OEH - Bilaketa

5802 emaitza gizon bilaketarentzat

Sarrera buruan (103)


Sarrera osoan (500)

Emaitza kopurua 500 elementura mugatua
Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
1 amu.
sense-1
1. (gral.; Urt I 275, VP 2r, Lar, Añ, VocBN , Arch VocGr , Dv, H; h- SP, Gèze, H, T-L), amo Ref.: A; Lrq; Etxba Eib; Holmer ApuntV; Gte Erd 14 .
Anzuelo (sentidos prop. y fig.). "Hameçon" SP, Dv. " Amuakin eitten dau arrañetan, ibai ertzetik, pesca con anzuelo desde la orilla del río" Etxba Eib. . " Amuari eldu dio (G-azp), arraina amian lotu da (BN-arb)" Gte Erd 14. Cf. A: "Katxikamu, el más pequeño. Txillamu, para coger panchos. Besiguamu, para besugos. Lebatzamu, para merluza. Lixamu, para lijas. Atunamu, para atunes. Proostua (V-ger), amu-lapur (V, G, AN), anzuelo pequeño torcido". Cf. Echaide Orio: "Amo, anzuelo". Cf. MEIG VI 103: "Artikuluarekin hiru silaba osatzen dituzten izenak bi sailetan banatuak ageri dira: [...] amuà, kaikuà, malluà, baina zakuá [...]". Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos. La forma con aspiración inicial se encuentra en Pouvreau, Eguiateguy (244), Inchauspe, Leon, Oskillaso (Kurl 152) y Mirande. La forma amo la usan D. Agirre, Ortuzar (Oroig 16), Egieder (Usk 23, ap. DRA ) y Kerexeta, esto es, autores de zonas (Ondárroa, Bermeo, Elorrio), donde es frecuente la confusión entre temas en -o y en -u .
Itsasora ioanik, egotzak amua: eta lehen iganen den arraina har ezak. Mt 17, 27 (He, SalabBN, Ur, Echn, Lard 409, Ol, Ir YKBiz 251, IBk, IBe amu, Ip, Leon hamu, Ker amo). Amuarraia amutik eta anzumea larrutik. RIs 6. Arrantzaleak egotzten du amua urera beitarekin. Ax 511s (V 330). Amu eskarniatiak arraina ahoti. O PrASJU 241. Zein hamu eta beitha botheretsu den bihotzen erakartzeko. SP Phil 336 (He 338 zeiñ peita ona eta botheretsua). Amu hunek milla herio / Bethi egiten tuenak, / Hemen hartzen tik egun oroz / Jende uretan daudenak. 205. Ta orañ engañatzeko eskeñtzen dizkidan ezerezkeria edo ondasun usien bazka edo zeboagatik, betiko eriotzaren amuari elduko diot? [...] Begira ondo: gozoa iritziagatik aurrean ipintzen dizuten bokadua: or dago, or dago barrenen eriotza betikoaren amua. Cb Eg II 62 (Dv LEd 118 heriotze bethikoaren amua). Izanen da herioaz atzemana arraina amuaz eta xoria sareaz bezala. Lg II 250. Apastatzat du [Mariak] begitarte ona, / eta amutzat soinik ederrena: / hula zurikatzen, hula du peskatzen, / gizon atun gaizoa, Piarres tontoa. BertsZB 185. Botatzerákoan ámua arranzáriak. LE ( in BOEanm 368 ). Goiartu [eizuz] deabru madarikatuak; banatu bere sareak, lakioak, amu ta asmuak. EL1 10. Amuarekin arranzan ibiltzea. AA II 52. [Arraia] bazebillen zintzillik / saltoka amutik. It Fab 81. Mingarri ez ezik negargarri ere da, onelako ibai aberatsa sare eta amu debekatuakin bidebagekiro galtzen ikustea. Izt C 108. Erri oetako gizonak nor bere sukaldetik amuarekin arrain eder galantak arrapaturik, zartagiara bizirik dakartzitela ikustea. Ib. 202. Arrantzale batek goizik bota orduko amua / Hor da gaixoa gerthatzen amu hartan hartua. / Ikhusi duenean lehen amu-kolpea, [...]. Gy 46. Utz nazazu libro, izokiñ naiten egiñ artio, / Berdiñ gero noiz edo noiz naiz zure amutarako. Ib. 46. Apaizak beren etxekoakin ate-isilletik oi bezala gauaz sartu ziran eta arkigu guziak jan zituzten, zer amutan erortzen ziran gaitz-pensatu gabe. Lard 323 (ref. a la trampa tendida por Daniel; v. tbn. 413). Nola arraina amuan atzematen baita eta xoria segadan, gizonak ere hala harrapatzen dira oren gaitzean. Dv Eccl 9, 12. Etzan ala gertatu; ezpada umeak berak aundi ta azientzako ere amu batzuek bezela izan ziraden. Aran SIgn 79. Lebatz amuan iosiak. Azc PB 65. Botaiozute amua erdaldun orren galtzari eta naiko arrai-gorri arrapatuko dezute bertatik bertara. PArt ( in Bil 174 ). Baiña lagunaren atzetan amar erpe, amuak langoxe okerrak, ekusazala begitandu iakon. A BeinB 90. Atunek koixuteko amu-ertzean ipinten dan karnateari. A BGuzur 131 (v. tbn. 139).
( s. XX) Usañ egingo deutsie arrañak amoari, ta gero iges. Ag Kr 145. Arrañ andiagoen janaritzat amoetarako edo tretza lakioetarako. Ib. 38. Tira ta tira, beti etorren, / Arraña amuetara. Echta Jos 99. Garranga (amua) beera, arraina gora, besoak nekatuarte. A Ardi 3. Amuz ongi ornituriko tresak. Elizdo EEs 1925, 247. Errekan arraina merke, / Bil-errex amurik gabe. Ox 23. Zenbat dire diru-gosek eta okerkerik ozkatuak! Zenbat, arkume orren amua iresten dutenak eta urre-auntzari kedatsa erretzen diotenak! Or Mi 79. Baiña pentsauta iaukuat zelan lenen-lenengotik Garbiñe amuan atrapau. Bilbao IpuiB 141. Zerbait egin bearra zegon; eta amua bota gabe ez naun geldituko. NEtx LBB 200 (v. tbn. 135). Noizean noiz, arrantzaleen / hamu tzarrek sistatzen zuten. Mde Po 57. Sarearekin ez bazitaken ar, bederen amuarekin. Ardoy SFran 225. Amu askoko aparejoak. Etxabu Kontu 116. Arraintzan artzeko amua. Etchebarne 43. Amuai jartzeko arrak eta karramarroak bertan arrapatzen genituen. MMant 30. Ibaian amuagaz peskan egiñez. Gerrika 291.

v. tbn. DurPl 75. Astar II 133. Prop 1898, 73. Anab Poli 119. Basarri 25.
azpiadiera-1.1
Puntan dire amuak lephotik sartzeko, / Lasterkan, egon gabe adarren meneko.Hb Esk 224 (se refiere a las banderillas del toreo).
azpiadiera-1.2
" Eutso amue!, exclamación que expresa una idea de repulsión" (V-ger). Ort Voc.
azpiadiera-1.3
(S ap. Lh ; Gèze (h-)).
" Amu (S), canne à pêche, ligne" Lh. Cf. infra AMU-HAGA, AMU-MOKO.
sense-2
2. (AN, B; Lcc, Lcq 42) Ref:: A; A Apend; Izeta BHizt2. "Cogollo de árbol" Lcc. "Pie de viña" en Oihenart sg. Garate Cont Eusk 1972, 57. "Zarcillo, [...] amua, que quiere decir anzuelo" Lcq 42 A. "Amua, motea y urtemedrea, [...] vale como si dijera lo que crece al año" Ib. 41. "Yema" A. "Capullo (AN-ulz)" A Apend. "Brote. Ote urteko amue bazka ona abreentzat. Oteain urteko amue biltzen dugu" Izeta BHizt2. Cf. VocNav: "Amua. Botón, yema o renuevo vegetal (Bertizarana)".
Ba dira zenbait antzu, / negûk ez baititu galdu. / Ote ta aiñarra ta amua (yema de árbol) janez, / gosea dute garaitu. Or Eus 178.
sense-3
3. Cebo.
Arraintzarako amuak erabilliko badira, antxoa bear. "Carnada" . EAEg 28-1-1937, 919. Amuak nagitu ez ditezela. "Garantizando [...] el suministro de la carnaza" . Ib. 28-1-1937, 919.
azpisarrera-1
AMU-HAGA. "Caña de pescar" PMuj. Cf. AMU-MOKO.
Ekhar-arazi zituen zur, tresna, belariak, eta zerbeit zakitenak hasten ziren, dela barku, dela sare, dela amu moko eta amu haga aphaintzen. Prop 1898, 73. Eta igande arratsaldeaz balia, badohatzi gure jaun andere pinpirinak ur-hegietarat, bedera amuhaga bizkarrean, xixariketa handia zare zolan. GAlm 1961, 41.
azpisarrera-2
AMU-AULKI (amualki V-ger ap. Holmer ApuntV ASJU 1969, 172). Asiento para trabajar haciendo anzuelos. Cf. AMU-MAHAI.
azpisarrera-3
AMU-BAZKA (hamu baska SP A). "Appas, beitha" SP. "Carnada" A.
azpisarrera-4
AMU-BEITA. "Hamubeita, carnada" A. v. beita, AMU-BAZKA.
azpisarrera-5
AMU-GAS. Parte del aparejo próxima al anzuelo. Cf. AMU GASATU. v. 1 gasa.
Trebolak beren txanpel, kala-berun, burnari, amu-gas ta gañerontzekoekin. Elizdo EEs 1925, 248.
azpisarrera-6
AMU GASATU. "Anzuelo gaseado" Elizdo EEs 1926, 30. Cf. AMU-GAS.
azpisarrera-7
AMUKETAN, AMUKETARA. "Amuketan, pescando. Amuketara, a pescar (orok) [por orozk? o quizá orokieta (AN-ulz)?]" A Apend.
azpisarrera-8
AMUKO, AMOKO ( (V-gip)). "Amokua. Adj. que califica al pescado sacado con anzuelo. Amoko legatza, askokin obia ostiangua baño, la merluza de anzuelo" Etxba Eib.
Amuko txipiroia asko baitzegoan. Alkain 86.
azpisarrera-9
AMU-LAPUR. "Proostua (V-ger), amu-lapur (V, G, AN), anzuelo pequeño torcido" A.
azpisarrera-10
AMU-MAHAI. Mesa para hacer anzuelos. Cf. AMU-AULKI.
Agertoiala yasoeran Kose agertuko da, amu-mai baten jesarrita, amogiñen. Ort Oroig 13.
azpisarrera-11
AMU-MOKO. Anzuelo. v. ej. en AMU-HAGA.
azpisarrera-12
AMU-ORRATZ. "Anzuelo, orratza, amu-orratza (AN)" Aq 970.
amu
<< amorru 0 / 0 amultsuki >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
Library zlibrary project
z-library z-lib project
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper