Harremana

    OEH - Bilaketa

    5777 emaitza gizon bilaketarentzat

    Sarrera buruan (103)


    Sarrera osoan (500)

    Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    aparte.
    sense-1
    1. (V-gip, G-azp; Lar, Añ, Dv (s.v. apart)); apart (SP, Urt I 21, Lar (<-pp->), Añ, Dv); aparta (AN-5vill-ulz) Ref.: Iz Ulz; Elexp Berg; Gte Erd 157.
     (Adv.). Lejos; en lugar apartado; aparte, separadamente. "Apart dago, apartean dago, il demeure en particulier" SP. "Abgregare, apart ematea, apart ezártzea" Urt I 21. "Aparte, aparte, apart, berezian" Lar, Añ. "Irúña apárta dágo, Pamplona está lejos" Iz Ulz. "Olako kalamidadiak etxe ingurutik aparte obe" Elexp Berg. "Lagunei bota kulpia, baiña eu be ez itzan aparte izango" Ib. "Neskatilia aparte artu neban da gauzak garbi esan notsan" Ib. "Galdu zun tokitik apartaxeago arrapatu zun (AN-5vill)" Gte Erd 157. Tr. En la tradición septentrional se documenta en textos de los ss. XVI y XVII, y prácticamente desaparece a partir del XVIII (sólo en Goyhetche). En la meridional, desde mediados del s. XIX hasta la segunda mitad del s. XX aparece sobre todo en bersolaris, pero a partir de esta época vuelve a ser utilizado tbn. por escritores de cierto nivel como Etxaide, Villasante, Erkiaga y Aresti. Los autores septentrionales y Lardizabal emplean apart; los meridionales, aparte. En DFrec hay 150 ejs. de aparte y 1 de apart, todos ellos meridionales.
    Gaitza apart egoiztea bethi ere hobe da. E 233. Zatozte zeurók apart lekhu desertu batetara. Lç Mc 6, 31 (Dv bazterrerat zathozte). Heretikoa da sekta berezirik apart egiten duena ezpa dadukana, Kristinoén unionetik eta batasunetik lekhora. Lç Decl ã 4r. Haragizko bekhatuaren kontra, kastitatea, emaztetarik apart egoitea. Mat 27. Kristioak egonagatik ain aparte batak berzenganik [...], alako maneras daudela juntaturik [...]. Ber Doc 114v. Gau luzeak argi apart utzirik gosna. EZ Man I 113. Izanen dut nik gela bat apart? Volt 159. Hurbiltzen badira, ezta segurantzarik, apart egoitea da hoberenik. Ax 400 (V 261). Zenbatenaz bekhatu gehiago, eta bekhatutan egonago, hanbatenaz [...] Iainkoaganik urrunago eta apartago. Ib. 83 (V 57). Apart erretiratua. Arg DevB 138. Asentatuko dituzu baba eta ogia berze kontuban aparte berze olarakoz. CartVera 265. Karakiko Irla hagitz dela gaitz ezagutzea zeren ezpaita apart zerthanetik. INav 136. Jesusek harturik berekien Piarres eta Jakobe eta Joanes, haren anaia, eraman zituen apart mendi gora batetarat. He Mt 17, 1. Zuetarik batbederak eman beza apart bere baitan gorderik plazer duena, ni nathorkenean biltzen hasi gabe. He 1 Cor 16, 2. Zuekin, ta aurrera auzokoak aparte bialdu mugonez, edo eraman, ta mutillak geroago aparte dijoazela. Cb Eg III 362. Ezkonzeko asmoa duen alargunak, arkitzen dira alabaña gizonetatik aparte gorputzez, baña ez biotzez. AA III 397. Zegaitik egiten ez dabee [dantzan] mutillak mutillakin, ta beste leku baten neskatillaak aparte? JJMg BasEsc 148. Aparte oi egozan neskatillaak mutilletatik. Ib. 261. Begotz apart holako yendeak. Gy 294. Aparte bizi gerade, / ni izaten naiz mirabe. Xe 273. Andria daukat alkate / errespetua aparte. Ib. 273. Napar artzaitxo batek / eman zigun parte, / puntu artatik beiak / etzirala aparte. Ud 99. Nere azken triste au / ez dago aparte, / adios, Don Mateo, / Josefatera arte. Ib. 163. Nik bialdu ditut nere ikasliak txit aparte. Bv AsL 176. Bizkarrian badauzkat / makiña bat urte, / irurogei ta zazpi / ez dira aparte. AzpPr 87. Andinai-izatetik aparte bizi izanda. Ag Serm 145.
    ( s. XX) Ortan ibillie da / sobratxo ere aparte. EusJok 79. Azkoitiyako Santa Kruztikan / ez da aparte bizitzen. Ib. 134. Sakristauentzako eztau premiarik / Aparte ipinteko altara barririk. Enb 163. Gure sagardo maitagarriyak / aparte daude! Tx B II 40. Siglo berriyan oi ta / amabost bat urte, / ez gera iritxi baño / ez dira aparte. Tx B III 127. Bertsuen almazena / ez daukat aparte. Tx (in Imaz Auspoa 24, 140). Emendikan juan ziñan / nigandik aparte. Yanzi 92. Norbere sorterritik zenbat eta aparteago, lotsak gutxiago estutzen du limosna jasotzeko. Etxde JJ 238. Aitak aparte deituta zorrozki itz egin zion. Ib. 164. Eranak beti indarra galdu / ezin joan apartegi. Auspoa 39, 108. Neskatoen ikasgua andik aparte samar egoan. Erkiag BatB 18. Deklarazioak aparte hartuko zaizkigu, hari eta niri. Arti Tobera 283. Adimendua da materiatik aparte dagoen indar bat. Vill Jaink 73. Euskalerri nerea, / ezin zaitut maite / baiñan nun biziko naiz / zugandik aparte. DRA . Ttipi-haundi ta gora-beherak / utzi detzagun aparte. Mattin 152. Beste batzuk etziran / ibiltzen aparte. Uzt Sas 110. Basarri mutil ederra zegon, / eun kilo etzan aparte. Ib. 173. Bestegandik aparte / Jaunak eindakoa. FEtxeb 156. Naiz ez egon ain aparte Donostitik Palentzia. Albeniz 83. Ura bukatzen genduanean, sukaldean aparte preparatzen zan kafesne obea. Ib. 64. Bigarrena, nahi bada, aparte ere idatz daiteke. MIH 105. [Gure herriak] ikastolak sortu ditu, eskoletarik aparte. MEIG IX 32.
    v. tbn. ECocin 20. Aran SIgn 59. Goñi 117. Ill Testim 4. Basarri 147. SM Zirik 62. And AUzta 143. Osk Kurl 119. Salav 10. BEnb NereA 119. Olea 87. Lasa Poem 107. AZink 74. Apart: Harb 252. Tt Onsa 47. Elsb Fram 169.
    azpiadiera-1.1
    (Con cuantificador definido).
    Lekoa bat apart. INav 40. Ocañatikan Manilaraño / barkuan bost illabete, / jakiña dago izango zala / asko leguaz aparte. Xe 373. Debatikan asita / Donostira arte, / Prantziatikan berriz / sei milla aparte. Uzt Sas 220.
    azpiadiera-1.2
    Eun urte ez ditu aparte izango. Insausti 43.
    azpiadiera-1.3
    "Además. Lenguaz aparte beste problema bat pe badauke" Elexp berg . "Sukaldiaz aparte, etxe geixena erre jakue" Ib. "Len esandakuaz aparte mutill ona da" Ib. "Ortik aparte eztaukat ezer esateko" Ib.
    Orduko lanetikan aparte / gaixoak zitun zaintzeko. FEtxeb 83. Nik oiez aparte maleta dezentea neramakian. Albeniz 58.
    v. tbn. Gerrika 179.
    sense-2
    2. apart (SP, Dv).
    (Adj.). Separado; apartado, alejado. "Aparta, leku aparta, reculé, éloigné, retiré" SP. "Éloigné, lointain" Dv.
    Atsegin hartu behar duzu leku apartean gorputzez egoiteaz. SP Phil 329. Ezi adixkide hanitxek eztizie profeitürik emanen [...], ez lekhü apart, eta begien ejer direnek segürantzarik. Mst III 59, 3. Oh antxiñako Filosofo, leku aparte ta bakarreen billa zenbizanak. JJMg BasEsc 155. Iges egin nai arren / leku apartera. Izt Po 55. Orretarako zuten / toki apartia. JanEd II 97. Gaxo pasatu zuben / iya iya urtia, / etzan milagro orri / zerbait ematia, / len lagun maitia, / oso amantia, / orain apartia, / zer gizon-artia! AzpPr 118. Ni bizi naizen palaziyotik / ezta leku apartian. Tx B I 32. Morroi toki apartera, / soldata gabe errekaldeko / basarri zartxo batera. MendaroTx 30. Nola bizitzen diran batzuek / txit basarri apartetan. Uzt Sas 184. Liburuak gela aparte batean gordetzen zituen. Arti Ipuin 37. Errokeñoak leinu eta arraza aparte batekoak ziren, hizkuntza berezi batez zedukatenak. Ib. 46.
    azpiadiera-2.1
    Especial. v. aparteko: cf. aparta.
    Gaur ez dago gu emen / lotutzeko katik / danak berdiñak gera / bat ez da apartik. Arozpide (in uzt LEG I 51).
    azpiadiera-2.2
    Diferente.
    Berari buruz entzunak ditut / amaika iritzi apart. Olea 232.
    sense-3
    3. "Excepto. Naturalizado en esta forma, aunque caben sus equivalentes alde batera e izan ezik. Bizixa aparte, dana galdu eben" Etxba Eib.
    sense-4
    4. aparta.
    (Sust.). Retiro.
    Bakhartze edo aparta espiritualaz. SP Phil 121 (He 124 bakhartasun). Bada aparta espiritualaren eta orazione aurtikitzkoen eserziza hunetan datza debozionearen obra handia. "Retraite spirituelle". Ib. 139 (He 138 aldaratze). Orhoit zaite bada, Philothea, bethi hainitz bakhartzeren edo apartaren egiteaz zure bihotzeko bakhartokian. Ib. 123.
    azpisarrera-1
    APARTANIK.
    "Apartanik ioan zara" SP (sin trad.). "Apartanik ioaitea, marcher à l'écart des autres" O-SPAd 876.
    azpisarrera-2
    APARTEAN (SP, Urt II 246, Lar).
    Lejos; aparte, en lugar separado. "Apart dago, apartean dago, il demeure en particulier" SP. "Arcane, apartean, apartaturikan" Urt II 246. "Separadamente" Lar.
    Apartean bere diszipuluei deklaratzen zerauzten gauza guziak. Lç Mc 4, 34. Baiñan othoitz egiteko, apartean lekhua / Idukizak, zartzo eta soiñutik urrundua. EZ Man I 9. Gorputzetik separatuz geroz spiritua, / Apartean triste dago nola alhargundua. Ib. 45. Buruan eman izan zioten oihala ez mihiseekien ezarria, baiñan beregain apartean plegatua. He Io 20, 7. Ez ezkaratz, baztar baten, edo apartian ixilik. fB Olg 111. Ar bat asko da amar emerentzat; baña arrak egon bear du apartean. It Dial 100 (Ur aldendurik, Dv berez, Ip berhez). Pena ori degula / biotzen betian, / zuengandik biagu / egon apartian. Bil 30. Txakurra ori zeguen / txarola batian, / mantenimentu ona / beti apartian. Noe 36. Erariak galesti / dabiltzan artean, / pobreok tabernati / bearko apartean. JanEd I 26. Portun ona gugandik / beti apartian. Ud 159. Anparua ez nuan / guztiz apartian; / jendia juntatu zan / ixtante batian. Ib. 161. Donostiya erre zan / txit malamentian, / irurogei ta bost urte / ezta apartian. Ib. 79. Eiztari bat etzegon / oso apartian. JanEd II 98. Eztogu bixi gura / Zugaz apartian. Enb 78. Pama puska bat badezu baiña / jakinduria apartian. Tx B 228. Gaude milla ta bederatzieun / amaseigarren urtian, / oso ez gera iristen baño / ez gabiltza apartian. Tx B I 90. Balia dute aundixkuena / arrai guziyen tartian, / kostara bakan arrimatzen da, / naiago du apartian. Tx B II 97. Zezin-zati batzuk jan ostean, aen ordezko ta truke, berak apartean gerturiko zezin-aizuna edo sasi-zeziña, merkeago beti bere, sartu ei eban lapikoan. Erkiag BatB 25. Alkarrengandik gaude / oso apartian. Auspoa 77-78, 287. Zenbat jun-aldi egin gendun guk / egon arren apartian? Uzt Sas 142. Jaungoikuak dakien / paraje batian, / beren sendietatik / guztiz apartian. Ib. 220. Seme-alabak ez dira bizi / geure etxetik apartean. FEtxeb 14. Poz-malkoak ez dauzkat / oraintxe aparten. Insausti 343.
    v. tbn. Apartian: Balad 230. And AUzta 145.
    azpisarrerakoSense-2.1
    (Con cuantificador definido).
    Asiza hiritik lekoatsu bat apartean. Harb 415.
    azpisarrera-3
    APARTEKO v. aparteko.
    azpisarrera-4
    APARTE EGIN.
    Quedar lejos. "Uberatik bastante aparte eitten da Anguzar" Elexp Berg. "Ori emendik oso aparte egiten da, queda muy lejos" (G-azp, comunicación personal)
    Sebastianen jaiotetxea, Maltako ibar berberan egonarren, Etxahuniatik aparte xamar egiten da. Etxde JJ 9.
    azpisarrerakoSense-4.1
    (Con cuantificador definido).
    Besteak [diote] Nazaret iru orduz apart egiten zanean oraindik bizi zela. Lard 374.
    azpisarrera-5
    APARTETIK.
    De lejos.
    Amasei milla persona omen zan / Españia onetatikan, / bertakuena ez da ainbeste, / asko txit apartetikan. Ud 138. Buztanik ez du, mutur luzia, / gorputza franko gizena, / apartetikan begiratuta / iduri baitu zezena. Noe 125. Atzerritarren jazkerarekiñ / ain triste dago jarriya, / aitona zarrak nai etzutela / apartetik ekarriya. Tx B II 33.
    azpisarrerakoSense-5.1
    Negu beltzian kaskabarrakiñ / iru legua apartetik [datoz] . MendaroTx 163.
    azpisarrerakoSense-5.2
    Zerbaitez apartetik / ikusita beintzat, / mundu guztiyak artzen / ditu krabelintzat. Bil 60.
    azpisarrera-6
    APARTERA; APARTERAT.
    Aparte, a un lugar apartado.
    Oren hetan billtzen dire Aphezak kantorera, / zu ere berez zaitezke norabait apartera. EZ Man II 41. Gure lagunen artetik ilkirik apartera. Ib. 7. Finean bortzgarren partean hura apur bat erakhartzen dut apartera bere buruagana, freska dadin, hats har dezan. SP Phil ẽ, 2v. Ebak orduan solas alferrak, zoaz aparterat, goza zaite pausuan zure Jainkoaz. Ch IV 12, 4. Harturik bada tribunak eskutik, eraman zuen aparterat eta galdetu zioen. He Act 23, 19.
    azpisarrerakoSense-6.1
    (Ir, etc.) lejos.
    Lan ori baztartu da / urtetik urtera, / laiarekin ez leike / juan apartera. Uzt Sas 97. Ortarako ere mendira bastante apartera joan bear izaten genduan. Albeniz 21.
    azpisarrera-7
    APARTEXEAGO.
    (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). "Galdu zun tokitik apartaxeago arrapatu zun (AN-5vill)" Gte Erd 157.
    azpisarrera-8
    APARTEXEAGOAN.
    Un poco aparte, un poco más allá.
    Beste aldetik, intxaur arbol aundi bi edo iru. Makiña bat intxaur ematen zuten. Apartexeagoan, gerezi aranak. Albeniz 15.

    aparte

    aparte
    << Aparizio 0 / 0 1 apatz >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper