Azpisarrerak (sarrerak) (103)
- gizon
- AGURE-GIZON (agure)
- AKER-GIZON (aker)
- ALOR-GIZON (alor)
- ANDRE-GIZON (andre)
- ARMA-GIZON (arma)
- ATSO-GIZON (1 atso)
- AUZI-GIZON (1 auzi)
- AUZO-GIZON (auzo)
- BAR-GIZON (1 bar)
- BARRUKO GIZON (barru)
- BASO-GIZON (1 baso)
- BASTAKO GIZON (1 basta)
- BATZAR-GIZON (batzar)
- BUZTAN-GIZON (buztan)
- EGURALDI-GIZON (eguraldi)
- ELIZA-GIZON (gizon)
- ELIZ GIZON (eliza)
- EMAZTE-GIZON (emazte)
- ERREGE-GIZON (errege)
- ERTI-GIZON (erti)
- ETXEKO GIZON (etxe)
- GARATZ-GIZON (1 garatz)
- GERLA-GIZON (gerla)
- GERRA-GIZON (gerra)
- GINARREBA-GIZON (ginarreba)
- GINTZA-GIZON (gintza)
- GIZON-ALDI (gizon)
- GIZON-ANDRE (gizon)
- GIZON-ARO (gizon)
- GIZON-ARTE (gizon)
- gizon-bizi
- GIZON EGIN (gizon)
- GIZON-EGITE (gizon)
- GIZON-EMAKUME (gizon)
- GIZON-EMAZTE (gizon)
- GIZON-ERDI (gizon)
- GIZONEZ GIZON (gizon)
- GIZON-GAUZA (gizon)
- GIZON GINARREBA (gizon)
- GIZON-JALE (gizon)
- GIZON-JENDE (gizon)
- GIZON-LEGE (gizon)
- GIZON-MAITE (gizon)
- GIZON-MIN (gizon)
- GIZON-MURU (gizon)
- GIZON PRESTU (1 prestu)
- GIZON-PROBA (gizon)
- GIZON-PUSKA (gizon)
- GIZON-PUSKA (1 puska)
- GIZON-ZALE (gizon)
- GORTE-GIZON (gorte)
- HAMAR-GIZON (hamar)
- HAMARREN-GIZON (hamarren)
- HARPE-GIZON (harpe)
- HARRI-GIZON (harri)
- HARROBI-GIZON (harrobi)
- HERRI-GIZON (herri)
- HERRIKO GIZON (herri)
- HIRI-GIZON (hiri)
- INDAR-GIZON (indar)
- JAINKO GIZON (jainko)
- JAKINTZA-GIZON (jakintza)
- JAUNGOIKO GIZON (jaungoiko)
- JAUREGI-GIZON (jauregi)
- JOKO-GIZON (joko)
- JUNTA-GIZON (junta)
- JUSTIZIA-GIZON (justizia)
- KAKA-GIZON (gizon)
- KAKA-GIZON (kaka)
- KALA-GIZON (1 kala)
- KALE-GIZON (kale)
- KANTINA-GIZON (kantina)
- KASKOKO GIZON (kasko)
- LAGI-GIZON (lagi)
- LANDA-GIZON (landa)
- LASTA-GIZON (lasto)
- LASTOZKO GIZON (lasto)
- LEGEKO GIZON (lege)
- LEHEN-GIZON (gizon)
- LEIHO-GIZON (leiho)
- LETRA-GIZON (letra)
- LUMA-GIZON (luma)
- LUR-GIZON (lur)
- MARI-GIZON (mari)
- MEA-GIZON (mea)
- MENDI-GIZON (mendi)
- MUNDU-GIZON (mundu)
- OIHAN-GIZON (oihan)
- OLA-GIZON (1 ola)
- ONTZI-GIZON (ontzi)
- OTSO-GIZON (otso)
- POLIZIA-GIZON (polizia)
- POLIZIAKO GIZON (polizia)
- SALDA-GIZON (salda)
- SU-GIZON (1 su)
- TXORI-GIZON (1 txori)
- UDA-GIZON (uda)
- ZALDI-GIZON (zaldi)
- ZAMARI-GIZON (zamari)
- ZER GIZON-MODU (gizon)
- ZER GIZON-POSTURA (gizon)
- ZER GIZON-TAMAINA (gizon)
amorante.
(L-sar, BN-baig ap. A; Lcc, SP, Urt II 38, Lar Sup ( Ax), Añ, Hb, VocBN , Dv, H),
amorente.
Amante. "Amigo de mujer, amorantea andreana. Amiga de varón, gizonan amorantea " , "manceba o amiga, amorantea, apaezandrea" Lcc. "Concubine" SP y VocBN. . "Amica, bihotzeko adiskidéa, amorantea, [...] puta, maitatúa, adiskide maitéa " Urt II 38. "Enamorados, amoranteak " Lar Sup y Añ. "Un amoureux, un galant" H. Cf. LexHNav I 26 (Pamplona, 1614): "Habiéndole parecido a la quejante que dijo amorantea" v. ohaide, maitale. Tr. No hay testimonios desde mediados del s. XIX hasta Mirande y Aresti. En DFrec hay 1 ejs. La forma amorente (junto a amorante) sólo se encuentra en Añibarro (cf. amorentasun).
Erregek Amiansko gobernadore bere seme bastarta egin duela, eta amorantiaren aita lotinent. CartEsp 458. Baiña bere amoranteak, bere plazereko dadukan gizon gaixto batek, burua hauts badiazo ere, ixil pairatzen du [emazteak] . Ax 517 (V 332). Urrikalkizun da [...] amoranteaganikako haurra ere. [...] berehala lehenbiziko liskarrean, puta seme deitzen dute. Ib. 360 (V 238). Zeren amorantea egiñez gero, harengana egotzten du bere gogoa. 'Porque una vez que se ha echado una querida' . Ib. 360 (V 238). Sarthu zen Absalon mundu guztiak zekusala bere aitaren amorantetara edo emaztetara, eta han hekin segitu zuen eta izan parte. "Ad concubinas patris sui" . Ib. 349 (V 232). Plutarkok diño gatx dala amorentea izatea ta zenzunean egotea. Añ GGero 249 (Ax 341 (V 227) amurus ). Baldin zeure lagun gaisto orreganik, zeure galai edo amorante orreganik [...] aparta albazaite. Ib. 262. Galaia badabill batetik bertzera, / Amorante urusa bizi da gogara. Gy 19. Nexkatuak gerlan ta / Mutillak pake, / Amorante solasa / dabilate merke. Bordel 170. Ezin garbiroago aditzera eman zezakeen alargun lizunak amorante gaiak bildu nahian zebilela. Mde Pr 173. Nor ote zen? Bere ohaide edo amorantea. Ib. 178. Amorantea pobre eta emaztea aberats. Arti Ipuin 77. Amoranteak egin ziren. Arti Tobera 286. Amorantearen arima gorputz arrotzean bizi da. EZBB I 33. Luis XIV etaXVgarrenek izan zituzten zenbait amoranteren izena. MEIG I 178. Badaiteke ere amorante-saila gure artean zertxobait moarratua agertzea. Ib. 178.
v. tbn. SP Phil 307 (He 308 amorante).
Amante. "Amigo de mujer, amorantea andreana. Amiga de varón, gizonan amorantea " , "manceba o amiga, amorantea, apaezandrea" Lcc. "Concubine" SP y VocBN. . "Amica, bihotzeko adiskidéa, amorantea, [...] puta, maitatúa, adiskide maitéa " Urt II 38. "Enamorados, amoranteak " Lar Sup y Añ. "Un amoureux, un galant" H. Cf. LexHNav I 26 (Pamplona, 1614): "Habiéndole parecido a la quejante que dijo amorantea" v. ohaide, maitale. Tr. No hay testimonios desde mediados del s. XIX hasta Mirande y Aresti. En DFrec hay 1 ejs. La forma amorente (junto a amorante) sólo se encuentra en Añibarro (cf. amorentasun).
Erregek Amiansko gobernadore bere seme bastarta egin duela, eta amorantiaren aita lotinent. CartEsp 458. Baiña bere amoranteak, bere plazereko dadukan gizon gaixto batek, burua hauts badiazo ere, ixil pairatzen du [emazteak] . Ax 517 (V 332). Urrikalkizun da [...] amoranteaganikako haurra ere. [...] berehala lehenbiziko liskarrean, puta seme deitzen dute. Ib. 360 (V 238). Zeren amorantea egiñez gero, harengana egotzten du bere gogoa. 'Porque una vez que se ha echado una querida' . Ib. 360 (V 238). Sarthu zen Absalon mundu guztiak zekusala bere aitaren amorantetara edo emaztetara, eta han hekin segitu zuen eta izan parte. "Ad concubinas patris sui" . Ib. 349 (V 232). Plutarkok diño gatx dala amorentea izatea ta zenzunean egotea. Añ GGero 249 (Ax 341 (V 227) amurus ). Baldin zeure lagun gaisto orreganik, zeure galai edo amorante orreganik [...] aparta albazaite. Ib. 262. Galaia badabill batetik bertzera, / Amorante urusa bizi da gogara. Gy 19. Nexkatuak gerlan ta / Mutillak pake, / Amorante solasa / dabilate merke. Bordel 170. Ezin garbiroago aditzera eman zezakeen alargun lizunak amorante gaiak bildu nahian zebilela. Mde Pr 173. Nor ote zen? Bere ohaide edo amorantea. Ib. 178. Amorantea pobre eta emaztea aberats. Arti Ipuin 77. Amoranteak egin ziren. Arti Tobera 286. Amorantearen arima gorputz arrotzean bizi da. EZBB I 33. Luis XIV etaXVgarrenek izan zituzten zenbait amoranteren izena. MEIG I 178. Badaiteke ere amorante-saila gure artean zertxobait moarratua agertzea. Ib. 178.
v. tbn. SP Phil 307 (He 308 amorante).
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
