Harremana

    OEH - Bilaketa

    5777 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    kasko.
    tradizioa
    Tr. La forma kaska se documenta, sólo en la acepción de 'casco, yelmo', en los septentrionales.
    sense-1
    1. (V-gip ap. Elexp Berg ); kaska (BN-baig ap. CEEN 1971 ; Dv, A).
    Casco, yelmo; casquete. "Casque" Dv. "(L?, BN?), yelmo" A. "Corona de cartón llena de flores de papel de un palmo de altura [en la indumentaria de los danzaris de Valcarlos]" CEEN 1971, 193.
    Arnes fortitza gorputzean, / korazaakaz kaskoa. Lazarraga (B), 1181rb. Altzairuzko kaska edo kalota bat buruan. Lg I 278. Burdinazko kaskatik plumaia gorritan. Hb Esk 13. Salbamenduko pheskiza kaskatzat buruan. Dv 1 Thess 5, 8 (Bibl kaska; Lç kasket). Kaskuaren gañian kolore igualeko lumazko ttontor bat duela. Bil 163. Armak, kaskoak, gerrako tresnak. AB AmaE 450. Diyo bonberuak kaskua a lo tuno jarriyaz. Iraola 87. Mirail pullit bat kaskaren erdian. Barb Sup 41. Zaldizko aitzindari baten apainduran, hets eta idekaraz ditaken kaska batez estalirik buru lepoak. JE Ber 56. Burdiñazko txapel edo kaskua. Kk Ab II 14. Kasko ura neronek ibilli nuan. Salav 98. Jantzi kaskoz eta larruz, / motorretan makakorruz. Olea 241. Buruan kaskoa jantzia zeukan eta orri eskerrak. (In Alkain 135).
    v. tbn. Berron Kijote 41. Insausti 108. En DFrec hay 8 ejs. de kasko, 2 de ellos septentrionales, 2 de kaska, uno de ellos sept., y 3, sept., de kaxko.
    sense-2
    2. (G-to, AN, L-ain, B, BN-arb, Ae; Urt IV 100, Dv, H), kasku, kaxko. Ref.: A; A Aezk 294; Izeta BHizt; Gte Erd 265. "Punta, vértice, cúspide" A. "Copa de árbol" A Aezk 294. Tr. Documentado desde Lizarraga de Elcano; es empleado sobre todo al Norte.
    Ez igán estado sanduarén kaskorá, erorzekó goragotik. LE Orden 35. Mendi kaskoak agertu ziren. Dv Gen 8, 5 (Bibl kaskoak; Urt puntak, Ur, Ol, Ker tontorrak, BiblE gailurrak). Bonetaren kaskoan xuxen zilua. "Sur la crête du béret". ChantP 94. Buruaren kaskotik zangoen zolaraino. Elzb PAd 42. Kaskoetan oraino xutik dauzkala [mendiak] gaztelu zaharren dorreak. StPierre 38. Mendi kaskoan gaindi. Zerb Ipuinak 285. Oilategiko zurubi kaskotik. Barb Leg 25. Ke urdin bat zarion etxe kaxkoari. Iratz 13. Arrokietako kaxko gaiñean. Etxde JJ 14. Gereziondo baten kaskoa. JEtchep 23. Mendien kasko zuriak. Larz Iru 84. Kasku batian da ari [eperra] . Uzt Sas 321. Auzako kaskoan bertza, bier denbora beltza. (B). EZBB II 52. Ermiñgo kaxkoan. JAzpiroz 171. Berak joanen zirela aratseko Sakaiko kaskoraino edo Sohaingo leporat. Larre ArtzainE 34.
    v. tbn. Jnn SBi 124. Zby RIEV 1908, 759. Ox 79. Etcham 163. Zub 119. JE Ber 41. Iratz 135. SoEg GH 1957, 265. Herr 8-1-1959, 1. Izeta DirG 55. Ardoy SFran 98. Mattin 46. Ataño TxanKan 126. JAzpiroz 189. BBarand 84. Kaxko: Xa Odol 88. Alkain 76. Ataño TxanKan 210.
    azpiadiera-2.1
    Botoila kasko gorridun horien doia.Larre ArtzainE 295.
    sense-3
    3. (V-m-gip, G-to, L-ain, R-uzt; Dv) Ref.: A; Elexp Berg.
     Fragmento. "Teila kasko, tesson de tuile" Dv. "(Hitz konposatuaren bigarren osagai bezala). Cascote. Teilla-kaskuak botaittue basarriko bidia gogortzeko" Elexp Berg.
    Arrak tella kasko batekin kentzen zituan. Gco I 453. Baxeraki kaskoz eta berinakiz dena bethe zuten. Jnn SBi 151. Esketik bildu ogi kasko batzuekin. Zerb Ipuinak 519. Latoi kaskoa ebagi eban galdaria maniatzeko. And AUzta 81.
    sense-4
    4. (G-nav, L-ain, BN-baig-mix, R; Dv, H), kaska (V, G), kaxko, kazko, kaisko. Ref.: VocPir 208; A (kasko, kaska); Iz Als. Cráneo, parte alta de la cabeza; cabeza. "Tête (fam.)" Dv. "Kasku: buruko kasku, el cráneo" Iz Als. v. buru-kasko.
    Eta biek dute yorratzen hain ongi / non baitu kaskoa meloi bat iduri. Gy 20. Kaskuari atsegiñ. AzpPr 66. Lepho luz, kaxko laburra. Ox 128. Kaskuko illetik. Yanzi 117. Sagar galantak, gorri-gorriak, nere kasko adiñekoak. TP Kattalin 181. Ogi-mami bildu bat kazkora irauzi nai litxiokek. Ldi IL 17. Xanoa kaskoan. Lf Murtuts 9. Ganboar arrano oien kazkoa lertzeko irrikitzen nago. NEtx Antz 25. Xixparen gibelaz kaskoa arrailtzen dio Mazondori. Zerb Azk 102. Kaiskoan uleentzako toki galanta. Erkiag BatB 120. [Aitajauna] bere kasko txuri-txuriarekin. JAzpiroz 61. Clark Gableren kaskoa, --ai, gurearen gisa!-- gero eta urdinago ageri dela. MEIG I 141.
    v. tbn. LuzKant 132. Zby RIEV 1909, 229. JE Bur 114. EusJok 156. Etcham 71. Tx B II 169. Yanzi 118. Ldi UO 50. Berron Kijote 187. Zendoia 229. Kaxko: JAzpiroz 83. AZink 18.
    azpiadiera-4.1
    (H).
    (Fig.).Cerebro; inteligencia, entendimiento; pensamiento. "Sesera" Mdg 162.
    Erranen deit kasko hon batek. "Sage cervelle". Arch Fab 109. Kasko arinek ez dute bertzerik elengatzen. Hb Egia 153 (cf. kaskarin). [Napoleoni] zion Iainkoak eman aski kasko / Franzia eriari bizi beiratzeko. Hb ( in BOEl 107). Illea zuritzean bete zait kaskua. AB AmaE 403. Untza erdi bat zentzu kaskoan. Elsb Fram V. Kaxkua ariña ta / urrezko biyotza. Arzac EE 1891b, 416. Nehor guti baita haren eta hunen kaskoko gizonik. HU Aurp 104. Odol hotzean baitu gizonak kaskoa bere. JE Bur 171s. Kasko ona duzula. Leon Imit I 2, 3 (Mst enthelegü). Nihork ez du gizon kasketatsuak baino kasko gutiago. GH 1923, 615. Andi-ustekeriak kaiskotik kendu. Otx 122. Kásko izigarríko gizúnak. Lrq Larraja RIEV 1935, 144. Egia esan, ez nikan kaxkotik ain utsa uste. Etxde JJ 125. Ez da aski besoz artzea, kaskoz eginak dira laborantzako eskolak. Herr 16-10-1958, 3. Kaskoak arindu-ta. Berron Kijote 30. Gizonak kaskoan ongi hartua baldin badu zerbait. Etchebarne 96. Arrezkeroztik emen dabilkit / kaskotik ezin kenduan. Zendoia 221. Baigorriar kaskoa baitzuen berak. Larre ArtzainE 234.
    v. tbn. Gy VIII. Zby RIEV 1908, 91. Barb Sup 165. Ox 176. Lf Murtuts 6. Izeta DirG 27.
    sense-5
    5. "Coque, coquille, [...] kasko (R)" VocPir 348.
    sense-6
    6. (V-gip ap. Elexp Berg ; H).
    "Pezuña de animal" Elexp Berg.
    sense-7
    7. kazka. Tripa de embarazada (?).
    Estalduten da kazkea / iantzi ta mirinakea. Azc PB 161.
    sense-8
    8. "(V-m), bóveda" A.
    sense-9
    9. "(Sal, R), cascabillo, envoltorio del grano de trigo" A.
    sense-10
    10. "(BN-mix-baig), corteza de pan" A.
    sense-11
    11. + kaxko. Casco urbano.
    Erri kaxkotik atera artean. Etxde JJ 206. Eliz-kaskotik amar minutuko bidealdian zegon mendi aldera. Ib. 47s. Onekin esan nai nuke kale-kaskoa ondo itxia izango zuala. Insausti 37.
    sense-12
    12. "Botila hutsa" Elexp Berg.
    azpisarrera-1
    HARRI-KASKO. "Pierraille" Dv.
    azpisarrera-2
    BELAUN-KASKO. v. belaun.
    azpisarrera-3
    BURU-KASKO. v. buru-kasko.
    azpisarrera-4
    KASKOA BEROTU.
    a) Excitar la imaginación.
    Lanho tzar zurpail batzuek hola dauzute kaskoa berotzen zuri? JE Ber 80. b) Calentar los cascos, empujar a hacer algo.
    Bere anaiari erailketa au egiteko kaxkoa berotu nai zion. Etxde JJ 147. Aitari ere kaskoa nere kontra berotu ziok. Ib. 6.
    azpisarrera-5
    KASKOAK BEROTU. "Kaskoak berotu (163), calentarse los cascos (la cabeza con el vino)" LE-Ir.
    azpisarrera-6
    KASKO-HARRO. Presuntuoso.
    Bizpalaur kasko-harro, erdi sabant, gaizki batheatu batzuez. EGAlm 1890, 24. Damugarri da urguluntzi kasko harro zonbaitek egiten dutena. Zub 67.
    azpisarrera-7
    KASKO-BELTZ; KASKO-BELTX. v. kaskabeltz.
    azpisarrera-8
    KASKO-BERO. Temperamental.
    Bazterreko neskatilliek / kaixko beru ta zoruak. Ort Oroig 112. Apez español kasko bero bat. Ardoy SFran 298.
    azpisarrera-9
    KASKODUN. v. kaskodun.
    azpisarrera-10
    KASKO-GIBEL. Cabeza, cerebro.
    Bainan banuen kasko gibelean ordukotz bertze pentsamendu bat. JEtchep 41 (v. tbn. 123).
    azpisarrera-11
    KASKO-KASKO (En casos locales de decl. sing.). Lo más alto, cima.
    Betik gora artu bear da, eta bi kilometro inguru, kasko-kaskora, ermita ondora, irixteko. Albeniz 50s.
    azpisarrera-12
    KASKOKO GIZON. "Homme de tête" Dv.
    azpisarrera-13
    KASKO-LUZE.
    a) De copa alta.
    Esku batean kapela kasko luzea. Eguzk RIEV 1927, 436. b) "Dolichocéphale" T-L.
    azpisarrera-14
    KASKO-MUIN. Cerebro.
    Zer duk hire kasko muñan. Ox 103. Dena adimendu eta argi litaken kasko-muin hortarik legea, nahi-eta-ez, zentzuzkoa larioke. Lf ( in Zait Plat XVI).
    azpisarrera-15
    KASKO-PELATU. Calvo.
    Orai buraso aitatxitu eta amatxitu kasko zuri edo pelatu bilakatuak. Larre ArtzainE 237.
    azpisarrera-16
    KASKOZ KASKO. A fuerza de inteligencia.
    Kaskoz-kasko garhaitu zituen Mixelek latinezko zimardika eta zarramanka guziak. Etcheb Zeruari 169 (ap. DRA).
    azpisarrera-17
    KAXKO. (Forma con palat. expresiva; sólo incluimos aquí los ejs. con claro valor diminutivo).
    a) "(Sal), gorro de niños" A. b) "Cima, dim. de kasko" A Aezk 295. c) (V-m ap. A Apend). "Pedacito" A Apend.
    azpisarrera-18
    KAXKO-KAXKO (En casos locales de declinación). (En, a, etc.) lo más alto.
    Untziaren kaxko kaxkorat igaiten dire. Laph 225. Malta ibarraren goi-aldetik, beronen kaxko-kaxkoan dago. Etxde JJ 9.
    azpisarrera-19
    KAXKOZ KAXKO. "De cima en cima" A Aezk 295.

    kasko

    kasko
    << KANTINA-GIZON 0 / 0 LAGI-GIZON >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper