.
    Hablando en serio. "(L, BN), blague à part!" Lh.
    Joko parte, horrek bezenbat nahi nuke bai, ene billet ziminoa... Barb Sup 83.
    azpisarrera-27
    JOKORIK JOKO.
    De partida en partida.
    Bazebillen erririk erri, jokorik joko. Mg CC 131.
    v. tbn. fB Ic II 278. NEtx LBB 57.
    azpisarrera-28
    JOKO-SAIO.
    Rato, sesión de juego.
    Soziedade batean meriendatu ta gero, joku saio bat egiten zutela. BBarand 162.
    azpisarrera-29
    JOKO-SARI.
    Premio. "Agon, jokosária" Urt I 460.
    Astotxuaren eskutik joko-saria artu be egin eban. Bilbao IpuiB 188.
    azpisarrera-30
    JOKOTAN.
    Jugando. "Iokotan haritzea, jouer" SP. v. JOKOAN.
    Iokotan diru irabazteagatik. EZ Eliç 154. Iragan bestak iokotan, arloterian; ez zerbitzatu Iainkoa. Hm 194. Iokotan hari zela [hil da] . SP Imit I 23, 7 (Ch iokoan, Mst jokhatzen, Ol yostaketan). Bekhaturik egin baduzu iokotan, errazu, ea irabazi nahiz, edo bertzeekin atsegin hartzea gatik. Ib. 158. Nahiago dute ibili ohitu bezala jostetan, jokhotan. ES 182. Bein tabernan, bein tabernan, / bein tabernan jokotan. JanEd II 62. Muthikoska batzu karta frantsesekin jokotan eta frantsesez mintzo. Zby RIEV 1908, 84.
    azpisarrera-31
    JOKO-TOKI Lugar de juegos
    Ume euskaldunentzako eskola ta yokutokiak edonun erraz ipiñiko litzakez. Belaus LEItz 114.
    azpisarrera-32
    JOKO-TXIRRINGA.
    Ruleta.
    Arek zerabilkin joko-txirringa. TAg Uzt 181.
    azpisarrera-33
    JOKO-ZAKUR.
    "Juego de pelota de tiros bajos, al contrario de joko-lore (BU VocPel)" DRA .
    azpisarrera-34
    PAPER-JOKO v. paper.

    joko

    joko
    << JAUREGI-GIZON 0 / 0 JUNTA-GIZON >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper