1.
(AN-gip; any- Lar, Añ (G), H),
anddera (
anj- G ap. A, que cita el msOch y a Añ).
Muñeca.
"muñeca de niñas",
"Moña, figura de mujer que sirve para modelo del traje",
"títere"
Lar.
"Muñeco"
Añ.
v. panpina, andere
(
3
),
andrakila, andramilika, andreko
(2).
Ekusiko dira dagoten baño apaindura geiago darabiltenak. Eta ez ote dira gizonen artean ere gizantz edo anyere biurtu diranak?
AA I 453.
2.
(AN-erro, L, BN, S; Hb (-j-), H (-y-)),
andde (Hb (-j-))
Ref.:
A Morf 277;
Lh;
EI
142
.
Dim. (con palat. expr.) de andere.
"
Anyerea, petite maîtresse"
H.
"Señorita"
A Morf 277.
Zer egin zare koplari zaharra, / gure andderen xaxari suharra.
BertsZB 180.
Estofa ez bada, badute fazoina, / ez baditezke andre, bederen anddere, / agertzen dire.
Ib. 184.
Erregek eta harekilako guziek beren izenak khanbiatu zituzten. [...] pinze ttipia, anyere gisa beztiturik, eta haren arreba, Maria-Theresa-Charlotta, deitzen ziren Aglae (Printzea) eta Amelia (Printzesa).
Elsb Fram 89.
Asmo berriko motots txikia kaskarrean darabilten anddere buru-loka.
A Ardi 44.
Eztakit zer sartu zitzaidan belarrian barrurago: zeinuen otsa, ala gizon ta gixon, andere ta anddere aien zalaparta.
Ib. 45.
Anddere berrizale bat bezalatsu orrera ta onera dabilen, ereslarien adiskide ilargia.
A Eusk
1921 (II) 59.
Bausko ta Berbentanako, anyere ta nexkak, esaten niken, egalda zaitezte nire yauregira.
'
Demoiselles et filles des champs'
.
Or Mi 33.
Gizona leher gaizto egiten lanean, eta emakumea, bere bizi-laguna, exeri eta egon, anddere baten gisa.
MEIG IX 108.
3.
Nombre con el que se llama a las abejas, especialmente a la abeja reina.
v. andere
(
5
).
"Erleen erregina adiarazoteko [...] Azpilkuetan angere [donde g está por algún sonido palatalizado]. Saraitzuarrak edozein erleri esan oi dautse anddere anddere anddere" A EY I 431.
4.
(BN-lab ap. A
; Lar) .
(Adj.).
Elegante.
"Soplado, demasiadamente pulido"
Lar.
"
Oi ze zaldi andderea
!
"
A (s.v. andere).
Jin dadiela hiri horietarik sehi bat, larria, mehe mehia, anddere, jaunxka, xapeldun, pinpirin, bare karakoila bezala ditiena guziak bizkarrian.
GH 1931, 461.
ANDDERE-ARAN.
"Anddere-ahan (BN), variedad de ciruelas negras" A. "Anddere-arhan (S), petite prune jaune ovale" Lh.
ANDDERE KOTA-GORRI
(S; anddekottegorri S). Ref.: A; EI 386. Mariquita. "Anddekottegorri, bihar ekhi ala ebi (S)" EI 386. v. AMONA MANTAGORRI.
Oi, duela zenbeit egun Mauleko karrikan Gameko etxekandere xahar bati zer atseginarekin erranarazi diogun lehen ere aditua genion katalin-gorriaren josteta! Anddere-katagorri [sic], bihar ekhi ala ebi? Eki balinbada, hegalda hadi; ebi balinbada, zaparta hadi.
Zerb Herr
21-8-1958, 3.