Azpisarrerak (sarrerak) (103)
- gizon
- AGURE-GIZON (agure)
- AKER-GIZON (aker)
- ALOR-GIZON (alor)
- ANDRE-GIZON (andre)
- ARMA-GIZON (arma)
- ATSO-GIZON (1 atso)
- AUZI-GIZON (1 auzi)
- AUZO-GIZON (auzo)
- BAR-GIZON (1 bar)
- BARRUKO GIZON (barru)
- BASO-GIZON (1 baso)
- BASTAKO GIZON (1 basta)
- BATZAR-GIZON (batzar)
- BUZTAN-GIZON (buztan)
- EGURALDI-GIZON (eguraldi)
- ELIZA-GIZON (gizon)
- ELIZ GIZON (eliza)
- EMAZTE-GIZON (emazte)
- ERREGE-GIZON (errege)
- ERTI-GIZON (erti)
- ETXEKO GIZON (etxe)
- GARATZ-GIZON (1 garatz)
- GERLA-GIZON (gerla)
- GERRA-GIZON (gerra)
- GINARREBA-GIZON (ginarreba)
- GINTZA-GIZON (gintza)
- GIZON-ALDI (gizon)
- GIZON-ANDRE (gizon)
- GIZON-ARO (gizon)
- GIZON-ARTE (gizon)
- gizon-bizi
- GIZON EGIN (gizon)
- GIZON-EGITE (gizon)
- GIZON-EMAKUME (gizon)
- GIZON-EMAZTE (gizon)
- GIZON-ERDI (gizon)
- GIZONEZ GIZON (gizon)
- GIZON-GAUZA (gizon)
- GIZON GINARREBA (gizon)
- GIZON-JALE (gizon)
- GIZON-JENDE (gizon)
- GIZON-LEGE (gizon)
- GIZON-MAITE (gizon)
- GIZON-MIN (gizon)
- GIZON-MURU (gizon)
- GIZON PRESTU (1 prestu)
- GIZON-PROBA (gizon)
- GIZON-PUSKA (gizon)
- GIZON-PUSKA (1 puska)
- GIZON-ZALE (gizon)
- GORTE-GIZON (gorte)
- HAMAR-GIZON (hamar)
- HAMARREN-GIZON (hamarren)
- HARPE-GIZON (harpe)
- HARRI-GIZON (harri)
- HARROBI-GIZON (harrobi)
- HERRI-GIZON (herri)
- HERRIKO GIZON (herri)
- HIRI-GIZON (hiri)
- INDAR-GIZON (indar)
- JAINKO GIZON (jainko)
- JAKINTZA-GIZON (jakintza)
- JAUNGOIKO GIZON (jaungoiko)
- JAUREGI-GIZON (jauregi)
- JOKO-GIZON (joko)
- JUNTA-GIZON (junta)
- JUSTIZIA-GIZON (justizia)
- KAKA-GIZON (gizon)
- KAKA-GIZON (kaka)
- KALA-GIZON (1 kala)
- KALE-GIZON (kale)
- KANTINA-GIZON (kantina)
- KASKOKO GIZON (kasko)
- LAGI-GIZON (lagi)
- LANDA-GIZON (landa)
- LASTA-GIZON (lasto)
- LASTOZKO GIZON (lasto)
- LEGEKO GIZON (lege)
- LEHEN-GIZON (gizon)
- LEIHO-GIZON (leiho)
- LETRA-GIZON (letra)
- LUMA-GIZON (luma)
- LUR-GIZON (lur)
- MARI-GIZON (mari)
- MEA-GIZON (mea)
- MENDI-GIZON (mendi)
- MUNDU-GIZON (mundu)
- OIHAN-GIZON (oihan)
- OLA-GIZON (1 ola)
- ONTZI-GIZON (ontzi)
- OTSO-GIZON (otso)
- POLIZIA-GIZON (polizia)
- POLIZIAKO GIZON (polizia)
- SALDA-GIZON (salda)
- SU-GIZON (1 su)
- TXORI-GIZON (1 txori)
- UDA-GIZON (uda)
- ZALDI-GIZON (zaldi)
- ZAMARI-GIZON (zamari)
- ZER GIZON-MODU (gizon)
- ZER GIZON-POSTURA (gizon)
- ZER GIZON-TAMAINA (gizon)
antsiatu.
1.
(V, L, S; Urt I 24, Lar Sup, VocS
130, H; -ns- SP, Lar, Añ),
antsitu (L, S)
Ref.:
A (ansiatu);
Lh;
Lrq;
Gte Erd 308
.
Preocupar(se), inquietar(se); angustiar(se). "Afligir" Lar y Lar Sup. "Angustiar", "congojar" Lar. "Ain nago ansiatua, ain larriturik nago, non eztakidan zer egin" Ib. (s.v. afligirse). "Atribularse, ansiatu" Lar y Añ. "Angustiarse, ansiarse", "congojarse, ansiatu" Añ. "Cuidar con atención especial, ansitu" Dgs-Lar. "Ansiatu [...], apurar" A, que cita a Añ. "1.º se préoccuper; 2.º prendre soin de" Lrq. Cf. ezantsiatu.
Naskiz etorriko diren gauzez ansiatzeak zer diakarkezu tristura tristuraren gainean baizen? SP Imit III 30, 2. Gu sobera gatxeste gure pasionei, eta ioaiten diren gauzez sobera ansiatzen gara. SP Imit I 11, 2. Sentenzia onen golpeaz txitez antsiatu zan. Cb Eg III 226. Etzaiteztela azoratu eta ansiatu, esanaz: "zer jango degu, zer edango degu". Gco II 33. Kristioa [...] nola eztá ansiátzen errezibitunáies lén baño lén Jesus óna? LE Ong 23r. An, án baita bizitza egiáskoa sinés naiden guziaréki, ta gaitzen perillikgábe sekula sekulorun. Arára arára beardúgu antsiátu gogotík. Ib. 80r. Atzenean asko dira berengan ansiatzen diranak, zeren irakurtzeko ta orazio piska bat egiteko denbora egokirik ezin iritsi duen. AA III 321. Gizon kutiziatsu abarientoaren biotza beti dabillela sosegu baga [...], estuturik, ansiaturik, larriturik. Añ MisE 81. Zeruan ta munduan dan guztia zuentzat egiña da: bada zek larritu, estutu, izutu, ansiatuten zaitue? Ib. 76. Presta zaitez estutu edo ansiatu gabe. Echve OngiB 123. Uste duka, derro, nauela lotsatzen / Edo batere antsiatzen / Hire errege-tituloak? Gy 299. Sehiak goiti-beheiti, / Hara-hunat ehun aldi, / Badabilltza antsiatuak. Ib. 89. Aita txit ansiatuak erantzun zigun: zuek dakizute, nere Rakel maiteak etzirala seme bi baizik eman. Lard 58. Guztia zan Ama Birjiñarentzat atsekabegaia [...]. Ai Ama guztiz ansiatua! Jauregui 243. Eriotza berealaxekoaren aztarnak agertzen ditu bere aurpegi ansiatuak. Camp EE 1883b, 523. Bestiak gogotik nahi gintikezü erraiteko gabe, eta gihaurenen bilaizteaz aldiz ezkütüzü antsiatzen. Ip Imit I 16, 2 (Harriet da erróneamente aintsiatzen). Gauza horietaz batere etziren okupatzen edo antsiatzen. Ducq 53. Nere egitekoez behar naizela antsiatu bertzerenez baino gehiago. Lander (ap. DRA ). Belarriak bere izen ori entzuten ondo antsituta baegozan be, begiak ikustera eldu biar izan eben kakanarru ori. Gerrika 123.
Preocupar(se), inquietar(se); angustiar(se). "Afligir" Lar y Lar Sup. "Angustiar", "congojar" Lar. "Ain nago ansiatua, ain larriturik nago, non eztakidan zer egin" Ib. (s.v. afligirse). "Atribularse, ansiatu" Lar y Añ. "Angustiarse, ansiarse", "congojarse, ansiatu" Añ. "Cuidar con atención especial, ansitu" Dgs-Lar. "Ansiatu [...], apurar" A, que cita a Añ. "1.º se préoccuper; 2.º prendre soin de" Lrq. Cf. ezantsiatu.
Naskiz etorriko diren gauzez ansiatzeak zer diakarkezu tristura tristuraren gainean baizen? SP Imit III 30, 2. Gu sobera gatxeste gure pasionei, eta ioaiten diren gauzez sobera ansiatzen gara. SP Imit I 11, 2. Sentenzia onen golpeaz txitez antsiatu zan. Cb Eg III 226. Etzaiteztela azoratu eta ansiatu, esanaz: "zer jango degu, zer edango degu". Gco II 33. Kristioa [...] nola eztá ansiátzen errezibitunáies lén baño lén Jesus óna? LE Ong 23r. An, án baita bizitza egiáskoa sinés naiden guziaréki, ta gaitzen perillikgábe sekula sekulorun. Arára arára beardúgu antsiátu gogotík. Ib. 80r. Atzenean asko dira berengan ansiatzen diranak, zeren irakurtzeko ta orazio piska bat egiteko denbora egokirik ezin iritsi duen. AA III 321. Gizon kutiziatsu abarientoaren biotza beti dabillela sosegu baga [...], estuturik, ansiaturik, larriturik. Añ MisE 81. Zeruan ta munduan dan guztia zuentzat egiña da: bada zek larritu, estutu, izutu, ansiatuten zaitue? Ib. 76. Presta zaitez estutu edo ansiatu gabe. Echve OngiB 123. Uste duka, derro, nauela lotsatzen / Edo batere antsiatzen / Hire errege-tituloak? Gy 299. Sehiak goiti-beheiti, / Hara-hunat ehun aldi, / Badabilltza antsiatuak. Ib. 89. Aita txit ansiatuak erantzun zigun: zuek dakizute, nere Rakel maiteak etzirala seme bi baizik eman. Lard 58. Guztia zan Ama Birjiñarentzat atsekabegaia [...]. Ai Ama guztiz ansiatua! Jauregui 243. Eriotza berealaxekoaren aztarnak agertzen ditu bere aurpegi ansiatuak. Camp EE 1883b, 523. Bestiak gogotik nahi gintikezü erraiteko gabe, eta gihaurenen bilaizteaz aldiz ezkütüzü antsiatzen. Ip Imit I 16, 2 (Harriet da erróneamente aintsiatzen). Gauza horietaz batere etziren okupatzen edo antsiatzen. Ducq 53. Nere egitekoez behar naizela antsiatu bertzerenez baino gehiago. Lander (ap. DRA ). Belarriak bere izen ori entzuten ondo antsituta baegozan be, begiak ikustera eldu biar izan eben kakanarru ori. Gerrika 123.
2.
Ansiar, anhelar.
Erabageko gauzetarako ondasunak ansiatzen ditugunean. Gco II 32. Herritarren artetik hark bakarrik ote zuen sekula antsiatu eta ikusi, itsasoaz bestaldean, heriotze gabeko Gazteen Lurra, kristalezko abardun sagar-ondoz estalia den hura? Mde HaurB 9.
Erabageko gauzetarako ondasunak ansiatzen ditugunean. Gco II 32. Herritarren artetik hark bakarrik ote zuen sekula antsiatu eta ikusi, itsasoaz bestaldean, heriotze gabeko Gazteen Lurra, kristalezko abardun sagar-ondoz estalia den hura? Mde HaurB 9.
ANTSIATUXERIK
(Estar, etc.) algo preocupado. "Antsiatüxerik da (S), [...] kezkatu xamar dago (AN-gip)" Gte Erd 308.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
