OEH - Bilaketa

5802 emaitza gizon bilaketarentzat

Sarrera buruan (103)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 prestu.
Onom.: Lope Berestu. (1360) Arzam 388 (ej. no seguro).
sense-1
1. (gral.; IC 442v, SP, Urt I 9, Ht VocGr 420, Lar, Añ, Izt 37v, Arch VocGr, VocBN , Dv, H, VocB ), perestu (Lecl; ph- BN, S; Gèze, VocBN , Dv (BN), H), pe(h)estu, pereztu (BN, S) Ref.: Bon-Ond 155; A (prestu, pherestu, pereztu); Lh (prestu, perestu, pherestü); Lrq (pherestu); Iz ArOñ; Etxba Eib .
(Adj.). Honrado, probo, (persona) de bien. "Gizon prestua, hombre honrado" IC 442v. "Personne de bien, honnête, vertueuse" SP. "Sage" Ht VocGr 420 y Arch VocGr. "(Hombre de) bien" Lar y Añ. "Laborieux" Lecl. "Zure anaia gizon pherestu bat da, votre frère est un honnête homme" VocBN. "Laborieux, vaillant" Ib. "Complaisant; estimable" Gèze. "Noble, recto" A. "Laborioso, hombre probo" Ib. "Pereztu, trabajador activo" Ib. Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos. La forma prestu es casi general; hay p(h)erestu en autores suletinos y bastantes bajo-navarros, ya desde Dechepare. En DFrec hay 19 ejs. de prestu.
Gure llobau bere gizon prestu egin da. fJZ 99. Ni puta zarra eta zu gizon prestu. (Ollogoyen, 1570). ReinEusk 71 (cf. ReinEusk2 145 (Lizóain, 1599) pustuak eta adimentu onetakoak, tal vez por prestuak). Zure humanitate handi jende prestu guziéz laudatua. Lç Dedic * 5r. Totakoxe mirabe prestu, gauza gitxietara gertu. RS 306. Milla martirioz ditu nekhaturen prestuak. EZ Man I 67. Nehork orhoitu eta othoitztu eztuena da kasta, garbi eta prestu. Ax 350 (V 232). I baño gizon prestuagoaren semea. AltsAuz 312. San Hieronimok Leta andre prestuari erran zioen bezala. SP Phil 317. Gizon saindia, sabanta, gizon perestia. Tt Onsa 91 (166 ph-, 14 prestu). Mihi gaizki erraillea / prestuen ohoreaz. Gç 166. Ene Jinkoa, zinez sinhesten dizüt badela Paradüsü bat jente perestien. Bp I 49. Eskual-Herriko bi familia prestu. ES 124. Anbizionea edo gora nahia, hipokrisia edo alegia prestu. CatLav 169 (V 86). Garbi, sobre, bere etxeaz arduratsu , prestu, bere senharren obedient. He Tit 2, 5. Emazte pherestiak oro Jinkuari itzazü gomenda. Mst I 8, 1. Aureliano zeritzan bere jauregitar prestu bat. Mb IArg I 183. Gizon prestuaren itza eman diot. Cb Eg III 390. Horra zerk gal-arazten zuen errege prestu hura. Lg I 358. Izan dadin formatua laphurtar prestu eta argitu batzuez deputazione bat. Revol 109. Gizon prestu bategaz egitea gure Jangoiko maiteaz egiten dozuena. Añ LoraS 13. Gáste gallárdo prestubáten aintzúran. LE Matr6 266. Emendik asko neskatxa prestu galduak geratzea. AA I 603. Egiazko prestua izan behar da Jesus jaunaren iduriko. Dh 70. Bijotz ondraubaren ta prestubaren senailia dala. fB Ic II 181. Eskolieren artean ziren perestuenekin adixkidetzea. MarIl 112. Erakutsiko diat / nik orain nolatan / gizon prestu artean / itzegin bear dan. It Fab 191. Badakigu nola gizon pherestuek ikhasten duten. "Laborieux". Arch Gram 119. Bere eginbidea ongi bethetzen duen gizon prestua. Dv Lab 4. Mintzo dire zuhur eta prestuak bezala. Hb Egia 125. Izan zare prestubak, izan zare leijalak. "Nobles" (1864). BBatzarN 209. Emakume prestu bati egin al litzaiokean pretensiorik lotsagarrienak. Arr GB 16. Geienak zintzoak, zuzenak eta prestubak arkitzen dira. Sor Bar 106. Berbari ederra ta prestu antzekoa. AB AmaE 329. Baltzak sututeko, / gizon zuri prestuak / azpiratuteko. Azc PB 207.
( s. XX) Jinko maitia, egizu nitarik mutiko perestu bat. JE Bur 22. Ango nekazari prestu baten etxera. Or SCruz 38. Bijotz oneko gixon prestuok. Enb 123. Aitona orrek klaro esan dit / gizon prestuaren gisa. Tx B II 48. Joakinen emazte eder bezen prestua. Zerb IxtS 69. Ez da ez preseski "perestu" hetarik: Etxeluzeko Jana-Marik dio debruzina dela. Ardoy Kat (ed. 1999) 53. Etxe bateko lau anai prestu. Basarri 21. Gizon prestu ta atsegin ura izketan asi zitzaidan. Anab Aprika 22. Begiko ta biotzeko doguzan euskaldun gizon prestuak. Alzola Atalak 86. Gipuzkoako seme prestu bat. Xa Odol 315. Batzar nagusi baterako deia izan dabe uriko gizon jakitun eta prestuak. Onaind STeresa 70s. Eskolan ginuen erreintsa, emazteki perestu bat zen. Etchebarne 17. Gure zenbait aberkide prestuk [...] oihuka adierazi nahi digun gisa. MEIG VII 107.

v. tbn. Volt 177 (cf. 190 <presto>). Harb 291. O Po 65. Hm 202. Ch I 12, 2. Mih 88. Iraultza 16. DurPl 60. Mg PAb 218. VMg 53. Gco II 52. JJMg BasEsc 276. Astar II 56. Echag 141. Bordel 104. Izt C 165. Ur MarIl 126. Gy 105. Lard 463. Bil 119. Hual Mt 12, 35. Aran SIgn 213. Zab Gabon 54. Ud 75. PE 42. Arrantz 13. Bv AsL 189. Elzb PAd 57. Elsb Fram 62. Jnn SBi 163. Arb Igand 138. HU Zez 210. AzpPr 119. Ag Kr 56. A Ardi 102. Noe 67. JanEd II 68. EusJok 171. Barb Sup 146. Etcham 171. ABar Goi 59. EAEg 16-2-1937, 1080. Lf Murtuts 35. JAIraz Bizia 24. Etxde AlosT 14. Arti Tobera 277. Vill in Gand Elorri 18. Lab SuEm 171. Uzt Sas 137. Berron Kijote 211. Larre ArtzainE 252. Perestu: Egiat 276. Zub 85. Larre ArtzainE 64. Peestu: Herr 28-7-1957 (sg. DRA; la ref. es incorrecta).
azpiadiera-1.1
+ presto. (Uso pred.).
Juan Jose ibiltzen zan / lagunakiñ prestu, / bakoitzari beria / emanik justu. AzpPr 82. Presto ta umil ibillitzia / guztiyontzako obe da. EusJok 106. Lanari laguntzalle guziak erriarekin prestu jardun bitez. EAEg 4-4-1937, 1432. Andra-Mari!, senda zazu / ta prestu / irurok jungo gaituzu / erromes / Arantzazurako bidez! SMitx Aranz 209. Lagun artian ark bazekien, / Basarri, mintzatzen presto. Uzt LEG II 226.
azpiadiera-1.2
" Zaldi prestua, zakhur prestua, behi prestua, cheval sage, tranquille, qui ne rue pas, ne s'emporte pas; chien docile, qui ne mord pas; vache sage, qui se laisse traire, mettre au joug tranquillement" H.
Zakhurra bera ere / beharrik zen prestu. Zby RIEV 1908, 769. Zeren nuk lupu pehestu, jendeak maite dituen bat. GAlm 1963, 60.
azpiadiera-1.3
(Referido a acciones, estados, etc.). " Egitate prestuak, actions, façons d'agir honnêtes, appréciables" H.
Berze amoreak baten bezi eztirade perestu. E 93. Bat bederak eramanen du bizitze prestua. EZ Man I 76. Zeure bizitze prestua gatik. Harb 149. Zure obrak onak eta prestuak badira. "Honesta" . Ax 436 (V 284). Bertzei bizitze prestu baten moldea ta mirailla erakus diezen. SP Imit IV 5, 2. Ala ni itxekiko natxeok [beargai] prestuagoari. Lar Cor 300. Lenengo bidea seguruago ta prestuago baizik ezta. Cb EBO 57. Zure egitada prestubari. Mg PAb 112. Nola izan zentzakean asmo, ta sasoi onen prestua, baldiñ urliaren losentxa bat [...] asko izaten bada zuk zure Jaungoikoa utzitzeko? AA III 516. Hala errexki eramaten da bizitze prestua. Dh 50. Oitura prestubak umeai erakustea. Aran SIgn 95. Zer dela-ta izan ber dute atsegin batzuk prestuak eta goitarrak? Vill Jaink 85. Ezin bizi era prestuz. Insausti 290.
azpiadiera-1.4
Generoso. "Liberal" .
Dollorraren izenik eztau enzun gura gizon prestu batek. Mg PAb 132. Zeure esku presturik arturik doguzan esker-mesede neurri bageak. EL1 113. Izan arren erregerik prestu esku zabalena. LoraS 62. Zeure adiskidetzat neure buruba ezaututa, eskintzen deutsut bijotz prestubagaz. fB Ic I X. Taberna ta fiesteetan aurrereengo badabill pitxarrogaz, gizon prestutzat daukee. JJMg BasEsc 275. Limosnak egiteko guztiz prestua zan. AB AmaE 295. Zu baño gizon prestuagorik / ezpalitz Euskal-errian, / askok ibilli bearko luke / zugatik larru-gorrian. Urruz Urz 43. Izan bear dabe prestuak eta eskuzabalekoak Eleizeari eta premiñadunai dagokoena emoteko. Itz Azald 212.
azpiadiera-1.4.1
(Uso pred.).
Gonbitean eztabil / gizonikan prestu. JanEd I 24.
azpiadiera-1.5
Bueno, agradable.
Andria beti izan bear baidu / beti hola onbore prestuan. Mattin ( in Xa EzinB 91 ).
azpiadiera-1.6
(Uso pred.). (Estar, etc.)dispuesto. v. prest.
Bakarrik bildur baldin bazera / prestu nago laguntzeko. Olea 85. Besterik bear bazan / auzo serbitzeko, / prestu zirean danak / alkar laguntzeko. Ayesta 18.
v. tbn. Auspoa 39, 90. FEtxeb 156.
sense-2
2. (Sust.).Honestidad.
Zeren baita hain haitu, / eta zeren garhaitu / prestuz eta ontarzunez, / berze nesk' oro baitu. O Po 34.
azpisarrera-1
EMAZTE PRESTU. Mujer que hace de testigo.
Eman izan diot promes nore fedea eskonzekotzat Maria de Etxeberriri eta hala emaste presturen ainziñean. OiarAuz 48.
azpisarrera-2
GIZON PRESTU (SP, H). Árbitro. "Egitzu gizon prestuak, choisissez des arbitres" SP. "Gizon prestuetara egitekoa eman dezagun, remettons l'affaire aux arbitres" H.
Hauken artean hauzirik edo diferenziarik izaitera gertha badadi, akhorda bitza karitaterekin superioraren abisuz edo gizon prestuen erranera disputatik atheratzea gatik. Harb 433.
azpisarrera-3
PRESTU-IRUDI, PRESTU-IDURI. a) (Adj.). Aparentemente virtuoso.
Eztuzu hemen batere ikhusiren neskatxa prestu-iduri, arin [...] hetarik. Birjin 542. Holako jende prestu-iduriek, bere arimakoaz bertzalde, bidegabe handi bat egiten diote debozioneari. Dh 69. Hanbat jende prestu-iduri. Ib. 68.
b) (Sust.).
[Neskatxak] zeinak duten prestu-iduria parada guzietan gezurtatzen baitute bere eskasez. "Extérieur de dévotion". Birjin 542.
azpisarrera-4
PRESTU IZAN. a) "(No es de) provecho, ezta gauza, eztau balio, ezta ona, ezta prestu" Añ.
Urdinetan asi azkero prestu ezta seizaroa. "No es de provecho". RS 166. Eztira prestu zuen propositurik sendoenak, okasiño bekatutsuetatik urrinduten etzarean artean. Añ LoraS 19.
b) "No es hábil para eso, ezta orretarako gai, eztau balio, ezta gauza, ezta prestu" Añ (s.v. abil).
Makal-aldi baten, beste gauzatarako ez nintzanean prestu. Zav Fab RIEV 1907, 91. Geure euskerako berbeeta nausi, maite, zaar, gaztetu, gozo, prestu, ugari da. fB Ic I VIII.
prestu
<< GIZON-MURU 0 / 0 GIZON-PROBA >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper